ESJP XVII i XVIII wieku

Jan Ostroróg

OstrorNauka 1612-1614 oryginał

Nauka koło pasiek…

http://polona.pl/item/11815232/0/

Odnotowano 100 cytatów z tego źródła

– Wnętne do pásieki rozmáyte pásiecznicy miewáią, á te wnętne są y állektoria, to iest, co pczoły przywabiáią, że ie pczoły rády widzą [...] iáko są ziołá niektore, borsukowe mięsá y insze. OstrorNauka B4.

patrz: ALEKTORIUM

– Gonty brać arszynowe: a iesli ich nie masz, musisz trzy laty dać, a dwa rzędy krotkich gontow. OstrorNauka B iijv.

patrz: ARSZYNOWY

– To iednák mieć ná baczeniu, że ich nie zaráz z wiosny ruszáć trzebá tym przesadzániem, álę áż odużeie w onym máłym vliku, co w nim przeżimowałá [pszczoła]. OstrorNauka A4v.

patrz: BACZENIE

– Żeby kto nie bał się w takie zimno do pczoł otwierać, niech to wie każdy, że [...] w kupie roy ściśniony, żadney zimy [...] nic się nie boi. OstrorNauka Dv.

patrz: BAĆ, BAĆ SIĘ, BOIĆ SIĘ, BOJAĆ SIĘ

– A iżby do głowy, ile kroć trzebá, náyźrzeć się mogło; tákie vle máią mieć w sobie bárć długą ábo dzienią, od wierzchu áż do spodku. OstrorNauka Aiij.

patrz: BARĆ

– Bárć długą do dwu zatworow vczyniwszy […] obwinąć go [ul] plecionem powrosłem słomiánem w koło zrzadká. OstrorNauka Aiiv.

patrz: BARĆ

– Ták tesz y v bednárskich vlow, nálepić gliny ná spodku rowno ze spodkiem bárciey. OstrorNauka Aiij.

patrz: BARĆ

– [...] iáko te pczoły [!], ktore się wspomniáły, co vstáwicznie leżą, á cudzą robotą się żywią, ále áż názbyt choć y dármo látáią, bęczą, biegáią, y są in perpetuo motu, ále dosyć o tych pczelnych wyrodkách. OstrorNauka Ciij-Ciijv.

patrz: BECZEĆ, BĘCZEĆ, BĘCZEĆ

– Komuby też o pnie ná vle trudno, może dáć bednárską robotą vle robić, iáko chce długie, y miąższe, byle v iednego końcá kęs szersze, á to z tego ktorym ma vl ná doł bydź obrocony, á to dla pobiiánia obręczy. OstrorNauka Aiijjv.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– A do bednarskich záśię vlow, (ktore od bednárzá gotowe ze wszytkiem oddáne będą) powrosłá długie słomiáne ná obwiązánie ich robiąc, ták żeby przed Wiosną wszystkie te vle gotowe były, y to co do nich należy [...]. OstrorNauka Aijv.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– [...] bednárskie [ule] y powiiáć powrosłámi, y oblepiáć gliną, iáko o tym niżey będzie náuká. OstrorNauka Aijv.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– To wszystko obmyślawánie koło vlow, źimie trzebá pámiętáć, y pogotowáć, lubo to pnie, lubo te bednárską robotą vle [...]. OstrorNauka Aiijjv.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– A iesli vle bednárskiey będziesz miáł roboty, á zátym y oblepione, z ktorymi przestáwiáć by się y przenośić trudno było, tedy to pámiętać: nie sádzáy iednego dniá roiá podle roiá, ále przeskoczywszy przez kilká vlow; á záś potym w one prożne vle, co ie z rázu będziesz przeskákowáł, powoli będziesz sádzáł. OstrorNauka Cij.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– Ták tesz y v bednárskich vlow, nálepić gliny ná spodku rowno ze spodkiem bárćiey álbo dźieniey. OstrorNauka Aiij.

patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI

– Bednarzowi kázáć żeby nic ná śrzodku nie był [ul] wypukły, iáko insze beczki bywáią. OstrorNauka A4v.

patrz: BEDNARZ

– Na żaden ul pczoły obce nie biią, iedno na ten, w ktorym pczoły słabe. OstrorNauka B4v.

patrz: BIĆ

– Tám [w ulu] o miod byłáby między niemi [pszczołami] á stáremi, pewná bitwá. OstrorNauka Cijv.

