– Część większa w Egypcie Obywatelow iest Machometanow, obserwuiących cyrkumcyzye męszczyzn y białygłow. Zydow także liczba nie mała. Chrześcianie są Coprici, maiący swego Patryarchę tegoż, co y Abyssynowie. ChmielAteny IV 552.

– Krystyna iego Corka Krolową proklámowana R. 1650 abdykowała pod pretextem widzenia Francyi, do Rzymu się udałȧ, tam rewokowawszy, umarła Roku 1689. dezygnowawszy podczas Abdikacyi Karola Gustawa Comitem Palatinu[m] Bipontinum Stryiecznego swego. ChmielAteny IV 417.

– Iest tu [w Lejdzie] y Sala iedna publiczna lub theatrum raritatum, to wiszących na hakach y tramach; to na ścianach, to w pudłach wielkich y małych reponowanych, literámi wielkiemi Abecadła znaczonych [...]. ChmielAteny IV 243.

– ABYDENI lud Azyatycki od Abydos Miasta zwani, od Filipa Krolá Macedońskiego, przycisnieni oblęzeniem, ogniem, mieczem żony, dzieci, y siebie wygubili, według Liwiusza Autora. ChmielAteny IV 321.

– A na drugie Krolestwo ABORIGENOW, ktorego Panem miał bydź Saturnus I, potym zá Boga miany, y innych tu Krolow anonymow rządziło piąciu, aż do Sáturná II panuiącego za Debory Zydowskiey ; po ktorym rządzili Picus, Faunus, Latinus, ostatni z Aborigenow, gdyż od tego Latyna zwać się poczęło te Krolestwo Latium, a Obywatele Latini, u ktorych panowali: Eneasz, Askaniusz, Sylwiusz, włáśnie za Samuela Proroka. ChmielAteny IV 200.

– Doze ich chodzi w purpurze adamaszkowey, Karmázynowey, albo złotey, w Mitrze, takieyże. ChmielAteny IV 223.

– 13tio Wagryowie, na ktorych mieyscu Lubeccy, y Adbelgurscy Obywátele, ChmielAteny IV 157.

– ADDYTAMENT o RUSI y GREKACH ChmielAteny IV 24.

– Syn iego Maurycy na Admiralstwo successit. ChmielAteny IV 243.

– AFRIKANI są mocni, woienni, tylko bestyalscy, prostacy, bez sceyencyiy kunsztow, zli, niewierni, okrutni, niestateczni. ChmielAteny IV 543.

– Lwy nie są rude, albo żółtawe, ale popielate, ani tak złe, iak Afrykańskie. ChmielAteny IV 619.

– AFRYKANSKA mappa, ma podobieństwo do serca; większa triplô od Europy, ale nie osiadła dla suchych, bezwodnych Krajow. ChmielAteny IV 543.

– Blisko Miasta tego [Pekinu], znayduią się gory kryształowe, a z tego kryształu Alchimistowie wywodzą essencye, sól robią, y cukier na kamień y rzerzączkę pomocny. ChmielAteny IV 536.

– Alemannow iako y Frankow Valerius Probus pokonał cztery kroć stotysięcy położywszy trupem, Alemanow herb był Lew czasow dawnych. ChmielAteny IV 321.

– BURGUNDIONES ludzie byli Sarmackie, blisko Wenedow (nie Wenetow) gdzie dziś Pomerani, nie daleko Wisły, ci rugowani będąc przez Gotow y Herulow, nowych szukali osiedlisk dla siebie, między Alemanami temi, co są między Alpes gorami y Moguncyą Miastem osiedli. ChmielAteny IV 129.

– Ci też Alani y koło Hercynskiego osiedli w Niemczech lasu y nazwani są Alemani, iako probuie Karion w Kronice swoiey, w Herbie zażywali kota. ChmielAteny IV 321.

– Przypisuie sobie to Krolestwo, iż naypierwey Alkoran Machometa przyieło, dlatego Krola Marockiego, krewny tu posyłany bywa na rządy, innego bowiem nie akceptuią. ChmielAteny IV 548.

– Dawnych PERSOW Religia była, Słońce, Miesiąc, ogień adorować; teraz BOGA wyznaią prawego, ale według Sekty Halego Doktora; aliàs trzymaią sam wybór Alkoranu Machometa: co uczynił pewny Sophi Mnich Machometański wieku XIV. to iest około R. 1370. udaiąc się bydź z Familii Halego, żyiąc bardzo strictè czym pociągnoł do siebie Persow, że odstąpili Sekty Tureckiey grubey, dokładaiąc, że HALI iest Koadjutor samego BOGA. ChmielAteny IV 521.

– A że ten Sadra‑Kassa zawsze przy Królu w Ispahan Stolicy, tedy ma Elman Alek, niby Koadjutorá, rządzącego na mieyscu swoim, Państwem in Spiritualibus; a ten siedzi po lewey stronie Króla; ale nie u stołu, aby nie censurował Króla o wino Alkoranem zakazane, ChmielAteny IV 522.

– GUAYAKAN iest drzewo Amerykańskie, to Lignum Sanctum dla wielu skutkow, to Lignum Indicum zwane, na wyspach S. Dominika y Hispanioli, tak cięszkie, iż z żelazem komparować się może, na dno w wodzie poryna. ChmielAteny IV 625.

– Wtedy Joanna Buchera Niewiastá z Kancium Kalwinka, uczyłá z Walentynem Heretykiem Anabaptystą że Pan Chrystus z Maryi nie wziął Ludzkiey natury, z ktorey tak tylko wyszedł, iak woda z rzeki idzie [...]. ChmielAteny IV 104.

– Zgoła poki tam trwała Hierarchia Episcopalis tylko cztery sekt rachowano, tych imion Puritani, Bronsvistae, Familistae, Anabaptiſtae; iak ta ustała Hierarchia, urodziły się Sekty Presbyterianorum, Independentium: a ta sama Sekta podzielona na Anabaptistow Libertinow, Antiskrypturiariuszow, Chiliastow; albo Millenariuszow. Antinomow Manifestariuszow, albo Arminianow, Familistow Enthusiastow Kwerentow albo Expektantow, Perfektystow, Socinianow, Antitrinitariow, Sceptikow etc. z ktorych samych nie zliczone porodziły się Sekty w Anglii. ChmielAteny IV 403.

– Zgoła poki tam trwała Hierarchia Episcopalis tylko cztery sekt rachowano, tych imion Puritani, Bronsvistae, Familistae, Anabaptiſtae; iak ta ustała Hierarchia, urodziły się Sekty Presbyterianorum, Independentium: a ta sama Sekta podzielona na Anabaptistow Libertinow, Antiskrypturiariuszow, Chiliastow; albo Millenariuszow. Antinomow Manifestariuszow, albo Arminianow, Familistow Enthusiastow Kwerentow albo Expektantow, Perfektystow, Socinianow, Antitrinitariow, Sceptikow etc. z ktorych samych nie zliczone porodziły się Sekty w Anglii. ChmielAteny IV 403.

– Zgoła poki tam trwała Hierarchia Episcopalis tylko cztery sekt rachowano, tych imion Puritani, Bronsvistae, Familistae, Anabaptiſtae; iak ta ustała Hierarchia, urodziły się Sekty Presbyterianorum, Independentium: a ta sama Sekta podzielona na Anabaptistow Libertinow, Antiskrypturiariuszow, Chiliastow; albo Millenariuszow. Antinomow Manifestariuszow, albo Arminianow, Familistow Enthusiastow Kwerentow albo Expektantow, Perfektystow, Socinianow, Antitrinitariow, Sceptikow etc. z ktorych samych nie zliczone porodziły się Sekty w Anglii. ChmielAteny IV 403.

– Ołtárzow w Koście[le] 24. Wielki Ołtarz z apisu szacowany dwie beczki złota, takász Krzcielnica, y organy cudne. ChmielAteny IV 279.

– MINAEI ludzie Arabscy nad morzem Czerwonym, ktorzy naypierwsi handel z kadzidłá zinwentowali, według Pliniusza lib 12. cap. 14. ChmielAteny IV 149.

– Od nich Medicina, Matematyka, osobliwie cyfry Arabskie wzięły originem. ChmielAteny IV 447.

– IZ leży między Egyptem, Palestyną, Syrią, Mezopotamią, Perskiego y Arabskiego morza odnogami zawarta. ChmielAteny IV 446.

– Tu była Biblioteka ksiąg Arabskich, Sáraceńskich, w wielkiey bardzo liczbie, ktore Kardynał Ximenes nimiô zelô ductus spalił, cum magno dámno Literatorum, gdyż tam wielkie miały bydź curiositates w Arabskim ięzyku, pewnie o Religii nietraktowały, bo Machometanow niegodzi się kommentować, ani o swey Religii pisać; to pewnie były Historyczne, Poetyczne, Astronomiczne, Medyczne Arcana. ChmielAteny IV 175.

– Maią tu Turcy Baszę y Garnizon przeciw Arabskim exkursyom. ChmielAteny IV 463.

– [Miasto Fez] Ma Akademię uczącą ięzyka Arabskiego. ChmielAteny IV 546.

– Tu była Biblioteka ksiąg Arabskich, Sáraceńskich, w wielkiey bardzo liczbie, ktore Kardynał Ximenes nimiô zelô ductus spalił, cum magno dámno Literatorum, gdyż tam wielkie miały bydź curiositates w Arabskim ięzyku, pewnie o Religii nietraktowały, bo Machometanow niegodzi się kommentować, ani o swey Religii pisać; to pewnie były Historyczne, Poetyczne, Astronomiczne, Medyczne Arcana. ChmielAteny IV 175.

– Maltańczykowie mieyscowi, mowią ięzykiem Arabskim, z racyi: iż tu niegdy panowali Saraceni. ChmielAteny IV 233.

– Jak ustała Chrześcian persekucya od Pogan, Ciało Chrystusowe w Swiętych mieyscach z rewerencyą konserwowali Chrześcianie w gołąbkach złotych, srebrnych, lub innego metalu, iako się pokazuie z Zycia S: Perpetuusa Biskupa Turońskiego, żyiącego około Roku 490. Tenże sposob asserwacyi Nayś: Sakramentu obserwowali Grecy, potym go chowali w wieżycce srebrney za Ołtarzem przy zapaloney lampie. ChmielAteny IV 55.

– Na Insule Madorze na Morzu Atlantckim iagody Winne dłuższe nad cztery dłonie, według Kadamustiusza. ChmielAteny IV 644.

– Rzeka Nilus siedmiu kanałami wpada w morze Medyterran; drugá Niger od ieziora Niger Etyopskiego 7. odnogami, wpada w Ocean Atlański. ChmielAteny IV 544.

– Dopiiero [!] wtedy Gothowie znowu Panonię po klęsce Hunnow na siebie odebrali, trzymaiąc ią aż do powtorney za Justiniana Cesarza Hunnow y Awarow (zkąd Hunni Avari albo Hungari nazwani) w Pannonię irrupcyi. ChmielAteny IV 156.

– Inne Gentes to barbarae, to trochę politiores, chcąc z siebie excutere niewolnicze jugum, albo z iakiey wyłamać się tyrannii, iako Hollandowie niedawno, długą woyną, fortun wszytkich azardem, krwie obfitey wylaniem, tandem kupili sobie Wolność: a tak im turpissima Mater niewola, pulcherrimam genuit Filiam libertatem. ChmielAteny IV 366.

– O nich to Azariasz Syn Obededona w Księdze 2. Paralipomenon cap: 15. V 3. wymowił: Trasibunt multi dies, absque DEO vero, Doctore & Lege, a to za niezbożnych Królów ich, Roboama, Jorama, Ochoziasza, Athalii, Achaza, Manassesa, Joakima, Sedecyi; a naybardziey zá Chrystusa Pana, za ktorego są żydzi sine cultu DEI Trini, sine Lege Evangelica, etc. ChmielAteny IV 483.

– COLCHI, ludzie Azyatyccy blisko Pontu, albo morza Czarnego, bogaci olim w złote piáski: zkąd Runa złotego Fabuła u Poetow: co się w Geografii następuiącey wykłada. ChmielAteny IV 132.

– Na tych y na innych Uniackich mieyscach domyślam się że ma bydź podczas tych schadzek Odpust zupełny OO Bazylianom Unitom y Osobom swieckim u nich się wtedy spowiadaiącym y kommunikuiącym perpetuò nadany,albo virtute Privilegiorum Ordinis, albo każdemu mieyscu partykularnie prokurowany przez Superiorow. ChmielAteny IV 76.

– Kassian Sakowicz z Archimandryty Dubieńskiego Bazyliana za konsensem Urbana VIII Augustianin wydał perspektywę błędow y zabobonow w Greckiey Cerkwi. ChmielAteny IV 29.

– Woiewodztwa tego Stolica BEŁZ nad rzeką Bełzar między błotami. Ma Zamek na gorze, w ktorym przez lat wiele był Obráz Matki Nayss. ten sam, co iest w Częstochowie, dany przez Nicefora Cesarza Greckiego Karolowi Wielkiemu Cesarzowi, a od Karola dostał się Leonowi Xiążęciu Ruskiemu, a to za posiłki dane przeciw Saracenom; Leo zaś lokował go w Zami ku [!] Bełzkim, gdzie od Tatarow oblegaiących Bełz, wszyi postrzał odniosł, od strzały. ChmielAteny IV 344.

– Lud tu, osobliwie w płci białogłowskiey, bardzo piękny, do tego farbuią się. ChmielAteny IV 450.

– ANDROGYNAE albo ANDROGYNI, obywatele olim Afrykańscy, oboiey płci razem męskiey y białogłowskiey, piersi prawą mieli męską, a lewą białogłowską. ChmielAteny IV 621.

– W Klasztorach Białogłowskich są Wdowy y opuszczone od Mężow. ChmielAteny IV 420.

– I choć nie iedna nam takowa między Chrześciany dowiedziona akcya, y Obiekcya, tedy to sami zli Chrześcianie zrobili, ze złosci ku nam, albo sobie, chcąc z tego iaki zysk uczynic doczesny, albo żydzi ochrzciwszy się, tę na nas napasć wkładaią, y baią to na nas fałszywie przed Chrześciány. ChmielAteny IV 385.

– W tey Tartarii około Roku 1248. byli Chrześcianie. S Ludwik Król Francuzki pod czás Krucyaty, idąc do Ziemi Swiętey z Woyskiem Chrześciańskim, stanął w Cyprze Wyspie; gdzie Posłowie Hana Wielkiey Tartárii świeżego Chrześcianina, tako też Xiążęcia Erkaltay nowego Chrześcianina, na same Boże Narodzenie witali. ChmielAteny IV 443.

– Raz 6000. Chrześcian dogoniwszy z Ieruzalem uchodzących, w kawałki posiekáli Pod Gazą Miastem Roku 1249. z pomocą Sołtana Egypskiego, Chrześcian znieśli Gwaltera z Bryenny w niewolę wzieli. ChmielAteny IV 145.

– Od nich Medicina, Matematyka, osobliwie cyfry Arabskie wzięły originem. ChmielAteny IV 447.

– Pater Gregorius Knap Jezuita, wielki nad Dykcyonarzem Łacinskim, Polskim, Greckim, Niemieckim, Pracownik, około 85. dykcii Polskich z Łaciny uformowanych, w Polskim ięzyku naliczył przez alfabet; naprzykłád Ampułka, altana aspekt. ChmielAteny IV 379.

– Obracaią się na południe, gdy się modlą, kamień kładą pod dywan na pámiątkę grobu Machometowego; a na nim kładą koronkę, Alkoran, y grzebień, którym sobie przed modlitwą brody czeszą. ChmielAteny IV 522.

– Handel Persow iedwabie, dywany, kobierce, pasy. ChmielAteny IV 520.

– Ci Gabaonitowie ubrawszy się w pittacia, to iest w kawałki, łaty, przyszli do Jozuego, udaiąc się za Syrów y Arabow, dalekich przychodniów, aby pod pretextem innych Narodów, nie Chananeyskich, mogli byli zawrzeć z Izráelitami przymierze [...]. ChmielAteny IV 513.

– Ale ſam Pan BOG potym pokazał, iż to pacta były rata & grata, ile w pokornych y poddaiących się choć tą sztuką Gabaonitach, kiedy Saula trzyletnim ukarał głodem, z racyi, quia occidit Gabaonitas iuż nie rychło potym. 2. Regum cap 21. V 1. ChmielAteny IV 514.

– Tuż iest BRUNSBERG, niby Biskupa Brunona gorá, gdyż od niego erygowane Roku 1255; gdzie na Przedmieściu iednym znayduie się w Ogrodzie Wloskim Kupieckim przy iedney Sali cudna Lipa, tak gruba y wysoka, iż na niey iest z letkich tarcic pokoy z Alkierzem y sionką, na ktory Gabinet, są mocne gradusy, okna na Ogrod, wszelka dla Gościa commoditas przy chłodzie. ChmielAteny IV 324.

– Dzieci swoie czy są legitimi thori, położywszy miedzy gadem, ieno się urodzili probowali; ieśli bowiem od ſamego tchu dziecinnego węże nieumykali, owe Dzieci Oycowie mieli za nie ſwoie, ale źle od Matek nabyte. ChmielAteny IV 153.

– W tymże Wojewodztwie koło Srzemu Miásta, na polu Wsi Kochow, y w Połukach wykopuią garnuszki z ziemi, iakby dopiero od Gancarza zrobione, ktore od Słońca twardnieią, ktore Roku 1415; sam Władysław Jagiełło widział, y Posłowi Erneſta Xiążęcia Austryackiego prezentował świeżo przy sobie kopane [...]. ChmielAteny IV 312.

– GUAYAKAN iest drzewo Amerykańskie, to Lignum Sanctum dla wielu skutkow, to Lignum Indicum zwane, na wyspach S. Dominika y Hispanioli, tak cięszkie, iż z żelazem komparować się może, na dno w wodzie poryna. ChmielAteny IV 625.

– Co wysypią Polacy splendidè y wygodnie żyiący na Kaffy Tureckie, Holenderskie, na cukry przednie, za Herbathę, wodkę Gdańską, Piwa Angielskie, za Ostrygi, Porcellany tłuczące się, á drogie: co zá korzenie, Sukna bogate, koronki, wymyślne materie. ChmielAteny IV 398.

– Maltańczykowie mieyscowi, mowią ięzykiem Arabskim, z racyi: iż tu niegdy panowali Saraceni. ChmielAteny IV 233.

– [Miasto Fez] Ma Akademię uczącą ięzyka Arabskiego. ChmielAteny IV 546.

– Tu była Biblioteka ksiąg Arabskich, Sáraceńskich, w wielkiey bardzo liczbie, ktore Kardynał Ximenes nimiô zelô ductus spalił, cum magno dámno Literatorum, gdyż tam wielkie miały bydź curiositates w Arabskim ięzyku, pewnie o Religii nietraktowały, bo Machometanow niegodzi się kommentować, ani o swey Religii pisać; to pewnie były Historyczne, Poetyczne, Astronomiczne, Medyczne Arcana. ChmielAteny IV 175.

– [...] wszystkiey Pułnocney strony Imperator y Hosudar, Iborskiey Ziemi, Kartalińskich y Gruzińskich Carow y Kabardyńskiey Ziemi, Czerkarskich Ihorskich Xiążąt y innych wielu Państw y Ziemi Wschodnich y Zachodnich y Pułnocnych, Dziedzic Hosudar y Sukcesor y Władarz. ChmielAteny IV 420.

– W Klasztorach Białogłowskich są Wdowy y opuszczone od Mężow. ChmielAteny IV 420.

– A że ten Sadra‑Kassa zawsze przy Królu w Ispahan Stolicy, tedy ma Elman Alek, niby Koadjutorá, rządzącego na mieyscu swoim, Państwem in Spiritualibus; a ten siedzi po lewey stronie Króla; ale nie u stołu, aby nie censurował Króla o wino Alkoranem zakazane. ChmielAteny IV 522.

– Wszyscy [Wandalowie] byli woienni, myśliwi, pracowici, kosterzy. ChmielAteny IV 254.

– Tu w Kátedrze Ieſt Obráz Náyświętszey Panny cudowny od Kostery pchnięty, ze wzywaiąc iey przegrał. Krwią się zbroczył y przemowił: Wkrotce odbierzesz chłostę w Brunduzie, iakoż tám obwieszony. ChmielAteny IV 219.

– Tym Francuzi daiąc do gospodarstwa naczyniá, to iest siekiery, świdry, dłuta, to też odzież, za to biorą futra Kastorowe, wydry, kuny, wilki etc. ChmielAteny IV 694 [604].

– Ten Edykt Cesarskiey Laickiey mocy nie służący Duchowieństwu Stolica Apostolska zganiła. ChmielAteny IV 239.

– Lotariusz II Cesarz podniosł ten kray [Turyngię] na Langrawiat Turinski Roku 1130. ChmielAteny IV 278.

– W Powiecie Lauduneńskim albo Laońskim iest mieysce Cressa, gdzie cudowny Obraz Matki Nayświętszey záwsze po Koronacyi od Krolow náwiedzany. ChmielAteny IV 186.

– SVEVI Swewowie, albo Szwabowie obszernie olim panuiący, bellicosissimi Populi przy Baltyckim morzu Sedes maiący swoie, dziś tam są Skonowie, Szwedzi, Hollandowie, Norwergowie, Botniyczykowie, Finnowie, Skrytofinnowie, Lappiowie, Biarmiowie według Kluweriusza. ChmielAteny IV 160.

– A iak tylko umbra, a bardziey larwa niewoli w Senat Rzymski [...] zazierać poczeła, katem się stałá na Katona Wolności Rzymskiey Obrońcę [...]. ChmielAteny IV 365.

– Za Wisłą iest Mogiła na Lasocinskiey gorze, gdzie Krakus Xiąże Polski Fundator Krakowa pochowany. ChmielAteny IV 329.

– Gorzysty ich kray pełny zwierza ziadłego, osobliwie Krokodylow na 12. albo na 13. stop długich, item wężow skrzydlastych po nad ziemie często lataiących. ChmielAteny IV 605.

– Zyią tu ludzie y szarańczą, wielkiemi tłumami lataiącą, posilaią się y manną, na gory tameczne spadaiącą z Nieba [...]. ChmielAteny IV 549.

– Ma [Polska] trzeciego Generała Podolskiego, ktory iest zawsze Starostą Kamienieckim y Latyczowskim, od dwoch tych Grodow Generalnym zwany Starostą. ChmielAteny IV 310.

– W Powiecie Lauduneńskim albo Laońskim iest mieysce Cressa, gdzie cudowny Obraz Matki Nayświętszey záwsze po Koronacyi od Krolow náwiedzany. ChmielAteny IV 186.

– Ieśli z tych racyi to czynią Orthodoxi POLACY, są excusabiles, będąc też pacis amantissimi, z Zydami nie woiuiąc iako Titus niegdy, wstydząc się bellum Iudaicum zaczynać: choć widząć, że ta Gens ma Polskę za swoy Ray, nie gonią z Raiu tych Adamow: widzą, że oni Krolestwo Lechickie biorą pro Terra promissionis, za Ziemię Miodem y Mlekiem płynacą, w tey słodyczy nic nie przynoszą im gorszkości. ChmielAteny IV 389.

– Czy Plebani maią Zony, y żeby ie brali: Starali się oto, aby Małżeństwa Biskupom; Kanonikom etc były Prawem potwierdzone, Dzieci ich legitymowane; ale tego nie wymogli Heretyccy Prałaci, aby ztąd zarazy nie było Rzeczypospolitey. ChmielAteny IV 111.

– Za niemi szła Leyb-kompania w bárwie zieloney aksamitney z złotemi galonami. ChmielAteny IV 353.

– Tu Powiat Bytomski, y Lemburski, ustąpione Brandeburczykowi pod kondycyą konserwowania tam Catholicismi, należącego do Kuiawskiego Biskupa. ChmielAteny IV 327.

– TUNGRI ludzie w Belgium olim, y teraz mieszkaiący między Xięstwem Limburskim, y Leodyckim Biskupstwem. ChmielAteny IV 164.

– W tymże Leodyiskim Biskupstwie iest Xięstwo Bovillon, albo Bullonium nad rzeką Semoy, należy do Korony Francuzkiey. ChmielAteny IV 259.

– EBURONES ludzie są dzisieysi w Gallii Belgickiey, Leodyńczykowie, alias Miasta Leodium Obywatele, ktore Miasto same rzeczone olim á Legione, álias od Pułku Rzymskiego tam lokowanego na zimę. ChmielAteny IV 135.

– Biskupstwa Leodyskiego iest Stolica Leodium stoiące nad rzeką Meuzą, piękne maiące na 100 tysięcy Obywátaletow. ChmielAteny IV 259.

– Lwy nie są rude, albo żółtawe, ale popielate, ani tak złe, iak Afrykańskie. ChmielAteny IV 619.

– Wolne są od stanowisk Zołnierskich, od Prowiantow sub paena capitis, ale nie libertowane od podatkow ordynaryinych. ChmielAteny IV 310.

– W Cerkwi Pieczárskiey stanąwszy, spiewano: Te DEUM Laudamus po Słowiensku przy rezonancyi strzelby ręczney, iáko też Armat na 500 razy y liczniey, wszędzie koło Cerkwi illuminacyi przy stancyach Imperátorowy y Petra Fedorowicza. ChmielAteny IV 353.

– Lydowie byli żołnierze, y bogacze, z rzeki Paktola złotem płynącey, ale wszeteczni, ztąd urosło przysłowie: Lydio more, o źle żyiącym. ChmielAteny IV 458.

– Ciż Burgundowie z Nuitonami wziowszy ligię (lubo im to odradzał Aecyusz starosta Rzymski) ruszyli się, y wielką część gruntow Frankom y Heduom wydarli, tam się zmocniwszy, nowe założyli Krolestwo Burgunskie, álbo Arelatenskie. ChmielAteny IV 129.

– KWADY czyli Quady ludzie sedes suas mieli w niższym Sląsku między Ligiami albo Lignecensami, tudziesz Markomannami; gdzie są dziś Nisseńskie Biskupstwo y Opolskie Xięstwo: trzymali po części y dalszą Morowię, część Czechow, część Polski ku Krakowu, y Piotrkowu [...]. ChmielAteny IV 144.

– W Prowincyi LUGDUNSKIEY, albo Liońskiey w Francyi Stołeczne Miàsto iest Lugdunum, vulgo Lyon, po Paryżu naybogatsze, sławne w manufaktury z złota, srebra, iedwabiu. ChmielAteny IV 189.

– Iest tych Insułek Lyparyiskich 10. Lipara, od ktorey inne Wulkańskie Wyspy imie biorą, iest na pułtory mile Włoskiey ufortyfikowane wkoło wieżami od Tureckich naiazdow. ChmielAteny IV 233.

– BABITACI gardzili złotem, w ziemię zakopywali, aby go ludzie łakomo nie zazywali. ChmielAteny IV 127.

– Rodzi ta część Murzyńskiey ziemi wonność wszelką, kość słoniową, złoto, truciznę pewną z ziela, którey iednym ziarnem osób 100. struć się może, łót iey ieden po sto czerwonych złotych. ChmielAteny IV 560.

– A SS: Augustyn y Hieronim probuią, ze dwom Uczniom idącym do Emmaus Chrystus dał Ciało swe, tylko pod Osobą Chleba, iako słowa Łukaszowe cap: 2 rzetelnie opiewaią: Et cognoverunt eum in fractione Panis. ChmielAteny IV 59.

– Machabeyczykom wystawił grob wspaniały Simon Machabeyczyk w Mieście Modyn, marmurowemi adornował kolumnami, y piramidami, ktore ieszcze słały za czasow S: Hieronima. ChmielAteny IV 62.

– Posłany Opizon Opat z Mezanu, y Biskup Madeński, w Kiiowie go na Krolestwo Ruskie namaścili Roku 1246 pod kondycyą trwania w iedności z Kościołem Rzymskim. ChmielAteny IV 7.

– Henryk Károla Cesarza tylko apprehendował, słusznie się urażaiącego za swoię Ciotkę wzgardżoną Katarzynę; uważał, że y Poddani malkontenci będą, ieśliby tym rozwodem Dom Burgundyiski, z ktorym Hollenderskie Handle dawne, uraził. ChmielAteny IV 89.

– Ci co się zowią Cavallieros w czerni chodzący z Szpádami, mogą y szewstwo robić. Służba tylko woienna distingwuie y Order woienny; a druga distynkcya tituły Hrabiowskie, Márgrabiowskie, vulgo Graffow y Margraffow. ChmielAteny IV 171.

– Krewny nie będący na weselu, albo wprzod nie approbuiący Maryaszu, oddaie często expensa weselne, Zonę bierze etiam post concubitum. ChmielAteny IV 447.

– Obywatele mocni, woienni, ale to zle, że rożney Religii, to Ormiańskiey, Kopteyskiey, Maronickiey, Nestoriańskiey, Georgiańskiey, Iokobickiey. ChmielAteny IV 518.

– [...] ato z roskazu Herakliusza Cesarza Greckiego, ktory z Kozroasem Krolem Perskim lat sześć woiuiąc, poślubił Panu BOGU pościć ten tydzień z nabiałem, ieśli by otrzymał zniego wiktoryę; iakoż stał się compos voti, zbił nieprzyiaciela, Krzyż Swięty uniesiony odebrał, a ten tydzień masny do Wielkiego Postu przyłączył. ChmielAteny IV 38.

– Co mięsiąc te drzewo iedną wydaie gałąź, á przez Rok 12. iedne większe, co są starsze, drugie mnieysze co swieższe. ChmielAteny IV 624.

– IZ leży między Egyptem, Palestyną, Syrią, Mezopotamią, Perskiego y Arabskiego morza odnogami zawarta. ChmielAteny IV 446.

– Na Insule Madorze na Morzu Atlantckim iagody Winne dłuższe nad cztery dłonie, według Kadamustiusza. ChmielAteny IV 644.

– To po 700, to po 800 ich konno się po Paryżu uwiiało, pewne domy bogáte chcąc opanować; ale Xiąże Gyziusz, czyli Gwizyusz (maiący Brata Kardynała z tąż zelozyą) z woyskiem przybył, ták wlot niedoperze od tego zniknęli blasku, udali się do Aurebii, udaiąc, iż od Krola są posłani na iey obronę od nieprzyiácioł. ChmielAteny IV 197.

– A choć sa niektorzy Zelosiores Katolicy w Polszcze na Obrzezańcow, krzywopátrzący, volunt, non valent tego wykorzenić malum; lubo olim mogli Arianow y Socyanow z Oyczyzny wyrugować, tak są w korżenieni, a przytym przez czary y offerty częste Panow opanowali serca ChmielAteny IV 389.

– Anglia ſtante Catholicismo tak iako y Polska pokazała sprawiedliwy rigor Roku 1255 na Zydach w Linkolmie mieście, za zabicie ośmioletniego Dziecięcia, gdy Pryncypała Zyda końmi rostargano, a 90 Complices Obrzezancow rożną a tyrańską smiercią ukarano. Teraz recentissimè w Woiewodztwie Kijowskim pod Zytomirzem w Markowy wolicy na sam Wielki Piątek, Dziecie w Czwartym roku Stefana Studzieńskiego, Adama y Ewy z Wychowskich Studzinskich Małżonkow, Szlachetnie Urodzonych, w lasku bliskim zabłąkane dnia 20 Kwietnia znalazłszy a przez Sabasz ChmielAteny IV 384.

– Rzeka Nilus siedmiu kanałami wpada w morze Medyterran; drugá Niger od ieziora Niger Etyopskiego 7. odnogami, wpada w Ocean Atlański. ChmielAteny IV 544.

– Ciż sami Nurkowie, kamień ieden do nogi, drugi do pasa przywięzuią sobie, aby się falom morskim nie dáli unosić, y na dno Morskie prędzy się spuszczali: Tam iedni kwadrans, drudzy pułgodziny bez odetchnienia bawiąc się, pomiędzy skały szperaią, od skał oddzieraią ostrygi, perłowe alias macice: w worek álbo w siatkę na szyi wiszący wrzucaią: ktory napełniwszy, sznurem u okrętu, y do siebie przywiązanym szarpiąc, daią znać, aby ich do gory windować. ChmielAteny IV 247.

– Ciż sami Nurkowie, kamień ieden do nogi, drugi do pasa przywięzuią sobie, aby się falom morskim nie dáli unosić, y na dno Morskie prędzy się spuszczali: Tam iedni kwadrans, drudzy pułgodziny bez odetchnienia bawiąc się, pomiędzy skały szperaią, od skał oddzieraią ostrygi, perłowe alias macice: w worek álbo w siatkę na szyi wiszący wrzucaią: ktory napełniwszy, sznurem u okrętu, y do siebie przywiązanym szarpiąc, daią znać, aby ich do gory windować. ChmielAteny IV 247.

– Na Seymach tedy gdzie iest trzy izb albo Collegia po Cesarzu siedzącym wposrodku, rang Elektora Czeskiego trzymaiącym, zasiada Osm Elektorow, trzech Duchownych po prawey ręce, á pięciu Swieckich Kurfitsztow na ławach z wezgłowkami axamitnemi polewey stronie. ChmielAteny IV 281.

– A na drugie Krolestwo ABORIGENOW, ktorego Panem miał bydź Saturnus I, potym zá Boga miany, y innych tu Krolow anonymow rządziło piąciu, aż do Sáturná II panuiącego za Debory Zydowskiey; po ktorym rządzili Picus, Faunus, Latinus, ostatni z Aborigenow, gdyż od tego Latyna zwać się poczęło te Krolestwo Latium, a Obywatele Latini, u ktorych panowali: Eneasz, Askaniusz, Sylwiusz, włáśnie za Samuela Proroka. ChmielAteny IV 200.

– Lud tu, osobliwie w płci białogłowskiey, bardzo piękny, do tego farbuią się. ChmielAteny IV 450.

– ANDROGYNAE albo ANDROGYNI, obywatele olim Afrykańscy, oboiey płci razem męskiey y białogłowskiey, piersi prawą mieli męską, a lewą białogłowską. ChmielAteny IV 621.

– Mnicha iednego złowiwszy, naturalia mu niewstydliwie odciąwszy, uwarzyli y zieść przymusili, potym go poćwiertowawszy, rozerznęli żołądek, dociekaiąc iak tę strawił potrawę od tych piekiel[...] ych Kuchárzow nagotowaną. ChmielAteny IV 198.

– Pokusy odganiał biiąc się powrozem, po sniegu nago tarzaiąc. Sypianie iego na gołey ziemi, potrawy popiołem posypane; stròy, iedna y to gruba podarta suknia, milczenia y płaczu ustawicznego pełen, pokory dziwnèy y miłości ku bliźnim, grzechy swe by był posponowany, rewelował. ChmielAteny IV 4.

– Tomasz Kromwellus kilká lat przedtym wkradłszy się w respekt Krolewski, rozwodu z Katarzyną Svasor, Zwingliańskiey Sekty człek potáiemny, podmawiał Krola, áby sprzęty Kościelne zabráł: á to czynił, chcąc Obrazom y Relikwiom S cześć wydrzeć, maiąc ie za bałwany. ChmielAteny IV 99.

– Podskarbi, miasto od Skarbu: Podkumorzy, miasto od Komory Podstoli miasto od Stołu, albo Podstolnik: Podczaszy miasto od czaszy. Co zdami się było z Łaciny tey poformowáno: Minister à thesauro, Minister à Camera, Minister à mensa Minister, à crateribus, poculis etc Miasto Podmurze mowiemy Podworze, miasto Garcarz Gancarz; miasto Męcherz, Pęcherz, miasto Swinina Słonina; obarzanek miásto obwarzanek, y inne bez liczby corrupta verba. ChmielAteny IV 380.

– Znowu za tego Edowarda młodego, moneta srebrna pofałszowaná, iak za Oyca iego. ChmielAteny IV 105.

– Ta UKRAINA iest to mieysce buntow chłopskich. Kozackich, Refugium Haydamakow, iest to ziemia krwią ludzką napoiona, ktora godna być maledicta terra za niewinnego nie iednego Abla kozacką zabitego ręką bezbożną: naktorych repraessalia trzebaby mocne pofundować Fortece, znaczne trzymać Praesidia, Stepy one wyciąć, wypalić, mogiły roskopać, Regimentarza trzymać Argum centoculum, Lwiego serca, czuyności nie zdrzymałey, dawszy mu pod kommendę wyborną odważną Kawalerię, ktorzy by nie o kwaterze, nie o fortunie żonie, y dzieciach wdomu zostáwionych zamyślali się, ale myśleli [o] S. Religii. ChmielAteny IV 356.

– Trzecie Woysko pomászerowało do Azyi Mnieyszey; gdzie zniosło Gaiazadyna Sołtana Ikonium, przywiodło Turków do płacenia haraczu Tatáróm Tataróm. ChmielAteny IV 443.

– Dawna, bo od Roku coś nad 809 wojna Greckiego Kościoła z Łacińskim, nie może się skończyć, i pomediować, lubo w tym Łacinnicy potężnie, szczerze pracują. ChmielAteny IV 21a.

– Trzecie złoto się tam znayduie w rzekach, potokach, z piaskiem zmieszane, ktore długim w wodzie płukaniem, od piasku separować potrzeba: a te się znáyduie w Hispanioli, w Kubie, w Puerto Rico [...] ChmielAteny IV 615.

– Wieszani są, potym od szubienicy żywcem odcięci, cięszko padali, naturalia potym ucięto, brzuch rozpruto, wnętrzności rzucano w ogień, sercá przebodziono, głowy na ostatek ucięto, ciała cwiertowano. ChmielAteny IV 117.

– Moskwa Ruś podbiła, z Szwedami się zniosła, na Lachow y na Litwę uderzyła, á Polskę opanował Szwed. ChmielAteny IV 18.

– Roku 1668 Jan Kazimierz uspokoiwszy woynę z Kozakami. Moskwą, Szwedami, Węgrami, Domową z Lubomirskim, dał Przywiley Unitom, aby po ześciu Disunitow, Archiepiskopiy, Episkopiy, Archimandryi byli Possessores Unici z dawnych Praw y Prerogatyw swoich obserwancyą. ChmielAteny IV 22.

– Moskwa Ruś podbiła, z Szwedami się zniosła, na Lachow y na Litwę uderzyła, á Polskę opanował Szwed. Krol Jan Kazimierz uszedł na Sląsk z Zoną y z swoiemi. Przecież Polacy Szweda y Brandeburczyka wypędzaią: Moskwa Pakta pokoiu z Polakami zawiera: ale Rakocy z Szwedem Polskę osiadł; Krol się Kazimierz znowu zbliżył do Oyczyzny. Wlot dane posiłki od Cesarza, Rakocego z Polski samą furią wystraszyły, á Szweda Duńczyk, Państwo iego naieżdzaiący. ChmielAteny IV 18.

– Pakta ze Szwedem nastąpiły Oliwskie, Roku 1660. ChmielAteny IV 19.

– [...]ktorzy byli, a nie są, chyba tylko w pamięci Literatow, z iakiey rzeczy dobrey albo złey celebres, drudzy tylko byli, żyli, poumierali, przeciesz y ci wspomnieni od Historykow, ale tu odemnie, iako vana nomina et vacua eruditione pomienione, nad ktoremi postaremu musiałem po rożnych slepiać Autorach. ChmielAteny IV 122.

– Od Pułnocy są śniadawi [Indowie], od Południa czarni. ChmielAteny IV 529.

– Po Niedzieli u nich Srzodopostney w Srzodę w nocy po zadzwonieniu, nabożeństwo się odprawuie z pokłonami solennemi ludu zgromadzonego [...]. ChmielAteny IV 38.

– WSKRZESZONY y SKURCZONY PTOLEMEUSZ SWIATA KĄTOW LUSTRATOR. Albo KOLLEKTOR SYNOPTYCZNY Rzeczy Geograficznych, y Topograficznych, ciekawych, w Pierwszey y w Drugiey Części Aten dla skrocenia to pogubionych, to ultro opuszczonych, tu skompendyowanych, nic ex dictis nie repetuiąc, lecz nova omnia proponuiąc Legenti, z wielką dla niego erudycyą y satisfakcyą. ChmielAteny IV 169.

– Mnostwo ledwo przeliczone miało Kościołow, iż Spartańczykowie wszystkie pasłye ludzkie ubostwili, każdey Kościoł wystáwuiąc z marmurow. Licurgus tuteyszy Prawodawca, Młodź ćwiczył w znoszeniu głodu, gorąca, zimna, w pływaniu, y bieganiu. ChmielAteny IV 438-439.

– Po nim Semiramis Heroina, ktora na Starostę swego w Babylonii rebellizuiącego w puł tylko ubrana nie uczesana, skoczyła, Miasto obległa, poty się nie czesząc, áż dobyła. ChmielAteny IV 461.

– Po nim Semiramis Heroina, ktora na Starostę swego w Babylonii rebellizuiącego w puł tylko ubrana nie uczesana, skoczyła, Miasto obległa, poty się nie czesząc, áż dobyła. ChmielAteny IV 461.

– Hiram purpury pierwszy tu zażywał, według Estyasza: Owczarz bowiem tu tę purpurę upatrzył, widząc, iż pies iego owczárski rybę z skorupy wyiadaiąc, pysk sobie zafarbował, on potym czapkę ukoloryzował swoią, bardzo się Isnącą: doniesiony do Hirama namienionego, dał motivum do łowienia ryb podobnych, farbowania purpur. ChmielAteny IV 509.

– Na dawnych Amerykanow, osobliwie dzisieyszych w nowey Hiszpanii obeyźrzawszy się ludzi, przyznać potrzeba, że byli bardzo grubiańscy, samym bawiący się połowaniem, ztąd tez Chichimecas nazwani, koło rołi nic nie umiętni chodzić, wszędzie się tułaiący, iak errones: samą żyli źwierzyną, lwy, kroliki, krety, węże, szczury, glisty, ptastwo, na swoie obracali victualia: mieszkania ich w iaskiniach y skał rozpadlinach, ani BOGA, ani starszych nad sobą nie znáiący. ChmielAteny IV 569.

– Na tych y na innych Uniackich mieyscach domyślam się że ma bydź podczas tych schadzek Odpust zupełny OO Bazylianom Unitom y Osobom swieckim u nich się wtedy spowiadaiącym y kommunikuiącym perpetuò nadany,albo virtute Privilegiorum Ordinis, albo każdemu mieyscu partykularnie prokurowany przez Superiorow. ChmielAteny IV 76.

– Tu CZĘSTOCHOWA nad Wartą Miasto należące do Starostwa Olszryńskiego od ktorego Miásto poczynasię sensim consurgens gora Iasna, Clarus mons gdzie Klasztor OO. Paulinow y Kościoł Przecudownym Obrazem Matki Nayss: na cały Swiat Katolicki sławny, fundowany od Władyflawa Xiążęcia Opolskiego Roku 1389. Dobrami ieszcze lepiey od Władysława Iagiełła Krola Polskiego uposażony, teste Miechovita. ChmielAteny IV 331.

– Oni naypierwsi Okrętami napełnili morza, (czyli Tyryiczykowie) konie uieżdżali, y są Equitum, albo Ieźdzcow uprawiacze. ChmielAteny IV 432.

– Na iedney z Karibow wyspow Bermuda, czyli Barbuda rzeczoney, do Anglikow należącey są paiąki wielkie bez trucizny, ktorych páięczyny tak mocne, że się w nich ptaki usidlaią. ChmielAteny IV 613.

– Po śmierci iego Egypt dostał się Ptolomeuszowi Lagi y 13. Sukcessorom Ptolomeuszom, aż do ostatniey Kleopatry, Siostry Ptolomeusza Dionizego; ktora Kleoptra Antoniusza Trium-viri amorami uwichłała, a od Iuliusza Cesarza pod Actium pokonana, aby była nie dostała się żywcem Rzymianom, et in triumpho ne duceretur, zmiie na lewym boku, lażąc na złotym łożku sobie położyła, śmierć tak sobie zadała. ChmielAteny IV 551.

– DACI ludzie czasem Davii y Gettowie, albo Gotowie, Guttonowie przy oboch stronách mieszkali Dunaiu ale teraz ich mieysca osiedli Wołochy. Siedmigrodzanie. ChmielAteny IV 134.

– Roku 1499 za Sołtana Metropolity Kiiowskiego, Alexander Xiąże Kiiowskie, Brat Kazimierza, na ustawne naleganie Heleny Zony Schizmatyczki, Cerkwi wystawienie w Wileńskim Zamku niepozwalał, tym Oyca iey Jwana Wasilewicza Cara Moskiewskiego obraził, y do woyny przywiodł z sobą, iż z Tatarami Perekopskiemi y Wołochami za Stefana Hospodara na niego się skonfederował, Woyska iego 4000 zniosł, wielu pozabiiał. ChmielAteny IV 11.

– WOŁOCHOW ktorzy sucesserunt na miesce Dakow, Getow, Jazygow, opisałem iuż, w Atenach w Części II. pod Dacyą, a ięzyk ich tamże titulo Wielki Lingwista. ChmielAteny IV 167.

– Lacko Xiąże Multański Roku 1370, u Urbana V Papieża uprosił dla Wołochow, czyli Blachow Katedrę, ktora naypierwey była w Serecie Mieście nad rzeką Seretem, gdzie był y Klasztor OO Dominikanow, a w nim Korporał krwawemi kroplami zbroczony, cuda czyniący w Roku 1301, teste Okolski in Russia Florida; ale po zdezolowanym Kościele, y Korporał ten zginął. ChmielAteny IV 306.