ESJP XVII i XVIII wieku

RadzKwest 1743 wydanie wtórne

Kwestye polityczne, oboiętne, Statum Rzeczypospolity Polskiey, prerogatywy Urzędow wniey, zwyczaie Elekcyi Krolow, Seymow, Seymikow, y inne rzeczy potrzebne do porzadku oney, examinuiace, w ktorych rezolwuią się propozycye racyami [...]

http://polona.pl/item/11988377/4/

Odnotowano 35 cytatów z tego źródła

– [...] ieden Szlachćic, ktory rad bywał ná Seymikách, miał Syná nieták ćiekáwego, iáko sam był; á chćiał go koniecznie ápplikować do obrad publicznych, y woźił go ná káżdy Seymik. RadzKwest 167.

patrz: CIEKAWY

– Był w niey kwestorem, álbo Podskarbim podćiwy náder ieden człowiek, ktory ile się rázy ráchował, tyle miał kłopotow; że ledwo kiedy wyráchował się mogł, y to łzami prawie y potem skropiwszy Regestrá, exáminował się coby to zá przyczyná byłá? że im sprawiedliwsza iego skarbu Rzeczypospolitey Administracyą, tym większa Examinatorow záwźiętość. RadzKwest 135.

patrz: EGZAMINATOR

– Przemysław Xiążę Polskie poubierawszy drzewá w szyszaki, zniosł nieprzyiaciela, ktory rozumiał ná ten czás las ubrany włątki, że to woysko było. Táką sztuką teraz naygrubszego nie podszedłby Narodu [...]. RadzKwest 127.

patrz: GRUBY

– Ze Panem bywszy dostátnim, niebędźie się ubiegał o pieniądze zá wakanse, y inne commoda prywatne; maiąc z swego magnificé czym żyć, y niełakomiąc się ná násze niedostátki. RadzKwest 11.

patrz: ŁAKOMIĆ SIĘ

– Tylko immediata wola Boska, która się mánifestuie z tym záwsze, że: Rex Poloniae non datur á DEO, tantum indigitatur. RadzKwest 41.

patrz: MANIFESTOWAĆ SIĘ

– [...] o iednym Krolu Polskim Cudzoźiemcu powiadáią, kiedy go pytano, czemu się frasuie? powiedźiał: że rok temu, iákom wszystkim roskazował, á był káżdy kontent, teraz káżdy mi roskázuie, á nikt nie iest kontent. Polak záś w prawách urodzony, z mlekiem tákże wyssał rewerencyą ich, y przykre mu być niemogą. Jáko mowią: kto się w młynie urodźił, temu szum wody niewadźi. RadzKwest 18.

patrz: MŁYN

– Ten Mnichem nieiáko został był w Kluniáku we Francyi, Polacy záś kochali Dom Krolewski, że wysłali Posłow, którzy go po całey Europie dwie lećie ieżdżąc szukali, y áż przez instancyą, y pozwolenie Papieżá Benedyktá IX. otrzymali, że wyszedł gwałtem z Kluniackiego Klasztoru, y Mnichostwá swego wszystkim Polakom zá relikwie zostawił, ogolone, y ustrzyżone czupryny. RadzKwest 48.

patrz: MNICHOSTWO

– 2dó Tych Posłow nieiest ták wielka moc, iáko pospolitego ruszenia, y mniey ich będąc mogą uważniey Rzeczypospolitey interessa rostrząsnąć niż gdy in confuso zeydźie się y mądrych, y prostákow, y modestow, y pałogłowcow multitudo, którzy się ánie rozumieią, ánie wiedzą ná co ich ten, álbo ow prowadźi; álbo zwodźi: y dla tego naylepsze tám consilia, gdźie Rządzcow mało, á gdźie omnes curant, nemo curare videtur. RadzKwest 23.

patrz: MODEST

– Et sic é contra, náwet y to od sámych stroiow derivatur, tylko sobie Kurcyuszá przypomnieć, ktory induxit Grekow ná Alexandrá wielkiego mruczących, że w Perskiey sukni rad chodźił: Persarum Te vestis, et disciplina delectat, Patrios mores exosus es! RadzKwest 19.

patrz: MRUCZĄCY

– Pretenduią on, ile źe lege bywszy Legatus natus, żeby mogł sam funkcyą Nuncyuszá administrare w Polszcze, y że to z fundácyi Arcybskupá Gnieźnieńskiego wyczytał, że wszystkie te prerogatywy sedi Gnesnensi nádáwa Papież, która to pretensya magno motu agitabatur. RadzKwest 99.

patrz: NADAWAĆ

– 3tio I Rzeczypospolitey potrzebna, áby Polka byłá, bo náturalna kochać Narod swoy, y gdy postrzeże w Krolu Mężu swoim, iáko to boku blizka, że co in praejudicium wolnośći nászych myśli, prędzey się Polka z Polakami wstawi, niż Cudzoźiemká [...]. RadzKwest 74-75.

patrz: NATURALNA

– 5tó Jáko iest piękna, że się kolligaći Krolewscy zá nas uymuią, ták też niebespieczna, áby ich interessa niepowadźiły, czego się w Piaśćie bać nietrzebá. RadzKwest 15.

patrz: NIEBEZPIECZNA

– Z Szlachetnym záś woyskiem záwsze łatwiey, tylko mu płaćic, y o to się stárać ne miles egeat, á w tedy niebędźie miał Hetman rácyi, nieutrzymánia w karnośći żołnierzá, y náleżytych dźieł woiennych nieczynienia. RadzKwest 133.

patrz: NIECZYNIENIE

– Prawdá: że lepiey iednemu kłániać się Podskarbiemu, niż ták wielu innym; ále niepożytecznieysza. RadzKwest 141.

patrz: NIEPOŻYTECZNA

– Záczym: odwdźięczaiąc te benemeritorũ ku sobie, y swobodom swoim, Actus Nayiaśnieysza Rzeczpospolita Polska, Ichmośćiom Xięży Biskupom, wprowadźiłá ich do Senatu primario ná to: że owa pestillens lues, niecnotliwych w Wierze Swiętey Kátolickiey Rzymskiey, Nowatorow, y Herezyarchow, Lutrá, Kalwiná, Zwinglauszá, y innych, záraźiwszy nobiliorem Chrześćiaństwá partem, ták się mocno byłá do Polski wkradać poczęłá, że zá Zygmuntá Augustá, iuż cáły procz Biskupow, Senat heretycki był. RadzKwest F.

patrz: NOWATOR

– ...konsekrował affektem, ále y wszystkie rzeczy, do Kośćiołá Bożego náleżące, (co my universaliter: sacra zowiemy) niewymownym respektem y magnificencyą traktował, są tego vestigia w bogatey Biskupow fundacyi, w erekcyi Opactw, Klasztorow, etc. są relikwie obserwacyi w postách ták twardych, w dobywániu szabel przy Ewangelii, w policzkowániu się pod czás Elewacyi. RadzKwest 78.

patrz: POLICZKOWANIE

– 3tió I Rzeczypospolitey potrzebna, áby Polka byłá, bo náturalna kochać Narod swoy, y gdy postrzeże w Krolu Mężu swoim, iáko to boku blizka, że co in praejudicium wolnośći nászych myśli, prędzey się Polka z Polakami wstawi, niż Cudzoźiemká, wszak owo y Ester u Aswerusá Krolá, Narod swoy odważnie, y dowćipnie z Amaná záwźiętośći uwolniłá, że sam incidit in foveam, quam primus fecerat ipse Narodowi Estery. RadzKwest 74-75.

patrz: POTRZEBNA

– 2dó Ze: miło, y pożyteczno Polkę mieć Krolową, miło, żeby káżdy znią gadał, żeby Corki násze w francymerze zostáiące z Krolową, łaski y konfidencyi zábrały pretium, á náwet y pożyteczna, ábyśmy propitium Jovem przez Junonę mieli. RadzKwest 74.

patrz: POŻYTECZNA

– Kiedy ręce zdrowe do pisánia regestrow, y papier iest, záwsze się wyráchuie Podskarbi, á mowię, wiecey y przeráchuie, bo mu pułtorakroć stotyśięcy, álbo więcey zostánie Rzeczpospolita winna. RadzKwest 144.

patrz: PÓŁTORAKROĆ

– Jákoż to prawdźiwa: że od początku Monarchii Polskiey, wiecznych niebyło Hetmanow; ile kiedy Hetmáni Senatorami niebyli, y ták kogo Krol náznáczył ná rząd, y komendę woyska, powiadáią, że ten Hetman się zwał y był, á po kampánii składał ten urząd, y w ten sposób Miecznik ieden Krákowski, ktorego Imię mi non occurrit był Wielkim Hetmanem, y rządźił woyskami, záczym inferunt: że iáko chwálebna, y bardzo potrzebna nieoddalać się ab institutis majorum, ták ten przykład y do Hetmańskich Urzędow porządku poćiągaią; zwyczayną maxymą: Niedármo to przodkowie náśi obmyślili, y ták náśladować ich każą. RadzKwest 105.

patrz: PRAWDZIWA

– [...] po iedney kampanii te wyprawy zwiiać, ná drugą záraz záćiągać, y gdyby czás temu wystarczyć niemogł, y tá sámá niewygodá szukáć do wyprawy ludźi sposobnych do woyny, y posyłać ich ták dáleko, byłoby to ćiężey, niż przeyszłe przechody, y konsystencye woyská, w ktorym woysku y związku niebędźie szarpánin żadnych, kiedy punktualna płaca zasług nástąpi, y trwać będźie iáko teraz practicatum. RadzKwest 130.

patrz: SZARPANINA

– Zem słyszał: iż, w te wszystkie Rzeczypospolitey prowentá, ktoremi námienił, Wszystkie mowię nie więcey czynić intraty maią, nád pięc, álbo sześćkroć sto tyśięcy ná káżdy rok, á ia iestem securus, y niezbićie wiadomy, że przy naymniey sto tyśięcy beczek winá węgierskiego, okrom zámorskich, y Niemieckich, do Polski wnidźie, á od káżdey beczki wiadomo całey Polszcze, że dwadźieśćia y dwá żłote do skarbu idźie mytá. RadzKwest 151.