patrz: BITWA

– W tákiey bitwie, y ten co wygrá nie spełná zostáie [walczące roje]. OstrorNauka Cijv.

patrz: BITWA

– Piłkę máłą, śiekierę, toporek motykę, piesznią, noż vlowy dobry, láterniczká też, álbo ráczey kádźilniczká bláchowa, w káżdey páśiece ma bydź, dla wykurzánia pczół z vlów, y dla okurzánia sámego śiebie [...]. OstrorNauka B.

patrz: BLACHOWY

– Do tego ma mieć [pasiecznik] y śitko ná twarz; á iam dał bláchowe porobić, bo to rzecz wieczna; y ma mieć káptur do niego ploćienny dobry. OstrorNauka Bv.

patrz: BLACHOWY

– Żeby [...] roie [...] nie myliły się ná poznániu vlow swoich, y nie błądziły do cudzych, kiedyby w iednákie vle, y obok z sobą stoiące powsádzáne były. OstrorNauka Cij.

patrz: BŁĄDZIĆ

– Wpráwiwszy iednę z onych glyniánych miseczek, w on vl, (ktorą bokiem będziesz kłádł) [...] wpráwisz zátwory. OstrorNauka Ciijv.

patrz: BOKIEM

– Medicinalia [...] do zdrowia pczelnego należą; iáko są ziołá niektore, borsukowe mięsá y insze. OstrorNauka B4v.

patrz: BORSUKOWY

– Táki vl [bednarski] ná láto chłodnieyszy, á ná zimę ciepleyszy, niż prosty pniakowy. OstrorNauka A4v.

patrz: CHŁODNY

– Iednák, iż pczołá nigdy prożnować nie może, y przez ten krotki czás, poki mátká nád stárym vlem siedzi, (bo oná przećię, według przyrodzeniá swego, nie śiędźie chybá wysoko: to iest pod deką, álbo przykrywádłem, ktore iest ná vlu.) pocznie pod deką plástry y miod robić [...]. OstrorNauka Cij.

patrz: DEK, DEKA

– A dla wyrąbánia vlów, y nápráw, y dobrego koło pczoł rządu w káżdey pásiece, ma mieć pasiecznik świderek máły na táką dziurkę, A. drugi łátny, B. ma mieć dłotko máłe, C. dlotho wielkie, D. OstrorNauka B.

patrz: DŁOTKO, DŁUTKO, DŁUTKO

patrz: DŁOTO, DŁÓTO, DŁUTO, DŁUTO

– [...] mniemáią żeby szkodowáli, kiedy by Lipcá w Lipcu nie wybieráli, álbo nie vięli do dná dociągnioney roboty [w ulu] [...]. OstrorNauka C4v.

patrz: DOCIĄGNIONY

– Trzebá tedy, żeby káżdy Pásiecznik miał przy pásiece domek y ogrodek ná kilkánaście zagonow. OstrorNauka Aijv.

patrz: DOMEK

– [...] wykurzywszy pczoły, pomáluśku vl położysz iákoby ná wznák, to iest, zatworem ku gorze, y nápiądź dobrą od wierzchu piłą nárznąć, pomáłu, ták żebyś miodu nie dosiągł; tedy łácniuchno dzienią więtszą wyrzniesz rzezakiem, pociągnąwszy oney krotkey dzianki, co ná ieden zatworek byłá vrobiona, áż do onego nárźnionego kárbu; y ták drugi zatwer[!] wpráwisz, y dopiero go postáwiwszy poderzniesz. OstrorNauka Biiij-Biiijv.

patrz: DZIANKA

– Ma do tego káżdy mieć żelázną łyszkę iákoby kuchárską nie wielką, y nie głęboką, y nie bárzo szeroką, ták żeby z náláną sytą mogłá do vla, kiedy nią w miseczkę syty nálać potrzebá, wleść, przez dzięnią álbo barć, A tá łyżeczká ma służyć do zbieránia roiow, o czym niżey [...]. OstrorNauka Bv.

patrz: DZIENIA

– Wielki niewczás gárnczyskiem kurząc, poddymáiąc, vstáwiczne niebespieczeństwo, żeby się pásieká nie zápaliłá [...]. OstrorNauka B.

patrz: GARNCZYSKO

– Nie podobna rzecz, żeby on pczół nie gmátwał, kiedy mu doiadáią, bo się kwápić, y ládá iáko robić musi [pasiecznik bez sitka]. OstrorNauka C.

patrz: GMATAĆ, GMATWAĆ, GMATWAĆ

– [...] láterniczká też, álbo ráczey kádźilniczká bláchowa, w káżdey páśiece ma bydź, dla wykurzánia pczół z vlów, y dla okurzánia sámego śiebie [...]. OstrorNauka B.

patrz: KADZIELNICZKA, KADZIELNICZKA, KADZILNICZKA

– A w tym, iáko y w káżdey zgołá pczół spráwie, niechay to będźie Regułá powszechna, żeby żaden páśiecznik, koło pczół bez kápturá y śitká nie chodźił chodził. OstrorNauka C.

patrz: KAPTOR, KAPTUR, KAPTUR

– Piłkę máłą, siekierę, toporek, motykę, piesznią, noż vlowy dobry, láterniczká też, álbo ráczey kádzilniczká bláchowa, w káædey pásiece ma bydź, dla wykurzánia pczół z ulów, y dla okurzánia sámego siebie: á kiedy siłá ulow, że kilká pásiecznikow ná roienie bydz musi, tedy y láterniczek kilká do iedney pásieki się zeydzie; ktore iednak z pásieki nigdziey wynoszone bydź nie máią: y ten pásiecznik, ktory insze rzeczy ma w poruczeniu; ma mieć y te láterniczki, álbo kádzilniczki. OstrorNauka B.

patrz: LATERNICZKA

– [...] przeto czwártego dniá, kiedy stáre pczoły ná robotę wylecą, pomáluczku opátrzysz zátwory, żeby námnieyszey dziureczki y skádlubinki nie ostáwáło, ktorędyby pczołá w vl wleść mogłá, y poczekász áż do záchodu slońcá; w ktory czás stárá wszystká pczołá iuż w vl z robotą wleźie; á one z młodego roiá zlodzieyki y leniwice, ktore przez dźień, miásto tego coby miáły robić, w vl się wmykáły, miod iedząc, iusz też vlá znowu ná wierzch wylázły, y ták w ten czás, stáre dobre pczoły, wszystkie są w vlu, á te młode złe wszystkie ná wierzchu [...]. OstrorNauka Ciiv.

patrz: LENIWICA

– Doczeká tedy Lipiec w vlu do podbierániá bez wszelákiey szkody, á iáko między pieniędzmi poznać czerwony złoty, między inszą monetą, ták y Lipcowy miod między plástrámi, kiedy będziesz podbieráł: bo Lipcowy miod znáczny iest, biáłłośćią y zápáchem; odkłádáyże bráćie sobie plástry osobno [...]. OstrorNauka Ciiijv.

patrz: LIPCOWY

– A to podrzynánie nie pierwey ma bydź, áż łotacz, ktorą też drudzy y káczyńcem zowią, dobrze y wierzbá w póły zákwitnie; y iesliby álbo wierzbá, pierwey niż łotacz zákwitnęłá, álbo łotacz pierwey niż wierzbá; tedy poczekáć áże y drugie nádśćignie, bo przed tem czásem y w pole pczoł puszczáć nie bespieczno [...]. OstrorNauka Biiv.

patrz: ŁOTACZ

– Wnętne do páśieki rozmáyte páśiecznicy miewáią, á te wnętne są y állektoria, to iest, co pczoły przywabiáią, że ie pczoły rády widzą: y medicinália, że do zdrowia pczelnego należą; iáko są źiołá niektore, borsukowe mięsá, y insze: ktore iż są rzeczy pospolite, szkodá się nád tym pisániem báwić. OstrorNauka Biiijv.

patrz: MEDYCYNALIA

– To iednák mieć ná baczeniu, że ich nie zaráz z wiosny ruszáć trzebá tym przesadzániem, álę áż odużeie w onym máłym vliku, co w nim przeżimowałá [pszczoła]. OstrorNauka A4v.

patrz: MIEĆ

– A tę sytę nie w korytach, áni w żadnem wielkiemnaczyniu dáwáć, ále ná máłych szelągowych miseczkach gliniánych: postáwiwszy przed káżdym vlem osobną miseczkę; żeby pczoły nie w kupie ná tę sytę padáły, bo by się śiekly, y byłá by w nich wielka szkodá; á ták im tę sytę po trzy dni dáwáć, á czwartego dniá, woszczyny z onych miseczek powybieráć, y w kupę schowáć; ktore spełná páśiecznik oddawáż powinien. OstrorNauka Bij.

patrz: MISECZKA

– Drugá, pczoły w Lypcu nábárźiey, acż y po Lipcu potrosze, oráz ná miod y ná czerẃ (z ktorego roie się mnożą) robią: árobotę swą ták mistruią, że káżdy plástr má swoie rureczki: iedne z iedney ztrony; drugie z drugą stronę. OstrorNauka Ciiijv.

patrz: MISTROWAĆ

– Bo iż Pan Bog dał iákąś, y ná mnożęnie pczół, y ná obfitość miodu, źięmi tey sposobność, bárzo ládá iáko koło páśiek chodzą: ktorych kiedyby dobrą spráwą, do przyrodzoney ich ku rozmnażániu y obfitośći skłonnośći wsparto, á coż to wiedźieć, iáka by to tego byłá wielkość, y iáki nieporownány pożytek. OstrorNauka Av.

patrz: MNOŻENIE

– MIEDZY wielką obfitośćią Zięmie Ruskiey, y drugich bliskich, dał Pan Bog y to kráiowi temu, że w pczoły bárzo mnożny, w miody iest bárzo obfity. OstrorNauka Av.

patrz: MNOŻNY

– To z kśiąg cudzoźiemskich trzebá nápisáć, iż stáre mrowki máią miod w źięmi bárzo biały, ktorego miodu wieśieni, álbo ná początku źimy szukay, w ten czás kiedy w źięmi mrowki głeboko śiedzą, á szukay pilno, bo nie ládáiáko go y rzadko v ktorych mrowek znaydźiesz. OstrorNauka Biijv v.

patrz: MRÓWKA

– A ná spodku vlá wewnątrz, w vlu ná spodni krąg, nálep gliny, żeby się w vlu vczynił iákoby páwiment, rowno ze spodkiem dźieniey, álbo bárćiey: áto dła wymiátánia plugástw z vlá, bez ktorych bydź nie może: bo kiedyby iáki kraniec zostawał, żeby się tym sposobem nie wyrownało, tedy by trudo wychędożyć. OstrorNauka Aiij.

patrz: NALEPIĆ

– Ták zásię smrod; stęchliná, y zátym choroby nárychley przypádáią, kiedy miodu y roboty ktory nád swą potrzebę náprzątnęłá, z vlá nie wyiąwszy, pczoły ná zimę záwrzesz. OstrorNauka Dv.

patrz: NAPRZĄTNĄĆ

patrz: NIEBEŚPIECZNIE, NIEBEŚPIECZNO, NIEBEZPIECZNIE, NIEBEZPIECZNIE, NIEBEZPIECZNO, NIEBEZPIECZNO

– Datum w Komárnie dwánastego dniá Nouembrá. Roku 1613. OstrorNauka Av.

patrz: NOWEMBER

– Ták [...] mnożyć pásieki będziesz, tą zwierzynieckiey pásieki płodnością. OstrorNauka Ciij.

patrz: PASIEKA

– Láterniczká też, álbo ráczey kádzilniczká bláchowa, w káżdey pásiece ma bydź, dla wykurzánia pczół z vlów, y dla okurzánia sámego siebie. OstrorNauka B.

patrz: PASIEKA

– To do tych ksiąg nie należy. iáko y postánowienie, iáko się ci poddáni, ktorzy pásieki chowáią, obchodzić ż swoiemi pásiekámi máią. OstrorNauka Aij.

patrz: PASIEKA

– Trzebá tedy, żeby káżdy Pásiecznik miał przy pásiece domek y ogrodek ná kilkánaście zagonow. OstrorNauka Aijv.

patrz: PASIEKA

– Między memi pásiekámi, przy zwierzyńcu. táká iest pásieká, ktorá się bárzo ráno y mocno roi. OstrorNauka Ciij.

patrz: PASIEKA

– Otoż odpráwiwszy potrzebę w iedney pásiece, co nie długo zábáwi, dáć tego świdrá y piłey do drugiey: á kiedy się wszędey po odpráwuią; ma to bydz zchowano v stárszego pásiecznika. A pisarz Prowentowy ma to wszystko mieć w Regestrze w Inwentarzowym. OstrorNauka Bij.

patrz: PISARZ

– Obá te błędy [zły czas podbierania miodu] wzięły, pochop z łákomstwá, albo potrzeby; á potym wciągnęły się w zły zwyczáy. OstrorNauka C4.

patrz: POCHOP

– Pczoły od onego smrodu [zepsutego miodu] álbo pozdycháią, álbo pochorzeią, álbo pewnie bez szwánku nie będą. OstrorNauka B4.

patrz: POCHORZEĆ

– Głod pczole przynosi, álbo zbytnie podebránie, álbo niedodánie rátunku, ktorá sámá dostáteczney żywności sobie dorobić nie mogłá. OstrorNauka Dv.

patrz: PODEBRANIE

– A kiedy się od kąsánia ich dobrze obwáruie, będźie sobie chędogo y powoley chodził, koło swey roboty, ochrąniáiąc pczół. Ktemu, iáko się y wyższey wspomniáło, po roie ma po drábinie z wiekiem łáźić, nie strząsáiąc ich kluczkámi: bo ie ták rostrzęśie, rospłoszy, pomiesza, podrażni, y nigdy spełná ná wieko nie strząśnie. OstrorNauka C.

patrz: PODRAŻNIĆ

– y lubo się to tráfiá, że czásem w iednym plástrze będą pczoły miod robieły, po obu stron, w drugim czerẃ po obu stron: (ále to bárzo rzádko,) iednák náczęśćiey, z iednę stronę plástru miod robią, á z drugą stronę tegosz plástru czerẃią: otosz ktokolwiek podrzyná, bądź Lipiec, bądźi inszy miod, poki roie iść mogą, nie pochybnie okrutną szkodę, nie tylko w miedźie, dlá perturbáciey y zámięszániá pczoł, ktore wielkiego pokoiu y wczásu potrzebuią, vczyni: ále y w roiách y w rozmnożeniu ich, czerẃ w plástrách wyrzynáiąc. OstrorNauka Ciiijv .

patrz: PODRZYNAĆ

– A poderznąwszy one woszczyny, ktore po tym podrzynániu z vlów powyimuiesz, támże w pásiece poroskładasz. OstrorNauka Bij v.

patrz: PODRZYNANIE

– Ktore wszystkie [ule] [...] przed tym niż się pczoły roić poczną, máią bydź pogotowáne. OstrorNauka ark. C.

patrz: POGOTOWANY

– ... tedy ony pomordowawszy sie, á nie mogąc się indźiey ná odpoczywánie záwieśić, názad się wrácáć muszą, y káżda z swym roiem, tráfi do swego vlá, z ktorego byłá wyszłá... OstrorNauka Cv.

patrz: POMORDOWAĆ SIĘ

– Otoż odpráwiwszy potrzebę w iedney pásiece [...] dáć tego świdrá y piłey do drugiey: á kiedy się wszędy poodpráwuią: ma to bydz zchowano v Stárszego pásiecznika. OstrorNauka ark. Bij.

patrz: POODPRAWOWAĆ

– ...ile kroć iey poploszy, záráz do stárego ulá vciecze [królowa matka], y on roy zá nią wszystek... OstrorNauka ark. Cij.

patrz: POPŁOSZYĆ

– A to lekárstwo ma bydź sytá trochę bogátszą niźli oná byłá ná popłokánie [ula] robiona, to iest, ma bydź ze czterech części wody, á piątey miodu vczyniona. OstrorNauka ark. Bij.

patrz: POPŁUKANIE

– A poderznąwszy one woszczyny, ktore po tym podrzynániu z vlów powyimuiesz, támże w pásiece po roskładasz, ná iákich dylach, álbo deszkach. OstrorNauka ark. Bijv.

patrz: POROZKŁADAĆ

– A miseczki [do karmienia pszczół] denkiem wzgorę położyć, káżdą przy swoim vlu, dla drugiego rázu; y tám máią leżeć záwżdy, wszák tám pokoy; á nosząc się z niemi rychley by się y potłukły y pozáraniáły; á denkiem wzgorę dla tego máią bydź położone, że y wárowniey ták dla stłuczenia leży, y pczołá nie będzie się ná niey báwiłá, czuiąc on zapach, ktorym wewnątrz miseczká po sycie pachnie. OstrorNauka Bij-Bij v.

patrz: POTŁUC

– ...nosząc się z niemi [miseczkami do karmienia pszczół] rychley by się y potłukły y pozáraniáły. OstrorNauka ark. Bij-v.

patrz: POTŁUC SIĘ

– ...roie w tákie vle iáko trzebá powsadzáne są, kiedy iusz pczoły słábo się roią... OstrorNauka Ciijv.

patrz: POWSADZANY

– ...nosząc się z niemi [miseczkami do karmienia pszczół}rychley by się y potłukły y pozáraniáły... OstrorNauka ark. Bij-v.

patrz: POZARANIAĆ SIĘ

– A iesli się zá niedbálstwem páśiecznikowym, álbo tez zá wyszćiem o raz siłu roiów tráfi, że się pierwey w kupę zbiią roie, niż ich on ták mokrą chustą wárowáć będźie mogł: tedy wskok v onych vlów, z ktorych roie wyszły, ma oczká śitkámi (ktore ma mieć ná to záwżdy gotowe) pozasłaniáć, zatworow nie ruszáiąc w dxieni, y owszem iesliby się gdźie iáka dźiureczká ználázłá, znowu zámuskawszy: że ták wszystek vl dobrze záwárty zostánie... OstrorNauka Cv.

patrz: POZASŁANIAĆ

patrz: PROWENTOWY

– ...[pasiecznikom] cięszko, álbo ták pilnowáć. y wczásu pczelnego, y ochędostwá, y rządu w pásiece, álbo nie przykrádáć czemu pono nie przywykli. OstrorNauka ark. Dv.

patrz: PRZYKRADAĆ

– A iż między memi páśiekámi, przy zwierzyńcu, táká iest páśieká, ktorá się bárzo ráno y mocno roi, á ná miod bárzo iest nie dobrá, y záwżdy tám roiow náwięcey się przymnoży, y náráńszych; á miodu drugie y tyle nie vrobią, coby się do źimy dochowáły... OstrorNauka Ciij.

patrz: PRZYMNOŻYĆ SIĘ

– Pczołá, nie tylko miodu nie iye, poki w pole idźie, ále go vstáwicznie przyrábiá, á w polu się náiádá: á iesli się tráfi, że niepogody muśi w vlu śiedźieć, nie wiele roboty wytráwi przez ten czás, bo oná bárzo máło iye, á że ták śiełá robi, nie dlá stráwy to swoiey czyni... OstrorNauka Ciiijv .

patrz: PRZYRABIAĆ

– ...y kto źimie między roy, ktory w głowie leży włoży rękę, ciepley tám náydźie, niźli bywá w nározegrzáńszey puchowey pośćieli. OstrorNauka Dv.

patrz: PUCHOWY

– A miseczki denkiem wzgorę położyć, káżdą przy swym vlu, dla drugiego rázu; y tám máią leżeć záwżdy, wszák tám pokoy: á nosząc się z niewi [!], rychley by się y potłukły y pozáraniáły: á denkiem wzgorę dla tego máią bydź położone, że y wárowniey ták dla stłuczenia leży, y pczołá nie będzie się ná niey báwiłá, czuiąc on zapách, ktorym wewnątrz miseczká po sycie pachnie. OstrorNauka Bij-Bijv.

patrz: STŁUCZENIE

– A tá sytá do tákiego zákrapiánia ma bydz vboga, żeby pięć części było wody, á tylko szosta miodu. OstrorNauka A4.

patrz: SYT, SYTA

– [...] tedy pczoły ná onę sytę padszy, wychędożą wszytko plugástwo, sytę, y iésli tám sobie co pożytecznego znaydą, po swych vlách rozniosą [...]. OstrorNauka A4.

patrz: SYT, SYTA

– Bo iż śiłá się máłych roiów tráfia, co by wielkiemu vlowi rády ni dáły, y głowy by w nim prze máłość swoię okryć nie mogły, á roiow skłádáć nie iest rzecz dobra, trzebá że by y vlikow máłych było záwżdy w páśiece dostátek; y lubo tu o sadzániu roiów nie iest mieysce pisáć, bo o tym niżey w trzećiey częśći rzecz będźie; iednák z tey okázyey gotowánia málych vlow muśi się ná tym mieyscu wszystko koło máłych vlikow nápisáć. OstrorNauka Aiiij.

patrz: ULIK

– A máłość vliká nie miárkuie się wysokośćią, bo ná tym nic á nic nie należy, iedno szerokośćią wnętrzną, żeby nie był szeroki y przestrony, ále żeby go on máły roik w głowie dobrze okryć mogł, to iest, iákoby strop vlowy záśieść. OstrorNauka Aiiijv .

patrz: ULOWY

– ...bo co do tego czásu pczoły więc zbieráli wárząchwią grubą drewniáną, to nie bárzo sporo było, y z wielką szkodą: bo wárząchew nie może bydź iedno miązsza; krańcá nie może miet ieno tępy, á zátym ná nię nie może nábráć pczół, ieno máło; y nie może ich dobrze podeymowáć, gdyż one ták subtelne są,... OstrorNauka Bv.

patrz: WARZĄCHEW

– ...bo wárząchew nie może bydź iedno miązsza; krańcá nie może mieć ieno tępy, á zátym ná nię nie może nábráć pczół, ieno máło; y nie może ich dobrze podeymowáć, gdyż one ták subtelne są, á kraniec v wárzęchy ták miązszy, y muśi ich nádławić siłá, á kiedy ie żelázną łyszką będźie brał, tedy y podiąć mu ich iáko subtylną rzeczą łácno, y nábierze ich záraz śiłá, y ták prętko ie pozbiera, y nic ich nie podławi. OstrorNauka 136a.

patrz: WARZĘCHA

– ...w káżdym vlu znáydziesz try miod, w głowie y pod głową wiosenny... OstrorNauka C4v.

patrz: WIESIENNY, WIOSENNY, WIOSIENNY, WIOSNY

– á to dla tego, żeby roie ktore świeżo w nie osádzáć się będą, nie mylily się ná poznániu vlow swoich, y nie błądziły do cudzych, kiedyby w iednákie vle, y obok z sobą stoiące powsádzáne były: łácno potym, kiedy się roie wmięszkáią. OstrorNauka Cij.

patrz: WMIESZKAĆ SIĘ, WMIESZKAĆ SIĘ, WMIĘSZKAĆ SIĘ

– Vrobić szuflád z dziesiątek, tákich co by w dzienią vlowa wmieśćieły się. OstrorNauka Ciij.

patrz: WMIEŚCIĆ SIĘ

– ...żeby námnieyszey dziureczki y skádlubinki nie ostáwáło, ktorędyby pczołá w vl wleść mogłá, y poczekász áż do záchodu slońcá; w ktory czás stárá wszystká pczołá iuż w vl z robotą wleźie; á one z młodego roiá zlodzieyki y leniwice, ktore przez dźień, miásto tego coby miáły robić, w vl się wmykáły, miod iedząc, iusz też vlá znowu ná wierzch wylázły, y ták w ten czás, stáre dobre pczoły, wszystkie są w vlu, á te młode złe wszystkie ná wierzchu... OstrorNauka Cijv.

patrz: WMYKAĆ SIĘ

– ...táki roy potym poznász, kiedy wylazszy ná vl, leży ná nim długo, á nie leći wzgorę, y leżáłby on poty, poki się iedno pczoły roią, susząc się ná słońcu, y roskoszuiąc, á mitrężąc, wmykáiąc się potrosze do vlá ná máciory, y miod im wyiádáiąc... OstrorNauka Cijv .

patrz: WMYKAĆ SIĘ

– [...] zatwor wpraw y zálep, oczko wolne zostáwiwszy [w ulu]. OstrorNauka Biij.

patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY

– ...progi tylko dla krągow ná chromą piądz od sámych końcow zostáwiwszy: w ktorą bárć dwá zatwory máią się wpráwić, ieden nád drugim; y wierzchni, ktory od gorey do połowice bárći zástąpi, ma bydź dobrze zápráwiony, y zámuśniony głyną: á spodni ma bydź wolny, ták dla wsadzánia Roiów, iáko dla wychędożenia plugástwá, y dla doglądánia wszelákiego w vlu, kiedy tám doyźrzeć trzebá... OstrorNauka Aiij.

patrz: WSADZANIE

– Te vle obręczámi dobrze opátrzywszy, bárć dlugą do dwu zatworow vczyniwszy, wymywszy, woszczyny na wosk w głowie nálepiwszy, postáwiwszy go ná kłádźi ná długie nieruszánie, obwinąć go plećionem powrosłem słomiánem w koło zrzadká, y ná owo obwinienie dopiero gliną oblepić wszytek: á kiedy oschnie, oko wywierćisz przez glinę, á ná bárći glinę wyrźniesz. OstrorNauka Aiiijv.

patrz: WYMYĆ

– Te vle obręczámi dobrze opátrzywszy, bárć dlugą [!] do dwu zatworow vczyniwszy, wymywszy, woszczyny na wosk w głowie nálepiwszy, postáwiwszy go ná kłádzi ná długie nieruszánie, obwinąć go plecionem powrosłem słomiánem w koło zrzadká, y ná owo obwinienie dopiero gliną oblepić wszytek; á kiedy oschnie, oko wywiercisz przez glinę, á ná bárci glinę wyrźniesz [!]. OstrorNauka A4v.

patrz: WYRZNĄĆ

– A kiedy sie tráfi pczoły w iesieni z robotą w vlu tákowym, o iednym ná dole zatworze krotkim,z kądkolwiek mieć, tedy może przed podbierániem, wykurzywszy pczoły, pomáluśku vl położysz iákoby ná wznák, to iest, zatworem ku gorze, y nápiądź dobrą od wierzchu piłą nárznąć, pomáłu, ták żebyś miodu nie dosiągł; tedy łácniuchno dzienią więtszą wyrznieszrzezakiem, pociągnąwszy oney krotkiey dzianki, co ná ieden zatworek byłá vrobiona, áż do onego nárźnionego kárbu; y ták drugi zatwer wpráwisz, y dopiero go postáwiwszy poderzniesz. OstrorNauka B4-B4v.

patrz: WYRZNĄĆ

– Żeby kto nie bał się w takie zimno do pczoł otwierać, niech to wie każdy, że [...] w kupie roy ściśniony, żadney zimy [...] nic się nie boi. OstrorNauka Dv.

patrz: ZIMNO

– Bo to są stopnie tákiego pczół pielgrzymowánia, że naprzod przez posty szpieguią sobie, gdzieby wyszedszy od máciorek, z stárego vlá, osieść miáły; dopiero máiąc iusz obmyślone mieysce, wylazszy z vlá stárego, suszą się ná słoncu, y ná wietrze, iedne krot[c]ey, drugie dłużey: wysuszywszy się, vczą się látáć; bo tego dotąd nie vmiáły; y w tym latániu igráią, mieszáiąc się, áż się zmorduią, (iáko to ná pierwszey żá [!] zywotá swego przeiazdce, álbo przechadzce, że ią tak názowiemy) á zmordowáwszy się, os[ię]dą gdzie, żeby sobie wytchnąć, á to ná czás bárzo krotki y kiedyby ich wskok nie zábrano, wziąwszy się poydą precz, tám gdzie sobie máią mieysce náznáczone. OstrorNauka C-Cv.

patrz: ZMORDOWAĆ

– [...] tedy ony [roje pszczół] pomordowawszy się, á nie mogąc się indziey ná odpoczywánie záwiesić, názád się wrácáć muszą, y káżda z swym roiem, tráfi do swego vlá, z ktorego byłá wyszłá; á zástawszy v niego zatwor dobrze záwárty, y oczko dobrze sitkiem zásłonione, á nie mogąc áni w vl wleść, áni zá zmordowániem dáley lecieć, záwiesza się támże, álbo ná vlu, álbo podle vlá, y w kupę się ścisnie káżdy róy, przy tym vlu, z ktorego był wyszedł: á pásiecznik wsiąwszy [!] go bez kłopotu, káżdy osádzi gdzie będzie chcioał. OstrorNauka Cv.

patrz: ZMORDOWANIE

– To ták omylne rozumięnie ludzkie, stánęło nie bez wielkiey szkody: á początek wźięło z łákomstwá álbo potrzeby, tym sposobem: Gorące roboty koło koszeniá łąk, y koło żniwá w lipcu, y w śierpniu nástępuią: vbodzy chłopkowie, ktorzy pczoły máią, ná chleb, ná żywnostkę, ná ktory grosz kosárzom y żeńcom, podrzynáią pczoły, y łápáią zá to groszá: iż to często bárzo prze vbostwo y potrzebę się dźieie, porwáli to w zwyczáy wszyscy: y náyduią wywody dlá czego ták dobrze podbieráć, ktore się wyższey wspomniáły: ále my powiádámy, że to źle. OstrorNauka Ciiij .

patrz: ŻYWNOSTKA

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych