Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Wojciech Dębołęcki (Dembołęcki) z Konojad
DembWyw oryginał
WYWOD IEDYNOWŁASNEGO PANSTWA SWIATA, w ktorym pokázuie X. Woyciech Debolecki z Konoiad Franciszkan [...], ze nastárodawnieysze w Europie KROLESTWO POLSKIE, LVBO SCYTHYCKIE: Sámo tylko na świećie, ma prawdziwe Successory I ADAMA, SETHA, Y IAPHETA; w Pánowániu świátu od Bogá postánowionym: y że dla tego Polaki Sármatámi zowią. A gwoli temu y to sie pokazuie, że Język Słowieński pierwotny iest na świecie. Nie gań áż przeczytasz: Bo wydany iest Zá Pozwoleniem y Przywileiem Ie[g]o Krolewskiey Mśći: po przeyrzeniu na to wysádzonych Theol: y Historykow

http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=605&from=editionindex&dirids=4
Odnotowano 197 cytatów z tego źródła
– Niemal we wszystkich pierwszych syllabach miasto naszego O. kładziono A. żeby ieno czemkolwiek rożne były słowa nowsze od pierwotnych: iako morze mare, sol sal, nos nasus. DembWyw 19.
patrz: A
– Potomki we Włoszech odbieżáłe/ z rázu Obory czynięcemi, á zá czásem Aborigenesami zwano; przeto iż tám beli Nomádami ábo Nimáiącemi domow y własności/ ale [...] z potocznemi się tylko budkámi/ iáko teraz Tátárowie z mieyscá na mieysce zá trzodámi włoczyli. DembWyw 79.
patrz: ABORYGENES
– Thare Oćiec Abrámow przez Raykę ábo Tygrys do Páłaestyny: á Ionichus támtą stroną Tygru ná to mieysce/ gdźie zbudował Miásto/ y názwał ie Niewinne, to iest Chámskiey złośći; ktora ie za czásem opácznie przezwalá Niniue, iákoby Nieniewine [...]. DembWyw 50.
patrz: ABRAMOWY, ABRAMÓW
– Istoryą [...] tak barzo niepomiarkowane affekty ludzkie cudzey sławy pofałszowały/ aż ledwie co w niey zostało z głosu pospolitego. DembWyw 7.
patrz: AFEKT
– Rownie tákże że Bekanowi y nie ktorym inszym/ dowcipne bayki/ o pierwotności swych ięzykow świátu podáiącym/ y stárodawne słowá niemniey Azyáńakie y Aphrykáńskie/ iáko y Europskie znich wywodzić vsiłuiącym/ trzebá by pierwey ná to tákie práwo ábo fundáment vsiłowánia swego pokázáć: to iest ábo że Azyanom y Aphrykanom początek iáki dáli/ ábo że tám przed niemi byli/ ábo cokolwiek tákowego. DembWyw 14.
patrz: AFRYKAN
– Zydzi záś nie máią pewnych wokaliszow/ ábo słowiących liter/ ále ie tylko świeżo wynálezionemi znákámi/ w iednym aleph rozznaczáią/ iáko my ć y cz od gołego c. DembWyw 41.
patrz: ALEF
– Tákże Alleluia, iż ie wykładáią Laudate Dominum, łacno się doráchowáć [...] że to iest Chwałę - luią. DembWyw 21.
patrz: ALLELUJA, ALLELUJA, HALLELUJA, HALLELUJAH
– Zostawiwszy doma corkę z białemi głowami (ktora ztąd potym Samey ramię lubo Semiramis rzeczona/ sławnym Samem żonom lubo Amazonom początek dała) [...] dał odpor Wexarcsowi. DembWyw 55.
patrz: AMAZONA
– Iadam naywiększy miedzy Anachami pogrzebion iest. DembWyw 37. DembWyw 37.
patrz: ANACH
– Zydzi Giganty zowią Anachami miasto Panochanii. DembWyw 44.
patrz: ANACH
– Takową Syryisczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ y Iaphet gadali. DembWyw 13.
patrz: ARAMEJSZCZYZNA
– Po grzechu zaś pierworodnym ona Poradzież [!] Jadama i Jewy obrociła się w Mień-arcość abo Monarchią/ to iest że ieden był miany arcy nad wszytkimi. DembWyw 29.
patrz: ARCY
– Przodki Krolow Polskich/ ani Dominos ani Principes, ale nagodnieyszem tych wiekow tytułem zowią Monarchas iakoby Mianemi za arcy nad wszystkich. DembWyw 63.
patrz: ARCY
– Ten tedy Polach pierwszy był y prawdziwy na świecie Bogusty abo Augustus, z ktorego imion Gog Polach y Bał / odmieniwszy cokolwiek (iako się rzekło namyślnie dla ucciwości prawdziwego Boga) tak wiele imion mu wynalazły rozmaite narody. Zkąd iawno iest / iż ten tytuł Augustus własny iest / y samych tylko porządnych Successorow iego na Thronie Scythyckim. DembWyw 58.
patrz: AUGUST, AUGUST, AUGUSTUS, AUGUSTUS, AWGUST
– Następstwo Panow Swiata, Samoprawdziwych Augustow abo Gogustow. DembWyw 26.
patrz: AUGUST, AUGUST, AUGUSTUS, AUGUSTUS, AWGUST
– Znać że Ciceronowe pisma/ także Iulij Caesaris y inszych ktorychkolwiek starych Authorow w ktorych wyborną Łacinę widziemy/ mędroszkowie tych świeższych ledwie nie naszych wiekow przerobili. DembWyw 17.
patrz: AUKTOR, AUTOR, AUTOR, AWTOR
– Zá ktore vspokoienie ziemie V. Pan świátá iż Káiniány wysiekł/ ktorzy świát mącili názwány był Mątuściąłoch; iáko z Azyáńskich Żydow/ Cháldeow/ Arábow/ y wszytkich Azyanow/ ktorzy go nie Mathusale ále Mathuściálách; á wykłádáią to imię Mittens mortem ábo Nuncius mortis. DembWyw 37.
patrz: AZJANIN
– [...] tego syná Iádámowego/ ktorego niedoskonáłość Greckich y Lácińskich liter/ Sathem uczyniłá/ żydzi Azyáńscy/ Cháldeowie/ Arabowie/ y wszytka Azya [...] nie Sathem ále Scythem zowią. DembWyw 32.
patrz: AZJAŃSKI
– Azyáńskie ziemice poprzezywał: y Iáphetczykámi osadził. DembWyw 65 marg.
patrz: AZJAŃSKI
– Ztądże nowsi Historycy postrzegszy się w tym piszą że nie Don ále Iaxart Azyańską rzekę beł przeszedł z bárzo dáleka od Donu/ y przeciw niemu płynącą: y dokłádáią iż dla tey wielkości Alexánder y żołnierze iego rozumieli ią bydz Donem. Czego pełno we wszystkich Kálepinach pod słowem Iaxarthes. DembWyw 105.
patrz: AZJAŃSKI
– Zá ktore vspokoienie ziemie V. Pan świátá iż Káiniány wysiekł/ ktorzy świát mącili názwány był Mątuściąłoch; iáko z Azyáńskich Żydow/ Cháldeow/ Arábow/ y wszytkich Azyanow/ ktorzy go nie Mathusale ále Mathuściálách; á wykłádáią to imię Mittens mortem ábo Nuncius mortis. DembWyw 37.
patrz: AZJAŃSKI
– Lászek ábowiem syn iego/ á Ociec Rusow/ wyszedszy z Laskorycy gniazdá swego Azyátyckiego w Gállácyey/ w ten czás gdy Polách ábo Gog po Zydowsku/ brát y successor Lachow abo Mágogow/ wyprawiał się do Europy. DembWyw 87.
patrz: AZJATYCKI
– Niemiecki ięzyk y iemu podobne/ z Bábilońszczyzny swoy początek máią/ z tego sámego dość iáwno iest/ iże w Niemczyźnie pełno się znáyduie wrzkomo zydowskich słow/ ktore y oni z Bábylońskiey tákże niewoli wynieśli. DembWyw 77.
patrz: BABILOŃSZCZYZNA
– Nie máiąc nowsze ięzyki odmian liter iáko my kłádli dwoie áá miásto nászego A. iákie mamy w słowiech/ bał/ dał/ miał etc. DembWyw 19.
patrz: BAĆ, BAĆ SIĘ, BOIĆ SIĘ, BOJAĆ SIĘ
– Tego niebespieczeństwa Polachowego/ chcąc wykrętni Greccy Historycy/ ábysmy się nie dorachowáli/ w táką ie baię ubrali. DembWyw 79.
patrz: BAJA
– Nuż wątpić się nie może/ iż to iedenże beł u rożnych/ Bał/ Báál/ Beł/ Beel y Bellus. A że od waleczności tak beł názwány/ sáme słowa bellum, to iest walka y baleczność abo waleczność/ tákże walił ábo bálił/ bił y bol wydaią. DembWyw 64.
patrz: BALECZNOŚĆ
– Nuż wątpić się nie może/ iż to iedenże beł u rożnych/ Bał/ Báál/ Beł/ Beel y Bellus. A że od waleczności ták beł názwány/ sáme słowá bellum, to iest walka y baleczność ábo waleczność/ tákże walił ábo bálił/ bił y bol wydaią. DembWyw 64.
patrz: BALIĆ
– Rozumie się tedy Baltheus strászna Cięgáturá władzy od Bogá postánowioney. ktorą [...] przodek nász wziąwszy/ oną Polskę ábo Scythyą Krolewską przepasał, áby się z niey ciągnęli Successorowie ábo Następcy iego. DembWyw 91.
patrz: BALTEUS
– Koroná Polska iest sławną Pándorą, ktorą ten Herkules Bálteusem przepasał. DembWyw 90 marg..
patrz: BALTEUS
– Basilica y Basiliscus, zdádzą się być brát z siostrą/ choć brzydki wąż Bázyliszek/ nie ma nic z Krolewskim Kościołem/ ktory Bázyliką zowią. DembWyw 32.
patrz: BAZYLIKA
– Leua manus sceptrum latè Regale tenebat: Lewicá iego szerokie Berło Krolewskie trzymáłá. DembWyw 46-47.
patrz: BERŁA, BERŁO
– Oświadczył dość rzetelnie Ezechiel Prorok y Historyk Boży/ iako szeroko wyciągało się niegdy Brło [!] władzy Polskiey. DembWyw 94.
patrz: BERŁA, BERŁO
– Arcyksiążę coraz wracał się do Renu, patrzeć na one nigdy niewidane obyczaje Elearskie, [...] sam sobie dziwnie słodząc ich lekkość, iż wozów nie mieli, skromność iż bez pościeli, żartkość, czerstwość, strój, oręże [...] pilnie uważał, [...], a swych inszych wojsk bety i insze zawady, także i ociężałość, ze wszech miar naganiając. DembWyw 93.
patrz: BET
– Ktoremi słowámi iásnie naucza Biblia święta/ że nie ieno wszystka ziemiá/ ále y wyspy morzkie Jáphetczykow dziedziną beły. DembWyw 71.
patrz: BIBLIA
– Kto iednák dobrze słowá uważy/ áni w nászych Bibliách nic ná tem mieyscu nie znaydzie/ biiącego przeciwko pomienionemu sensowi. DembWyw 70.
patrz: BIBLIA
– Bo ieżeli się godzi Bibliyne słowá Cháldeom y Arábom/ ynáczey pisáć y po swemu wykłádáć/ niżeli ie Żydzi piszą y wykładáią; czemuż proszę nie ma się toż godzić y nam Słowakom? DembWyw 22.
patrz: BIBLIJNY
– Iáko ná przykład z płomienia nie záraz uczyniono flamma/ ále podobno pierwey płonná/ potym plamá/ nuż blámma/ áż ná ostátek stánęło flamma. DembWyw 17.
patrz: BLAMMA
– Rog [kozła] wielki ktory beł między oczyma iego [...] to iest nie ná bodzenie kogo nim/ ále ná to áby beł miał wzgląd nań. DembWyw 103.
patrz: BODZENIE
– Illyrikowie Nabożeństwo Bożeństwem zowią. DembWyw 21.
patrz: BOŻEŃSTWO
– Historykámi Bożemi DembWyw 9.
patrz: BOŻY
– Rzecz pewna iest/ iż Báal nastársze beło Bożyscze Syriyskie/ ktoremu Nimus w Babylonie báłwan beł wystáwił. DembWyw 64.
patrz: BOŻYSCZE, BOŻYSZCZE, BOŻYSZCZE
– Przeto wszytkim wzáiem y káżdemu z osobná/ niech będzie ten sok Istoryey moiey ofiarowány: ná ulżenie bolu sercá w dzisieyszem doczesnem osłábieniu Korony Polskiey [...]. DembWyw 3.
patrz: BÓL
– Potomki we Włoszech odbieżałe/ z rázu Obory czyniącemi, á zá czásem Aborigenesami zwano; przeto iż tám beli Nomádami ábo Nimáiącemi domow y własności/ ale [...] z potocznemi się tylko budkámi/ iáko teraz Tátárowie z mieyscá na mieysce zá trzodámi włoczyli. DembWyw 79.
patrz: BUDKA
– Aethymon słow nie może być prawdziwy/ ieno z Słowieńsczyzny [...] záczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykách/ nie potrzebnem dowcipem ná wietrze buduie/ błędy błędámi wrzkomo obiaśniáiąc. DembWyw 14.
patrz: BUDOWAĆ
– Ale ani ci ktorzy mieszkali w Syryey y Chananeiey zda się aby mieli beli bydz przy budowaniu oney wieże, abo zpołkować z niemi: abowiem 11. Rozdział ksiąg Rodzaiu mowi, że budownicy iey przysli beli od wschodu na pole ziemie Sennaar, y tam gwoli temu osiedli [...]. DembWyw 51.
patrz: BUDOWNIK
– Ná ktorym fundámencie stoiąc/ to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cále/ y po rosproszeniu budownikow Bábilońskiey wieże: á zá tym że y po dziśdzień gdzieżkolwiek bydź musi [...]. DembWyw 11-12.
patrz: BUDOWNIK
– [...] potrzeba też vważyć/ iż Pan/ Xiądz/ y chłop/ muszą bydź pospołu/ á nie w kilká set mil od siebie: aby y Pan miał komu Pánować/ y Xiądz kogo Zakonu Bożego vczyć/ y chłop komu robić: bo ináczey żaden z tych stanow nie mogłbyby bydź w swey porze. DembWyw 68-69.
patrz: BYĆ, BYĆ, BYDŹ
– Podbiwszy Polách ábo Gog VIII. Pan świátá Chámczyki Bábylońskie (iáko y świeżo przed tym Egyptskie) [...] Poląg [...] przezwał Polęgniakiem. DembWyw 74.
patrz: CHAMCZYK
– Pomienionych trzech synow Chámowych. DembWyw 48.
patrz: CHAMOWY, CHAMÓW
– Práwie o reszt szło ná ten czás/ áby chłopstwo Chámskie/ nie wzięło było nád Scytámi ábo Iáphetczykámi Pánámi swemi gory. DembWyw 55.
patrz: CHAMSKI
– Zbudował Miásto/ y názwał ie Niewinne, to iest Chámskiey złości; ktora ie zá czásem opácznie przezwałá Ninive, iákoby Nieniewinne; rownie iáko y syná Ionichowego Niewinnusa Ninusem, iákoby Nienászem. DembWyw 50.
patrz: CHAMSKI
– Pośli do Aegyptu [...] áby beli rownie y tám/ iáko w Bábylonie Chámską rebellią swoię przeciwko Iáphetowi utwierdzili. DembWyw 52.
patrz: CHAMSKI
– Ten [Kastor] sobie godność liniey pánuiącey ugryzł/ gdy Polluxowi ábo Poláchowi páństwa ustąpił; áby go więcey Chamscy myśliwcy nie płaszáli. Dla tegoż mu Boztwá iako Successorowi nie przypisuią/ to iest/ nie zwano go Augustem ábo Gogustem iako Poláchá. DembWyw 57.
patrz: CHAMSKI
– Zkąd znáć iż piśmiennych Zydow inszy był ięzyk od gminnego Chánáneyskiego. DembWyw 13.
patrz: CHANANEJSKI
– Sam też będąc Słowakiem (poniewasz był Macon) nie nowe słowá y charáktery wynálasł/ ále násze Stárosłowieńskie wypolerował [Homer]. DembWyw 16.
patrz: CHARAKTER, CHARAKTER, HARAKTER, KARAKTER
– [Gmin] Tuyská Chłopislausá iakiegoś pierwszego buntowniká przeciwko Sláchcie Pánom swym dáleko poślednieyszego) podmiáta pod Sláchetnego Tyszká. DembWyw 77-78.
patrz: CHŁOPEŚLAUS, CHŁOPISLAUS
– Práwie o reszt szło ná ten czás/ áby chłopstwo Chámskie/ nie wzięło było nád Scytámi ábo Iáphetczykámi Pánámi swemi gory. DembWyw 55.
patrz: CHŁOPSTWO
– U dzisieyszych Lácinnikow ták Dominus iáko y Princepsd ináczey chodzą á niżeli u stárych/ Przodki Krolow Polskich/ áni Dominos áni Principes, ale nagodnieyszem tych wiekow tytułem zowią Monarchas. DembWyw 63.
patrz: CHODZIĆ
– Rownie tedy słowo Paradisus wzaiem chodzi z Raiem. DembWyw 40 marg.
patrz: CHODZIĆ
– Rownie tedy to słowo Paradisus tách chodzi iako dzisieysze Imperium. DembWyw 49.
patrz: CHODZIĆ
– W ten czas wywyzszyło się Krolestwo Nabogdonozorowe, y serce iego wyniosło się, y posłał do wszystkich ktorzy mięszkali w Cyliciey y Damasku y Libanie etc. Ktorzy wszyscy iednomyślnie sprzeczyli, y odesłali ich czczych (to iest Bez podárkow ábo hołdow po ktore beli wypráwieni) y beze cci odrzucili. DembWyw 102-103.
patrz: CHOŁD, HOŁD, HOŁD, HÓŁD, OŁD
– Scythowie z Aegyptu się wrociwszy Asią uskromioną pod hołdy podbili. DembWyw 65.
patrz: CHOŁD, HOŁD, HOŁD, HÓŁD, OŁD
– Ztądżeć ono iest co Trogus Pompeius (iáko mamy v Iustyná lib. 2.) wyznał/ iże Scythom Azya 1500. lat przez Ninem hołdowała. DembWyw 33.
patrz: CHOŁDOWAĆ, HOŁDOWAĆ, HOŁDOWAĆ, HUŁDOWAĆ
– Z ktorą [swoją córką Semiramis] posłał mu záraz tytuł Czárstwá Assyriyskiego/ to iest odległych áż zá Tygrem Syriyskich kráin: y vwolnienie od hołdow/ ktore wszystká Azya Scythom krolewskim od pułtoru tysięcy lat iuż hołdowáłá/ iáko Trogus libr 2. vczy. DembWyw 68.
patrz: CHOŁDOWAĆ, HOŁDOWAĆ, HOŁDOWAĆ, HUŁDOWAĆ
– Iáwno tedy iest/ iż to pokázowánie według wszystkich stárych Istorykow/ Ze Iaphetczykowie po wszystkiem świecie, gorę nad wszystkiemi otrzymali: y ze wszelkie bunty Chamianow (prawem Bożem Iadamowi na podbiianie ziemie danem: á od niego przez Setha y Iapheta wziętem) zaraz po śmierci Noego gromić poczęli: y nieprzestali aż ten VIII. Pan świata Egypt, y Azyą podbiwszy, wszystkę ziemię vspokoił) y tym podobnych rzeczy/ nie iest przeciwne Bibliey S. kto ią dobrze uwáży: ále tylko nieznośnem Máchinom ná niedokopánych się fundamentách pomienionych iey słow pobudowánym; pokazuiąc (iák żywą prawdę) kędy ktory z wyliczonych Gen. 10. Iáphetá/ Semá/ y Chámá potomkow osiadł y Pánował. DembWyw 73.
patrz: DOKOPANY SIĘ
– Niegdy też ták iuż obcięte slowá z consonántow/ znowu doopcinywano/ y z zostawionych wokalisow, Iáko ex Acantium uczyniono Cantium [...]. DembWyw 18.
patrz: DOOBCINYWAĆ
– [...] pewność Polskiey stárożytności/ nie potrzebuie zmyślánia ále doráchowánia. DembWyw 84 marg.
patrz: DORACHOWANIE
– Sposob doráchowánia się Aethymonu/ z ięzyká Słowieńskiego. DembWyw 18.
patrz: DORACHOWANIE SIĘ
– Ztądże między inszemi Miechowita z Dłogoszem/ iedenże nász początek z Grekámi pokázuią/ lubo to nie doráchowány przez Helize) iednákże w tem iście prawdziwy/ że Pelásgowie w Greki obroceni płod Polski beli/ pierwotnie Poláczkámi názwáni. DembWyw 89.
patrz: DORACHOWANY
– A nie dość ná tym iż ten VIII. Pan świátá Koronę Polską vććił ták wielką godnością Nástępstwá/ ále też nád to dał iey y łuk hárcerstwá albo Herkulestwá swego [...]. DembWyw 91.
patrz: DOŚĆ
– Jákoby záś po Gotách y Wándalách [...] ciężcy byli Przodkowie nási Chrześciáńskim Narodom dla odstąpienia od ich posłuszeństwá: to sámo dość potwierdza iż Kościoł S. długo miawszy w Letániach A Vandalis libera nos Domine [...]. DembWyw 98.
patrz: DOŚĆ
– Aethymon słow nie może być prawdziwy/ ieno z Słowieńsczyzny [...] záczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykách/ nie potrzebnem dowcipem ná wietrze buduie/ błędy błędámi wrzkomo obiaśniáiąc. DembWyw 14.
patrz: DOWCIP
– Bo to słowo Paradisus iest dwoybrzmiące. DembWyw 37 marg.
patrz: DWÓJBRZMIĄCY
– Ktore wszystkie słowa y inszych tákowych niezliczona rzecz/ znayduią się dwoiako pisane w Historyckich Dykcyonarzach. DembWyw 18.
patrz: DYKCJONARZ
– Iáko ná przykład mamy w pomienionym Dykcjonarzu Historyckiem [...] y kilka tysiecy słow inszych: ktore się zá czásem w osobne kupy zbiorą/ ná pokazánie więcey tych Reguł niepráwości. DembWyw 20.
patrz: DYKCJONARZ
– Zydzi zaś nie maią pewnych wokaliszow [...] ale ie tylko świeżo wynalezionemi znakami/ w iednym aleph rozznaczaią/ iako my ć y cz od gołego c. DembWyw 41.
patrz: GOŁY
– Wszędy około tey miły Grecyey/ ábo wrzkomo grzecznieyszy ziemice/ ktorą przed tym Pelázgią zwano. DembWyw 16.
patrz: GRECZNY, GRZECZNY, GRZECZNY, GRZĘCZNY
– Castor y Pollux ktorym [...] Grekowie swieższych swoich Tyntárydow podmiátáią/ (według zwyczáiu przypisowánia sobie wszelkich osobliwości) áby byli mieni za grzecznych y zwáni Grecy ábo Greczy: iednákże z tego co báią o swoich/ nigdy się wyráchowáć nie może iedno w tych. DembWyw 57.
patrz: GRECZNY, GRZECZNY, GRZECZNY, GRZĘCZNY
– Do Gryzosława Gryś/ przegryś/ podchwytny/ Gryzosławie miły A ieśli co znaydziesz: biy ze wszystkiey siły. Ieno o to proszę: piorkiem/ á pokim żyw: Bo z grobu odpisáć: niesłychany to dziw. DembWyw 112.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Ták rownie wypisać nie mogąc/ Togryś y Tágrodź, oboie zowią Tygris: choć iedno iest źwierzę/ od iádowitego gryzienia Togryś rzeczone; á drugie Rayska rzeká Tagrodz dla tego ták názwána/ iż grodziłá lubo dzieliłá bezbożne Kainiány/ od inszego dobrego potomstwa Iádámowego: iáko o niey miedzy inszemi Genebr. lib.1. pisze. DembWyw 33.
patrz: GRODZIĆ
– Ták rownie wypisáć nie mogąc/ Togryś y Tágrodź, oboie zowią Tygris: choć iedno iest źwierzę/ od iádowitego gryzienia Togryś rzeczone; á drugie Rayska rzeka Tagrodź [...]. DembWyw 33.
patrz: GRYZIENIE
– [...] wygrzeczniwszy Scytycki ábo Słowieński nász ięzyk/ y názwawszy się od tego Graecy miásto Grzeczni/ ták sobie oślep wszytkę chlubę stárożytności przypisowáli [...]. DembWyw 7-8.
patrz: GRZECZNY
– Nuż teras Niemcy [...] sobie wszystkę práwie chlubę światá gwałtem przypisuią [...] Toż y insze Narody czynią milczeniem nászym ochwacone [...]. DembWyw 8.
patrz: GWAŁTEM
– Kroleswto Scythyckie lubo to iest nastarodawnieysze, iednakże iż Warwarow (ábo ludzi gwaru wárownego/ ktorych od tego Słowakámi zowią) iest, dla tego miedzy zacnieysze krolestwa nie rachuią go, to iest złośliwi fałszerze. DembWyw 81.
patrz: GWAR
– Haec vocabula non sunt nostra sed barbara to iest Słowieńskie. Bo tego ięzyka ludzie zwáli Wárwárámi iákoby Gwaru wárownego: ktorego słow Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel y tym podobnych/ żadna gęba niewárowna nie wymowi. DembWyw 15.
patrz: GWAR
– Iście tedy Antecessorowie Chrześciánskich Krolow Polskich Princepes beli/ ále stárem sensem/ to iest Pánowie pierwotnego Páństwá świátá: á nie po dzisieyszemu Princeoes to iest Xiążętá. DembWyw 63.
patrz: IŚCIE
– [...] nász ięzyk [...] Dla tegoż się Słowieńskim/ iákoby pierwotnem y iedynoprawdziwe słowá máiącem zowie [...]. DembWyw 13.
patrz: JEDYNOPRAWDZIWY
– Wywod Iedynowłasnego państwa swiata [...]. DembWyw 1.
patrz: JEDYNOWŁASNY
– [...] Oycowie ich do Zydowskiey Ziemie ná nauki niegdy ieszdzáli [...]. DembWyw 14.
patrz: JEŻDŻAĆ
– Zá czásow pánowánia Pánosá ábo Enosá dziádá iego iż kácerstwo y bunty Kaimowskie/ wielką były gorę wźięły [...]. DembWyw 41.
patrz: KAIMOWSKI
– Pánochow Pismo ś, zowie synami Bożymi, á pospolitych lubo gminnych/ ze wszytkim inszym pokoleniem Iádámowym (procz Káińskiey liniey) synami ludzkimi [...]. DembWyw 45.
patrz: KAIŃSKI
– Ztądże nowśi Historycy postrzegszy się w tem piszą że nie Don ále Iaxart Azyańską rzekę beł przeszedł; bárzo dáleką od Donu/ y przećiw niemu płynącą: y dokłádáią iż dla tey wielkośći Alexánder y żołnierze iego rozumieli ią bydz Donem. Czego pełno we wszystkich Kálepinách pod słowem Iaxárthes. DembWyw 105.
patrz: KALEPIN
– Czego dość oczywiście potwierdza świeży ná świecie Kálepin/ ktorego pierwsza y własna iego editia niemal ták rożna iest od dzisieyszych/ iáko oneczne Plautusowe tolutim badisa od dzisieyszego paulatim equita, y insze podobne stárołácińskie słowá. DembWyw 18.
patrz: KALEPIN
– Papież/ á Pan świecki wszytkiey źiemie: pod ktorym tákże będą/ iáko niegdy bywáli Czárowie/ pod Czárámi Raynicy/ á pod Raynikámi Krolowie ábo Karálowie y Xiążętá ż inszemi Pany doczesnemi. DembWyw 30.
patrz: KARAL
– [...] Bog Rayniki na Maiestaćie posadza na wieki. Ráyniki mowię nie Krole/ bo Krolowie ábo Kárálowie/ Sędźiámi tylko niegdy bywáli/ od Ráynikow nád kráinámi ná karánie y czynienie spráwiedliwośći postánowionemi. DembWyw 30.
patrz: KARAL
– [Koronę Polską zwano] Nád to Básilaeą, miásto Ważylechą, że ią wszyscy czćili y ważyli zá Láchowe gniazdo Syryiskie ná Libanie [...]. DembWyw 4.
patrz: LACHOWY
– Pánuycie rybom morzkim, y ptástwu niebá; to iest latáiącemu po powietrzu/ y wszem rzeczom co się ruszáią ná ziemi. DembWyw 28.
patrz: LATAJĄCY
– Wincenty Narod Lechitow (ták abowiem Polaki niekiedy zowie) nastarodawnieyszy bydz pokazuie, vdaiąc że z Goścami, y z Alexandrem wielkim Krolem Macedonskim woyny pod wodzami Krakiem y Leszkiem toczyli. DembWyw 85.
patrz: LECHITA
– W ktory Lábyrint wlazszy [Kromer]/ nie mogł w nim poiąć Hayka Historyká Czeskiego/ iáko Krákus syn Lechow miał Franki wygnáć z Polski dawnieysze kilką wiekow: áni Wincentego iáko wtore Woiewodow rządzenie bez Páná mogło bydź zá czásow Alexándrá wielkiego. DembWyw 85.
patrz: LECHOWY, LECHÓW
– Persowie, Murzynowie, y Lybowie, to iest Aphrykani/ z nimi wszyscy tarcze y przyłbice noszący. DembWyw 95.
patrz: LIB
– Tákże Alleluia, iż ie wykładáią Laudate Dominum, łacno się doráchowáć [...] że to iest Chwałę - luią. DembWyw 21.
patrz: ŁACNIE, ŁACNIE, ŁACNO, ŁACNO, ŁACZNO
– Szczerosłowieńszczyzna [...] Którą gdy we Włoszech za czasem w wielu słowach odmieniono/ tak iż podomno różna insz była jako teraz Czeszczyzna od Polszczyzny: tę taką dopiero Latinam abo łacniejszą (to jest im do wymawiania) i Autora onego łacniena Latinum przezwali. DembWyw 17.
patrz: ŁACNIENIE
– Tákże Cupido iż chćiwość znáczy/ iáwno iest/ że to słowo (przez przesadzenie syllaby do) vczyniono z nászego do kupy, iákoby chćiwe zgromadzánie ábo łączenie. DembWyw 21.
patrz: ŁĄCZENIE
– [...] wężá wzrokiem zábijáiącego/ dla tego Wádziłyskiem názwano/ iż wádźi łysk iego złego oká/ wszelkiemu kogo on zayźrzy. DembWyw 33.
patrz: ŁYSK
– […] on wypadszy do Syriej/ Panochę pierwotną Stolicę świata spalił/ i Magoga lubo po naszemu Lacha wygnawszy/ onego aż do Czarnego morza plądrując ziemie gonił. DembWyw 54.
patrz: MAGOG
– Z tych tedy Gongesow/ nowsze ięzyki wyspowáły Gigasow iáko y z rzeki Gonges Gánges: á z zwyćiężce Mąthu-śćiąłochá (przeto iż był mąt wyśiekł) Zydźi Máthusálá. DembWyw 45.
patrz: MĄT, MĄTA, MĄTA, MĘT, MĘT
– A iest go kraina bardzo wielka, bo od mętnego ieziora, w ktore Don Krymska rzeká wpáda począwszy, miedzy Dunaiem á Oćiekaniem pułnocnego morza, aż do Niemiec się rośćiąga. DembWyw 81.
patrz: MĄTNY, MĘTNY, MĘTNY
– Co znáć nie táyno beło Zydom ponieważ Krolá złożonem słowem z tych dwuch Mágog y Lach zowią Melech, iákoby máiący Lechowę ábo Láchowę godność: ktorego wykłádu potwierdza ich Melchisedech, iákoby Mian zá Láchowego Sędźiochá lubo Sędźie. DembWyw 51.
patrz: MELECH
– Ztąd znáć że Ciceronowe pismá/ tákże Iulii Caesaris y inszych ktorychkolwiek stárych Authorow w ktorych wyborną Láćinę widźiemy/ mędroszkowie tych świezszych ledwie nie nászych wiekow przerobili: ponieważ w nich niemász nic ták śmiesznych słow stároświeckich iákie bywáły zá ich wiekow/ y długo potym. DembWyw 17.
patrz: MĘDROSZEK, MĘDROSZKA
– Iáphet Chámiany w AEgyptcie vskromiwszy/ nie wrocił się więcey do Azyey [...]ále wćiąż przez Aphrykę poszedł/ nád morzem ktore Mediterraneum, to iest Miedzy ziemnem zowią [...]. DembWyw 52.
patrz: MIĘDZYZIEMNY
– Nuż teras Niemcy [...] sobie wszystkę práwie chlubę światá gwałtem przypisuią [...] Toż y insze Narody czynią milczeniem nászym ochwacone [...]. DembWyw 8.
patrz: MILCZENIE
– Bo rzetelnie świadczy Thucydides lib. 1. że tych słow Graecus y Barbarus nie było zá czásow Homerá/ y że on Greki zwał Pelásgámi ábo Myrmidonámi; A sam záś Thucydides wszędy zowie ich Hellenámi. DembWyw 16.
patrz: MIRMIDON, MIRMIDON, MYRMIDON
– Ztąd iáwno iest/ że Polaczkowie lubo z Grecká Pelásgowie/ od mirmidowánia/ Myrmidones/ á od mieyscá nád morzem Olani ábo z Grecka Hellenes názwáni/ pospolitym niegdy Słowieńskiem iezykiem gadáli/ y tychże liter co y Maeomowie Słowacy záżywáli/ áż do czásow Homerá. DembWyw 16.
patrz: MIRMIDOWANIE
– Iáphet Chámiany w AEgyptcie vskromiwszy/ nie wrocił się więcey do Azyey [...]ále wćiąż przez Aphrykę poszedł/ nád morzem ktore Mediterraneum, to iest Miedzy ziemnem zowią [...]. DembWyw 52.
patrz: MORZE
– Ztądże ládá Zydźie Szláchćicá zowie Goy/ á Chłopá Mużyk. DembWyw 24.
patrz: MUŻYK
– Záczym kto się chce ich [słów] prawdziwego AEthymonu ábo Wiedu-imion lubo zrozumienia doráchowáć/ trzebá ie záś temiż názad sposobámi odpsowáć/ iákiemi są zepsowáne: niegdzie początki słow odcináiąc/ niegdzie też odmieniáiąc/ niegdzie śrzednie litery ábo sylláby wyrzucáiąc/ niegdzie przydawáiąc/ niegdzie przesadzáiąc/ y rożniemi inszemi sposobámi [...]. DembWyw 18.
patrz: NIEGDZIE
– Niemiecki ięzyk y iemu podobne/ z Bábilońszczyzny swoy początek máią/ z tego sámego dość iáwno iest/ iże w Niemczyźnie pełno się znáyduie wrzkomo zydowskich słow/ ktore y oni z Bábylońskiey tákże niewoli wynieśli. DembWyw 77.
patrz: NIEMCZYZNA
– Aethymon słow nie może być prawdziwy/ ieno z Słowieńsczyzny [...] záczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykách/ nie potrzebnem dowcipem ná wietrze buduie/ błędy błędámi wrzkomo obiaśniáiąc. DembWyw 14.
patrz: NIEPOTRZEBNY
– Zátrzymáłá stárożytność/ lubo to w inszych słowiech/ też własną rożnosć Scythow Pánochow/ od inszych pospolitych/ áż do dnia dzisieyszego [...] Tákże y w onym sławnym od Fistoruykow obmálowaniu Scythyey/ w osobie iedney Pánny/ od połowice ná doł Iászczurki [...]. DembWyw 45.
patrz: OBMALOWANIE
– Potomki we Włoszech odbieżáłe/ z rázu Obory czynięcemi, á zá czásem Aborigenesami zwano; przeto iż tám beli Nomádami ábo Nimáiącemi domow y własności/ ale [...] z potocznemi się tylko budkámi/ iáko teraz Tátárowie z mieyscá na mieysce zá trzodámi włoczyli. DembWyw 79.
patrz: OBORA
– Y názwał ono miásto nie Henócha/ ábo z Cháldeyská y Arábska Hnochą/ ále Pánochą od imieniá syná y następce swego Enosá/ lubo z Chaldeyská y Arabská Anosá/ á po nászemu Pánoszá/ iakoby Pánaczka ábo syna Panowego, to iest Setha/ po Iádámie Páná świátá. DembWyw 41.
patrz: PANACZEK
– Pánochow Pismo Ś. zowie synami Bożymi, á pospolitych lubo gminnych/ ze wszytkiem inszym pokoleniem Iádámowym (procz Kaińskiey liniey) synami ludzkimi. DembWyw 45.
patrz: PANOCH
– Zydzi Gigánty zowią Anáchámi/ miásto Pánochámi. Iednákże Gigántow ábo ráczey Bigásow imię/ nie w ten się czás było ziáwiło ná świecie. DembWyw 44.
patrz: PANOCH
– Zátrzymała stárożytność/ Lubo to w inszych słowiech/ też własną rożność Scythow Pánochow/ od inszych pospolitych. DembWyw 45.
patrz: PANOCH
– Ná ktorym zgromádzeniu sam z swoiey dobrey woli/ spuścił świátá Pánowánie/ iáko sposobnieyszemu podbić tákże Bábilończyki y Gomeryany. DembWyw 56-57.
patrz: PANOWANIE
– Scythyckie Páństwo iego/ rościągnęło się było áż do rzek Gángesá y Nylu; Ktore Moyzesz [...] między Parádyskie rzeki iáko gránice iego poczyta. DembWyw 36.
patrz: PARADYJSKI, PARADYSKI
– Z tych mowię słow Prorockich łácno się doráchowáć/ co on Párádyżem ábo Ráiem zowie. DembWyw 38.
patrz: PARADYS, PARADYS, PARADYSZ, PARADYZ, PARADYŻ, PARADZISZ
– Niektorzy chcą, że się Paradys rościągał szeroko, po Armeniey, Syriey, Arabiey, y daleko na wschod słonca: to iest áż do pomienioney rzeki Phison. DembWyw 37.
patrz: PARADYS, PARADYS, PARADYSZ, PARADYZ, PARADYŻ, PARADZISZ
– Ták y sam Pan Chrystus to słowo Paradisus, zá Poradzież ábo Arystokrátycką Monárchią rozumiał, kiedy łotrowi ná krzyżu [...] Odpowiedział Dziś zemną będziesz w Paradysu. DembWyw 39-40.
patrz: PARADYS, PARADYS, PARADYSZ, PARADYZ, PARADYŻ, PARADZISZ
– [marg.]: ztądże był názwany Comerus, iż przyczyną był wpádnienia Wexoresowego, ktory Pánochę spalił y Magogá/ aż do Pontu płaszał. DembWyw 89.
patrz: PŁASZAĆ
– Bo od wszytkich słow/ ktore się ieno od A. ábo E. poczynáią/ poprawcy pierwotny początek odćieli: iáko się w Perspekt: pierwszą regułą psowánia słow pokazáło. DembWyw 41.
patrz: POCZYNAĆ SIĘ
– Wszyscy o nim (o co proszę) radzćie: á mnie vbogiego Zakonniká/ ktory wam ten podáreczek/ iáki mogł bydź ná prędce ofiáruię/ w łásce swey chowayćie/ bom wszystkich was/ iáko tegoż groná lubo napodleysza iágodá/ powolnym sługą iest/ y niegodnym Bogomodlcą. . DembWyw 6.
patrz: PODARECZEK
– Y dla tegoż ieno trzy szczyty były ná Koronie Poláchowey iáko y trzy strzały w iego Sceptronie ná znák postráchu Azyey Aphryce y Europie/ á nád to y práwnego ich czásu potrzeby podbijánia; ktore się zá stárych wiekow naywięcey strzałámi dźiały. DembWyw 59.
patrz: PODBIJANIE
– Iż tedy potrzebá Pismá S. nie w słowkách podchwytywáć ále tákiem Duchem wykłádáć/ iákiem beły nápisáne: ponieważ áni Moyzesz áni Ezdrás nie mieli woli pisać żadnych przećiwnośći iednego mieyscá drugiemu. DembWyw 66.
patrz: PODCHWYTYWAĆ
– Ták to ábowiem wielka rzecz iest/ kiedy się może mowić/ y sámo to słovo pokázuie: Ze niemal wszyscy Historycy/ zá ták wielki fundáment máią podobieństwo słowá/ áż też niegdy y w niepodobnych rzeczách nim się kontentuią. DembWyw 11.
patrz: PODOBIEŃSTWO
– Nie pierwszym ia tedy/ ktory to wywodzę/ ieno że podomno dowodniey nád inszych. DembWyw 89-90.
patrz: PODOBNO
– Naprzod á bowiem AEgyptscy Chámiani sławną onę v Historykow sporkę o stárożytność rodzáiu z Scythámi Przodkámi nászemi długo wiodąc/ skoro przemożeni byli/ znowu ćiże w Bábylonie (chcąc piorkiem połátáć nágośći dźiedźicznego swego po Chámie przeklęctwá w poddáństwo Scythom przez Iáphetá idącym) wszytkie Istoryą pofałszowáli: pokázuiąc przećiw Pismu S. y oczywistey prawdźie pierwotne Pánowánie Swiátu w rękách poddáństwá Iáphetczykom Chámiánow Babylońskich. DembWyw 7.
patrz: POFAŁSZOWAĆ
– A obywátele iey [...] Sczyciochámi/ ábo Scythas Regios, od Sczyccá syná y Successorá Polachowego/ ktorego Historycy zowią Scythes, miásto Sczyciec. DembWyw 4.
patrz: POLACHOWY
– Zaś we Włoszech tákże nási Polacyusowie/ ábo Lácyusowie miásto Láchowe [...] na Polackiey tám sławney Rzymskiey gorze osadzeni. DembWyw 8.
patrz: POLACKI
– Świat [...] wszystko cokolwiek ma náznácznieyszego/ ná ućciwość iemu od niego [Polacha] przezywa: iáko Niebiosá y zawiásy ziemie Poli wielkie części świátá Plague iákoby Polague miásto Polakowe. DembWyw 58.
patrz: POLAKOWY
– ...że się Pálaestyńczykowie Polakámi ábo Polaninami zwáli áż do czasow świeżego Ziemie s. odyskania. DembWyw 67.
patrz: POLANIN
– Ten Orzodek nász co go Historycy Tanausem zowią/ w nászym ięzyku iest y był záwsze Polakiem, lubo iáko niegdy Polachem, ábo iáko zrázu Polągięm: od którego wyborne pokolenie Iádámowe po Potopie zowie się Polakami. DembWyw 82.
patrz: POLĄG
– Od ktorego czásu Homerowego Pelásgowie náśi pierwotny ięzyk odedniá do dniá polerowáli/ poty áż w kilká wiekow Greczyznę vstánowili. DembWyw 16.
patrz: POLEROWAĆ
– Tego Tánausa (dopiero potym w Europie ták názwanego) przed tym w Azyey Polągiem lubo zá czasem Poláchem/ áż náostátek Polakiem zwano/ od Polęgnienia po Lągu ábo Láchu (ktorego Zydzi Nagoiem zowią) ná Stolicy świátá. DembWyw 25.
patrz: POLĘGNIENIE
– Ztądże Lácinnicy tákiego zowią Nobilis, iákoby Nebo-licz/ to iest miedzy syny Niebá policzony: á to dla tego iż nie przez żadne przywłaszczenie/ ále przyrodzoną mamy zacność Sláchectwá. DembWyw 45.
patrz: POLICZONY
– Naprzod á bowiem AEgyptscy Chámiani sławną onę v Historykow sporkę o stárożytność rodzáiu z Scythámi Przodkámi nászemi długo wiodąc/ skoro przemożeni byli/ znowu ćiże w Bábylonie (chcąc piorkiem połátáć nágośći dźiedźicznego swego po Chámie przeklęctwá w poddáństwo Scythom przez Iáphetá idącym) wszytkie Istoryą pofałszowáli: pokázuiąc przećiw Pismu S. y oczywistey prawdźie pierwotne Pánowánie Swiátu w rękách poddáństwá Iáphetczykom Chámiánow Babylońskich. DembWyw 7.
patrz: POŁATAĆ
– Bo iuż ná oko widziemy/ że Krol Południowy/ lubo (według dźiśieyszych rzeczy) Hiszpáński vstáwicznie przećiwko Turkowi od Południá zewsząd postępuie/ lubo (według onecznych zá Dánielá) AEgyptski/ iemu rebellizuie rebelizuje. DembWyw 110.
patrz: POŁUDNI, POŁUDNIOWY, POŁUDNY
– Nie pomáłu tego potwierdza/ iż ten pierwszy Krol w Niemcech nie beł Tuysco z ziemie poczęty/ ále Tyszko wnuk śláchetnego Poláchá. DembWyw 78.
patrz: POMAŁU
– Zaczym/ ktokolwiek go szuka w inszych językach/ nie potrzebnem dowcipem na wietrze buduje/ błędy błędami wrzkomo objaśniając/ a ono tym barziej słowa zatrudniając: jako wiele ich czyniło i czyni/ uwiedzionych nie pomiarkowanem afektem przeciwko językom swoim. DembWyw 14.
patrz: POMIARKOWANY
– Azyáńskie ziemice poprzezywał: y Iáphetczykámi osadził. DembWyw 65.
patrz: POPRZEZYWAĆ
– Omne quod vocauit Adam animae viuentis ipsum est nomen eius, iáśnie náucza/ że wszelkie insze imioná procz onych/ nic inszego nie są tylko popsowánie słow pierwotnych. DembWyw 11.
patrz: POPSOWANIE
– [...] potrzeba też vważyć/ iż Pan/ Xiądz/ y chłop/ muszą bydź pospołu/ á nie w kilká set mil od siebie: aby y Pan miał komu Pánować/ y Xiądz kogo Zakonu Bożego vczyć/ y chłop komu robić: bo ináczey żaden z tych stanow nie mogłbyby bydź w swey porze. DembWyw 68-69.
patrz: PORA
– Przez ktore spolne porozumienie/ nástapił trzeci stan w Pánowániu światá/ z pierwszych dwu zmieszány/ to iest Porádzieska Mień-árcość/ lubo Aristocratica Monarchia, iaką po dziśdzień w Polszcze mamy. DembWyw 31.
patrz: PORADZIESKI
– Potomki we Włoszech odbieżałe/ z rázu Obory czyniącemi, á zá czásem Aborigenesami zwano; przeto iż tám beli Nomádami ábo Nimáiącemi domow y własności/ ale [...] z potocznemi się tylko budkámi/ iáko teraz Tátárowie z mieyscá na mieysce zá trzodámi włoczyli. DembWyw 79.
patrz: POTOCZNY
– Tákże insze rzeczy ktorekolwiek o nászych pisáli/ że plotki są ná domysł pozmyśláne iáko y to w tychże sámych słowiech/ iż pro tecto carris vtuntur, to iest iż miásto de- mow potocznych budek záżywiáią/ bo ponieważ ták iáko pisze: zkądże to mogł wiedźieć? DembWyw 97.
patrz: POZMYŚLANY
– Gotuy się, y przystroy się y wszytkę wielość twoie, ktora się zgromadziła do ćiebie, et esto eis in praeceptum, y roskazuy im, ábo iáko w Arábskim y Cháldeyskim textách rzetelniey mamy/ et esto eis in Gubernatorem, y rządz nimi. DembWyw 95.
patrz: PRZYSTROIĆ SIĘ
– Iż tedy iegoż drogą ćiągnął z Woyskiem około Pontu, ztąd go názwano Ogżony; z czego psowácze słow vczynili Euxinus. DembWyw 76.
patrz: PSOWACZ
– Ná ktorym fundámencie stoiąc/ to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cále/ y po rosproszeniu budownikow Bábilońskiey wieże: á zátym że y po dziśdzień gdzieżkowiek bydź musi/ (iáko się z Iozephá y Euzebiuszá w 5. rozdziále pokazáło) łácno się doráchowáć/ ktoryby był z dzisieyszych. DembWyw 11-12.
patrz: ROZPROSZENIE, ROZPROSZENIE, ROZPRÓSZENIE, ROZPRUSZENIE
– Czynili też záwsze Prorocy rożność miedzy Aquilonem/ á inszemi plagámi świátá: iáko ono Izáiasz obiecuiąc Izráelowi wrocenie się z rospruszenia/ mowi cap. 43. Od wschodu przywrocę pokolenie moie, y od zachodu zgromadzę cię: rzekę Aquilonowi day, a Południowi nie przeszkadzay. DembWyw 99.
patrz: ROZPROSZENIE, ROZPROSZENIE, ROZPRÓSZENIE, ROZPRUSZENIE
– Rownie tedy to słowo Paradisus tách chodzi iako dzisieysze Imperium. DembWyw 49.
patrz: RÓWNIE
– Rownie tedy słowo Paradisus wzaiem chodzi z Raiem. DembWyw 40 marg.
patrz: RÓWNIE
– musi się koniecznie/ to rozsianie ich [narodów] zmieszáno rozumieć: to iest że wszędy poszło część Jáphetczykow pánuiących/ część Semianow zakonu BOżego uczących/ y część ChCmianow ná nich prácuiących: á gdziekolwiek zaśli/ tám Sláchtá sláchtę/ Xięża Xiężą/ á chłopi chłopy rodzili. DembWyw 70.
patrz: SEMIANIN
– Przeto wszytkim wzáiem y káżdemu z osobná/ niech będzie ten sok Istoryey moiey ofiarowány: ná ulżenie bolu sercá w dzisieyszem doczesnem osłábieniu Korony Polskiey [...]. DembWyw 3.
patrz: SERCE
– [...] potrzeba też vważyć/ iż Pan/ Xiądz/ y chłop/ muszą bydź pospołu/ á nie w kilká set mil od siebie: aby y Pan miał komu Pánować/ y Xiądz kogo Zakonu Bożego vczyć/ y chłop komu robić: bo ináczey żaden z tych stanow nie mogłbyby bydź w swey porze. DembWyw 68-69.
patrz: SWÓJ
– Takową Syryisczyzną abo Arameysczyzną Jadam/ Noe/ Sem/ y Iaphet gadali. DembWyw 13.
patrz: SYRYJSCZYZNA
– Ktoremi słowámi iásnie naucza Biblia święta/ że nie ieno wszystka ziemiá/ ále y wyspy morzkie Jáphetczykow dziedziną beły. DembWyw 71.
patrz: ŚWIĘTY
– Nie ktorym zás słowom rázem cáłe sylláby vćięte/ iáko ex Illyberiavczyniono Liberia, ex Illyberis Liberis, ex Iobachus Bacchus, ex Palatij Latij etc. DembWyw 18.
patrz: UCIĘTY
– Potym gdy co dźień obćináiąc pierwotny ięzyk (zá co tytułu Taliani to iest vćinácze dostáli) nuż litery odmieniáiąc/ y rożnemi inszemi sposobámi/ o ktorych się niżey powie/ iuż w poły rożnych słow nárobili: w ten czás był trzeći ich ięzyk podobny owemu niektorych/ co gadaiąc po Polsku mieszáią Lácinskie słowá/ iáko przykład: Słyszałem piękny Dyscurz o Compozytiey między Status. DembWyw 17.
patrz: UCINACZ
– Przećiw temu Poláchowemu Azyey osádzeniu Iáphetczykámi/ w ktoremi się oto y sáme słowá z stáremi Historyámi zgadzáią vczącemi/ Ze Scythowie rozpłodzeni świát z rázu osadzáli: nie bez tego/ że nie ieden wspomni ná pospolite nowszych źiemie rozdźielánie w rowny dział miedzy trzech synow Noego; á tym więcey że się zda Biblia S. z niemi trzymáć. DembWyw 66.
patrz: UCZĄCY
– Wszyscy się chlubćie/ bo iest z czego: iż was táką godnośćią vczćić raczył. DembWyw 5.
patrz: UCZCIĆ, UCZCIĆ, UĆCIĆ
– Zá pokolenie Moábá Semiána/ y zá Idumaea część Pálaestyny/ ktorą Zydźi iego imieniem ták zowią: iáko y drugą teyże Chánánaeą od záplugáwienia iey potomkámi Chánááná przeklętego; z Bábylonu tám po zburzeniu go zágnánemi: pod władzą Vmorá syná Poláchowego/ á wnuká Iáphetowego; podomno od srogośći ná nich Vmorem iákoby vmartwiáiącem názwánego. DembWyw 66.
patrz: UMARTWIAJĄCY
– Bo lubo to mieysce Pismá S. nie mniey dobrze iáko y pospolićie wykłádáią Duchownie o Kośćiele S. iednákże według litery własnie iest o właśćiwẽ Pánowániu świátá: ktore do czásu przez náwiedzenie Wiárą s. (iáko się pokazáło) vpokorzone/ wzbudźi znowu Pan Bog przed sądnem dniem/ y będźie piástował ná ręku Boskiey swoiey opátrznośći áż do skończenia świátá. DembWyw 108.
patrz: UPOKORZONY
– Gdy synowie tego wieku hałasowali, to iest Iáphetczykowie z Chámianámi (wybić się z poddáństwá vśiłuiącemi) y wpostanowieniu Krolestw, to iest Bábilońskiego y AEgiptskiego na vmor vganiali: synowie światłośći, to iest Semiáni zywot beztworny ábo vpośledzony/ spokoyny, Zakonny, y na trosze przestaiący prowadzili, a do niebieskiego wzdychali: wyznawaiąc się pielgrzymami na ziemi, a wiarą się y nadzieią przyszłego Chystusa ztrzymawáiąc. DembWyw 66.
patrz: UPOŚLEDZIONY, UPOŚLEDZONY, UPOŚLEDZONY
– Rownie tákże Bekanowi y nie ktorym inszym/ dowćipne bayki/ o pierwotnośći swych ięzykow świátu podáiącym/ y stárodawne słowá niemniey Azyáńakie y Aphrykáńskie/ iáko y Europskie znich wywodźić vśiłuiącym/ trzebá by pierwey ná to tákie práwo ábo fundáment vśiłowánia swego pokázáć: to iest ábo że Azyanom y Aphrykanom początek iáki dáli/ ábo że tám przed niemi byli/ ábo cokolwiek tákowego. DembWyw 14.
patrz: USIŁUJĄCY
– [...] á Troiá we 1200. lat po Potopie zburzona była. Od ktorego czásu Homerowego Pelásgowie náśi pierwotny ięzyk odedniá do dniá polerowáli/ poty áż w kilká wiekow Greczyznę vstánowili. DembWyw 16.
patrz: USTANOWIĆ
– Záczym prawdźiwy AEthymon ábo Wied-imion zniego wypsowánych nie może być ieno zniegosz też samego dostąpiony. Záczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykách/ nie potrzebnem dowćipem ná wietrze buduie/ błędy błędámi wrzkomo obiaśniáiąc/ á ono tym bárźiey słowá zátrudniáiąc: iáko wiele ich czyniło y czyni/ vwiedźionych nie pomiárkowánem áffektem przećiwko ięzykom swoim. DembWyw 14.
patrz: UWIEDZIONY
– Gwoli czemu Wandáły Wandalitami zowiąc/ oślep ich Niemcámi czyni. DembWyw 84.
patrz: WANDAL, WANDAL, WANDAŁ
– Haec vocabula non sunt nostra sed barbara to iest Słowieńskie. Bo tego ięzyka ludzie zwáli Wárwárámi iákoby Gwaru wárownego: ktorego słow Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel y tym podobnych/ żadna gęba niewárowna nie wymowi. DembWyw 15.
patrz: WAROWNY
– Kroleswto Scythyckie lubo to iest nastarodawnieysze, iednakże iż Warwarow (ábo ludzi gwaru wárownego/ ktorych od tego Słowakámi zowią) iest, dla tego miedzy zacnieysze krolestwa nie rachuią go, to iest złośliwi fałszerze. DembWyw 81.
patrz: WAROWNY
– Bo tego ięzyká ludźie zwáli Wárwárami iákoby Gwaru wárownego: ktorego słow Chrząszcz/ Chrzest/ Trzpień/ Trzmiel y tym podobnych/ żadna gębá niewárowna nie wymowi. DembWyw 15.
patrz: WARWAR
– gdy Prorocy Nábogdonozorá Wschodniego Bábilońskiego Krolá/ y Południowego Egyptskiego Pháráoná/ y Zachodniego Syriyskiego zowią Krolámi Aquilońskiemi/ to ináczey nie iest ieno w ten sens: iż byli członkámi Aquilońskiego naywysszego Páństwá wszystkiego świátá; ktorego władza rośćiągáłá się po Wchodźie/ Południu/ y Zachodźie: iáko rzetelnie Ezech: 28. przyznawa... DembWyw 100.
patrz: WCHÓD
– [marg.]: ztądże był názwany Comerus, iż przyczyną był wpádnienia Wexoresowego, ktory Pánochę spalił y Magogá/ aż do Pontu płaszał. DembWyw 54.
patrz: WEKSORESOWY
– Aethymon słow nie może być prawdziwy/ ieno z Słowieńsczyzny [...] záczym/ ktokolwiek go szuka w inszych ięzykách/ nie potrzebnem dowcipem ná wietrze buduie/ błędy błędámi wrzkomo obiaśniáiąc. DembWyw 14.
patrz: WIATR
– Głos pospolity/ á AEthymon, to iest Wied ábo wiádomość imion/ co ktore prawdźiwie ma znáczyć Iż tedy práwie ieno temi trzemá Instrumentami robię Istoryą moię (z ktorey ten sok sławy Narodu nászego wyćisnąłem) dla tegoż o każdym z nich z osobná przestrzegam. DembWyw 8.
patrz: WIED
– Naprzod vważyć potrzebá/ że by też dobrze y iákie słowko Moyzeszowe Ezdrás tám odmienił/ ábo ráczey przekłádácze nie mogli go dla nie doskonáłośći Láćiny własnobrzmiącem słowem przełożyć... DembWyw 66.
patrz: WŁASNOBRZMIĄCY
– W ktorym polerowániu ięzyká gdy gmin nie mogł z Stolnikámi w ras náskákiwáć/ ztąd powstáłá rożność Włoszczyzny od Láćiny. DembWyw 17.
patrz: WŁOSZCZYZNA
– oż wielom słowom (nie wszytkim iednák) vczyniono/ ktore się y od inszych wokalisow poczynáią. DembWyw 18.
patrz: WOKALIS, WOKALIS, WOKALISZ
– Zydźi záś nie máią pewnych wokaliszow/ ábo słowiących liter/ ále ie tylko świeżo wynáleźionemi znákámi/ w iednym aleph rozznaczáią/ iáko my/ ć. y cz od gołego c. DembWyw 41.
patrz: WOKALIS, WOKALIS, WOKALISZ
– Záczym Aethymonuiąc słowá/ nie trzebá się wiele sádźić ná ich Wokalisach/ ále tylko ná samych práwie Konsonántách. DembWyw 20.
patrz: WOKALIS, WOKALIS, WOKALISZ
– ...ktorych słow wypsowano Ostrogotow y Wissogotow/ iáko y Francos z wrzących iákoby zápálczywych/ y Longobardos z Lukowártow iż łukiem wárći/ to iest godni wártko go záżywáli/ y inszych tym podobnych wiele wrzko mo Narodow przez nierozumienie słow/ z iednego Polskiego/ nie od Bogá ále od Historykow nástwarzánych: co się czásu swego szerzey wywiedźie. DembWyw 95.
patrz: WRZĄCY
– Bierzćie vćiechę chluby Wászey/ dźiękuiąc Bogu/ ktory was do Krolestw Niebieskich/ to iest, władzą Niebieską w Iádámie poczętą vstánowionych powołać raczył: Wszyscy ią/ (á osobliwie Polacy) przyimićie iáko swoię własną. DembWyw 5.
patrz: WY
– Wysiekł wszystkie syny Sethowe, to iest Iáphetczyki [...]. DembWyw 47.
patrz: WYSIEC
– Iż iednák te słowá Cudzoźiemskie nie są nam w Polsczyznie zwyczáyne/ dla tego zdáło się ráczey z Láćińská te pisáć/ dla łácnieyszego rzeczy zrozumienia. DembWyw 6.
patrz: Z ŁACIŃSKA
– [...] tego syná Iádámowego/ ktorego niedoskonáłość Greckich y Lácińskich liter/ Sathem uczyniłá/ żydzi Azyáńscy/ Cháldeowie/ Arabowie/ y wszytka Azya [...] nie Sathem ále Scythem zowią. DembWyw 32.
patrz: ZYD, ŻYD, ŻYD
– Zá ktore vspokoienie ziemie V. Pan świátá iż Káiniány wysiekł/ ktorzy świát mącili názwány był Mątuściąłoch; iáko z Azyáńskich Żydow/ Cháldeow/ Arábow/ y wszytkich Azyanow/ ktorzy go nie Mathusale ále Mathuściálách; á wykłádáią to imię Mittens mortem ábo Nuncius mortis. DembWyw 37.
patrz: ZYD, ŻYD, ŻYD
– Ztądże ládá żydźię Sláchćicá zowie Goy/ á gminnego Moźak/ ábo z Ruska Mużyk. DembWyw 54.
patrz: ZYDZIĘ, ŻYDZIĘ, ŻYYDZIĘ
– Z ktorych słow (lubo w tem bárzo płonnych áby kiedy Narod Polski miał czego żebráć v Rzymian) iásnie się pokázuie/ iż nie Niemcy przed Polakámi w Polscze beli (iáko vśiłuie Kromer pokázáć/ zbijáiąc te wszystkie ták poważne stárych świádectwá) ále od początku y wszelákiey pámięći ludzkiey/ tenże narod co y teraz. DembWyw 86.
patrz: ŻEBRAĆ, ŻEBRZEĆ