patrz: SZEŚĆKROĆ

– [...] á dobrze to będźie? kiedy nayprzod przy publicznym ráchowániu ná cáły świát wynidźie: że Rzeczypospolitá Ordynaryiney intraty niema sześćiukroć sto tyśięcy? á oney ma Podskarbi sam więcey. RadzKwest 153.

patrz: SZEŚĆKROĆ

patrz: SZUM

– Toć lepiey, że iey ieden szkodźił, niż tyśiąc; y supposito: że Podskarbi od wszystkich poborcow zwieźione pieniądze distribuit ná woysko z uszczerbkiem onego, mnieysza będźie szkodá, kiedy się iedná umoczy ręká, niż w káżdym Woiewodztwie Komisarzow, Marszałkow, Fiskalnych poborcow, y tyśiąc tytułow y rąk activitas. RadzKwest 137.

patrz: UMOCZYĆ

patrz: URODZIĆ SIĘ

– Teraz záś gdy z náukami przyszły nam y wypolerowane niecnoty, szalbierstwá, wykręty dowćipne, et mille genera ná uszkodzenie bliżniego subtelnych konceptow, trzebá ie koniecznie exercitio practico náuk, sztuk, y experyencyi, á statu, y od ludźi arcere. RadzKwest 9.

patrz: USZKODZENIE

– A nákoniec, byleśmy sámi sobie byli Panámi, á nikomu nieobligowanemi, żadną prywatą nieuwodzącemi się, y nic od nikogo niepragnącemi, to zápewne tákowym procederem, porządna, y święta będźie wolność Polska. RadzKwest 173.

patrz: UWODZĄCY

– 1mó Lepszy sę zda być dáwny zwyzwyczay, et ex venerando antiquitatis titulo, ieźli temu wierszykowi damy wiarę. RadzKwest 123.

patrz: WIERSZYK, WIERZYK, WIRSZYK

patrz: WODA

– Jest tego wielki przykład, zá Krolá Kaźimierzá pod czás kozackiey woyny, gdy pod Korsuniem Mikołaiá Potockiego Hetmaná w niewolą wźięto, pod Prutem Kálinowskiego zábito, dáła Rzeczypospolitá czterem Regimentarzom komendę pod Piławą, z których, że iedni młodźi, experyencyi woiowánia niemieli, drudzy bardźiey státystowie niż woiennicy byli, sromotnie niepotkawszy się z nieprzyiaćielem poućiekali, y woysko zgubili, dáiąc potomnym wiekom ánimadwersyą, że náuka Hetmaństwá długim stárániem, experyencyą y latámi comparatur, bardźiey niż dowćipem, y naywybornieyszym rozumem. RadzKwest 119.

patrz: WOJENNIK

– Z prawa Bożego, iest to niesprawiedliwość od Bogá pomsty wołaiąca, odsądźić od korony człowieká (suppositó arcy godnego) tylko dla tego, że iestem Synem, álbo Kolligatem Krolewskim, iákoby to y w politycznych ákcyach szło, y ważne było peccatum originále:... RadzKwest 46.

patrz: WOŁAJĄCY

– A Senatorá świeckiego záraz y posłami sobie przychylnemi, poszczwać może, y de famoso libello obroćiwszy liberum sensum w paszkwil, (iáko to iuż nieraz czyniono) pozwy mu każe dáć, y w Trybunále acriter, y potężnie zmyć; nákoniec rożnemi sposobami ruynować nieprzestánie. RadzKwest 84-85.

patrz: ZMYĆ

– I dla tegoć to widziemy, że tak mało po Kościołach porządku, wiele ubogich w gnojach leżących, i nierządnych domów, bo Biskupów Warszawa, Dwór, i jego interesa trzymają, chyba na czas krótki pozwoli mu zajrzeć do Diecezyj swojej, i dla tego na ubóstwo, po Kościołach same nawet obaliny żałośnie poglądają. RadzKwest 95.

patrz: ŻAŁOSNIE, ŻAŁOSNO, ŻAŁOŚNIE, ŻAŁOŚNIE

– Krol świętey pamięći Jan Trzeći, nieylko przyiaćioł, ále obligatisismos, y sámych krewnych bliskich summis honoribus auctos zostawił, mniemaiąc, że Synom iego choc nie z miłośći, choć nie z dobrodźieystwá wdźięczność, ále dla sámego pożytku y honoru kolligacyi, stáną przy Synách iego pomocą, áż ći, którzy naywięcey persekucyi od Dworu miewali, nayżwawiey, y poki mogli Dom Krolewski trzymali, amici záś et proximi de longé steterunt, náwet y ná gardłá temi urzędámi nástąpili, ktore z rąk Krolá Janá mieli. RadzKwest 54.

patrz: ŻWAWIE, ŻWAWO

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych