Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Jan Aleksander Gorczyn
GorAryt 1647 oryginał
NOWY SPOSOB ARYTHMETYKI. Iáko się káżdy prędko y łátwie może náuczyć ráchowáć. Zformowány Rozmową dla snadnieyszego poięćia

https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=114720
Odnotowano 104 cytatów z tego źródła
– I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
patrz: A
– Kiedy się towary brakuią? A. Brak rozumie się to każda rzecz napodleysza abo naruszona (najpospolicie zowiemy to wybierkami). GorAryt 134.
patrz: A
– O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
patrz: ABREWIACJA
– A będziéli záś mnieysza [sorta] ná wierzchniey [rydze]/ to ábbrewiowáć ábo zkrócić/ iáko náukę masz o tym w Rozdziále 3 o Abbrewiácyey [...]. GorAryt 97.
patrz: ABREWIACJA
– A będzieli záś mnieysza [liczba] ná wierzchniey [linii]/ to ábbreuiowáć ábo zkrocić/ iáko náukę masz o tym w Rozdziale 3 o Abbreuiácyey. GorAryt 97.
patrz: ABREWIOWAĆ
– Kmieć ieden/ iáko to dla Czeládźi ná żniwá/ wźiął od kárczmarzá 6 Achteli piwá po 5 zł/ potym tákze Tászbieru 6 Achteli/ Achtel po 40 gr Do tego 40 grzywien Krák: pieniędzy. GorAryt 104.
patrz: ACHTEL, ACHTEL, JACHTEL
– Adduyże społem te wynalezione proporcye abo quotienty/ znaydziesz 16. GorAryt 125.
patrz: ADDOWAĆ
– Ieżeli kupisz towaru/ a na nim zarobić abo utracić masz/ to ieżeli zarobek addować do summy będziesz/ ieżeli vtrata abo taniey/ to subtrakować. GorAryt 142.
patrz: ADDOWAĆ
– [...] tę [sumę] znowu przez 10 multiplikowáć/ ktoremu produktowi przydáć kázáć z trzeciey sorty liczbę po tey áddicyey multiplikowáć ten produkt kázáć przez 10. GorAryt 179.
patrz: ADDYCJA
– ROZDZIAŁ II. O Przydawániu, abo Addicyey. GorAryt 6.
patrz: ADDYCJA
– Potrzebá tego w tej Addicyey áby wszytkie Sorty łamáney liczby/ miały rowne Námieniácze [...]. GorAryt 62.
patrz: ADDYCJA
– Zmnieyszoney ceny spodziewáć się záwsze [trzeba]/ gdzie dostátek nád pomyślenie: wygodę administruie. GorAryt Przed II.
patrz: ADMINISTROWAĆ
– Gdybys záraz Cenę ábo tárę chciał nápisáć/ żebyć uczyniło zá 5 miesięcy/ według twoiego aduenantu rocznego/ ábo náznáczonego sobie zarobku 20 pro Cento, postaw tak. GorAryt 155.
patrz: ADWENANT
– Stoi tedy ták álligátia wszytká. GorAryt 128.
patrz: ALIGACJA
– Kupił ieden 2 wory Anyżu/ w iednym worze był lepszy po 8 gr: łt/ w drugim podleyszy po 5 gr. GorAryt 123.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– O Pápierze. Bellá Pápieru ... 10 Ryz. Ryzá ... 20 Liber. Librá ... 25 Arkuszy. GorAryt 73.
patrz: ARKUSZ
– Kupiłem płotna Ruskiey miary Arszynow 40/ Arszyn po 15 gr. GorAryt 103.
patrz: ARSZYN, ARSZYNA
– Miárá. Arszyn Ruski ma w sobie 5 Cwierci Krák łokciá. GorAryt 74.
patrz: ARSZYN, ARSZYNA
– Pułsztuczek płotna ma 40. Arszynow. GorAryt 74.
patrz: ARSZYN, ARSZYNA
– Rozumiałem cię też za iednę rzecz potrzebną w tym nie upośledzać/ abyś y ten sekret wiedział/ iako się przez Arythmetykę y innych [nauk] wiele sprawuie. GorAryt 174-175.
patrz: ARTMETYKA, ARTYMETYKA, ARYTEMETYKA, ARYTMETYKA, ARYTMETYKA
– Vważmy iak wiele Geometria/ Geographia/ Astronomia/ Mathematyka przez nię [arytmetykę] dokazuią. GorAryt 10 nlb..
patrz: ASTRONOMIA
– Ieden kupił 6 łásztow y 8 beczek Soli/ do czasu ná 5 miesięcy: więc Kupiec przedáie beczkę kiedy zá bár po 14 zł iakoż ią tedy kupuiącemu nápisać w ausczugu ma/ y summę zapłáty/ rachuiąc intetressy pro Ce[n]to 1½ zł. ná mies[iąc]: [...]. GorAryt 154.
patrz: AUCUG, AUSCUG, AUSCUG, AUSCZUG, AUSZCZUG, AUSZTUK, AWSZTUCH
– Ieden kupił 6 łásztow y 8 beczek Soli/ do czasu ná 5 miesięcy: więc Kupiec przedáie beczkę kiedy zá bár po 14 zł iakoż ią tedy kupuiącemu nápisać w ausczugu ma/ y summę zapłáty/ rachuiąc intetressy pro Ce[n]to 1½ zł. ná mies[iąc]: [...]. GorAryt 154.
patrz: BAR
– Báryłá Węgierska - 24 gárncy Krák. GorAryt 72.
patrz: BAREŁA, BARYŁA, BARYŁA
– Iest to zwyczáyna u Kupcow iż kiedy zá gotowe pieniądze (co oni zowią zá Bargelt) kupuią, to záwsze tániey towáru dostáią. GorAryt 153-154.
patrz: BARGELT
– Pan ieden daie barwę na 50 Czeladzi Krawcowi iednemu/ ktory ma Krawczykow 6/ci robiąc/ zrobili mu przez dwa dni 4 barwy/ to iest/ na czworo czeladzi. GorAryt 119.
patrz: BARWA
– Ieden kupił 6 łásztow y 8 beczek Soli/ do czasu ná 5 miesięcy: więc Kupiec przedáie beczkę kiedy zá bár po 14 zł iakoż ią tedy kupuiącemu nápisać w ausczugu ma/ y summę zapłáty/ rachuiąc intetressy pro Ce[n]to 1½ zł. ná mies[iąc]: [...]. GorAryt 154.
patrz: BECZKA
– O Pápierze. Bellá Pápieru ... 10 Ryz. Ryzá ... 20 Liber. Librá ... 25 Arkuszy. GorAryt 73.
patrz: BELA, BELA, BELLA
– ... wino chce ieden Krákowiánin kupić przez sztych zá towar. Dáiąc 30 Beczek Sledzi po 28 zł. Sztokfiszu 8 kámieni po zł. 12. Bellę Sukná w ktorey iest 50 postawow/ postaw po zł. 48. GorAryt 157.
patrz: BELA, BELA, BELLA
– Dał ieden robic Obrusow do Tkacza 30 łokci [...] Tkáczowi od łokciá da po 22 gr/ od Blechowániá 3 1/2 gr. GorAryt 106.
patrz: BLECHOWANIE
– Kiedy záś bogátsze [wino] będzie/ to ták wiele miedzi przymięszáć. O czym vmieią lepszą spráwę Złotnicy dáć/ niż się tu położyło. GorAryt 130.
patrz: BOGATY
– Zprzedawszy winá/ miał [kupiec] wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. GorAryt 143.
patrz: BORG, BORG, BORK, BÓRG
– Dano iednemu Burztynu do roboty niecáłego łb. 90. Cáłego dwá razy ták wiele. GorAryt 105.
patrz: BURSTYN, BURSZTYN, BURSZTYN, BURZTYN
– Kiedy chcę pomyślony tysiąc wyrázić/ tedy nápiszę go tymi znákámi/ ábo tákiemi chárákterámi liczby/ ták 1000. GorAryt 2.
patrz: CHARAKTER, CHARAKTER, HARAKTER, KARAKTER
– Odpowiedział Cieślá/ zrobi to [szkutę] 20 chłopow zá 30 dni/ on záś rzekł/ trzebá mi tego áby zá 5 dni stáneło/ tu się rekoliguy/ iż trzebá więcey chłopow przybráć. GorAryt 109.
patrz: CHŁOP
– Chodzi ieden do stołu/ ztárgował na cáły rok zá 300 zł. Więc przyszło mu odiacháć we ćwierci Roku/ pytam wiele powinien gospodarzowi zápłácić. GorAryt 103.
patrz: CHODZIĆ
– Kmieć ieden/ iako to dla Czeladzi na żniwa/ wziął od karczmarza 6 Achteli piwa po 5 zł. GorAryt 104.
patrz: CZELADŹ
– Pan ieden daie barwę na 50 Czeladzi Krawcowi iednemu/ ktory ma Krawczykow 6/ci robiąc/ zrobili mu przez dwa dni 4 barwy/ to iest/ na czworo czeladzi. GorAryt 119.
patrz: CZWORO
– [...] ieśliś kiedy widział ábo słyszał/ iáka wspániáłość páłacow przepysznych Itáliey [..] kunsztowne wymysły y ciekáwe delektámentá Fráncuzow [...]. GorAryt Przed, II-III.
patrz: DELEKTAMENT
– Grot [ma w sobie] 2 Doyty. Doyt 2 pieniądzá. GorAryt 171.
patrz: DOJT
– ROZDZIAŁ V. O Regule Duplowáney, ábo o piąci Sortách. GorAryt 115.
patrz: DUPLOWANY
– A iesli ich będźie więcey/ tedy tákże masz o nich rozumieć/ iákom ći pokázał, vczyniwszy nád czwartą kropeczkę áby prze[z] to znáć było/ iż to iest czwarta od pierwszey, ná ktorey bywáią tyśiące/ ná przykład nápisano będźie 2'314'567. iż tedy iest napierwsza tá pod kropką/ á pierwsza iest záwsz[e] sámá przez się rzeczesz tedy iż są cztery przez się/ á że kropká nád nią iest/ to muszą bydź tyśicące. Ná drugiey pośćie podle tey kropki/ iż záwsze dźieśiątki/ rzeczesz iż tá iedná waży dźieśięć/ tá záś 3. waży trzy stá/ tá záś 2. waży dwá tyśiące/ wymowisz tedy tę liczbę ták/ dwákroć tyśiąc tyśięcy (względem drugiey kropki trzebá mowić kroć) trzy stá czternaśćie tyśięcy (ile kropek tyle rázow tyśięcy wymieniáć) pięć set sześćdźieśiąt y śiedm. GorAryt 5-6.
patrz: DWAKROĆ
– [...] podle tych 7 przekreślonych/ iest iescze Numerus 8/ ktore iákoby dáią znać/ iż one tákże potrzebá diuidowáć [...]. GorAryt 33.
patrz: DYWIDOWAĆ
– Tu widzisz iż po subtrákcyey zostáie 10/ á dzielnik iest 9 ktory w 10 może raz bydź/ przetoż zmasz tę na quotiencie/ á napisz większą/ y będzie tak dobry przykład: o cáłey Liczbie. GorAryt 36-37.
patrz: DZIELNIK
– Fáktor [...] uczynił táką fákturę/ posłał mu [kupcowi Pryncypałowi] w towárze połowicę/ á w pieniądzách przez Cambium połowicę [...]. GorAryt 173.
patrz: FAKTURA
– Tálerow twárdych probá iest 14 łotow/ ktorych siedm waży 16 1/2 łotow (według wagi mynczarskiey.) więc iż mięszá na grzywną 14 łotow ma w sobie fainsilbru/ to tedy 16 1/2 łotow/ máią w sobie 14 łotow/ y 7 pfenningow. GorAryt 139.
patrz: FENIK, FENING, FENING, FENYG, PFENIG, PFENNING
– Pierwszy punkt Tará nic innego nie iest/ tylko summá ábo rzecz pewna wytrącona w ráchunku/ iáko to będźie Tárá ná wor/ tárá ná beczkę tárá ná kosz/ tárá ná skrzynię (zowie się też y Rábát/ kiedy ná pieniądzách) to iest kiedy będźie száfranu wor ważył kámienie cztery/ więc tárę ná wor odrzućiwszy/ funt ábo trzy/ nie płácę iuż zupełná zá czter kámienie/ ále bez czterech ábo trzech funtow/ tákże y o innych tárách rozumiey. GorAryt 132.
patrz: FUNT
– [...] w Holándyey nászymn 226 groszom/ iest al pari Flambski funt/ ábo funtgrot [...]. GorAryt 169.
patrz: FUNTGROT
– Zprzedawszy winá/ miał [kupiec] wszytkich pieniędzy ták z borgámi iáko y gotowizną zł 1660. GorAryt 143.
patrz: GOTOWIZNA
– O Złocie, y Srebrze [...] Czerwony złoty ma 4 Káráty/ ábo Orty iáko Złotnicy záżywáią. Kárat 4 Sexcentle. Sexcentel 4 Gráná [...]. GorAryt 73.
patrz: GRANO
– A iáko táler był Anno 1623 po zł. 2 ½ byłá grzywná po 19 zł. y 12 gr. mniey bez trzech pieniądzow. GorAryt 139.
patrz: GRZYWNA
– Iż ná iednym Czerwonym złotym zárobi/ Holender w Polszcze 27 groszy. Tákże ná Lewkowym Tálerze/ gdy v nas 80 gr. á v nich 40 stybrow. GorAryt 174.
patrz: LEWKOWY
– Tákże gdy będźie 2/5 libry pápieru/ czyni 10 árkuszy/ ráchuiąc w librze 25 árkuszy. GorAryt 55.
patrz: LIBRA
– O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
patrz: LICZBA, LICZBA, LIDZBA
– O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
patrz: LICZBA, LICZBA, LIDZBA
– I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
patrz: LICZBA, LICZBA, LIDZBA
– I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
patrz: LICZBA, LICZBA, LIDZBA
– Będźieszli chćiał z cáłey liczby łamáną przemienić/ tedy postępuy sobie ták/ nápisáwszy ná przykład 12 gr. zá liczniká/ nápisz zá námięniáczá 30 gr. pod nią/ co ták rozumieć będźiesz/ ponieważ złoty iest ná 30 częśći podźielony/ ty iż bierzesz 12 częśći od tákowego podźiału/ tedy też słusznie te 12 máią bydź ná wierzchu. GorAryt 49.
patrz: LICZNIK
– O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
patrz: ŁAMANY, ŁAMANY, ŁOMANY
– I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
patrz: ŁAMANY, ŁAMANY, ŁOMANY
– Dano iednemu Burztynu do roboty niecáłego łb. 90. Cáłego dwá razy ták wiele: Oddał potym zrobiwszy z cáłego od 4 łb. 1 funt/ á z niecáłego od 5 funtow 1 funt [...]. GorAryt 105.
patrz: ŁB, ŁB., ŁB.
– Cukru 48 głow/ z tych 4 głowy 14 ½ łb ważą/ kámień po 26 zł. Ráchuiąc 24 łb w kámieniu. Facit 188 ½ zło. GorAryt 102.
patrz: ŁB, ŁB., ŁB.
– Last Sledźi/ Potászu Smoły/ etc. y innych rzeczy co w beczkách przedáią 12 beczek Kopá ma w sobie - 4 Mándle. Mándel - 15 sztuk. GorAryt 75.
patrz: MANDEL, MĄDEL, MENDEL, MENDEL, MĘDEL
– Item Inni trzey vczynili kompánią do Niderlándu/ włożył pierwszy ná okręt 20 łásztow zboża łászt po zł. 170. Drugi 36 Schiftfuntow Potáschu/ Schiftfunt po 40 zł. Trzeći 28 łásztow Maźi/ łászt po 60 zł. Więć w szturmie ná morzu iáko napodleyszy towar/ wyrzućić muśieli z okrętu 18 łásztow máźi. Pytam wiele ktory powinien szkodowáć według práwá morskiego. Poráchuy ná pieniądze/ y czyń ták iáko nyżey Zboże zł. 3400 Potásch zł. 2440 Maź zł. GorAryt 160.
patrz: MAŚ, MAŹ, MAŹ
– Kupił ieden membránę ná 2848 zł. y 10 gr. GorAryt 155.
patrz: MEMBRAM, MEMBRAN, MEMBRAN, MEMBRANA, MEMBRANA, MEMBRONA, MEMRAN
– Trzebá wiedzieć/ iż tylko dwie rydze należą do tego sposobu [dzielenia]/ pierwsza zwierzchnia ma bydź záwsze większa niż spodnia y zowie się wierzchna Rygá Mnostwo, druga spodnia zowie się Dzielnik [...]. GorAryt 32.
patrz: MNOŻSTWO, MNÓSTWO, MNÓSTWO
– Potym też wielość multiplikuię przez drugą liczbę mnożyćielá/ mowiąc: 2 rázy 6/ czynią 12/ piszę tedy ná produkt ná teyże pośćie/ gdźie drugi mnożyćiel stoi 2/ á 1 w pámięći chowam. GorAryt 27.
patrz: MNOŻYCIEL
– Ztąd możesz zrozumieć/ iż to multiplikácya nic innego w łamáney nie iest/ tylko iákomći iuż námięnił w Rozdź: 2 punk[...] piątym/ wynáleść od złamáney liczby złamaną/ bo iednoż to vczyni/ kiedy rzekę 3/8 od 4/5 iáko też kiedy będę multiplikowáć 3/8 przeż 4/5 o czym w tymże Rozdźiale masz szerzey. GorAryt 67.
patrz: MULTIPLIKACJA, MULTIPLIKACJA, MULTYPLIKACJA
– Diuiziey záś probá táka/ vczynić z dźielniká mnożyćielá/ y multiplikowáć quotient/ po ktorey multiplikácyey będźiesz miał produkt w tákichże Numerách iákie mnostwá rygá w diuizyey miałá/ iáko tu widźisz rygá mnostwá. GorAryt 41.
patrz: MULTIPLIKACJA, MULTIPLIKACJA, MULTYPLIKACJA
– Ieśli záś ná trzećiey y ná srzedniey sorćie frákturá sámá będźie/ to w ten czás liczniki obudwuch sort ná mieyscu zostáwić/ á námieniácze ieden przez drugiego multiplikowáć/ ktory potym produkt postaw ná pierwszey sorćie/ y ieśli będźie liczbá iáka/ /to ią przez ten produkt multplikowáć tákże 2__3/8__5/6 48/96__3__5 pogleychowána. GorAryt 94.
patrz: MULTIPLIKOWAĆ, MULTIPLIKOWAĆ, MULTIPLIKOWAĆ
– Iest y innych sposobow wiele do multiplikowánia w łąmáney/ ále iż biegłego Ráchmistrzá potrzebuią/ niechcę zátrudniáć. GorAryt 68.
patrz: MULTIPLIKOWANIE, MULTIPLIKOWANIE, MULTYPLIKOWANIE
– WIele cudownych kunsztow widźiałem niedwnego czásu Pánie A. ktore iákoby były spráwowáne/ nie moge się niiáko domyślić; między inszymi był tám táki kunszt/ że piersćień ktory między śiedmią nas był zákryty/ ten choćiaż go nie widźiał/ á przećię kto go miał/ y ná ktorym członku y pálcu/ powiedźiał. GorAryt 1.
patrz: NIJAKO
– Będąli záś wszystko nulle/ ták iż nie będźiesz mogł/ áni ná pierwszey pośćie/ áni ná drugiey pożyczyć/ tedy masz áż v naypierwszey liczby/ ktora podle tych null będźie/ by y ná dźieśiątey pośćie byłá/ iedney pożyczyć/ y do tey náypierwszey nulle przyłożyć/ áby było dźieśięć/ vczyniwszy przy liczbie kropeczkę gdźiesz pożyczał/ iáko tu widźisz: o cáłey Liczbie. GorAryt 18.
patrz: NULLA
– O Pápierze. Bellá Pápieru ... 10 Ryz. Ryzá ... 20 Liber. Librá ... 25 Arkuszy. GorAryt 73.
patrz: PAPIER, PAPIER, PAPIOR, PAPIR
– Miał ieden w Papierniey 4 Stępy do chust/ ktore Stępy tłukły mu záwsze zá puł roká chust 15 Cetnarow. GorAryt 120.
patrz: PAPIERNIA
– Drugi, Wysadźiwszy te posty porządnie/ podkreślić ie trzeba/ tak iáko wyżey widźisz Trzeći, Potym tak zaczynać od naypierwszey/ ktora iest na práwey ręce gdźie krzyżyk/ mowiąc: 5. y. 3. GorAryt 7.
patrz: PODKREŚLIĆ, PODKRYŚLIĆ
– Ná Sztych hándlowáć/ iest to towar zá towar przemięnić/ áby ták własnie towárem wielką Summę wynosyło/ iáko y zá pieniądze: więc nie będę chćiał vpośledźić ćię w tym/ ile podobna ze mnie/ ábyś też zrozumiał/ iáko się taki hándel w Regule stáwia. GorAryt 157.
patrz: PODOBNA
– Item kosztuie mię beczká winá 120 zł. w ktorey iest 60 gárncy/ więc że ostre/ chćiałbym ie posłodźić petersymentem ktorego gárniec zá 4 zł. y gr. 24/ á to wino ná 20 gr kwartę przedawáć/ á żeby postáremu pełna beczká byłá/ chcę wiedźieć wiele mam garncy do beczki przylać petersymentu? GorAryt 126.
patrz: POSŁODZIĆ
– Czyni się to gleychowánie przełożniem/ ále iż to przekłádánie rozmáićie się spráwuie/ przetoż trzebáć dobrze bárdzo pomnieć/ y vczyć się tego/ ktora zostáie ná mieyscu/ á ktora się przekłáda/ iáko tu w tym pierwszym przykłádźie widźisz/ kiedy sámá frákturá w posrzodku będźie/ á ná pierwszey sorćie tylko 1/ to licznik záwsze ná mieyscu zostáie/ á Námięniácz się przekłáda [...]. GorAryt 90.
patrz: PRZEKŁADANIE
– ...kiedy záś bogátsze [wino] będzie/ to ták wiele miedzi przymięszáć. GorAryt 130.
patrz: PRZYMIESZAĆ, PRZYMIESZAĆ, PRZYMIĘSZAĆ
– ...y ták się rozumie iż to złoto má w sobie czystego abo fainzłotá 20 grádow/ á 4 grádow przysady miedźi y srebra/ bo tego Złotnicy do złotá przysadzáią. GorAryt 138.
patrz: PRZYSADZAĆ
– ...naylepsze złoto/ ktore z kruszczá wytopione będzie [...] zowie się lauter złoto/ pur złoto. GorAryt 137.
patrz: PUR
– Masz to zá fundáment wiedźieć/ iż naylepsze złoto/ ktore z kruszczá wytopione będźie/ tákże y srebro/ bez wszelákiey przysady zowie się lauter złoto/ pur złoto/ á według Ráchmistrzow Faingolo [Feingold] z Niemiecká... GorAryt 137.
patrz: PUR
– Miárá. Arszyn Ruski ma w sobie 5 Cwierci Krák łokciá. GorAryt 74.
patrz: RUSKI
– Item/ Miał ieden Sláchćić spráwę w Krákowie/ dla ktorey mieszkał tydźień sámowtor w iedney gospodźie/ więc zástał swego Przyiaćielá/ ktory iuż trzy dni przed nim pierwey stánął w teyże gospodźie. Przyiechał znowu inny iego towárzysz sámoczwart/ mieszkáli z nim wespoł cztery dni. GorAryt 166.
patrz: SAMOCZWART
– Item/ Miał ieden Sláchćić spráwę w Krákowie / dla ktorey mieszkał tydźień sámowtor w iedney gospodźie/ więc zástał swego Przyiaćielá/ ktory iuż trzy dni przed nim pierwey stánął w teyże gospodźie. GorAryt 165.
patrz: SAMOWTÓR
– Chodzi ieden do stołu/ ztárgował na cáły rok zá 300 zł. Więc przyszło mu odiacháć we ćwierci Roku/ pytam wiele powinien gospodarzowi zápłácić. GorAryt 103.
patrz: STÓŁ
– ... wino chce ieden Krákowiánin kupić przez sztych zá towar. Dáiąc 30 Beczek Sledzi po 28 zł. Sztokfiszu 8 kámieni po zł. 12. Bellę Sukná w ktorey iest 50 postawow/ postaw po zł. 48. GorAryt 157.
patrz: SUKNO
– Szynkarz kupił 4 wiádrá winá/ wiádro po 80 zł. stráćił potym ná káżdym wiedrze 12 zł. 24 gr. [...]. GorAryt 144.
patrz: SYNKARZ, SZYNKARZ, SZYNKARZ
– Pierwszy punkt Tará nic innego nie iest/ tylko summá ábo rzecz pewna wytrącona w ráchunku/ iáko to będźie Tárá ná wor/ tárá ná beczkę tárá ná kosz/ tárá ná skrzynię (zowie się też y Rábát/ kiedy ná pieniądzách) to iest kiedy będźie száfranu wor ważył kámienie cztery/ więc tárę ná wor odrzućiwszy/ funt ábo trzy/ nie płácę iuż zupełná zá czter kámienie/ ále bez czterech ábo trzech funtow/ tákże y o innych tárách rozumiey. GorAryt 132.
patrz: TARA
– POnieważ ći ten kunszt o pierśćieniu bárdzo w podźiwieniu był: przetoż rozumiałem ćię zá iednę rzecz potrzebną w tym nie vpośledzáć/ ábyś y ten sekret wiedźiał/ iáko się przez Arythmetykę y innych wiele spráwuie/ á potym vważał/ iż to iest rzecz wiádomemu bárdzo łátwa. GorAryt 174.
patrz: UPOŚLEDZAĆ
– Exemplá kiedy się kto pyta o przedaż, ábo o vtárgowáną summę. GorAryt 144.
patrz: UTARGOWANY
– O Drwách we Gdansku. Wánschosu Sto (Są to drwá czworográniste dębowe) ma mieć w sobie 120 sztuk. GorAryt 75.
patrz: WAŃCZOS
– ROZDZIAŁ VI. O Wekslach abo jako Łacinnicy zowią o Cambiach. GorAryt 168.
patrz: WEKSEL
– Wiedz jeśliż według significacyj imienia uważamy/ co jest Weksel/ nie znaczy się nic innego tylko przemienienie według Niemców. GorAryt 168.
patrz: WEKSEL
– ...iesliś kiedy widział ábo słyszał/ iáka wspániáłość páłacow przepysznych Itáliey [...] kunsztowne wymysły y ciekáwe delektámentá Fráncuzow: nábyte bogáctwá z Westindyiskich włości Hiszpanow. GorAryt II-III.
patrz: WESTINDYJSKI
– Báryłá Węgierska - 24 gárncy Krák. GorAryt 72.
patrz: WĘGIERSKI
– A ieśli będźie więcey liczby niż iedná/ ná rydze mnożyćielá ták iáko tu widźisz Tedy masz tą napierwszą liczbą v mnożyćielá/ tę rygę wszytkę wielośći przemultiplikowáć/ iáko ćię wdrugich punktách náuczył/ á potym też wielość/ drugą mnożyćielá/ ktora ná drugiey pośćie iest/ iáko to multiplikuię wprzod przez 3 mowiąc:... GorAryt 26.
patrz: WIELOŚĆ
– Co się rozumie/ iż kiedy weźmiesz 3 kwarty (ábo łotow srebra podleyszego abo tez czego innego) o tey Cenie sześć gr. a wleiesz 1 kwartę lepszego o Cenie 10 gr. do niego będźiesz miał wino po 7 gr. kwartę;... GorAryt 122.
patrz: WLAĆ
– Łan ábo włoká Chełmieńska ma mieć w sobie 30 Morgow ná dłuż/ á ná szerz 1 Morgę... GorAryt 74.
patrz: WŁÓKA
– ...a przećię nie większa tylko grzywná/ co postáwiwszy w Regule ták/ vczyni o Regule Alligationis Iż trzebá wmieszáć do 2 łotow 11 proby 1 łot 14/ potym sumowáć te Resty/ iáko 2 y 1/ y vczyni 3/ dla tego ábyś wiedźiał wiele bráć z oboygá prob/ y po wielu łotow ná iednę grzywnę. GorAryt 125.
patrz: WMIESZAĆ
– ...to iuż tá Regułá należy do Obroconey/ bo rosądek pokázuie y rzecz sámá/ ponieważ ná trzećiey sorćie więcey kamieni/ to też mnieysza liczbá worow bydź muśi/ iakoż przychodźi worow 1 1/3 to iest zá 100 tál: ... GorAryt 118.
patrz: WOR, WÓR
– ...gdy nieprzyiaćiel ná to się był násadźił, áby czoło żołnierstwá Polskiego Vkráynego znioższy, bespieczne wpadnienie mogł był mieć w Koronę. GorAryt 5.
patrz: WPADNIENIE
– Iest to zwyczáyna v Kupcow iż kiedy zá gotowe pieniądze (co oni zowią zá Bargelt) kupuią/ to záwsze tániey towáru dostáią/ á iż nie záwsze gotowiźná będzie/ to ná czás ieden od drugiego bierze. GorAryt 153-154.
patrz: ZWYCZAJNA