ESJP XVII i XVIII wieku

– Tym traktatem altransztadzkim wydał też August, abdykat, owego Patkula Szwedowi, który to imieniem totius nobilitatis Livonice wielkie motivum do wyprawy inflanckiej dodał Augustowi; skąd origo była całej tej wojny OtwFDziejeCzech 111.

patrz: ABDYKANT, ABDYKANT, ABDYKAT

– Konfederacya wielkopolska na wieki abrogowana była. OtwFDziejeCzech 171.

patrz: ABROGOWANY

– Fakcyanci owi królewscy, którzy to byli po województwach polibertowani, zjechawszy na sejmiki, pokazując braci jakieś życzliwości i adoryzując rzeczy, skarżyli się na Sasów, że ich ciężko oppresserunt. OtwFDziejeCzech 211.

patrz: ADORYZOWAĆ

– Dwa starzy [...] potwierdzili tęż konfederacyą, reassumując ten święty związek przy wierze świętej [...] affidując się sacrosante wzajemnie dotąd w tej konfederacyi stać. OtwFDziejeCzech 116.

patrz: AFIDOWAĆ SIĘ

– W tym roku [1724] car moskiewski, (w którym była Akatolików nadzieja, że się zkonjunguje z Brandeburkim elektorem i podniesie [...] wojnę przeciwko rzeczypospolitej, pod larwą ujmowania się za Toruńczanów), zmarł w Petersburgu 8 Februarii. OtwFDziejeCzech 346.

patrz: AKATOLIK

– Tamte zaraz posłali do Jarosławia część ludzi, którzy Sasów kilkaset tam będących atakowali, a potém za akordem wypuścili i wyprowadzili precz z województwa swego. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: AKORD, AKORD, AKORT

– Marszałek lubo w małej kwocie dał mu [pułkownikowi Mierowi] pole i zrazu poczęto Sasów dobrze łamać; a mając już związkowi za wygraną, wzywali Sasów do akordowania, lecz ani mówić sobie o tem nie dali, wołając: wolemy zginąć jak żołnierze, niż się jako bydło dać zarzynać. OtwFDziejeCzech 235.

patrz: AKORDOWANIE

– A car, jako się niżéj pokaże, potém opuściwszy króla Augusta cicho w traktat wszedł ze Szwecyą, najmniejszéj wzmianki o królu Auguście ani o rzeczypospolitéj w pakta allandzkie nie włożywszy. OtwFDziejeCzech 188.

patrz: ALANDZKI

– [...] w Litwie toż się działo, co w wielkiéj Polsce i Prusach, ustawicznie tamże przechody [wojska moskiewskiego], i tam i sam, i odpoczywania czynili, dokąd pokoju allandzkiego nie uczynił car w r. p. 1719. OtwFDziejeCzech 187.

patrz: ALANDZKI

– Stanęła ta liga w przeszłym roku 1719, podpisana 5 Januarii, piérwéj niż traktat allandzki Moskwy z Szwecyą doszedł. OtwFDziejeCzech 338.

patrz: ALANDZKI

– Nie naruszali jednak [Tatarzy] dóbr szlacheckich [...] szlachty ochraniali, chcąc tym sposobem allicyjować do siebie województwo. OtwFDziejeCzech 128.

patrz: ALICJOWAĆ

– Litwa najszczęśliwsza była tej zimy, bo tylko własne komputowe wojska swoje zwyczajnym trybem alimentowała. OtwFDziejeCzech 113.

patrz: ALIMENTOWAĆ

– Prawda, że król August traktatem altransztadzkim w r. p. 1706 cara porzucił, ale mu zaś nagrodził asystencyą z wojskami w Pomeranii. OtwFDziejeCzech 188.

patrz: ALTRANSZTADZKI

– Ta przegrana króla szwedzkiego pod Półtawą otworzyła drogę Augustowi do tronu polskiego, którego się był wyrzekł altransztadzkim traktatem. OtwFDziejeCzech 146.

patrz: ALTRANSZTADZKI

– A wtém król August począł pośpieszać do traktatu, któremu umówiono miejsce w Lublinie, a na trzy tygodnie przed zaczęciem się jego stanęło solenne armisticium, które miało trwać dokąd rezolucya pokoju albo wojny nie stanie. Wojska konfederackie niewymownie na to amarykowały [...]. OtwFDziejeCzech 274.

patrz: AMARYKOWAĆ, AMARYKOWAĆ, AMERYKOWAĆ

– Sejm Unionis z Litwą dziwnie nad tem pracował, którego w najmniejszym punkcie wzruszać nie można; a to czynił [wojewoda krakowski] jako prawdziwy amator patriae. OtwFDziejeCzech 286.

patrz: AMATOR

– Na jedną tylko eluzyą stanów ogłasza tym uniwersałem [król August], że pod dyrekcyą hetmana te wojska ordynuje, gdzie było podobniej owe 6 tysięcy Sasów [...] od tejże władzy nie amowować. OtwFDziejeCzech 205.

patrz: AMOWOWAĆ

– Dziwnie na to sarknął stan szlachecki, gdy ich owemi wojskami obłożono, spodziewając się, iż też już po 10 letnich bezprzestannych angaryzacyjach i wyjściu wojsk [...] mieli mieć jaką ulgę. OtwFDziejeCzech 190.

patrz: ANGARYZACJA

– Apostół Kiegiecz regimentarz kozacki poszedł w Ukrainę, a Sasów lokował król August w wielkiej Polsce. OtwFDziejeCzech 165.

patrz: APOSTOŁ

– Niejaki Kurczynin [...] będąc Franciszkanem w Wilnie, uciekł z klasztora do Moskwy; a że był aptekarz z professyji, założył na Moskwie stolicy bardzo kosztowną aptekę carowi. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: APOTEKARZ, APTEKARZ, APTEKARZ, APTYKARZ

– Ten zacny człowiek [Stefan Wielogłowski] najprzód poruszył wiele szlachty na sejmik: [...] stanęła z nim znaczna gromada Podgórzanów lekko, bez wielkich zawad, wozów, ale arcy armatno. OtwFDziejeCzech 227.

patrz: ARCYARMATNO

– Pisarz koronny mając 3000 ludzi arcy dobrych, stanął o ćwierć mili od generalnego obozu. OtwFDziejeCzech 276.

patrz: ARCYDOBRY

– Uczynił hetman za radą i namową usilną Szaniawskiego biskupa kujawskiego, wielkiego zdrajcy rzeczypospolitéj a faworyta królewskiego; a miał téż hetman i sekretne swoje do tego motiva z rady potajémnej swoich arcypolityków, którzy mu bardzo perswadowali uczynić to [opanować Kraków] na propozycyą owego biskupa [...]. OtwFDziejeCzech 321.

patrz: ARCYPOLITYK

– Tu się arcy przeciwnie nagrodziło książęciu Michałowi hetmanowi litewskiemu, bo się u rzeczypospolitej owem przekinieniem do Szweda dyskredytował, a tam przyszedłszy i znaczne uczyniwszy przysługi, bijąc Moskwę, miasto rekompensy buławę stracił, skąd konfuzyją cięższą nad śmierć podjął. OtwFDziejeCzech 127.

patrz: ARCYPRZECIWNIE

– Szli, którzy domów nie mieli, kupami do Turków w służbę, ale wkrótce zabrani w Węgrzech od cesarskich (lubo nie wszyscy) na galery oddani; co im się arcy słusznie stało, że niesłychanym od wieków sposobem udali się do poganów. OtwFDziejeCzech 311.

patrz: ARCYSŁUSZNIE

– Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: ARCYSZELMA

– Musiał i inszych wiele arcywstydliwych akceptować punktów [kapitulacji], i nieznacznie odjechał król August po batalii do Drezna. OtwFDziejeCzech 108.

patrz: ARCYWSTYDLIWY

– Wielki ardor wojska i obywatelów niezmyślona ochota pokazała się wszędy, ogłos obrony naturalnej animabat gementem populum. OtwFDziejeCzech 222.

patrz: ARDOR

– Powracając nazad Swiniarski rozegnał trybunał, który się był zaczął sądzić sub auspiciis króla Stanisława w Piotrkowie; Grudziński starosta rawski [...] marszałek owego areopagu ledwie uciekł. OtwFDziejeCzech 123.

patrz: AREOPAG

– Był ten kapitan [Turski] kilka czasów w areszcie politycznym, a potem podczas konfederacyi uwolniony pod Grodnem. OtwFDziejeCzech 227.

patrz: AREST, ARESZT, ARESZT

– Duchowieństwo opłacając klasztory i głowy ich, nie mając inszego sposobu, musieli Szwedom dawać argenteryje kościelne i różne klejnoty. OtwFDziejeCzech 99.

patrz: ARGENTERIA, ARGENTERIA, ARGIENTERIA, ARGONTERIA, ARIENTERIA

– Czwartego dnia ruszył się marszałek związkowy z Malborga wziąwszy 10 armat polnych z sobą i okupem wielkim skarawszy Malborczanów. OtwFDziejeCzech 79.

patrz: ARMATA, ARMATA, HARMATA

– Fleming [...] armistitium złamał [...], bo w sam dzień święta Narodzenia Bożego (rozumiejąc, że związkowi i trocha z województw, co się jeszcze byli nie rozjechali do domów, jedni nabożeństwem i obserwą wielkiego święta a do tego armistycyją ubezpieczeni, [...]) nastąpił z wojskami z szykiem idąc prosto na obóz polski. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: ARMISTYCJA

– [...] rzeczpospolita zaś, ta nigdy cara nie odstępowała, i owszem vacillantem w r. p. 1707 wsparła, szwedzką stronę przeciwną i generała Krassawa przez trzy lata krwią i fortunami swemu utrzymowała: zaczém za ten statek, a przynajmniéj za szkody, za wybrane miliony, za chleb, o którym w Pomeranii wojował, nie powinien był rzeczypospolitéj interesów odstępować, jako przyrzekł w Żółkwi r. p. 1707 i skryptem na to danym assekurował. OtwFDziejeCzech 189.

patrz: ASEKUROWAĆ

– Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240.

patrz: ASSYGNACJA, ASYGNACJA, ASYGNACJA

– Carowicz [...] wybrał się wprzód nawiedzić obraz matki boskiej w Częstochowie, dokąd już zmierzchem [...] przyjechał w kilkaset koni Moskwy. Rozumieli prostacy, że ich wpuszczą do fortecy wszystkich, ale ledwie nazajutrz jego samego w kilkunastu osobach to szczęście spotkało, [...] a zbrojna asystencya musiała za szrankami poczekać. OtwFDziejeCzech 167.

patrz: ASYSTENCJA

– W dzień koronacyi króla Stanisława, uczynił król nowy conformationem generalem jurium, przez skrypt osobny, na którym się podpisowali asystenci koronacyi. OtwFDziejeCzech 85.

patrz: ASYSTENT

– Żadnej słusznej nie dano racyi, tylko słowami i mniej pozornemi, że lubo attentata jakiekolwiek w tej materyi abdykacyi króla Augusta zaszły, lecz że to invita majestate jego et minus consulta Republica stało się, dla tego nullitatis subesse vitiis powinny. OtwFDziejeCzech 151.

patrz: ATENTAT

– Z taką pychą tam szli Moskwa na tę wojnę przeciw Turczynowi, że sobie augurowali na zimę w Konstantynopolu mieszkać. OtwFDziejeCzech 183.

patrz: AUGUROWAĆ

– Nie powinien był żadnym sposobem wchodzić w te traktaty bez króla Augusta i rzeczypospolitéj, jako skolligowany przeciwko Szwecji; ale przecie tyle awantażu miała z tamtego traktatu rzeczpospolita nasza, że już nie mógł car dłużéj w prowincyach królestwa polskiego rozkładać wójsk swoich, które to aż do tego roku, sub specie et nomine auxiliarnych wojsk przeciw Szwedom, przez 14 lat mało co wychodząc z Polski i Litwy, gościły w państwach rzeczypospolitéj, dokąd swoich interessów o naszym chlebie nie wyrobił car z koroną szwedzką, a dopiąwszy swego porzucił nas. OtwFDziejeCzech 335-336.

patrz: AUKSYLIARNY

– Król przezornością swoją ojcowską, chcąc wszystkie niebezpieczeństwa zawsze awertować [...] dla należytego bezpieczeństwa [...] auxyliarne wojska [...] wprowadza. OtwFDziejeCzech 205.

patrz: AWERTOWAĆ

– Był w Poznaniu komendantem generał Zajdlitz, który miał w garnizonie tamtecznym regimenty piesze województwa poznańskiego i kaliskiego bardzo dobre i ludne, a ci nie byli w konfederacyi rzeczypospolitéj i owszem królowi Augustowi applaudowali i był Poznań asylum ucieczki i skład saski w tamtéj prowincyi. OtwFDziejeCzech 280.

patrz: AZYL, AZYLUM

– Roku tego, w sam dzień święta świętéj Anny, w Krakowie wyszedł ogień straszny od OO. Jezuitów u świętego Piotra z browaru ich. Udawano, że ci ojcowie nazwawszy babskiém świętem ów dzień, mieli przymuszać piwowara ich do warzenia miodu i ztąd tak wielka klęska padła przez ogień. OtwFDziejeCzech 336.

patrz: BABSKI

– Postrzegł [saski żołnierz] u niego [rotmistrza Łosia] ów sygnet, chciał mu go z palcem urznąć, i już go bagnetem rznął, gdyby Łoś na generała Branta nie zawołał o salwowanie. OtwFDziejeCzech 107.

patrz: BAGNET, BAGNET, BAJONETT

– Niech się na drugi raz przynajmniej nauczą [Polacy], jako to z pod dziedzicznych baldachinów brać panów na tron prawami opisany. OtwFDziejeCzech 319.

