Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Stanisław Solski
SolArchB 1690 wydanie wtórne
Architekt Polski

Odnotowano 82 cytatów z tego źródła
– W fontannie albo w korycie na stoliku A, dziurawym we śrzodku przy aec i mającym durszlak miedziany [...] między nóżkami, na których stolik A podnosi się od dna fontanny, postaw konew miedzianą albo cynową. SolArchB 34.
patrz: A
– Jeżeli wielkiemu Apostołowi Narodów pełnemu Ducha świętego, chwalemy egzercycyjum rzemiosła koło namiotów i ja [autor książki] się przyganą nie obrażę, że rzmieslnicze obiectum traktuię. SolArchB 6.
patrz: APOSTOŁ
– W. X. Kircherus [...] pisze o aptekarzu rzymskim, że gdy takową kompozycyją w mozdzierzu węglem zapalił, taki wicher z dymem poruszył i z trzaskiem, iż na rynku [...] zaledwie jeden drugiego mógł widzieć z pospólstwa zgromadzonego. SolArchB 398.
patrz: APOTEKARZ, APTEKARZ, APTEKARZ, APTYKARZ
– DOwiodłem w Náuce 22. Zábáwy I Części I. Architektá Polskiego, że Bieg nieustánny iest niepodobny bez likworu tákiego, ktoryby nie większey siły nád dwá rázy potrzebował [...] nád siłę [...]. SolArchB 341.
patrz: ARCHITEKT
– Jeżeli źrzódła [wodne] przyrodzone wielce przyjemne są oczom i artyficyjalne w pomieszkaniach mają swoją wdzięczność. SolArchB 400.
patrz: ARTYFICJALNY
– Ta nauka obala najprzedniejszy fundament Kopernika, astronoma sławnego. SolArchB 377.
patrz: ASTRONOM
– Kto chce na znaczny czas bez przestanku palić lampę, niech dostanie knota azbestowego, albowiem taki za doświadczeniem do wielu lat trwać może. SolArchB 386.
patrz: AZBESTOWY
– Każ zrobić baryłkę cynową albo ołowną [...] pękatą na pół łokcia [...] która by do połowice brała wody ze 4 garnce. Wewnątrz [...] niech ma przegrodę [...] subtelnym kurkiem na wierzchu baryłki widomym snadniej pomiarkować miarę dziurki wodę przepuszczającej nad przegrodą. SolArchB 363.
patrz: BAREŁKA, BARYŁKA, BARYŁKA
– Po trzecie fasa PSRV, bednarską robotą obręczami żelaznymi opięta, niech ma drzwiczki spore [...]. SolArchB 348.
patrz: BEDNARSKI, BEDNARSKI, BĘDNARSKI
– Abyś doskonalej gwint wyrobił, zażej bindy tekturowej albo drewnianej, cieniusieńkiej, i nią opasz wałek [...]. SolArchB 93.
patrz: BINDA, BIŃDA
– Kto by miasto podcień bitki w pokoju dał zmalować tympanum astrolabii, a pod nim obrotne rete i indeks księżycowy, miałby piękną raritatem, godną pochwały w budynku swoim. SolArchB 246.
patrz: BITKA
– Niech blacherz [!] wystawi dwoje pudełek okrągłych albo w 6 grani B C E D, F G H L, ze 4 słupkami , jakich 2 w figurze, długie na ćwierć łokcia albo na 2, do upodobania. SolArchB 359.
patrz: BLACHARZ
– Lampę sporządzić [...] Postaraj się, aby rzemieślnik zrobił wieżyczkę BC z blachy pobielonej [...] Na C niech ma dziurkę nie większą na grochowe ziarno spore, potem niech przyda stopę HGEF, długą na 2 cale, wysoką i szeroką na pół cala, z blaszeczką na G dla rozciągnienia knota. SolArchB 385.
patrz: BLASZECZKA
– Wiadrom daszkowatym przyprawi po bokach kołca obrotne [...]. SolArchB 330.
patrz: DASZKOWATY
– Niech jeszcze stolarz zgotuje deszczułeczek 12 [...]. SolArchB 365.
patrz: DESZCZUŁECZKA
– Na 9 tarcic dwunastołokciowych i na 2 obżalce potrzeba 10 cugów pile odprawić [...]. SolArchB 256.
patrz: DWUNASTOŁOKCIOWY
– Każ zrobić baryłkę cynową albo ołowną [...] pękatą na pół łokcia [...] która by do połowice brała wody ze 4 garnce. Wewnątrz [...] niech ma przegrodę [...] subtelnym kurkiem na wierzchu baryłki widomym snadniej pomiarkować miarę dziurki wodę przepuszczającej nad przegrodą. SolArchB 363.
patrz: GARNEC, GARNIEC, GARNIEC
– Miedź na powietrzu karatów 65 i granum 1, w wodzie karatów 50 i granów 2. SolArchB 70.
patrz: GRAN, GRANUM
– Ta nauka powszechnie służy wszytkim bryłom albo sztukom regularnym, jako kostkom, słupom czworościennym, piramidom okrągłym i graniastym i wszelkim ścianom, tak z cegły, jako z kwadratu i z prostego kamienia wystawionym, które się całkiem ważyć nie mogą. SolArchB 68.
patrz: GRANIASTY
– Godziny tym przemysłem odmieniają miejsce, że tak w sześciennej figurze, jako i w jedenastościennej 5 deszczułek oblegają na ścianach, a 7 wolno wiszą, zaczym w obrocie figury sześciennej i jedenastościennej od spodu zachodzi insza godzina na inszą ścianę. SolArchB 306.
patrz: JEDENASTOŚCIENNY
– Kto chce na znaczny czas bez przestanku palić lampę, niech dostanie knota azbestowego, albowiem taki za doświadczeniem do wielu lat trwać może. SolArchB 386.
patrz: KNOT
– Miasto gałki na rurce może hutnik osadzić gołąbka, łabęćka, lewka albo herb tego, komu ją robić będzie. SolArchB 394.
patrz: ŁABĘCIEK
– Piła dwudziestą razów przerżnie calów 4 drzewa trzyćwierciowego w mięższ, ponieważ jeżeli 5 rzazów przerżnie cal 1 (jako uznasz, gdy cal 1 na 5 części równych wydzielisz), toć 20 rzazów przerżnąć musi calów 4, gdyż rzazów we 20 znajdują się razów 4. SolArchB 256.
patrz: MIĄSZ, MIĄŻ, MIĄŻSZ, MIĄŻSZ, MIESZ, MIĘSZ, MIĘŻSZ
– Więc że za każdym ząbkiem kółka M ruszy minutkę raz, jeden obrót kółka C uczyni minut 14503, nie rachując frakcyji. SolArchB 239.
patrz: MINUTKA
– Notuj: 1. Że te minutki są tak krótkie, jako sylaba jedna tyj może się bardzo prędko wymawiać. SolArchB 239.
patrz: MINUTKA
– Niech będzie żywa woda bieżąca b d, którą potrzeba pędzić na jakie wysokie miejsce, a jest sposobna na obracanie koła wodnego B (korczaka, walnika albo pławów, jakie u młynów prumowych bywają). SolArchB 324.
patrz: MŁYN
– Na koniec: dla folgi kręgom obracającym linę ociążoną węborkami mają być postawione tu [i] ówdzie po parze słupów R, trzymające na sworzniach żelaznych mocnych kółka T drewniane, otoczone mogilasto, wolno się obracające, tak żeby sznury z węborkami wolno między sworzniami płasko głowatymi przechodziły, a lina gruba po kółkach się ciągnęła. SolArchB 102.
patrz: MOGILASTO
– Na tablicy poprzedzającej przed nauką 11 w kolumnie pierwszej i w kolumnie trzeciej [...] znajduje się liczba nieparzysta na przemiany na jednymże wierszu z liczbą palców, obraną w kolumnie siódmej na wydzielenie koła już gotowego. SolArchB 154.
patrz: NA PRZEMIANY
– Jeżeli wielkiemu Apostołowi Narodów pełnemu Ducha świętego, chwalemy egzercycyjum rzemiosła koło namiotów i ja [autor książki] się przyganą nie obrażę, że rzmieslnicze obiectum traktuię. SolArchB 6.
patrz: NAMIOT
– Jeżeli wielkiemu Apostołowi Narodów pełnemu Ducha świętego, chwalemy egzercycyjum rzemiosła koło namiotów i ja [autor książki] się przyganą nie obrażę, że rzmieslnicze obiectum traktuię. SolArchB 6.
patrz: NARÓD
– Czytałem kędysz że ktoby páchárzyny podwiązał pod podeszwy, y do końcá laski, ktorąby się podpierał; mogłby beśpiecznie chodzić po wodzie. SolArchB 378.
patrz: PACHARZYNA
– Lecz ia twierdzę że táki przemysł, chodu po wodzie nie pozwoli. Dla tego. Ponieważ páchárzynę ciężar człowieka zátopi zupełnie y dla okrągłości swoiey wnet się z wody wysliźnie. Ktoby iednak miał tákie wory, dwa skorzane, z ktorychby káżdy z osobná nádęty, ztrzymał ná wodzie człowieká, oraz z ciężarem drugiego woru: pewna że po ćwiczeniu się, przez czás iáki ná miáłkiey wodzie, mogłby po wierzchu n nágłębszey chodzić beśpiecznie. SolArchB 378.
patrz: PACHARZYNA
– Na przykład: niech będzie w pektoraliku (w ktorym minut w godzinę rozporządza minutá 4410) koł 3; E, H, L, krom minutowego M: pierwsze E pod sprężyną, o ząbkách 56: wtore H, o ząbkách 54: trzecie L, o ząbkách 50: y trybow troie F, 8: K6: N5. SolArchB 124.
patrz: PEKTORALIK
– Grzebień im większy, tym lżejszy drzewa powóz na wózku czyni i ramie pielnej mniej daje ciężaru, która popychanie wózka sprawuje ciężarną nadawką, grzebieniem, cewami M, kołem N i cewami Q, ale siła niepotrzebnych rzazów na piłę zaciąga. SolArchB 212.
patrz: PIELNY
– Ta nauka powszechnie służy wszytkim bryłom albo sztukom regularnym, jako kostkom, słupom czworościennym, piramidom okrągłym i graniastym i wszelkim ścianom, tak z cegły, jako z kwadratu i z prostego kamienia wystawionym, które się całkiem ważyć nie mogą. SolArchB 68.
patrz: PIRAMIDA, PIRAMIDA, PYRAMIDA
– We śrzodku płatew BC ścian przeciwnych 2 osadzisz 2 balki q, w których we śrzodku związanych klocem bd czop W wału VW ma chodzić. SolArchB 259.
patrz: PŁATWA
– Spodnie ich końce niech będą czopowane w przyciesiach ED, a górne w płatwach BC, długich po łokci 13 albo 14. SolArchB 259.
patrz: PŁATWA
– Na wale tego koła BC, długim według potzreby miejsca, na którym kole F, E osiędą, da cewy D, wysokie na pół łokcia, o cewkach 6, jako w poprzedzającej figurze, idące po cyrkule, którego dyjameter calów półdziesiąta. Czop samego wału osadzi na płatwie QR. SolArchB 331.
patrz: PŁATWA
– Pod płatwą QR sporządzi koło jedno F na swoim wałku krótkim, a nad tą płatwą jeszcze postawi drugie koło E, spodniemu równe we wszystkim. SolArchB 331.
patrz: PŁATWA
– Rowek zaś df spodem ma być podfazowany, to jest ślożem podpiłowany dla stopek m, N w figurze następującej, na kształt piramidek szerszych u spodu wprawionych w bindę MRPT na kółku defg figury poprzedzajacej. SolArchB 227.
patrz: PODFAZOWANY
– [Odcinek] C D [ma] zaś 50 [gradusów], ponieważ jest połowicą cięciwy podkasującej gradusów 60, która według własności CLIV zabawy VI Geometry jest równa samej M B. SolArchB 130.
patrz: PODKASOWAĆ
– ...gdy [...] wodą sznureczek podlejesz, będzie kręcić krzyżyk albo statuą dlatego, że takowy sznureczek będąc kręty za podlaniem wody rozkręca się. SolArchB 395.
patrz: PODLANIE
– Krom wód kwaśnych, które się znajdują przyrodzone, wódka poziomkowa zwykła kwaśnieć, a koloru wodnego bynajmniej nie odmieniać, jako insze likwory, gdy pokwaśnieją. SolArchB 392.
patrz: POKWAŚNIEĆ
– DOwiodłem w Náuce 22. Zábáwy I Części I. Architektá Polskiego, że Bieg nieustánny iest niepodobny bez likworu tákiego, ktoryby nie większey siły nád dwá rázy potrzebował [...] nád siłę [...]. SolArchB 341.
patrz: POLSKI
– Dla uchrony od pomięszania się z wątpliwości, jężeli pierwsze jedno kółko, czyli oraz 2 pierwsze mają być zakładane na łódkę, pamiętać potrzeba, że 2 oraz mają być zakładane, nie jedno, ilekroć od kółka czwartego albo inszych więcej, lubo włożonych na łódkę, lubo z niej zepchnionych, wracać się przyjdzie do pierwszych dwóch. SolArchB 229.
patrz: POMIĘSZANIE SIĘ
– Toż znalazłszy, tak tego słupa jako i kwadraciku pełność przez naukę IX zabawy XII Geometry polskiego wyrachować, wiele razów kwadracik znajduje się w takim słupie, i tych razów liczbę pomultyplikować przez wagę kwadraciku, gdyż produkt opowie ciężar takiej figury pełnej, która jest w słup przemieniona. SolArchB 69.
patrz: POMULTYPLIKOWAĆ
– Baniom szklanym napełnionym wodą klarowną poprzylepiaj, jakie chcesz, figury geometryczne albo ryb, ptaków, zwierząt, gadzin, robaków, oręża i tym podobne. SolArchB 392.
patrz: POPRZYLEPIAĆ
– Niech będzie żywa woda bieżąca b d, którą potrzeba pędzić na jakie wysokie miejsce, a jest sposobna na obracanie koła wodnego B (korczaka, walnika albo pławów, jakie u młynów prumowych bywają). SolArchB 324.
patrz: PRUMOWY
– Może być przydany i dźwięk za każdą godzinę, jeżeli na kółku E rozstawisz ząbków 12, które by biorąc na wagę koniec żurawka [...] i on opuszczając młoteczkiem we dzwonek żelaznym albo w szklenicę drewnianym przyderzając, godzinę oznajmiały. SolArchB 362.
patrz: PRZYDERZAĆ
– Niech będzie naczynie BC, wąskie a przydłuższe, z dziurą na wierzchu D, przez którą by moneta jakakolwiek przepaść mogła [...]. SolArchB 384.
patrz: PRZYDŁUŻSZY
– ...od którego [knota] zagrzana woda parę puści przez rurę HF do konchy BEC, a ta przylegnąwszy gorzałkę wyrzucać ją będzie na powietrze... SolArchB 406.
patrz: PRZYGLNĄĆ, PRZYLEGNĄĆ, PRZYLGNĄĆ, PRZYLNĄĆ
– Z drugiej strony koła przyklamruje 6 trąb [...] w anguł krzyżowy zbitych. SolArchB 333.
patrz: PRZYKLAMROWAĆ
– Na których ryglach KL stać mają 6 albo 4 balek e, g, i, m, u, p dla dźwigania dwóch spodnich i wierzchnich kamieni M, N z ich putem P i skrzyniami n, tak mącznej jako i słodowej... SolArchB 259.
patrz: PUT
– Zaczym potargnieniu końca V laski VR mała ważka zdoła. Szpilka też EF maluchną siłką wzniesie koniec F laski FS. SolArchB 369.
patrz: SIŁKA
– Rowek zaś df spodem ma być podfazowany, to jest ślożem podpiłowany dla stopek m, N [...]. SolArchB 227.
patrz: ŚLOZEM, ŚLOZEM, ŚLOŻEM, ŚLUZEM, ŚLUŻEM
– Kto chce na znaczny czas bez przestanku palić lampę, niech dostanie knota azbestowego, albowiem taki za doświadczeniem do wielu lat trwać może. SolArchB 386.
patrz: TRWAĆ
– Naprzód tedy niech będzie statek C B, który by mógł utrzymać tyle wody, ile jej wykapie z naczynia wyższego G, stojącego na H, z dziurką subtelną w dnie, którą jeżeli sporsza będzie, lada trzaszczka płaska zmniejszy. SolArchB 367.
patrz: TRZASZCZKA
– Obadwa wtóre [drągi], według nauki poprzedzającej i nie więcej uciążenia sprawi drąg uciążający, jako ulżenia przydaje ulżewający, gdyż jednakoważ jest z postawienia odległość ciężaru N w dyszlu od oporu E w centrum walce B E, jaka dźwigającego L od oporu B, która jest jedenże półdyjameter walca B E. SolArchB 112-113.
patrz: ULŻEWAJĄCY, ULŻYWAJĄCY, ULŻYWAJĄCY
– Aby dobrze nadawka skok czyniła po 4 zębach oraz za jednym swoim umknięciem albo rzazem piły, jeszcze by na cal jeden przerżnięcie drzewa cienkiego potrzebowało rzazów blisko 6, lubo w cienkie drzewo wpadnie piła jednym rzazem na pół cala. SolArchB 215.
patrz: UMKNIĘCIE
– Kłódka może być o wielu chcesz kółek, których im więcej przyczynisz, w dłuższą otwieranie idzie. SolArchB 228.
patrz: W DŁUŻSZĄ
– Te łopatki mogą być na kształt łopatek walnikowych, w obłąkach powiercianych między kręgi koła. SolArchB 334.
patrz: WALNIKOWY
– We śrzodku tych klinów wytnie dziury na kwadrat po 3 cale i wdłubie dębowe drzwiczki, grube na pół cala i szerokie na 5 calów... SolArchB 380.
patrz: WDŁUBAĆ
– Weźmiej drewienko C T, długie na palec, i przy jednym końcu T wepchniej koniec noża ciężkiego N tak, żeby nóż z drewienkiem zawierał anguł albo węgieł, krzyżowy albo ostry. SolArchB 80.
patrz: WEPCHNĄĆ, WEPCHNĄĆ, WEPCHNIEĆ
– Sporządź koło wysokie na łokci 4 [...] mające na obwodzie rrtt werżnięcie albo żłobek dla zatopienia sznura... SolArchB 341.
patrz: WERŻNIĘCIE
– Tę materyją gdy wlejesz w naczynie i na ogień postawisz, prędko wezwre i puści z siebie wiatr potężny z dymem i z szumem... SolArchB 398.
patrz: WEZWREĆ, WEZWRZEĆ, WEZWRZEĆ
– A tak sporządzi rurmusz wiaderkowy, którym woda bieżąca w dzień i w nocy dodawać będzie wody na jaką chcesz wysokość. SolArchB 322.
patrz: WIADERKOWY
– ...kręg L z swoim walcem MN ma być pomykalny tak na dole przy M, jako i na górze przy N, co łatwie[j] sprawisz, gdy tramy, wierzchny i górny, w których czopy M i N obracać się mają będą osadzone między dwoma drzewami... SolArchB 101.
patrz: WIERCHNY, WIERZCHNY
– W ten tedy sposób oznajmić się może, wiele machina jaka, w której się znajduje szroba albo witis, umniejsza ciężaru. SolArchB 96.
patrz: WITIS
– Rurki wybuchające wodę z obrotem swoim są wdzięczne i snadne, byleś je w denku wierzchnim L rurki LT, obrotnej w światle rury spodniej ct, wlutował końcem jednym, a na drugim dał wszytkim rureczki króciuchne r, w jeden bok obrócone. SolArchB 355.
patrz: WLUTOWAĆ
– Rurki LBTN jednę dziurę L wlutuje we dno M niziusieńko, a drugą N, subtelniuchną, wypuści nad dno BNC. SolArchB 359.
patrz: WLUTOWAĆ
– Bywają kłódeczki mosiężne [...] złożone z kółek 5 szerokich [...] które gdy w prostą liniją stanie pod eg, da się wyjąć ramię ghnp z wałeczkiem zębatym (który nazywają sercem), wlutowanym we śrzodek kółka np, a przestającym aż do kółka um, trzymającym ramię ef. SolArchB 232.
patrz: WLUTOWANY
– Żeby te drzwiczki przybyte [...] wolniuchno, ale dychtownie dziurę otwierały [...] mają się wszytkie 4 otwierać ku śrzodkowi kloca w dziurze f. SolArchB 380.
patrz: WOLNIUCHNO
– p q kółeczka 2 przyprawione na czopach żelaznych w bokach ramy ECDF, wolnoobrotne i chodzące po gwincie szroby A... SolArchB 84.
patrz: WOLNOOBROTNY
– Niech będzie wiaderko W, napełnione wodą, zawieszone na kole EP, wolno obrotnym po sworzniu E... SolArchB 96.
patrz: WOLNOOBROTNY
– ...wiele przybędzie ciężaru obracającemu na końcu dyszla przez koła C i F kamień stojący na wrzecienie cewów L, którego figura nie ma. SolArchB 125.
patrz: WRZECIENO, WRZECIONO
– Niech na koniec waga BG w trzeciej figurze stanie na sworzniu R, a koło MAY z wrzecionkiem MK obróci się od M przez A do Y, już zostanie wolne od wszelkiego zatamowania albo oporu... SolArchB 97.
patrz: WRZECIONKO
– Bliżej centrum stawiając ciężar, jako ważki na ramionach minuty zegarowej im są bliższe samego wrzecionka minutowego, tym mniejsze minuty i godziny sprawują dla większej lekkości. A im dalej są odległe na ramionach od wrzecionka minutowego, tym dłuższe minuty przewłóczą dla większej ciężkości, której nabywają przez oddalenie od centrum i dłuższego biegu albo drogi, którą odprawują. SolArchB 98.
patrz: WRZECIONKO
– Jako tedy ubywa wrzecionkowi LS oporu na S, który miało na T, tak wiaderku W przybywa ciężkości z pierwszej miary bez przydania nowego ciężaru. SolArchB 97.
patrz: WRZECIONKO
– Gwinty nie są ostro wrzynane, jako pospolicie bywają w szrobach drewnianych... SolArchB 93.
patrz: WRZYNANY
– Z blachy mosiężnej na tylec noża miąższej wytnij z centrum C kółko EFG, zostawiwszy mu indeksik D dla wskazowania. SolArchB 226.
patrz: WSKAZOWANIE
– Toż wszystkie forszty obetniesz po cyrklu powierzchownym L H i 6 po cyrklu wewnętrznym E D, nie wycinając drugich 6, które na ramionach koła osiadać mają dla trwałości koła, albo kształtnie wyprawisz dla lekkości w ten sposób, który w figurze czwartej widzisz. SolArchB 260.
patrz: WYCINAĆ
– Koło S niech ma rurkę przynitowaną dla obracania rete astrolabicum bd, to jest blaszkę okrągłą płaską, miejscami wycinaną i noszącą kilkadziesiąt gwiazd jaśniejszych na pokazowanie, na którym są miejscu nieba, w którym znaku i stopniu jest słońce, wschód i zachód słońca o której godzinie, jako słońce wysokie od horyzontu, wiele godzin dnia, wiele nocy etc. SolArchB 242.
patrz: WYCINANY