patrz: BALDACHIM, BALDACHIN, BALDACHYN, BALDAKIN, BALDECHIN, BALDEKIN, BALDEKIN, BALDYKIN, BELDAKIN, BELDEKIN

– Marszałek sejmowy Leduchowski wydał raz na zawsze assygnacye hibernowe wojsku całemu [...] zniósłszy ustawy gospodne, trzydniówki, barankowe, kopytkowe i insze wymyślne exakcye, których przedtem zażywało wojsko. OtwFDziejeCzech 308.

patrz: BARANKOWE

– Wojewodzina kijowska i Pisarzowa koronna, wsiadłszy na konie, prochu baryłki woziły. OtwFDziejeCzech 106.

patrz: BAREŁKA, BARYŁKA, BARYŁKA

– Mury około miasta podobnym także sposobem rujnowali [żołnierze], i baszty murowe, ganki w około murów, i co tylko na murach od drewna było. OtwFDziejeCzech 185.

patrz: BASTA, BASZTA

– Król August [...] ociągał się jeszcze niechcąc dać batalii. OtwFDziejeCzech 105.

patrz: BATALIA, BATALIA, BATALLIA, BATTALIA

– Wojewoda kijowski już w nocy wrócił się do namiotów swoich, nie wiedząc, że batalia do końca przegrana. OtwFDziejeCzech 106.

patrz: BATALIA, BATALIA, BATALLIA, BATTALIA

– Moskwa [...] Ludzi sine discrimine status et conditionis batożkami (ich terminem mówiąc) to jest palcatami jako palce grubemi, obnażywszy w plecy bili. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: BATOŻEK

– Czerńcy Bazylianie, zakonnicy ruscy, dwojacy są, jedni na zamku Uniati, drudzy Schizmatycy w mieście. OtwFDziejeCzech 88-89.

patrz: BAZYLIAN, BAZYLIANIN

– I tak owi zdrajcy dwojako profitowali i Sasom nic nie dawali i pożytek sobie z województwa wyrobili, a królewskie bezprawia koloryzowali. OtwFDziejeCzech 211.

patrz: BEZPRAWIE

– Dziwnie na to sarknął stan szlachecki, gdy ich owemi wojskami obłożono, spodziewając się, iż też już po 10 letnich bezprzestannych angaryzacyjach i wyjściu wojsk [...] mieli mieć jaką ulgę. OtwFDziejeCzech 190.

patrz: BEZPRZESTANNY

– Na blankietach glejtu sejmikowe uniwersały zmyślał [Biegański] i sam z nich posłem był. OtwFDziejeCzech 328.

patrz: BLANKIET, BLANKIET, PLANKIET

– Fleming [...] armistitium złamał [...], bo w sam dzień święta Narodzenia Bożego (rozumiejąc, że związkowi i trocha z województw, co się jeszcze byli nie rozjechali do domów, jedni nabożeństwem i obserwą wielkiego święta a do tego armistycyją ubezpieczeni, [...]) nastąpił z wojskami z szykiem idąc prosto na obóz polski. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: BOŻY

– Tu się arcy przeciwnie nagrodziło książęciu Michałowi hetmanowi litewskiemu, bo się u rzeczypospolitej owem przekinieniem do Szweda dyskredytował, a tam przyszedłszy i znaczne uczyniwszy przysługi, bijąc Moskwę, miasto rekompensy buławę stracił, skąd konfuzyją cięższą nad śmierć podjął. OtwFDziejeCzech 127.

patrz: BUŁAWA

– Hetmani [...] część także Woyska Kommenderowali w Ukrainę na buntuiących się Kozaków. OtwEDzieje 80. OtwFDziejeCzech 80.

patrz: BUNTUJĄCY SIĘ

– A car, jako się niżéj pokaże, potém opuściwszy króla Augusta cicho w traktat wszedł ze Szwecyą, najmniejszéj wzmianki o królu Auguście ani o rzeczypospolitéj w pakta allandzkie nie włożywszy. OtwFDziejeCzech 188.

patrz: CAR, CAR, CZAR

– Z tego téż najchwalebniejszy i godny pamięci ten sejm, że na nim korrektura trybunału koronnego stanęła i wiele inszych potrzebnych rzeczy w publicznych materyach postanowiono. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: CHWALEBNY

– A to rzeczpospolita Janowi Zamojskiemu kanclerzowi i hetmanowi, za jego niewysławione dzieła in hereditaria bona przez konstytucyą 1588 r. obróciła; i tak casu fortuito owe nicznaczne i mniéj wiadome miejsce stało się tak szczęśliwe, że tam o tak wielkiém, w potomne wieki chwalebném dziele consultum było. OtwFDziejeCzech 242.

patrz: CHWALEBNY

– A tak Turcy zwiedzeni owemi pozornemi reprezentacyami Stanisława, że uspokojenia o koronę w Polsce nie masz, posłali z częścią wojska tureckiego Abty Baszę, człowieka rozumnego i ciekawego, aby wyrozumiał rzeczy, co się dzieje w Polsce, jeżeliby Turcy mogli jaki pożytek ztąd mieć. OtwFDziejeCzech 201.

patrz: CIEKAWY

– Car moskiewski zaczynał pokazywać dokumenta przyjaźni swojéj, jako kolligat: bo przyjechawszy do Połocka nad Dźwinę, gdzie Czerńcy Bazylianie, zakonnicy ruscy, dwojacy są, jedni na zamku Uniati, drudzy Schizmatycy w mieście, tam Car ex odio fidei pozabijał Uniatów Czerńców. OtwFDziejeCzech 88.

patrz: CZERNIEC, CZERNIECZ

– Gdy zaś wtenczas pod Warszawą wpadł w niewolą, kazał go król szwedzki za to, że służył królowi Augustowi, ćwiertować w Sztokholmie, a sztuki ciała jego po różnych miejscach w Szwecyi na szubienicy powieszać. OtwFDziejeCzech 77.

patrz: CZWIERTOWAĆ, ĆWIARTOWAĆ, ĆWIARTOWAĆ, ĆWIERTOWAĆ

– Król August [...] ociągał się jeszcze niechcąc dać batalii. OtwFDziejeCzech 105.

patrz: DAĆ

– Czytałem dyalog wenecki, który podczas elekcyi króla Augusta miał się agitować; i ledwie się nie sprawdził, żeby była osobliwa protekcya supremi Numinis nie wsparła Polski. OtwFDziejeCzech 206.

patrz: DIALOG

– Oblegli fortecę pomorską Stralzund, ale że to miasto nad morzem leżące ma w tyle insulę wielką Rugią, na któréj jest miast i wsi dosyć, bo ta wyspa idzie na 7 mil wzdłuż, do któréj Szwedzi mieli z Stralzundu łatwy i bliski transport, dla tego dokąd im nie wzięto Rugii, dotąd niedobyci byli w Stralzundzie, bo im ztamtąd wszystkiego dodawano i żołnierzów spłacowanych świeżymi luzowano; a że nie było należytéj gotowości do odebrania téj wyspy, druga, że przystęp do niéj tylko w jedném miejscu był, i to skryty, dla tego za nastąpieniem zimy musieli od oblężenia odstąpić. OtwFDziejeCzech 186.

patrz: DOBYTY

– Król Stanisław siedząc w Jassach fakcyował przez wszystkie sposoby i wywodził fałsze moskiewskie o udaniu, jako nieprawda, że miał Augustowi królowi koronę polską zdać; i inszym wszystkim relacyom u dworu tureckiego czynionym przez Moskwę wielkie niedowiarstwo u Turków czynił, dokumentując że to osobą swoją, to korespondencyami listownemi różnych swoich faworytów z Polski do siebie adresowanemi [...]. OtwFDziejeCzech 201.

patrz: DOKUMENTOWAĆ

– [...] saski żołnierz do owéj obdzierania bezbożnéj dramy komenderowany, postrzegł u niego ten sygnet [...]. OtwFDziejeCzech 107.

patrz: DRAMA

– Tam zaraz Litwa wziąwszy informacyą od Romanowskiego o wszystkiém, posłali z powiatu oszmiańskiego do Pocieja (w Terespolu pod Brześciem natenczas rezydującego), czy słusznie czyni, będąc obrany w przeszłym roku duktorem Litwy, że tai materye boni publici. OtwFDziejeCzech 254.

patrz: DUKTOR

– Strwożyli się Sasi bardzo, gdy wzięli wiadomość, że Górzyńskiego zrzucili z duktoratu wojska związkowego a nowego marszałka obrano [...]. OtwFDziejeCzech 249.

patrz: DUKTORAT

– Zaczém wybrał się Rybiński znowuż na Spiż, a zostawszy sam w półtora tysięcy infanteryi i w tysiącu dragonii 6 mil od Śpiża, posłał podjazd dwóchtysięczny, którzy szczęśliwie w nocy wszedłszy, jańczarów wywiódł, a zamek wprzód zrabować a potém miną wysadzić kazał. OtwFDziejeCzech 96.

patrz: DWÓCHTYSIĘCZNY

– Szedł do Polski przez Szląsk, gdzie zabrał 10 tysięcy podwód i wywiódł z sobą do Polski, o co ani dychnął cesarz, choć i prowiantami nieznośnemi uciężył poddanych jego. OtwFDziejeCzech 125.

patrz: DYCHNĄĆ

– Ponieważ rzeczpospolita futurorum provida już konfederacyą sandomirską na takich sąd postanowiła, i ten rozumie ad satisfactionem inquisitorum być doskonały, a zatém zabranych do swoich krajów ludzi, a osobliwie księcia Michała Korybuta Wiśniowieckiego, za którym już rzeczypospolita przez posło swoich instancyowała, aby car w cale dymitował. OtwFDziejeCzech 176.

patrz: DYMITOWAĆ

– Z téj nowéj milicyi 60 piechoty pro praesidio zamku krakowskiego ordynowano pod dyrekcyą starosty krakowskiego. OtwFDziejeCzech 351.

patrz: DYREKCJA

– Szwed miał na niego wielką inwidyą, że on był motorem do konfederacyi sandomierskiéj i substytutem jéj directorii [...]. OtwFDziejeCzech 114.

patrz: DYREKTORIA

– [...] nie odpowiedział mu nic król, ale w godzinę napisał mu list po włosku i pogroził dysgracyacyą jego domowi całemu; co gdy prymas przeczytał, zamilkł. OtwFDziejeCzech 215.

patrz: DYSGRACJACJA

– Już się był i car skłonił do królewicza Jakóba, lecz król Szwedzki tak mocno stał przy królu Stanisławie, że gdy Benedykt Sapieha podskarbi litewski, z potajemnéj konferencyi z carem namienił o tém Szwedowi, téj godziny, (lubo miał wielki kredyt i fawor u króla szwedzkiego), dysgracyowany musiał exnunc precz odjechać. OtwFDziejeCzech 120.

patrz: DYSGRACJOWANY

– Zaczém konfederacya sendomirska postrzegłszy intencye jego, a nie życząc mu tego, wysłali do królewicza Jakóba, Szaniawskiego biskupa kujawskiego: ale ten niechciał sobie dysobligować króla szwedzkiego dobrodzieja swego, który go swieżo z więzienia saskiego windykował; w cesarzu téż, lubo rodzonym siostrzeńcu żony swojej, nie mógł (ratione pomocy) nadziei pokładać, bo się i ten Szweda bał, actu będąc w napaści od niego. OtwFDziejeCzech 120.

patrz: DYSOBLIGOWAĆ

– Król [...] to czynił, żeby errory swoje piérwsze i okazyą przez siebie do wszelkiego nieszczęścia daną zakrył; druga, pobudzając na nich monarchów dysobligowanych Szwedowi, to i przed carem czynił. OtwFDziejeCzech 289.

patrz: DYSOBLIGOWANY

– Po exekucyi tego dekretu poczęły były dyssydenckie w religii potencye nieznośnie zgrzytać, i król angielski, elektor i książe Hanowerski dawał skargom Toruńczanów protekcye i directe opponował się przy nich; Brandeburczyk zaś jeszcze nie aperte, ale skrycie fomentował cara moskiewskiego, żeby junctis viribus z nim ujął się, tak o kościół odebrany lutrom w Toruniu, jako i o gubienie ludzi tamtecznego magistratu. OtwFDziejeCzech 344.

patrz: DYSSYDENCKI, DYSYDENCKI, DYSYDENCKI

– Na exekucyach będącym żołnierzom musiano dawać na każdy dzień exekucyjnych pieniędzy po celnym szóstaku, do tego wikt wymyślny i dla koni owsa, co chcieli. OtwFDziejeCzech 208.

patrz: EGZEKUCYJNY

– Locationem stabilem wojska, póki do pokoju z Szwecyą nie przyjdzie rzeczpospolita, wszędy po Polsce naznaczono w samych tylko dobrach królewskich (duchowne od konsystencyi uwolniwszy) za assygnacyami marszałka Leduchowskiego, zaraz w Warszawie wydaném, sam tylko dach pozwoliwszy żołnierzom, zniósłszy ustawy gospodne, trzy dniówki, barankowe, kopytkowe i insze wymyślne exakcye, których przedtém zażywało wojsko; ponieważ punktualną płacę naznaczyła wojsku rzeczpospolita, przydawszy na jeden każdy koń złotych 20 na żołdzie a 20 na hibernie. Infanteryami (których przeszło 8 tysięcy było) osadzono fortecę Elbląg, Malborg, Toruń, Poznań od szwedzkich insultów, a w Rusi Kamieniec, Białącerkiew i różne insze miejsca. OtwFDziejeCzech 308.

patrz: EKSAKCJA

– OtwFDziejeCzech 286.

patrz: EKSPROBOWAĆ, EKSPROBROWAĆ, EKSPROBROWAĆ

– I inszych wiele rzeczy, (które niżej specifikowane są) postanowiono, jako to: zapłatę wojsku regularną, lokacją, ewinkulacje, etc. które 10ciu punktami konstytucji opisano, tanquam in decalogo praeceptorum, a jako Augustyn święty mówi: quod lex imperat, fides imperat. OtwFDziejeCzech 301.

patrz: EWINKULACJA

– Tą Tą [ten:adj:sg:inst:f:pos] transakcją wszystkie abusus sądów duchownych, osobliwie w ewokacjach szlachty ad idebitum forum nuncjatury w sprawach sądowi świeckiemu należących, odwrócono, i teraźniejszy nuncjusz w sprawach agitujących się w trybunale jego ferując dekreta, zawsze pyta z pilnością: nonne est aliquid kontra jura regni? OtwFDziejeCzech 350.

patrz: EWOKACJA

– Naprzód co do litewskich, te in rem króla hetman nieomylnie utrzymałby; nad kwarcianém téż dano komendę generałowi Poniatowskiemu, który także całém sercem faworował interesom królewskim. OtwFDziejeCzech 360.

patrz: FAWOROWAĆ

– Niejaki Kurczynin [...] będąc Franciszkanem w Wilnie, uciekł z klasztora do Moskwy; a że był aptekarz z professyji, założył na Moskwie stolicy bardzo kosztowną aptekę carowi. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: FRANCISZKAN

– Przez ten czas kazali sobie z okolicznych wsiów dawać prowianty i pieniężną kontrybucyą, jako i przez marszruty czynili, wydawając palety pod tytułem Grodów polskich; na furaże téż bezpiecznie codzień ludzi swoich wysyłali wszędy. OtwFDziejeCzech 80.

patrz: FURAZ, FURAŹ, FURAŻ

– Tymczasem niż akord stanął, wyszedł Brześciański przy wilii szczęścia próbować z podjazdem: napadł pod samym Szczebrzeszynem we wsi na furażu będących 120 koni kawaleryi saskiéj i 60 piechoty dla obrony furażującym wysłanej; tych wszystkich wyciął w pień, tylko dwóch żywych zostawił i wziął w niewolą. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: FURAZ, FURAŹ, FURAŻ

– Bolało to ojców jasnogórskich, że i po ich wsiach, których z jednéj strony najwięcej leży i niepodobno ich minąć, furażowali [...]. OtwFDziejeCzech 80.

patrz: FURAŻOWAĆ

– Tymczasem akord stanął, wyszedł Brześciański przy wilii szczęścia próbować z podjazdem: napadł pod samym Szczebrzeszynem we wsi na furażu będących 120 koni kawaleryi saskiéj i 60 piechoty dla obrony furażującym wysłanéj[...]. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: FURAŻUJĄCY

– Komendant z częścią infanteryi swojéj rejterował się do zamku: ztamtąd chciał akordować, ale już nie rychło było; zaczém, gdy go wzięto, życiem darowany i wołmi w gnojniach z miasta wywieziony, a jego suppellectiles zabrano, praesidiari wzięci i pod regimenty akomodowani, wojsko łupem dobrym (rabując sklepy) za pracę i ochotę pocieszone; więcéj niż dwie godziny miasto rabowano, garbarzów Niemców i Żydów, bo i ci z flintami do obrony szańców stawiali się, wielu wycięto. OtwFDziejeCzech 282.

patrz: GNOJNIA

– Potém pisarz nie bawiąc po mieście udał się do Niskiego zamku, gdzie był hetman: tam major Brześciański kochający dobra pospolitego poddał się z grenadyerami konnymi, w których miał hetman największą ufność, a tatarskie chorągwie pod ceihausem w gotowości stojące uciekły między wały. OtwFDziejeCzech 264.

patrz: GRANADER, GRANADIER, GRANADIER, GRANADYR, GRANATIER, GRANATYR, GRENADIER

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdę wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardye konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: GRANADER, GRANADIER, GRANADIER, GRANADYR, GRANATIER, GRANATYR, GRENADIER

– Posłał téż tam był hetman wielki koronny znaczne podjazdy, którzy pomagali Moskwie; ci zabrali w Bydgoszczy regiment króla Stanisława, konnych grenadyerów 800 pod półkownikiem Grondhoffem. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: GRANADER, GRANADIER, GRANADIER, GRANADYR, GRANATIER, GRANATYR, GRENADIER

– Ten zacny człowiek [Stefan Wielogłowski] najprzód poruszył wiele szlachty na sejmik: [...] stanęła z nim znaczna gromada Podgórzanów lekko, bez wielkich zawad, wozów, ale arcy armatno. OtwFDziejeCzech 227.

patrz: GROMADA

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdzie wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardyje konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: GWARDA, GWARDIA, GWARDIA

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdzie wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardyje konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: GWARDA, GWARDIA, GWARDIA

– Chciał téż wtenczas car i do Krakowa praesidium wprowadzić, lecz go w tém hetman wielki uprzedził, gdy tam posłał z generałem Denhoffem gwardyą pieszą królewską [...]. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: GWARDA, GWARDIA, GWARDIA

– Chciał téż wtenczas car i do Krakowa praesidium wprowadzić, lecz go w tém hetman wielki uprzedził, gdy tam posłał z generałem Denhoffem gwardyą pieszą królewską [...]. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: GWARDA, GWARDIA, GWARDIA

– Z hiberny i kwarty naznaczono pensye: hetmanowi koronnemu 120 tysięcy, na mniejszą buławę 80000, pisarzowi polnemu 30000; ordynowano téż z tychże hibern i kwartów 70000 na oficyalistów i żołnierzów postrzelonych, straconych towarzystwo, a te do rąk hetmańskich i dyspozycyi oddawać kazano. OtwFDziejeCzech 310.

patrz: HIBERNA, HYBERNA, HYBERNA

– [...] mogła była rzeczpospolita dać ostateczny odpór tak od Pomeranii, jako i granic tureckich, jeżeliby była nastąpiła jaka inpetycya [...]. OtwFDziejeCzech 166.

patrz: IMPETYCYJA, IMPETYCYJA, INPETYCYJA

– Infanteryi dobréj wystawił Leduchowski 6 tysięcy, pisarz koronny największy inportun Sasów, ten miał 3 tysiące dobrych ludzi. OtwFDziejeCzech 274.

patrz: IMPORTUN, IMPORTUN, INPORTUN

– Zaciągał [król Stanisław] po Prusach, erygował nowe regimenty rajtaryi, dragonii i infanteryi. OtwFDziejeCzech 130.

patrz: INFANTERIA

– Duchowieństwo opłacając klasztory i głowy ich, nie mając inszego sposobu, musieli Szwedom dawać argenterye kościelne i różne klejnoty; zkąd wielka irrewerencya działa się, gdy owe naczynia Bogu do ofiary poświęcone w ręce luterskie dostawały się. OtwFDziejeCzech 99.

patrz: IRREWERENCJA

– Wiele ten Patkul Królowi Augustowi świadczył, i pewnego czasu komenderując wojska saskie, gdy nie było cale pieniędzy, on kampaniując w Luzacyi mniejszéj pod Guben miastem propio aere sustentował wojsko saskie przez kilka miesięcy, klejnoty swoje własne zastawując: a przyszło do tego, że go w tym. roku August chciał kazać zabić, sprzykrzywszy sobie owę wojnę; OtwFDziejeCzech 112.

patrz: KAMPANIOWAĆ

– [...] naprzeciwko zgorzały kollegia akademickie dwa z kościołkiem świętéj Maryi Magdaleny i cały ten kwadrat kamienic wygorzał z przecznicą, idąc z grodzkiéj ulicy ku świętego Michała kościołowi; kanonicza ulica do połowy także wygorzała. OtwFDziejeCzech 336.

patrz: KANONICZA

– W owym tedy rankorze wojewody kijowskiego, gdy tak swoich karcił, przyganiając, że nie przez nich, ale przez Szwedów wygrana batalia, Kozacy Brantoscy rabując tabory poczęli strzelać [...]. OtwFDziejeCzech 106.

patrz: KARCIĆ, KARCIĆ, KARCZYĆ

– Litwa téż niedaleko stanęli, a to musiano uczynić dla karystyi wielkiéj paszy: rozdzielono znowuż wojsku na 3 obozy dla sposobniejszego pożywienia koni [...]. OtwFDziejeCzech 287.

patrz: KARYSTIA

– Litwa najszczęśliwsza była tej zimy, bo tylko własne komputowe wojska swoje zwyczajnym trybem alimentowała. OtwFDziejeCzech 113.

patrz: KOMPUTOWY

– Marszałkowie obadwa, tak generalny jako i związkowy założyli sedem rezydencyi swojéj w Lubomli, a to najbardziéj dla porozumienia się i ścisłéj konjunkcyi z Litwą, którzy już na koniach stali. OtwFDziejeCzech 258.

patrz: KONIUNKCJA

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdę wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardye konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: KONNY

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdzie wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardyje konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: KONNY

– Posłał téż tam był hetman wielki koronny znaczne podjazdy, którzy pomagali Moskwie; ci zabrali w Bydgoszczy regiment króla Stanisława, konnych grenadyerów 800 pod półkownikiem Grondhoffem. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: KONNY

– Potém pisarz nie bawiąc po mieście udał się do Niskiego zamku, gdzie był hetman: tam major Brześciański kochający dobra pospolitego poddał się z grenadyerami konnymi, w których miał hetman największą ufność, a tatarskie chorągwie pod ceihausem w gotowości stojące uciekły między wały. OtwFDziejeCzech 264.

patrz: KONNY

– Lecz Litwa krzyknęli na to, że jeżeli traktat dochodzi, na cóż mają Sasi konsystencye zakładać w Prusach, gdyż to jest największa maxyma traktatu, żeby wyśli z Polski; a tak koniecznie Litwa urgebat, żeby się z nimi bić. OtwFDziejeCzech 292.

patrz: KONSYSTENCJA

– Duchowieństwo opłacając klasztory i głowy ich, nie mając inszego sposobu, musieli Szwedom dawać argenteryje kościelne i różne klejnoty. OtwFDziejeCzech 99.

patrz: KOŚCIELNY

– Chciał téż wtenczas car i do Krakowa praesidium wprowadzić, lecz go w tém hetman wielki uprzedził, gdy tam posłał z generałem Denhoffem gwardyą pieszą królewską [...]. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: KRÓLEWSKI

– Gdy w tak schyloném szczęściu laborowała Polska, orbata undique consilio et viris probis, nic nie dostawało królowi Augustowi, tylko pretextu, pod którymby mógł wprowadzić do Polski wojska [...]. OtwFDziejeCzech 361.

patrz: LABOROWAĆ

– A tu dopiéro odetchnęła Polska 15 letniemi zmordowana niepokojami i znużona najazdami rozlicznych narodów, Niemców, Szwedów, Moskwy, Finów, Lapów, Inflantów, Kałmuków, Kozaków zadnieprskich i duńskich, przy których ledwie nie z całéj Europy mięszało się różnych narodów ludzi. OtwFDziejeCzech 316.

patrz: LAP, LAP, LAPP

– Było i to, że wielu takich sztukatorów po województwach, miasto szkody jakiéj poniesienia, dobrze z wojewódzkich pieniędzy łatali fortuny i dóbr nabywali. Udawali bowiem na sejmikach, że się opponują przy województwach, że wiele złego avertunt; mieli téż swoich faworytów, którzy im poświadczali, udawali przed szlachtą niższą o ich przysługach wielkich, a za to dawały im województwa wielkie largicye. OtwFDziejeCzech 182.

patrz: LARGICYJA

– [Ojcowie jasnogórscy] w nocy, minima data sibi occasione z armat kilka razy ognia dali. Ztrwożyli się na to larmo Szwedzi, ognie w obozach pogasili i sami w paradzie aż do dnia stali. OtwFDziejeCzech 80.

patrz: LARM, LARMA, LARMO

– W tym roku [1724] car moskiewski, (w którym była Akatolików nadzieja, że się zkonjunguje z Brandeburskim elektorem i podniesie [...] wojnę przeciwko rzeczypospolitej, pod larwą ujmowania się za Toruńczanów), zmarł w Petersburgu 8 Februarii. OtwFDziejeCzech 346.

patrz: LARWA

– Exkuzował się tego roku Fleming przez wydany projekt, jako komenda jego nad wojskiem cudzoziemskiém rozumieć się miała, że on tylko dependenter od hetmanów miał komendę, jako zdawna w Polsce miewali generałowie leutnanci. OtwFDziejeCzech 339.

patrz: LEJTENANT, LEJTMANT, LEJTNANT, LEJTNANT, LENTNANT, LEUTENANT, LEUTNANT, LIETENANT, LIEUTENANT, LIEUTNANT, LIEUTNENT

– Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: LEKCE, LEKCE, LEKKO, LEKKO, LETKO

– Ofiarowała téż rzeczpospolita owym sejmem przez konfederacyą Leduchowskiemu marszałkowi konfederackiemu, a na ten czas sejmowemu, za erogowane podczas konfederacyi in usus publicos koszta (gdyż i regimenty lenungował i chorągwiom wielkie prowianty dawał), a bez tego 100 tysięcy co rok mu było kongresem tarnogrodzkim obiecano [...]. OtwFDziejeCzech 310.

patrz: LENUNGOWAĆ

– Dobra téż hetmańskie dobrze wytrząśli związkowi, a tu oddał pan Bóg hetmanowi za owe libertowania, to od Moskwy to od Sasów, włości swoich, a kradzenia zdradliwe na inszych wsi ciężarów. OtwFDziejeCzech 265.

patrz: LIBERTOWANIE

– Szlachta, których tam i mało było na sejmiku, nieprzyjaźni będąc Łaściszeskiemu nie bronili tego, a druga ufali, że generał Fryzon będzie za to skarany, że się podczas armisticium tak licencyował. OtwFDziejeCzech 278.

patrz: LICENCJOWAĆ SIĘ

– A jak prędko ogłos tego świętego związku wyszedł, poczęło się w kilku dniach wojsko litewskie mocnić, bo co zywo nie pytając o zasługi szli z ochoty, i starzy żołnierze, którzy już byli w domach osiedli, do dawnych chorągwi jechali, a nie czekając trawy, wyszli w pole bardzo ludno i stanęli obozem pod Dorsunikami, tęskliwie co moment wyglądając ordynansu uderzyć na Sasów. OtwFDziejeCzech 222.

patrz: LUDNIE, LUDNO

– Niż czas sejmowy nastąpił, straszny exces stał się w Toruniu w dzień świętego Jakóba, gdzie podczas processyi student jezuicki zrzucił kapelusz z głowy lutrowi. Z téj okazyi rzucili się lutrzy na studentów, a wziąwszy jednego wrzucili do więzienia zbitego niemiłosiernie; wzajemnie studenci pojmali lutra i trzymali u siebie w classes. OtwFDziejeCzech 341.

patrz: LUTER

– Warta actu właśnie natenczas luzowana była, na co kasztelan umyślnie czekał. OtwFDziejeCzech 114.

patrz: LUZOWANY

– Marszałek lubo w małej kwocie dał mu [pułkownikowi Mierowi] pole i zrazu poczęto Sasów dobrze łamać; a mając już związkowi za wygraną, wzywali Sasów do akordowania, lecz ani mówić sobie o tem nie dali, wołając: wolemy zginąć jak żołnierze, niż się jako bydło dać zarzynać. OtwFDziejeCzech 235.

patrz: ŁAMAĆ, ŁAMAĆ, ŁOMAĆ, ŁOMIĆ, ŁOMIĆ

– Na tymże sejmie skasowano piechotę łanową, a sołtysom z każdego łanu sołtysiego kazano dawać po złp. 100 za rok; za te pieniądze ordynowano erekcyą nowych regimentów. OtwFDziejeCzech 350.

patrz: ŁANOWY

– Obronił Pan Bóg cudownym sposobem, za przyczyną matki Jego, to miejsce od owego ognia; bo lubo z obudwu stron klasztoru żarzyły się promienie, powstał jednak wiatr nadnaturalny, który na obiedwie strony od fortecy odpędzał straszliwe łony. OtwFDziejeCzech 82.

patrz: ŁONA, ŁUNA, ŁUNA

– Sukien także oficerskich i żon ich, zbyt bogatych soboli, futer rozmaitych wiele w łup wojsku dostało się. OtwFDziejeCzech 195.

patrz: ŁUP

– Łupili się ab invicem podjazdami vario Marte, aż Rybiński ruszył się do Koniecpola na granicę województwa krakowskiego i sandomirskiégo; tam okopawszy miasto z jednéj strony stali z Pociejem niedziel kilka, przybrawszy do siebie 600 infanteryi z garnizonu krakowskiego. OtwFDziejeCzech 134.

patrz: ŁUPIĆ

– Następował za nim [Gniazdowskim] generał Eksztet z Sasami; łupili się ab invicem, jeden drugiego nie mogąc finalnie przełamać; ale gdy Gniazdowskiemu poczęło ludzi przybywać, chorągwie nowe podnosił, rajtarye, dragonie z więźniów saskich i dezerterów poformował, dopiéro Ekszteta z jego Sasami tak pognał, że ledwie z resztą ludzi swoich do Prus uciekł. OtwFDziejeCzech 272.

patrz: ŁUPIĆ

– a tak poszedł za nim, a nie mogąc go nagonić, wrócił się nazad, tylko w Lubomli zamku zostawił na praesidium janczarów półtora sta, których po odejściu Rybińskiego starosta spiski ścisnął, majacząc nad nimi, że im głód począł dokuczać. OtwFDziejeCzech 96.

patrz: MAJACZYĆ

– I tak Denhoff z Morsztynem, wojewodą sandomirskim, kapitulowali imieniem województwa po 10 tynfów na całą zimę dać z dymu każdego wojskom saskim, a Eckstet kontentować się tém przyrzekł, i wolny pas do przejechania sandomierzanom dał; ale jednak nie ze wszystkim dotrzymał, bo Sasi wozów szlacheckich na rabowali dosyć, koni, sukien, szabel oprawnych dosyć nabrali, a osobliwie wozy brata zmarłego marszałka, kasztelana małogórskiego, z kretesem zrabowano. OtwFDziejeCzech 217.

patrz: MAŁOGÓRSKI

– Wielkapolska i Litwa nie zaraz także porwali się: największą tu sławę z téj chwalebnéj akcji, niż Wielkapolska i Litwa, Małopolanie odnoszą, bo ci najpierwéj poczęli stawać przy prawach i wolnościach ojczystych, i dla tego ich marszałek aż do końca prym trzymał; między Małopolanami zaś podgórskie powiaty województwa krakowskiego wiekopomną otrzymują sławę, bo ci najpierwéj omni periculo exposuerunt siebie i fortuny ich; dopiéro za tych powodem Małopolska stanęła in armis. OtwFDziejeCzech 315.

patrz: MAŁOPOLANIN

– Niech będzie panu Bogu chwała, że nie do końca (jako usiłowano) złamano prawa wolności, a to za manudukcyą nieśmiertelnéj sławy wielkiego człowieka Leduchowskiego, który integra fide, infracto animo, circa curam dobra pospolitego zostając, in officio wielką stałością i rozumem restituit perturbatae Reipublicae quietem, labentem fulsit patriam, calcata jura podniósł, i z grobu prawie rzeczpospolitą wydźwignął. OtwFDziejeCzech 314.

patrz: MANUDUKCJA

– A gdy Fleming imieniem królewskiém przyrzekł Stanisławowi, że znaczny awantaż za to odbierze, obligował się król Stanisław z tém umyślnie do Benderu jechać i dla prawdziwego gruntownego uspokojenia rzeczypospolitéj podziękować królowi szwedzkiemu za manutencyą, żeby od przedsięwziętych inprezów w promocyi i utrzymaniu jego na tronie odstała do pokoju z królem Augustem i rzecząpospolitą poszedł: ale gdy przybiegł Stanisław król do Benderu, król szwedzki ani słuchać chciał téj propozycyi. OtwFDziejeCzech 198.

patrz: MANUTENCJA

– Lubo króla Augusta, przez zawziętość i ambicyą za manutuicyą szwedzką, konfederacya wielkopolska detronizowała, i króla sub armis sueticis obrali, jednak król August wsparty konfederacyą sandomirską, ratował się różnemi sposobami, wprowadzając coraz nowe sukursy z Saksonii. OtwFDziejeCzech 87.

patrz: MANUTUICJA

– Przez ten czas kazali sobie z okolicznych wsiów dawać prowianty i pieniężną kontrybucyą, jako i przez marszruty czynili, wydawając palety pod tytułem Grodów polskich; na furaże téż bezpiecznie codzień ludzi swoich wysyłali wszędy. OtwFDziejeCzech 80.

patrz: MARSZRUTA

– Potrzeba wiedzieć, że wojewoda krakowski zdrowemi radami swemi magnum momentum dodawał konfederacyi tarnogrodzkiéj, i lubo tam żadni senatorowie nie byli admissibiles, on jednak wielki tam fawor miał; dla tego w wielkiéj (a prawdziwéj) suspicyi był u dworu, i insi matacze podchlebcy dworscy psowali mu łaskę u króla. OtwFDziejeCzech 257.

patrz: MATACZ

– Zastał król August cara w Gdańsku: tam mu wszelkiemi siłami imprymował to, w głowę, że konfederacya małopolska duchem szwedzkim jest nadęta, czemu car uwierzył, ale wątpliwiéj a z téj racyi podjął się medyacyi między królem Augustem a rzecząpospolitą tą kondycyą, że któraby strona sprzeczna była i nie akceptowała pokoju, miał car przeciwko niéj dać 18 tysięcy wojska moskiewskiego. OtwFDziejeCzech 270.

patrz: MEDIACJA

– Wielkiego był rozumu i cnót nieoszacowanych ten wojewoda krakowski: dla tego podczas traktatu w Lublinie, cała konfederacya pracowała nad tém, aby dla godności jego i wielkich erga patriam merytów prym miało województwo krakowskie nad kasztelanią, ale sam wojewoda krakowski nie akceptował tego, dając racye, że sejm Unionis z Litwą dziwnie nad tém pracował, którego w najmniejszym punkcie wzruszać nie można. OtwFDziejeCzech 286.

patrz: MERYT, MERYTA

– Król August wyjechał był z Polski do Saksonii, tam zabawiwszy w żniwa powracał do Polski; przed nim przyjechała metressa jego Denhoffowa do Krakowa, a potém król za nią stanął. OtwFDziejeCzech 323.

patrz: METRESA, METRESA, METRESSA

– A król szwedzki wziąwszy o tém wiadomość, porzuciwszy dalszy rabunek ruskich krajów, pobiegł czémprędzéj ze Lwowa na sukurs ku Poznaniowi z wszystkiém swojém wojskiem; a gdy się ku Warszawie zbliżał, król August, nie mając sił po temu do dania rezystencyi tak licznéj milicyi szwedzkiéj, pobiegł w ośmiu tysięcy Sasów na Częstochowę do Krakowa, a pod Poznań dał czémprędzéj do obozu znać, żeby się umykali. OtwFDziejeCzech 72.

patrz: MILICJA

– A tak ufność Sasom ordynata przywiodła do konfuzyi i do milionowych szkód, bo ci niepoczciwi Sasi jeżeli komu dotrzymali słowa, niech potomne wieki z ich akcyi sądzą. OtwFDziejeCzech 253.

patrz: MILIONOWY

– Chwycili się tego Turcy wiedząc, że rzeczpospolita w milionowe wtenczas uwikłana niebezpieczeństwa nec hiscere quidem o to może. OtwFDziejeCzech 362.

patrz: MILIONOWY

– Naprzód w lecie nastały deszcze nawalne, zkąd niepamiętane od ludzi starych były powodzi, które milionowe szkody poczyniły w zbożach, nawet i budynki zabierały a ztąd nastąpiła niewymowna caristia zbóż i drogość. OtwFDziejeCzech 214.

patrz: MILIONOWY

– [...] gdyby byli Sasi natenczas przegrali, pewnieby była rzeczpospolita pomyślniejszemi kondycyami traktat zawarła, aniby był przeklętéj amnestyi tytuł dyshonoru narodu naszego o śmierć wstydliwą Łaściszewskiego i milionowe szkody nie pokrył furencyi saskiéj. OtwFDziejeCzech 293.

patrz: MILIONOWY

– [...] oni stanąwszy pod Białymkamieniem, tam się skonfederowali i razem mimo sam Lwów ku związkowemu wojsku poszli; bawiąc się koło Zamościa czekali, aż się marszałek Górzyński przeprawi. OtwFDziejeCzech 240.

patrz: MIMO

– Lecz wojewoda krakowski, choć mu się zdała najlepsza droga boni publici postępować forma tyszowieckiéj tranzakcyi, ale niechcąc, strzeż Boże czekać hetmana, przystał na ten modeliusz konfederacyi; bo gdyby był hetman przyjechał do Tarnogroda, nieomylnieby był uwiódł wszystkich a potém w cięższą królowi podał niewolą, gdyby był naprzód wojsko do siebie avokował. OtwFDziejeCzech 244.

patrz: MODELIUSZ

– Post deposita juramenta hetmanów nastąpiła ratyfikacya traktatu wzwyż pomieniona, a 3go dnia akt sejmu pacificationis (który się odprawował w niektórych rzeczach ad instar sejmu 1673 roku konfederacyą gołębską zakończonego) i sam traktat powagą tegoż sejmu 1 Februarii zakończono, konstytucye sejmowe z traktatem się zgadzające i wszystkie regulamina, moderamina [...] przed tém postanowiwszy i spisawszy, a to dla konfuzyi jakiéj aktu sejmowego, żeby się tam już o nic nie umawiać, zkądby mogło zerwanie subsequi. OtwFDziejeCzech 298.

patrz: MODERAMEN, MODERAMEN, MODERAMIN

– A zaś ipso facto, że ratyfikacyi nie otrzymał król na punkta owego traktatu wiedeńskiego, w nic poszły owe molimina Fleminga, ani słuchać o tém niechciano, i na Fleminga długo o to fremitus był wielki. OtwFDziejeCzech 338.

patrz: MOLIMINA

– Tam zaraz wysłali 4 posłów do Lubomli, Radzewskiego, Mielzyńskiego i dwóch Ponińskich dziękując za pomoc i donosząc o swojéj konfederacyi, a prosząc o korespondencyą; sami zaś accingendo se ad fortia, postanowili wyprawy z dóbr generaliter wszystkich, które wielką prędkością wystawiono: osobliwie z miast rajtarye dziwnie piękne i porządne, takie piechoty stanęły munderowane, tak że w czterech tygodniach stanęło powiatowych ludzi pieszych i konnych polskiéj i cudzoziemskiéj wyprawy na kilka tysięcy, których komenderował marszałek Schorzewski. OtwFDziejeCzech 273.

patrz: MONDEROWANY, MUNDEROWANY, MUNDUROWANY, MUNDUROWANY

– Był ten zwyczaj u Sasów, że co dzień po modlitwach porannych i wieczornych osobliwie oficerowie miewali do żołnierzów monitoria, żeby się do gardła bronili, udawając, że Polacy niewolnikom saskim ręce ucinają, pasy z nich drą, nogi łamią, oczy wyłupują i insze tyrańskie męki im zadają; dla tego gregarii wierząc owym fałszom dziwnie się dobrze bronili w potyczkach. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: MONITORIUM

– Okazya śmierci była, że mu Czermiński, kasztelan natenczas połaniecki, przysłał z Łowicza monitorium papiezkie i przez kleryka jednego oddać kazał, które odebrawszy umarł w Gdańsku, nie chorując nad kilka godzin. OtwFDziejeCzech 86.

patrz: MONITORIUM

– Hetmanom obojga narodów miecz tylko a władzę w rozkazowaniu w rękach zostawiono i ordynansów wydawanie, żeby za zdaniem i rozkazem rzeczypospolitéj wojowali, granic przestrzegali; a moc wydawania assygnacyi na zasługi, stanowiska, lokacye, konsystencye, hiberny, szelężne, czopowe, pogłówne żydowskie i tatarskie, monopolium tabaczne odebrano. OtwFDziejeCzech 305.

patrz: MONOPOLIUM

– Niejaki Kurczynin [...] będąc Franciszkanem w Wilnie, uciekł z klasztora do Moskwy; a że był aptekarz z professyji, założył na Moskwie stolicy bardzo kosztowną aptekę carowi. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: MOSKWA

– Z taką pychą tam szli Moskwa na tę wojnę przeciw Turczynowi, że sobie augurowali na zimę w Konstantynopolu mieszkać. OtwFDziejeCzech 183.

patrz: MOSKWA

– Wtenczas król August mając do 15 tysięcy różnych wójsk stał około Bugu, czekając na Moskwę, których 8 tysięcy piechoty prowadził Galliczyn młody pod komendą owego Inflantczyka Patkula, który to do téj wojny nie mało dał królowi Augustowi motywów: i ci to byli pierwsi Moskwa w Polsce vigore sojuszu posłani. OtwFDziejeCzech 70.

patrz: MOTYW

– Wszystko musiała Polska cierpliwie znosić, choć i ludzi z niéj wybierano i o jéj koszcie mundurowano. OtwFDziejeCzech 224.

patrz: MUNDEROWAĆ, MUNDUROWAĆ, MUNDUROWAĆ

– A gdyby było nie owo łakomstwo generała Krassawa, mógłby był król Stanisław, przybrawszy do siebie blisko stojące w Polesiu wojsko litewskie, znieść hetmana Sieniawskiego; zkąd uważając sekwele, wyrosłyby były in immensum machiny szwedzkie i król Stanisław pewnieby się był na tronie utrzymał, bo i Rybiński, lubo mundurowne miał piękne i liczne wojsko w tyle, musiałby był za zniesieniem potencyi hetmanów inclinare do króla Stanisława. OtwFDziejeCzech 144.

patrz: MUNDUROWNY

– Mury około miasta podobnym także sposobem rujnowali [żołnierze], i baszty murowe, ganki w około murów, i co tylko na murach od drewna było. OtwFDziejeCzech 185.

patrz: MUROWY

– Wojewoda kijowski już w nocy wrócił się do namiotów swoich, nie wiedząc, że batalia do końca przegrana. OtwFDziejeCzech 106.

patrz: NAMIOT

– Fleming [...] armistitium złamał [...], bo w sam dzień święta Narodzenia Bożego (rozumiejąc, że związkowi i trocha z województw, co się jeszcze byli nie rozjechali do domów, jedni nabożeństwem i obserwą wielkiego święta a do tego armistycyją ubezpieczeni, [...]) nastąpił z wojskami z szykiem idąc prosto na obóz polski. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: NARODZENIE

– Ale gdy się przykrzyli Moskwa w Rusi, polskie i litewskie wojsko w ziemiach mazowieckich i Podlasiu, Sasi w Prusach, poczęto nalegać mocno na hetmanów o nieakceptacyą opisania ich w traktacie; i gdy nowéj przysięgi nie chcieli hetmani wypełnić, a na tém się już tylko wszystka rzecz tamowała, chciał król przeciwko hetmanom iść do konfederacyi tarnogrodzkiéj exceptis excipiendis, czém się bardzo strwożyli, osobliwie polny litewski hetman, marszałek konfederacyi sandomirskiéj, którego laska pod inszą poddaćby się była musiała. OtwFDziejeCzech 297.

patrz: NIEAKCEPTACJA

– Mieszkał Gniazdowski kilka niedziel w Poznaniu z marszałkiem Schorzewskim; szańce około miasta, żeby się tam więcéj nieprzyjaciel żadén nie osadzał, rozkopać kazał, popsuł i w niefortyfikacyą całą obrócił, mury tylko staroświeckie około miasta zostawił. OtwFDziejeCzech 282.

patrz: NIEFORTYFIKACJA

– Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: NIESŁUSZNA

– Kasztelan krakowski hetman wielki komnny, ten chorował niezmyślenie, zaczém poszli do niego wojewoda podolski i biskup kujawski, necesytując go, aby przysiągł, co z wielkim oporem ledwie uczynił, cavinando super facta sua i na niewdzięczność króla narzekając, a oraz w oczy biskupowi kujawskiemu mówi, że on cokolwiek czynił in praetritis revolutionibus, wszystko to było z jego rady, linie, kantony i insze etc. nazywając biskupa actorem i dictatorem. OtwFDziejeCzech 298.

patrz: NIEZMYŚLENIE

– Gniewał się nieznośnie król o to, bo był chciał wyrobić swoje rzeczy gładko i nieznacznie, żeby było sub specie defensionis, bojąc się w rzeczy od tureckiéj ściany inkursyi, wprowadzić za konsensem stanów na sejm zgromadzonych więcéj wojska saskiego in viscera Regni. OtwFDziejeCzech 201.

patrz: NIEZNOŚNIE, NIEZNOŚNO

– Już nam więcéj nie zostaje, tylko skłoniwszy głowy jako najuniżeniéj podziękować waszéj królewskiéj mości, że nas z weselszém do domów naszych wypuszczasz czołem; teraz zaś jako najpokorniéj suplikujemy waszą królewską mość abyś pańskie trzymąjąc słowo, tak od saskich jako i od moskiewskich wójsk drapieżnych niezwłocznie nas uwolnić i one z granic naszych wyprowadzić raczył, a my za tę dobroczynną łaskę życzymy ci nasz panie: żyj długo szczęśliwie, a panuj nam łaskawie! OtwFDziejeCzech 301.

patrz: NIEZWŁOCZNIE

– Zaraz po wzięciu wojewody ruskiego w dwie niedzieli, z owych nijakich przestrachów wprowadził król August z Pomeranii, a drugie z Saksonii do Polski in meram oppressionem rzeczypospolitéj 16 tysięcy wojska, między któremi było pożyczanych regimentów dwa książęcia de Anspach pod Dymarem i Goltzem pułkownikami. OtwFDziejeCzech 204.

patrz: NIJAKI

– Po téj konferencyi w Kwidzynie króla Augusta z Brandeburczykiem, nawybijano było papierowych numizmów tak wielkich, jak talar bity, i rozrzucono po Polsce; na jednéj stronie były trzy osoby wybite z podpisami: „Fridericus Rex Poloniae, Fridericus Rex Daniae, Fridericus Rex Borussiae”; na drugiéj stronie były trzy ręki wzajemnie się trzymające, a to znaczyło ligę tych trzech panów na Szweda, którego potém i krajów i życia pozbawili. OtwFDziejeCzech 158.

patrz: NUMIZMA

– Wyrażono téż aggrawacye województw, osobliwie krakowskiego, gdzie nuncyatura pociągała szlachtę do trybunału swego o zatrzymanie prowizyi od widerkaffów, aby ojciec święty i te i insze abusus juryzdykcyi nuncyatorskiéj, internam quietem królestwa polskiego wzruszające, odwrócić raczył, opisawszy trybunał nuncyuszowski w zwyż pomienionyvh materyach; oraz aby nuncyatura arcybiskupom gnieźnieńskim nie odbierała prerogatywy w sądach, ponieważ arcybisky jest legatus natus. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: NUNCJATORSKI

– Wyrażono téż aggrawacye województw, osobliwie krakowskiego, gdzie nuncyatura pociągała szlachtę do trybunału swego o zatrzymanie prowizyi od widerkaffów, aby ojciec święty i te i insze abusus juryzdykcyi nuncyatorskiéj, internam quietem królestwa polskiego wzruszające, odwrócić raczył, opisawszy trybunał nuncyuszowski w zwyż pomienionyvh materyach; oraz aby nuncyatura arcybiskupom gnieźnieńskim nie odbierała prerogatywy w sądach, ponieważ arcybisky jest legatus natus. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: NUNCJATURA

– Na tym sejmie [w roku 1726] poczęły stany wojować z nuncyaturą. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: NUNCJATURA

– Król miał urazę do nuncjusza o toruńską inhibicyą: primas regni Potocki rad był téj okazyi, chcąc munus nuncyatury na arcybiskupów gnieźnieńskich przeciągać, a gdy tych dwóch piérwszych nieukontentowanie zrozumiała izba poselska, dopiéroż tam każdy ex suo interesse począł explikować inkonweniencye nuncyatury z ztąd ordynowano w poselstwie do ojca świętego Benedykta XIII uskarżając się w słusznych arcy materyach, że nuncyatura gwałciła prawa kardynalne majestatis et reipublicae nec non patronatus, gdy za dekretami nuncjuszów wdzierali się zakonnicy w opactwa i różni duchowni za tąż protekcyą beneficya różne bez prezent królewskich uzurpowali. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: NUNCJUSZ, NUNCJUSZ, NUNTIUS, NUNTIUSZ

– Wyrażono téż aggrawacye województw, osobliwie krakowskiego, gdzie nuncyatura pociągała szlachtę do trybunału swego o zatrzymanie prowizyi od widerkaffów, aby ojciec święty i te i insze abusus juryzdykcyi nuncyatorskiéj, internam quietem królestwa polskiego wzruszające, odwrócić raczył, opisawszy trybunał nuncyuszowski w zwyż pomienionyvh materyach; oraz aby nuncyatura arcybiskupom gnieźnieńskim nie odbierała prerogatywy w sądach, ponieważ arcybisky jest legatus natus. OtwFDziejeCzech 349.

patrz: NUNCJUSZOWSKI

– [Szlachta w krakowskiem stawiająca opór Sasom] niewiedzieli jeżeli insze województwa będą téy rezolucyi po przeszłorocznéy konfuzyi, a w wojsku kwarcianém nulla spes, ponieważ hetman częścią uwiązł w imprezach królewskich, a śmiałości cale nie miał ogarniony strachem. OtwFDziejeCzech 228.

patrz: OGARNIONY

– Wielki ardor wojska i obywatelów niezmyślona ochota pokazała się wszędy, ogłos obrony naturalnej animabat gementem populum. OtwFDziejeCzech 222.

patrz: OGŁOS

– Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240.

patrz: ORDYNANS

– A car, jako się niżéj pokaże, potém opuściwszy króla Augusta cicho w traktat wszedł ze Szwecyą, najmniejszéj wzmianki o królu Auguście ani o rzeczypospolitéj w pakta allandzkie nie włożywszy. OtwFDziejeCzech 188.

patrz: PAKT

– Wojska szwedzkie, jedno w Częstochowie zaraz pod klasztorem, drugie w staréj Częstochowie rozłożono; szyldwachy i straże różne około klasztora, jakoby atakować mieli, rozstawione tak blisko palisadów, że ich chłopcy kamykami mogli dociskać. OtwFDziejeCzech 82.

patrz: PALISAD, PALISAD, PALISADA, PALISADA, PALSADA, PELISADA

– Pod dyrekcyą hetmana te wojska ordynuje, gdzie było podobniej owe 6 tysięcy Sasów [...] od tejże władzy nie amowować, a dopiéroż te, które per vim wchodzą in viscera Regni, miałyby były komendzie hetmanów parerować. OtwFDziejeCzech 205-206.

patrz: PAREROWAĆ

– Wieliczka, ta była zasmakowała Rybińskiemu: dla tego zaraz po nowym roku ruszył się z Wiśnicza soli polizać, bo natenczas dochody mensae regiae w ręku marszałka konfederackiego były, a ten ich udzielał, komu chciał, a najwięcej generałowie i regimentarze wojskowi partycypowali ich. OtwFDziejeCzech 128-129.

patrz: PARTYCYPOWAĆ

– Ani owi primores województw, (choć brali konsolacye)dychnęli, bo sami z Sasami partycypowali owego zdziérstwa z ubogich ludzi, albo ich za to ochroniono. OtwFDziejeCzech 220.

patrz: PARTYCYPOWAĆ

– O oddanie Miedzyrzecza Koreckiego i Połonnego włąsnemu dziedzicowi Jerzemu Lubomirskiemu, podkomorzemu koronnemu, także o restytucyą Brahiłowa [...] Wojsko rzeczypospolitej w kilku kampaniach bez odpoczynku a niedawno przez 18 miesięcy continuo pracujące, a zasług żadnych, hibernów bardzo mało, ani konsystencyi należytych nie partycypujące, upraszało, aby mu deklarowane miliony traktatem wyliczone były. OtwFDziejeCzech 176.

patrz: PARTYCYPUJĄCY

– Tych Sasów Kamieniecki, porucznik pancerny Olszewskiego, starosty wieluńskiego, idąc z podjazdem napadł pod Lublinem; lecz mu się uprosili aureis precibus, i tak im wolny pas dał. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: PAS

– [...] dwóch hetmanów wielkich (oprócz polnego) miała rzeczpospolita, jednego pana Sieniawskiego nad polskimi chorągwiami, drugiego Fleminga nad cudzoziemskiemi regimentami i tatarskiemi chorągwiami ułanów, wielkich hultajów i perekińczyków. OtwFDziejeCzech 340.

patrz: PEREKIŃCZYK

– Poruczników chorągwi poważnych (jeżeli który co prawdę o krzywdzie wojska mówił) odmieniał bez woli rotmistrzów, chorągwie pancerne sine consensu ordinum zwijał a gwardyje konne i piesze do boku swego formował: drabantów, grenadyerów konnych, Węgrów, janczarów etc. etc. OtwFDziejeCzech 266.

patrz: PIESZY

– Chciał téż wtenczas car i do Krakowa praesidium wprowadzić, lecz go w tém hetman wielki uprzedził, gdy tam posłał z generałem Denhoffem gwardyą pieszą królewską [...]. OtwFDziejeCzech 118.

patrz: PIESZY

– Ta akcya straszliwa uczyniła większą awersyą do Sasów w wojsku rzeczypospolitéj; wspomniono zaraz przy ciężkich grawaminach saskich i dawniejsze akcje, osobliwie zabicie Gębickiego, starosty nakielskiego, w wielkiéj Polsce przed lat pięciu od Sasów zabitego. OtwFDziejeCzech 227.

patrz: PIĘĆ

– Do tego król plakując go o owo podsiadanie w księstwie przez swego basztarda, dyspensował za konsensem stanów vigore konstytucyi r. p. 1683, aby homagium oddał przez posłą, nie sam obecnie; opisawszy, że ta łaska dzieje się ob respectum provectae aetatis jego et singularia erga Rempublicam merita: dołożono jednak kaucyą, że to służyć nie powinno sukcessorom jego, jeżeliby jacy de stripe mascula ex lumbis illius directe, legitime descentes zostali. OtwFDziejeCzech 354.

patrz: PLAKOWAĆ

– O czem, gdy Pociejowi doniesiono, pobiegł w wilją świętej Anny do Wojska: tam stanąwszy w obozie poszli do niego Litwa, prosząc go in desideris suis o koło; lecz miasto plakowania zajątrzonych animuszów połajał ich. OtwFDziejeCzech 284.

patrz: PLAKOWANIE

– [...] tylko Baturyn i Nizin stawiły się twardo, których dobywszy straszną śmiercią gubił car ludzi, o czem pisać grozą: nawet dzieciom małym nie przypuścił, gdy w Baturynie w koło ratusza kazał od pierwszej przyciesi począwszy aż do najwyższych płatew drzewa po jednemu lewarami na koło podnosić, dziećmi kozackiemi główki im między podniesione ściany obkładać, i owym ciężarem gnieść i mordować; a tak w około od spodu aż do wierzchu na cztery strony cały ratusz strasznym przystroił widokiem. OtwFDziejeCzech 150.

patrz: PŁATWA

– Nie bardzo z razu na wprowadzenie owych saskich wójsk amarykowały województwa, słysząc o wojskach tureckich na poganiczu od Wołoch stojących, rozumiejąc, że ową zasłoną nowéj pozbędą wojny, a ile gdy różni podchlebcy dworscy, zatłumiając errory królewskie, reprezentowali wielkie pericula od Turków i szeroko to przez subordynowane osoby po województwach wywodzili. OtwFDziejeCzech 207.

patrz: POCHLEBCA, POCHLEBCA, POCHLIBCA, PODCHLEBCA, PODCHLEBCA, PODCHLIBCA

– Do tego król plakując go o owo podsiadanie w księstwie przez swego basztarda, dyspensował za konsensem stanów, vigore konstytucyi r.p. 1683, aby homagium oddał przez posła, OtwFDziejeCzech 354.

patrz: PODSIADANIE

– Prowianty wybierali na carowicza i ludzi jego; te musiano odwozić do Koniecpola ze wszystkich dóbr generaliter, z których nie tylko victualia dla koni i ludzi brali, ale téż musiano na dwór carowiczowi dawać żelaza, podkowy, hufnale, skóry, kożuchy, łoje, woski, smoły, wszystkiego in magna copia: nie wybierali tych rzeczy za pomiarkowaniem jakiém, przez taryffy podymnego, pogłównego albo łanowego, lecz gdy przyszli do wsi albo miasta, co osądzili u siebie proprii capitis sententia, to musiano wydawać. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: PODYMNE

– [...] w Litwie toż się działo, co w wielkiéj Polsce i Prusach, ustawicznie tamże przechody [wojska moskiewskiego], i tam i sam, i odpoczywania czynili, dokąd pokoju allandzkiego nie uczynił car w r. p. 1719. OtwFDziejeCzech 187.

patrz: POKÓJ

– Był ten kapitan [Turski] kilka czasów w areszcie politycznym, a potem podczas konfederacyi uwolniony pod Grodnem. OtwFDziejeCzech 227.

patrz: POLITYCKI, POLITYCZNY

– Czwartego dnia ruszył się marszałek związkowy z Malborga wziąwszy 10 armat polnych z sobą i okupem wielkim skarawszy Malborczanów. OtwFDziejeCzech 79.

patrz: POLNY

– Kazano przytym, żeby byli Sasi przez komissarzów z województw i ziem ponaznaczanych ten prowiant zapłacony mieli, kwitowego żeby nie brali i szkody w przechodach uczynione z pomienionéj sumy prowiantowéj nadgrodzili. OtwFDziejeCzech 207.

patrz: PONAZNACZANY

– Po wyjściu Gniazdowskiego z Częstochowy w poniedziałek zapustny, przyszedł w wstępny piątek Lubomirski starosta bogusławski do Częstochowy, mając prawdziwych niedobitków Sasów po trosze i Tatarów z 80 koni. OtwFDziejeCzech 268.

patrz: PONIEDZIAŁEK

– To dziwna, że gdzie król przyjechał, tam się owi niedobici, choć okrutnie postrzelani, niektórzy bez rąk, insi mając do w połowy poodcinane głowy, na przyjazd królewski porywali, jedni stawali, drudzy siadali, i znaki jakieś mowy ustami dawali, łając niby OtwFDziejeCzech 107.

patrz: POODCINANY

– Przy owych tedy konjunkturach wyrabiał rzeczy swoje Brandeburczyk, żeby był mógł Kurlandyą posieść: chciał owym wdowom, tak synowicy carskiéj jako i drugiéj, spłacić summy, cessye prawa od nich pootrzymować i tym sposobem wydrzeć tę prowincyą Polakom a książęciem kurlandzkim uczynić sobie feudatarium krewnego swego, marchionem Brandeburgicum Svetensem. OtwFDziejeCzech 335.

patrz: POOTRZYMOWAĆ, POOTRZYMYWAĆ

– ...sam hetman koronny 6 regimentów dragonii nowych tego roku erygował, oprócz marszałka konfederackiego i inszych, którzy także regimenty pozaciągali za konsensem hetmańskim, jako to: Rybiński, Olszewski, starosta wieluński, Załuski wojewodzic rawski, Tarło starosta pilznieński, Świniarski, i ci ludne regimenty popodnosili. OtwFDziejeCzech 127.

patrz: POPODNOSIĆ

– ...choć ich ogień ogarnął, woleli się palić niż się poddać; naostatek [...] rejterowali do piwnic i konie tamże powprowadzali [...] a potem popodrzynawszy koniom gardła, sami się w dymie podusili. OtwFDziejeCzech 78.

patrz: POPODRZYNAĆ

– I to był brzydki mankament, że za kilkadziesiąt złotych krew swoję przedawali szlachta polska, a pan hetman z niektórymi półkownikami wojskowymi posmarował sobie dobrze ręce srebrem moskiewskiem. OtwFDziejeCzech 155.

patrz: POSMAROWAĆ

– ...deputowany towarzysz żadnych kosztów nie podejmował [...] nie opłacając się po kancalaryach i nie jeżdżając z assygnacyami pośrótowanemi po całéj Polsce, dla tego 6 złotych z konia kazano mu się kontentować. OtwFDziejeCzech 308.

patrz: POŚRUTOWANY

– Wtém hetman koronny Sieniawski dowiedziawszy się, jako już Grudziński w krótkim czasie zmocniony w Wielkiéjpolsce (bo już miał przeszło 7 tysięcy ludzi), czém prędzéj wysłał przeciwko niemu część wojska kwarcianego pod komendą Brzuchowskiego; potkali się z sobą pod Krotoszynem 28 Junii: OtwFDziejeCzech 195.

patrz: POTKAĆ SIĘ

– Zakazano téż wszelkich expens w kole u chorągwi czynić, tak z zasług jako i hiberny, jako to na roztruchany, powijacze, donatywy i na insze wymyślne, praktykowane przedtém quocunque titulo wydatki... OtwFDziejeCzech 308.

patrz: POWIJACZ

– ... gdy żadnych wójsk nie było blisko niego, wypadał z Spiża w powiat sądecki, w księstwa oświecimskie, zatorskie, siewierskie, drąc tylko ubogich ludzi, a rabując formalnie; nawet w zamku zatorskim, choć to brata jego stryjecznego starostwo było, kraty żelazne z murów powyłamować kazał i na Spiż odwieść odwieść... OtwFDziejeCzech 95.

patrz: POWYŁAMOWAĆ

– Chciał był car kozacką milicyą po niemiecku jako i swoję Moskwę przebrać, ale gdy im kilkaset wozów pełnych munderuków niemieckich przysłał, oni pozanosiwszy to na mogiły pozapalali i przy swojéj dawnéj mamerze stroju zostali. OtwFDziejeCzech 169.

patrz: POZANOSIĆ

– W godzinę potém przyszła odsiecz z Poznania, i wegnali Moskwę w wodę przeprawującą się; aż ów podjazd polski półtoratysięczny, co prowianty piérwszym Szwedom odebrał, skoczył z boku, dopiéro Szwedzi tył podali, których goniono półtoréj mili, pod sam Poznań, tam ich wielu nabito i w niewolą nabrano. OtwFDziejeCzech 72.

patrz: PÓŁTORATYSIĘCZNY

– Tam pomienieni komisarze, według obloquencyi dekretu, kościół farny tytułu świętéj Anny lutrom odebrali i bernardynom oddali; prezydentowi miasta, ponieważ ten gwałt cum scitu et subordinatione jego był, szyję ucięto na theatrum w pół rynku umyślnie dla tego sporządzonym [...]. OtwFDziejeCzech 344.

patrz: PREZYDENT

– Niejaki Kurczynin [...] będąc Franciszkanem w Wilnie, uciekł z klasztora do Moskwy; a że był aptekarz z professyji, założył na Moskwie stolicy bardzo kosztowną aptekę carowi. OtwFDziejeCzech 159.

patrz: PROFESYJA

– Na wiosnę ruszyly się wcześnie wojska moskiewskie z konsystencyi; nabrali z Polski niezliczoną rzecz młodzi z sobą, chłopców, parobków, a to mieli z rozkazu cara, żeby było napełnić w Moskwie ludem na to miejsce, co przez tę wojnę wyginęło Moskwy. Jednych zimą do Moskwy odsyłali, drugich z sobą brali na wychodzie; szło co żywo do nich, jedni z swywoli, drudzy z głodu i biedy, nie mając się gdzie pożywić, sami do Moskwy przystawali. OtwFDziejeCzech 183.

patrz: PRZYSTAWAĆ

– [Car] nawet dzieciom małym nie przypuścił, gdy w Baturynie w koło ratusza kazał od pierwszéj przyciesi począwszy aż do najwyższych płatew drzewa po jednemu lewarami na koło podnosić, dziećmi kozackiemi główki im między podniesione ściany obkładać, i owym ciężarem gnieść i mordować; a tak w około od spodu aż do wierzchu na cztery strony cały ratusz strasznym przystroił widokiem. OtwFDziejeCzech 150.

patrz: PRZYSTROIĆ

– [...] gdyby był Szwed pod Pułtawą w r. p. 1709 nie przegrał batalii i mocą prawie Boską nie był przytłumiony, pewnieby było mało kościołów zostało katolikom, lecz po téj porażce Szweda umilkli jego komisarze. OtwFDziejeCzech 124.

patrz: PRZYTŁUMIONY

– Moryc pseudo-książe kurlandzki biegał w tym roku do Francyi: miał audyencyą u krola francuzkiego szykając protekcyi... OtwFDziejeCzech 359.

patrz: PSEUDOKSIĄŻĘ

– ...pakta konwenta z rzecząpospolitą ani czytane, ani poprzysiężone były, ani seriem rei ów Pseudoprymas drukować kazał... OtwFDziejeCzech 71.

patrz: PSEUDOPRYMAS

– ...a Leduchowski zaraz króla pożegnał króciusieńką perorą, gdyż za tego króla wszystkie rzeczy na saską modę przerabiano, w senacie długiemi politycznemi oracyami wzgardzono, pueriliami to nazywając... OtwFDziejeCzech 300.

patrz: PUERILIA

– Rezolucyą téj kwestyi podaję uczonym ludziom, ja daléj milczę przypomniawszy sobie, że Anglia, Dania, Szwecya tym stylem haerezye zaczynała, relegowawszy napierwéj nuncyuszów papiezkich, a ztąd juryzdykcyą stolicy apostolskiéj wypowiedziano, a per consequens w niezmierzone błędy i ciemności podano całe królestwa i narody różne. OtwFDziejeCzech 350.

patrz: RELEGOWAĆ

– Te zdzierstwa przyprowadziły do tego województwa, że płockie z popisu zwyczajnego umówili między sobą na koń wsieść, i tym gwałtom bezprawnym, które im wojska czyniły, rezystencyą dać. OtwFDziejeCzech 149.

patrz: REZYSTENCJA

– Faxint superi, żeby się nigdy te sądy nie wracały, które zgubą fortun ludzkich były, a grzechu niektórych nabawiały, gdy sobie ręce cudzém smarowali. OtwFDziejeCzech 310.

patrz: RĘKA

– Tam było zmyślono epilog na Sasów bardziéj do jedzenia niż do wojny sposobnych: że na pewném po bojowisku znaleziono Sasa supernaturaliter wielki brzuch mającego; attoniti Polacy nad takiém widowiskiém gdy go rozpruć kazali, znaleziono w nim żołądek większy niż u konia saskiego łeb, pełno zaś w nim było indyków, gęsi, kapłonów polskich i inszego mięsa, a serce tak małe, że go zaledwie możono znaleźć w nim i rozeznać, które jak makowe ziarno było. OtwFDziejeCzech 241.

patrz: ROZPRÓĆ, ROZPRUĆ, ROZPRUĆ

– Wołosi także wielki zakaz mieli, żeby im nic nie przedawali, chyba komisarzom; siana w wyż i w szerz na sążeń placili po czerwonemu złotemu, mięsa z zdechłego bydła (które natenczas w Wołoszczyznie bardzo odchodziło) musieli drogo Polacy i Szwedzi płacić. OtwFDziejeCzech 189.

patrz: SĄŻEŃ

– Czerńcy Bazylianie, zakonnicy ruscy, dwojacy są, jedni na zamku Uniati, drudzy Schizmatycy w mieście. OtwFDziejeCzech 88-89.

patrz: SCHIZMATYK

– Roku pańskiego 1587 na konwokacyi wzięta była komenda Zamojskiemu hetmanowi a dana Herburtowi; o to na sejmikach relationis był wielki fremitus, wszystkę owę sprawę odłożono do elekcyi, zkąd potém fatalna nastąpiła scyssya. OtwFDziejeCzech 324.

patrz: SCYSJA

– Miał też hetman i sekretne swoje motiva z rady potajemnej swoich arcypolityków, którzy mu bardzo perswadowali uczynić to [opanować Kraków] na propozycyją owego biskupa [Szaniawskiego]. OtwFDziejeCzech 321.

patrz: SEKRETNY

– Faxint superi, żeby się nigdy te sądy nie wracały, które zgubą fortun ludzkich były, a grzechu niektórych nabawiały, gdy sobie ręce cudzém smarowali. OtwFDziejeCzech 310.

patrz: SMAROWAĆ, SMAROWAĆ, SZMAROWAĆ

– [Szlachta w krakowskiem stawiająca opór Sasom] niewiedzieli jeżeli insze województwa będą téy rezolucyi po przeszłorocznéy konfuzyi, a w wojsku kwarcianém nulla spes, ponieważ hetman częścią uwiązł w imprezach królewskich, a śmiałości cale nie miał ogarniony strachem. OtwFDziejeCzech 228.

patrz: STRACH

– [...] to było najstraszliwsza, że owym Tatarom (którymi się jako psami gończemi posługowali) dwory szlacheckie wszędy porabować kazano, mszcząc się na szlachcie, którzy na pospolitem ruszeniu pod Tarnogrodem byli, sine minima skarżącym się satisfactione. OtwFDziejeCzech 268.

patrz: STRASZLIWA

– Gniazdowski kazał infanteryi swojéj ustępować z drogi, która dopiéro od miasta szła, a sam wybrał się do Bossena; a gdy już był w drodze, wtém przednia straż, gdzie Żabka Litwin miał komendę, skoczyła na przechodzących w sprawie Sasów, poczęli się strzelać, dopiéro dywizya Gniazdowskiego do szyku. OtwFDziejeCzech 292.

patrz: STRZELAĆ SIĘ

– Z Małéjpolski Potockiego starostę bełskiego, Mikołaja Olszańskiego chorążego wołyńskiego; z Wielkiéjpolski Franciszka Ponińskiego starostę kopanickiego, Franciszka Mielżyńskiego kasztelanica śremskiego [...]. OtwFDziejeCzech 288.

patrz: ŚREMSKI, ŚREMSKI, ŚRZEMSKI

– Sam zaś Rybiński mając kraje wszędy otwarte szedł powoli z wojskiem do Prus przez województwo kaliskie, poznańskie i Kujawy, exekwując wszędy pieniądze i prowianty, tak jako i Garbowiecki, po 10 talarów bitych z dymu na miesiąc razem za kilkanaście miesięcy kazawszy sobie wydać, a około środopościa stanął w Chojnicach. OtwFDziejeCzech 139.

patrz: ŚRODOPOŚCIE, ŚRODOPOŚCIE, ŚRZODOPOŚCIE

– W pół lata nie doszło, ruszył się król szwedzki insperate z Wołynia i poszedł do Saksonii przez śród Polski z licznemi wojskami swojemi [...]. OtwFDziejeCzech 96.

patrz: ŚRÓD, ŚRÓD, ŚRZÓD

– Fleming [...] armistitium złamał [...], bo w sam dzień święta Narodzenia Bożego (rozumiejąc, że związkowi i trocha z województw, co się jeszcze byli nie rozjechali do domów, jedni nabożeństwem i obserwą wielkiego święta a do tego armistycyją ubezpieczeni, [...]) nastąpił z wojskami z szykiem idąc prosto na obóz polski. OtwFDziejeCzech 251.

patrz: ŚWIĘTO

– Roku tego, w sam dzień święta świętéj Anny, w Krakowie wyszedł ogień straszny od OO. Jezuitów u świętego Piotra z browaru ich. Udawano, że ci ojcowie nazwawszy babskiém świętem ów dzień, mieli przymuszać piwowara ich do warzenia miodu i ztąd tak wielka klęska padła przez ogień. OtwFDziejeCzech 336.

patrz: ŚWIĘTO

– Stanęła ta liga w przeszłym roku 1719, podpisana 5 Januarii, piérwéj niż traktat allandzki Moskwy z Szwecyą doszedł. OtwFDziejeCzech 338.

patrz: TRAKTAT

– Prawda, że król August traktatem altransztadzkim w r. p. 1706 cara porzucił, ale mu zaś nagrodził asystencyą z wojskami w Pomeranii. OtwFDziejeCzech 188.

patrz: TRAKTAT

– Ta przegrana króla szwedzkiego pod Półtawą otworzyła drogę Augustowi do tronu polskiego, którego się był wyrzekł altransztadzkim traktatem. OtwFDziejeCzech 146.

patrz: TRAKTAT

– Zamojski téż co Szwedów dostał, także im czynił i w trójnasób więcéj, bo na 150 kazał obwiesić Szwedów. OtwFDziejeCzech 279.

patrz: TRÓJNASÓB

– Towarzysz postrzelony z pod ordynackiéj huzarskiéj chorągwi niejaki.... wołał na Miera, gdy Sas z niego 3 pasy udzierał od karku aż do wielkiego palca u nogi; lecz Mier miasto politowania śmiał się patrząc na to tyraństwo. OtwFDziejeCzech 235.

patrz: UDZIERAĆ

– Król August, ob auctoritatem traktatu agitującego się w Warszawie, musiał precz ztamtąd odesłać wojska swoje; tymczasem nie ufając, aby doszedł traktat, in omnem eventum chciał ubiedz prowincyą pruską, druga, niedowierzał Polakom, żeby byli nie zgnietli reszty owéj jego wojska. OtwFDziejeCzech 21.

patrz: UFAĆ

– Był to tylko papier, a chytre ułudzenie Polaków: bo jako przedtém król August, nie dotrzymał paktów konwentów z rzecząpospolitą uczynionych, których potém obserwę przyciśniony różnemi uciskami kilka razy przez różne tranzakcye przyrzekał, tak i po tym swoim powrocie ufundowawszy swój tron w Polsce, wielu rzeczy, które w tym uniwersale wyrażone były, nie ziścił [...]. OtwFDziejeCzech 152.

patrz: UŁUDZENIE

– Posłał był car część wojska Hadziaczowi na odsiecz, ale dla ciężkiego zimna ludzi na 100 umroziwszy wrócili się nazad, a Hadziacz wziął Szwed. OtwFDziejeCzech 138.

patrz: UMROZIĆ

– Car moskiewski zaczynał pokazywać dokumenta przyjaźni swojéj, jako kolligat: bo przyjechawszy do Połocka nad Dźwinę, gdzie Czerńcy Bazylianie, zakonnicy ruscy, dwojacy są, jedni na zamku Uniati, drudzy Schizmatycy w mieście, tam Car ex odio fidei pozabijał Uniatów Czerńców. OtwFDziejeCzech 89.

patrz: UNIATA

– Wiadoma mi iest iego przyprowadzeniu tych ludzi Modestia [skromność] Wiadomy zukontentowania Miast y Miasteczek nieuprzykrzony Proceder. OtwFDziejeCzech 172v.

patrz: UPRZYKRZONY

– I tak cały ów rok na niczém nie zszedł, tylko na utrzymowaniu województw krakowskiego i sandomirskiego, żeby były nie poszły do króla Stanisława. OtwFDziejeCzech 135.

patrz: UTRZYMOWANIE

– ...gdziekolwiek stali, czynili końmi szkody w zbożach [...] i kapust ludzie mieć nie mogli, bo im rozsady zasadzone z zagonów na warmuzy wybierali, i gospodarze choć nie radzi musieli ich żywić... OtwFDziejeCzech 212.

patrz: WARMUZ

– Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: WAŻYĆ

– Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: WAŻYĆ

– Zastał król August cara w Gdańsku: tam mu wszelkiemi siłami imprymował to, w głowę, że konfederacya małopolska duchem szwedzkim jest nadęta, czemu car uwierzył, ale wątpliwiéj a z téj racyi podjął się medyacyi między królem Augustem a rzecząpospolitą tą kondycyą, że któraby strona sprzeczna była i nie akceptowała pokoju, miał car przeciwko niéj dać 18 tysięcy wojska moskiewskiego. OtwFDziejeCzech 269.

patrz: WĄTPLIWIE

– ...dałby to Pan Bóg, żeby się Szwedzka strona mlekiém stali, jako to jezioro, a Sascy partyzanci chlebem, ażeby djabeł ów chleb w to mléko wdrobił i wielką łyżką do kropli wyjadł. OtwFDziejeCzech 103.

patrz: WDROBIĆ

– a zatém widząc upór wielki plenipotentów królewskich, ordynowała konfederacya do króla posłów, Tarła podstolego litewskiego, Ponińskiego i Radeckiego, żaląc się na plenipotentów królewskich, że z wielką zwłoką rzeczy czynią, a prosząc, aby w to sam raczył wejrzyć, bo takim stylem, jakim robią w Lublinie, nigdy traktat dojść nie może. OtwFDziejeCzech 287.

patrz: WEJRZEĆ, WEJRZEĆ, WEJRZYĆ, WEJZREĆ, WERZEĆ, WEŹRZEĆ

– A że actu Sasi w Polskę weszli, tenże Miér udał się w protekcyą królewską, a król mu pozwolił nowy regiment dragoński werbować na siebie, który on w województwie krakowskiém zaciągał; a co większa, na pomstę niejaką uczyniono go w témże województwie wicekomisarzem, generalny zaś komisoryat założyli Sasi w Warszawie... OtwFDziejeCzech 209.

patrz: WICEKOMISARZ

– Wyrażono też aggrawacye województw, osobliwie krakowskiego, gdzie nuncyatura pociągała szlachtę do trybunału swego o zatrzymanie prowizyi od widerkaffów... OtwFDziejeCzech 349.

patrz: WIDERKAFF

– ...wielkiemi wojskami Koronę i Litwę przechodzili, niezliczone miliony szkód czynili, biorąc sub specie prowiantów wielkie sumy pieniędzy; nuż w bydłach, sprzętach, zbożach, co się tylko podobało, tak po dworach szlacheckich jak wieśniaczych chałupach, choć się niby przyjaciołami być liczyli, a przecie gorzéj prawie niż Szwedzi czynili. OtwFDziejeCzech 97.

patrz: WIEŚNIACZY

– Drugą tu rzecz pilno notowác potrzeba: że iak Łacinnicy w pierwiastkowym Kościele, tak Grecy po Bogu, Chrystusie Panu, y Matce Nayświętszey, zawsze naybardziey Męczennikow Swiętych wenerowali, znać po Wiliach postanowionych do nich y Pacierzach klęcząc mowionych... OtwFDziejeCzech 251.

patrz: WIGILIA, WILIA

– Cóż za racyą dał król August w uniwersale swoim, że się powracał do Polski? żadnéj; téj się snadno dorozumieć było, że Szwed pod Półtawą przegrał, a gdyby znowuż nad Moskalem wiktoryzował potém był, pewnieby był król August znowuż nazad do Saksonii rekurs brał i tronu polskiego zapomniał. OtwFDziejeCzech 153.

patrz: WIKTORYZOWAĆ

– Naznaczeni byli tureccy komisarze, którzy owym gościom wiktualiów za pieniądze dodawali... OtwFDziejeCzech 189.

patrz: WIKTUALIA, WIKTUALIA

– Czwartéj komissyi ordynacya stanęła do elektora brandeburskiego dla zakończenia negocyacyi zaczętéj przed dwiema latami w r. p. 1725 przez Jerzego Prebendowskiego podskarbiego wielkiego koronnego, a to naprzód o eliberacyi hypotheci juris Elbląga i zastawnych klejnotów rzeczypospolitéj u tegoż elektora; także o windykacyi ludzi, których brandeburscy żołnierze gwałtownie wpadając w granice królestwa polskiego przez kilka już lat zabierali, i do uprzątnienia quorumvis contra pacta anteriora attentatorum, a do uspokojenia wszelkich zachodzących pretensyi. OtwFDziejeCzech 351.

patrz: WINDYKACJA

– Zaczém konfederacya sendomirska postrzegłszy intencye jego, a nie życząc mu tego, wysłali do królewicza Jakóba, Szaniawskiego biskupa kujawskiego: ale ten niechciał sobie dysobligować króla szwedzkiego dobrodzieja swego, który go swieżo z więzienia saskiego windykował;... OtwFDziejeCzech 120.

patrz: WINDYKOWAĆ

– Był ten zwyczaj naówczas in ditionibus caesareis że ex ratione powietrza grasującego w Polsce nikogo w kraj cesarski nie puszczono, póki się 40 dni nie wywietrzył na granicy; dopiéro po wyjściu owego czasu, jeżeli się żadnéj zarazy powietrznéj nie pokazało, wolny pas wjechania dawano, na co umyślni komisarze na granicy byli postanowieni. OtwFDziejeCzech 163.

patrz: WJECHANIE

– A gdy się saskie wojsko mocniło, e converso strona rzeczypospolitej słabiała, poczęło się województwom owo włoczenie się przykrzyć, zimna dokuczały i różne incommoda. OtwFDziejeCzech 249.

patrz: WŁÓCZENIE SIĘ

– ...rozpłoszywszy Bukowskiego ludzi, gdzie mogli zasiądz po województwach, kazali sobie z dymu dawać po złotych dwa, ciężko exekwując i instanter, gdzie przyszli, kazali sobie wyliczać; szlachtę rabowali, w areszt brali, i tak od miejsca do miejsca chodząc z sobą w detencyi włóczyli, konie, gdzie tylko u szlachcica zastali wszędy zabierali... OtwFDziejeCzech 280.

patrz: WŁÓCZYĆ

– Po skończeniu zaś owych kosztownych gmachów, wszystkich niewolników, którzy około tych budynków robili, imiona i przezwiska, jakiéj nacyi który był, na trzech wielkich kamieniach wyryć kazał i nad bramą zamkową ad aeternam pychy swojéj memoriam wmurować kazał, a potém ich przeszło 7 tysięcy z więzienia uwolnił r. p. 1711. OtwFDziejeCzech 332.

patrz: WMUROWAĆ

– Na ów konkurs senatorów i posłów wojewódzkich car aegris oculis poglądał: bo nie tylko, że miał wielkie swoje urazy i słuszne do króla Augusta, że przed trzema rokami ligi odstąpił i jego na sztych wydał, zkąd mu nie życzył tronu polskiego, ale téż wolałby był widzieć syna swojego Aleksego Piotrowicza królem polskim... OtwFDziejeCzech 158.

patrz: WOJEWÓDZKI

– Nie powinien był żadnym sposobem wchodzić w te traktaty bez króla Augusta i rzeczypospolitéj, jako skolligowany przeciwko Szwecji; ale przecie tyle awantażu miała z tamtego traktatu rzeczpospolita nasza, że już nie mógł car dłużéj w prowincyach królestwa polskiego rozkładać wójsk swoich, które to aż do tego roku, sub specie et nomine auxiliarnych wojsk przeciw Szwedom, przez 14 lat mało co wychodząc z Polski i Litwy, gościły w państwach rzeczypospolitéj, dokąd swoich interessów o naszym chlebie nie wyrobił car z koroną szwedzką, a dopiąwszy swego porzucił nas. OtwFDziejeCzech 335-336.

patrz: WOJSKO

– Mury około miasta podobnym także sposobem rujnowali [żołnierze], i baszty murowe, ganki w około murów, i co tylko na murach od drewna było. OtwFDziejeCzech 185.

patrz: WOKOŁO

– Stały te wojska kilka dni, a potém wolnym marszem pomykały się ku Krakowu, po kilka dni postawając na miejscu, póki się nie rozłożyli na zimowe kwatery. OtwFDziejeCzech 162.

patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY

– Tych Sasów Kamieniecki, porucznik pancerny Olszewskiego, starosty wieluńskiego, idąc z podjazdem napadł pod Lublinem; lecz mu się uprosili aureis precibus, i tak im wolny pas dał. OtwFDziejeCzech 238.

patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY

– Przybiegli do Częstochowy hostilissimo animo; natrafiwszy szlachcica Zdziesiulskiego jadącego do miasta po chléb, tego zabił niejaki Nawa woluntier, szlachcic szląski hultaj... OtwFDziejeCzech 268.

patrz: WOLENTARIUSZ, WOLENTARZ, WOLENTARZ, WOLONTARIUSZ, WOLONTARZ, WOLONTER, WOLUNTAR, WOLUNTARIUSZ, WOLUNTARZ, WOLUNTER, WOLUNTIER

– ...gdyby był dawno tak uczynił, kiedy mu rzeczpospolita przez ogłoszenie interregni via lactea pokazywała drogę do tronu, żeby był w pakta conwenta z rzecząpospolitą de novo wszedł i poprawił, co było erratum; lecz on in dubio belli eventu ufundował wówczas tron swój, zkąd poszedł w śmiech ludzki, a miasto allicyowania do siebie panów polskich exacerbował ich bardzo, po żywych honory, urzędy rozdając. OtwFDziejeCzech 154.

patrz: WÓWCZAS

– Stoczyli bitwę: z razu prawe skrzydło, gdzie Pociej Litwą komenderował, złamano, wiele się tam w Pilicy natopiło, drugich Szmigielski w miasto wparował i w samém mieście przed cmentarzem zabijał; lecz Rybiński lewem skrzydłem sławy poprawił... OtwFDziejeCzech 135.

patrz: WPAROWAĆ

– W ruskich krajach, i tam w tak złotém miejscu, w ziemi prawie mlekiem a miodem płynącéj, gdy głód wplątał się między ludzi, a panowie nie mieli czém opłacać ciężarów za poddanych, wiele tysięcy chłopów poszli do Wołoch,... OtwFDziejeCzech 225.

patrz: WPLĄTAĆ SIĘ

– Czytano dekret, wysadziwszy Patkula z karety, bardzo powoli, a za przeczytaniem punktu każdego, rozciągnionego na ziemi kat kołem tłukł, każdy z osobna członek; trwała ta immanissima executio (pióro i rękę w opisowaniu wzdrygająca) godzin kilka, a naostatek owo wszystko zgruchotane od rąk katowskich ciało w koło wpleciono. OtwFDziejeCzech 112.

patrz: WPLEŚĆ

– Naprzód specie hospitalitatis wjechali do Zamościa Prebendowski i Lubomirski w dzień świętego Szczepana, prostych téż żołnierzów saskich pod praetextem kupowania potrzeb swoich weszło nie mało mając strzelby potajemnie około siebie dosyć, i zostali wszyscy w fortecy; nazajutrz rano tymże kształtem wpraktykowało się więcéj Sasów i oficerów, do Zamościa w dzień świętego Jana ewangelisty. OtwFDziejeCzech 252.

patrz: WPRAKTYKOWAĆ SIĘ

– A tu oczywiście pokazał król, że nową próbą zażywał Polaków, jeżeli to może ujść, choć reassumowany albo nie będzie sejm, byle co raz nowe praejudicata i łamanie praw wprowadzać a rzeczpospolitą do pacyencyi przyuczać, a w tę powoli wprawiwszy, połamać wszystkie privilegia libertatis z pomocą adherentów swoich, zdrajców ojczyzny. OtwFDziejeCzech 343.

patrz: WPRAWIĆ

– ...pozwolił wówczas na postulaty posłów i diploma osobliwe dał w téj materyi stanom rzeczypospolitéj, że Kurlandyi odrywać od królestwa przez wprawienie tam nowego książcia nie będzie. OtwFDziejeCzech 354.

patrz: WPRAWIENIE

– Hetman chciał się w mieście zamknąć przed nimi; zaczém prosili go o wpuszczenie, aby gdy tego nie uczynił przed Sasami, a jakoż ma przed Polakami, którym różne necessaria sprawować potrzeba. OtwFDziejeCzech 263.

patrz: WPUSZCZENIE

– Tam oficerskie żony, markietanki, klejnoty, pieniądze, srebra w wodę wrzucali, żeby się nieprzyjacielowi nie dostawało, a to wszystko w oczach ich Kozacy dziwną odwagą nurzając się w Dniepr na wierzch wynosili. OtwFDziejeCzech 146.

patrz: WRZUCAĆ, WZRUCAĆ

– Że się był do Szweda udał, uczynił to jako starożytny szlachcic polski, non alio intuitu, tylko miłością ojczyzny pałający, rozumiejąc, że tym sposobem z całém Zadnieprzem powrócić się może do Polski, ponieważ w téj wojnie res agebatur króla Stanisława polskiego, jakimkolwiek sposobem na tron wsadzonego monarchy. OtwFDziejeCzech 168.

patrz: WSADZONY

– Wracam się do Litwy. Pociéj perterritus wsiadaniem na koń Litwy, widząc zelum magnum tamtecznéj szlachty, nuż on znowu przerabiać rzeczy: posłał do Leduchowskiego citissimis passibus prosząc, aby nie akceptować traktatu rawskiego, deklarując, że wszelkiemi sposobami assystować dobru pospolitemu będzie, i cara przywiedzie, że nie odstąpi interesu rzeczypospolitéj wolności; [...]. OtwFDziejeCzech 259.

patrz: WSIADANIE

– [...] z drugiéj strony Wisły związkowi, ile mogli w ich małéj liczbie wspierali nieprzyjaciela, żeby mogli secure województwa radzić o rzeczach. OtwFDziejeCzech 242.

patrz: WSPIERAĆ

– Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240.

patrz: WYDAĆ

– Gdy do okazyi w szykach stanęło wojsko, wojewodzina kijowska i Pisarowa koronna, wsiadłszy na konie, prochu baryłki woziły, a żołnierzom w szykach stojącym dodawając serca i animując do bitwy rozdawały prochy; lecz mało pomogło damskie szczęście, zginęli tam Szwedzi wszyscy w okazyi, a reszta długo się broniąc uchodzili, obracając się coraz z ogniem, ale gdy pod lasek w bok Kościelnéj wsi przyszli już o zachodzie słońca, wypadli na nich Kałmucy z zasadzki, a obsaczonych ztąd i owąd wykłóli dzidami. OtwFDziejeCzech 106.

patrz: WYKŁÓĆ, WYKŁUĆ, WYKŁUĆ

– Przed batalią ordynował Rybiński kilka razy posłów do wojewody kijowskiego, a osobliwie Siemianowskiego starosty Sochaczewskiego porucznika husarskiéj chorągwi, kanclerza koronnego Szembeka z propozycyą, żeby się rozmyślił, a nie chciał być rozlewaczem civilis sanguinis; probując różnemi racyami, że dla saméj konserwacyi ojczyzny nie powinni się Polacy sami wytracać, i raczéj iść do jedności, a szwedzkiéj strony (która rzeczypospolitéj ostatnią grozi ruiną i zgubą, eversionem status directe niosąc) odstąpić. OtwFDziejeCzech 134.

patrz: WYTRACAĆ

– In medio Augusti przyszedł hetman koronny Sieniawski nad San, tam stanął z wojskiem pod Zarzeczem, pół mili od Ulanowa, nie daleko Niska, gdzie stał kilka niedziel. OtwFDziejeCzech 155.

patrz: ZARZECZE

– Carowicz [...] wybrał się wprzód nawiedzić obraz matki boskiej w Częstochowie, dokąd już zmierzchem [...] przyjechał w kilkaset koni Moskwy. Rozumieli prostacy, że ich wpuszczą do fortecy wszystkich, ale ledwie nazajutrz jego samego w kilkunastu osobach to szczęście spotkało, [...] a zbrojna asystencya musiała za szrankami poczekać. OtwFDziejeCzech 167.

patrz: ZBROJNY

– I tak pan Bóg wszystkie prowincye polskie pod równym biczem chciał mieć, gdy i Litwa zarówno z Polską zmordowana została od Szwedów, która dotychczas nie bardzo tych niewdzięcznych gości znała, oprócz upicki powiat. OtwFDziejeCzech 90.

patrz: ZMORDOWANY

– [...] tak dopiéro do wybawionego króla z ognia, hurmem Turcy skoczyli, brać go żywcem; tam ich ręką swoją wielu pozabijał król, tandem zmordowanego wzięli illaese Turcy i tak ubroczonego w krwi tureckiéj do baszy zaprowadzili. OtwFDziejeCzech 200.

patrz: ZMORDOWANY

– Ten punkt służył tylko inter incolas reipublicae, a o saskich swywolach i excessach ani wzmianki uczyniono, jako to: a zabraniu skarbów i różnych depozytów przez saska licencya na Wiśniczu staroście sandomirskiem, w Zamościu wojewodzie bełskiemu i inszym wielom na różnych miejscach, o zrabowanie pułkownika Karczewskiego, tudzież rabunek miasta Zamościa, o popalenie miast i wsi różnym, a osobliwie pisarzowi koronnemu i inszym, o których czytaj wyżéj którym tylko za to na 5 lat owe spalone dobra od podatków uwolniono; o niezliczone pustoszenia i rabunki dworów w wielu miejscach szlacheckich, żadnéj satysfakcyi nie uczyniono. OtwFDziejeCzech 313.

patrz: ZRABOWANIE

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych