Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Pseudo-Albert Wielki
AlbSekr oryginał
ALBERTUS MAGNUS O SEKRETACH BIAŁOGŁOWSKICH Mocy Zioł, Kámieni, y Zwierząt osobliwych Przetłumáczony

https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/838717/edition/807896/content
Odnotowano 206 cytatów z tego źródła
– Owá substáncya krwi miesięczney mocnieyszym ciepłem strawiona bywa áż do koloru białości, y zowie się kwiátem białogłowskim. AlbSekr 151.
patrz:
– Jeżeli chcesz ogień wiekuisty nie gasnący, wźniecić, weś kámień, ktory Abáston zowie się, á iest koloru żelázowego, znáydu[je] się náczęściey w Arábyey. AlbSekr 246.
patrz: ABASTON
– Jeżeli chcesz zwyciężyć nieprzyiacioły, weś kámień názwány Adámás abo Dyament, á iest koloru iásnego, wielce twárdy, ták dálece, że nie może go rozłupić, tylko z krwią kozłową, á rodzi się w Arábyey y w Cyprze. AlbSekr 246.
patrz: ADAMAS
– Ieżeliby ná ktorym mieyscu położona byłá skorá bárania, z skorą adip ábo tłuszczka zgryzie ią, y zepsuie. AlbSekr 330-331.
patrz: ADYP
– Kto wdzieie suknią z wełny owczey, ktorą zgryzie adip, nie przestánie go ciáło świerżbieć, poki nie zdeymie iey z siebie. AlbSekr 331.
patrz: ADYP
– Mowi záś Aáron y Eváx, że w ustách noszony [kamień gallasia] uskromia gniew, lubieżność, y insze gorące áffekcyie. AlbSekr 260.
patrz: AFEKCJA
– Pomaga też [kamień topasion] przeciwko Emorrhoiczney, y stimáticzney, ábo miesięczney áffekcyey. AlbSekr 245.
patrz: AFEKCJA
– Coż bowiem zátrzymuie żywioły w zmieszáney rzeczy, tylko duszá. Ztąd duszá iest początkiem ákcyiey wszelkiey, ále ciepło, ábo duch iest instrumentem: bo są w mocy dusze, á nie w mocy samego siebie. AlbSekr 217.
patrz: AKCJA
– Jeżeli chcesz miłość sprawić między iakiemi dwiema, weś kamień nazwany Echites, od inszych zowie się Aquileus abo Orli kamień, bo go Orłowie w gniazda swoie kładą, iest zaś koloru iakoby purpurowego, a znayduie się nad brzegami Oceanu, a podczas w Persyey. AlbSekr 261.
patrz: AKWILEUS
– Alectorius kámień 248 [indeks wyrazów]. AlbSekr 1 nlb..
patrz: ALEKTORIUS
– Ieżeli chcesz uprosić co od kogo weś kámień, ktory się názywa Alectorius, á znáyduie się ten kámień w kápłonie, á iest biały iák kryształ, bo go wyimuią z żołądká kurowego. AlbSekr 247-248.
patrz: ALEKTORIUS
– Index Máteryi, ábo rzeczy, w sekretow białogłowskich, y nátury, księgách zámkniętych, porządkiem Alphábetycznym zebrány. AlbSekr 1 nlb.
patrz: ALFABETYCZNY
– Potencyey vegetuiącey dwie są powinności; y uczynki: to iest rodzić, y záżywáć álimentu. AlbSekr 133.
patrz: ALIMENT
– Według czego notowáć potrzebá, że krew miesięczna w białogłowie nic inszego nie iest, tylko zbytny aliment, ktory w substáncyą rzeczy zkąd inąd nie wstępuie, iáko iest w męszczyźnie nasienie. AlbSekr 28.
patrz: ALIMENT
– Nasienie męskie álteruie krew białogłowską do postáwy y formy człowieká. AlbSekr 22.
patrz: ALTEROWAĆ
– Embryo abo płod záwięzujący się iest iákaś massa cielista, z tych nasion zebrana, a tá mássa alteruie się do formacyey płodu. AlbSekr 24.
patrz: ALTEROWAĆ SIĘ
– Jeżeli chcesz mieć dobre wyrozumienie zmysłom podległych rzeczy, y nie upić się prętko, abo piiąc cale być trzezwym, weś kamień nazwany Ametyst, a iest purpurowego koloru, y lepszy się rodzi w Indyey; a służy przeciwko piiaństwu, y dobry w naukach czyni dowcip. AlbSekr 248-249.
patrz: AMATYS, AMATYST, AMETYST, AMETYST, AMETYSZT
– Bo wola iest appetytem rozumu, a zawsze iest cale dobry, abo się zda dobry: Ztąd wszytkie rzeczy pragną dobra? iako iawno z definicyey dobra, ktorą daie Aristoteles. AlbSekr .
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– Ktore [minuty] rozdzieliwszy przez 12. ponieważ dwanaście iest godzin dnia, applikuiąc każdey godzinie swoię porcyią, a będziem mieć 80. minut w każdey godzinie. AlbSekr 281.
patrz: APLIKOWAĆ
– Jeżeli chcesz odpędzić fantastyczne widowiska, y głupstwo, weś kamień nazwany Chrysolit, a iest jedneyże mocy z aretykiem. AlbSekr 256.
patrz: ARETYK
– Jeżeli chcesz palić abo sparzyć ręce czyie bez ognia, y uchronić się aretyki, abo suchot, weś kamień, ktory się zowie Feripendanus, ktory iest żołtego koloru. [...]. Ten tedy zawieszony na szyi czyiey leczy aretykę. AlbSekr 242-243.
patrz: ARETYKA
– Gdybyś wziął arszeniku czerwonego, y hałunu, a utarł byś to, y zamieszał z sokiem rozchodnikowym, y z żołcią z byka, a namazałbyś ręce swoie, potym wziąłbyś rękami namazanemi żelazo rozpalone, nie upali cię. AlbSekr 328.
patrz: ARSENIK, ARSZENIK, ARSZENIK, ARSZENNIK
– Abowiem nauka iest uczynienie charakteru: Iest zaś pięć zle deartykulowanych, a pięć dobrze zgodnych, y artykulowanych charakterow: podobnie iest operacya we wszytkim czego pożąda dusza wielkim pragnieniem. AlbSekr 295.
patrz: ARTYKUŁOWANY
– Znaiduie [...] [astrolog] że przypadki w rzeczach, według biegu gwiazd y zwycięstwo, y wesele, y smutek pochodzi [...] dla tego każe, każdą rzecz czynić w pewnych dniach, pod pewnemi złączeniami się, y separacyiami, y pod pewnemi ascensyiami. AlbSekr 306.
patrz: ASCENSJA
– Ieżeli chcesz zwyciężyć bestye, y wszelkie sny tłumaczyć, y przyszłe rzeczy opowiadać, weś kamień, ktory się zowie Esmundus, abo Asmadus. AlbSekr 248.
patrz: ASMADUS
– Kto wierzy, że dziwność rzeczy pochodzi od gwiazd, y aspektow, od ktorych biorą rzeczy własności przedziwne, y skryte, wiedzieć może, że każda rzecz ma własną figurę niebieską siebie kieruiącą. AlbSekr 304.
patrz: ASPEKT
– Plato záś mowi [...] że ktoby nie był doskonáłym w Diálektyce [...] y ktoby nie był uczony w náuce Astrologiczney, y w áspektách, y konstellácyiách niebieskich, zkąd pochodzi káżdey gwiazdzie moc y własność [...] nie może zrozumieć, áni dochodzić tych rzeczy, ktore Filozofowie pisáli. AlbSekr 305-306.
patrz: ASTROLOGICZNY
– Merkuryusz, ktorego Astronomowie zwykli dochodzić: mowią: że [...] czyni urodzonego na ciele szczupłym. AlbSekr 108.
patrz: ASTRONOM
– Ten [Jowisz] według Astronomow odprawia bieg swoy w dwunastu rokach, tak że w każdym znaku bawi się przez rok. AlbSekr 98.
patrz: ASTRONOM
– JAK skoro mowa nasza wprzod położona iest o tym, co intencyą Auditora do stylu materyey nakłaniało, potrzeba do materyey księgi tey przystąpić. AlbSekr 21.
patrz: AUDYTOR
– Te zaś części subtelnieysze odmieniaią się w substancyią alimentu, t[a]k że te pory [w ciele ludzkim], ktore były wyprożnione przez ciepło przyrodzone, znowu się napełniaią, a ieżeli więcey przybyło, niż się umnieyszyło, w tedy zowie się augmentacya, abo przymnożenie. AlbSekr 208.
patrz: AUGMENTACJA
– Pierwsze tedy známię cáłego okręgu niebieskiego iest Bárán, w ktorym znáku, gdy słońce zostáie pomiárkowáne, stáie się ciepłe y wilgotne. AlbSekr 80.
patrz: BARAN
– Obiáśnia się to przez Avicennę, ktory pisze, że widział bárána chodzącego po przebitym sercu: toby nie mogło być, gdyby żywot nie miał początku od głowy. AlbSekr 82.
patrz: BARAN
– A kiedyby niewiásta piłá urynę báránią, nigdy nie będzie miáłá płodu. AlbSekr 322.
patrz: BARANI
– A gdyby te rzeczy zmieszane z trochą siarki położone były w stawie, kędy są ryby, wszytkie pozdychaią, a ieżeliby w usta bawołowe włożone było [!], zaraz się w puł rozpuknie. AlbSekr 223.
patrz: BAWOŁOWY
– Chcesz wiedzieć przyszłą iáką rzecz: weś kámień názwany Bená, ktory iest iáko ząb z bestyey. AlbSekr 255.
patrz: BENA
– Ieżeli chcesz rozsądzić zdánia, y przeniknąć myśli inszych, weś kámień názwány Berátides, á ten iest czarnego koloru. AlbSekr 256.
patrz: BERATYDES
– [...] w tey Kśiędze trzebá powiedźieć o kámieniách niektorych, y ich skutkách, y iák mogą się stáć wielce dżiwne uczynki. [...] Ametyst. Beryl. Celonites. Koral. Kryształ. Chrysolit. [...]. AlbSekr 239-240.
patrz: BERYL, BERYL, BERYŁ
– Ieżeli chcesz zwyciężyć nieprzyiacioł, y uchronić się zwády, weś kámień, ktory się zowie Berył, iest bládego koloru, świátłá przebiiáiącego się nákształt kryniczney wody. AlbSekr 249.
patrz: BERYL, BERYL, BERYŁ
– Ten [diament] ieżeliby był przywiązány do lewego boku, ma moc przeciw nieprzyjacielom, y szaleństwu, y okrutnym bestyiom y iádowitym y srogim ludziom. AlbSekr 247.
patrz: BESTIA
– Chcesz, áby pielgrzymowie beśpiecznie pielgrzymowáli, weś kámień názwány Iácynth. AlbSekr 263.
patrz: BEŚPIECZNIE, BEZPIECZNIE, BEZPIECZNIE, BEZPIECZNO, BEZPIECZNO
– W Księdze o dryakwi Gálená. Wąż ktory się zowie krolik iest białáwy, ná iego głowie są trzy włosy. AlbSekr 318.
patrz: BIAŁAWY
– Urodzonemu pod sobą, daie [Jowisz] twarz śliczną [...] y daie człowiekowi kolor biały z czerwonym zmieszany na twarzy. AlbSekr 97.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Owá substáncya krwi miesięczney mocnieyszym ciepłem strawiona bywa áż do koloru białości, y zowie się kwiátem białogłowskim. AlbSekr 151.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– [...] iák skoro záś te dwoie n[a]sioná zostáną przyięte, mácicá białogłowska zámyka się, iákoby worek ze wszystkich stron, ták że z nasięnia przyiętego nie może niczego uron[i]ć [...]. AlbSekr 25.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Nasienie męskie alteruie krew białogłowską do postawy y formy człowieka. AlbSekr 22.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Według czego notowáć potrzebá, że krew miesięczna w białogłowie nic inszego nie iest, tylko zbytny aliment [...] A zowie się miesięczną chorobą białogłowską, dla tego, że płynie káżdego miesiącá ná mniey raz, gdy białogłowa w sposobnym wieku iest. AlbSekr 28.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Y trzebá notowáć: że w mácicy białogłowskiey więcey iest komorek: kiedy tedy nasienie wypuszczone od Oycá ták bywa zbieráne, że w káżdey komorce máciczney część nasienia bywa przyięta, ná ten czás iest z rodzenie [!] się kilkorgá płodu. AlbSekr 128.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– W księgách záś niektorych czyta się że dwá są iego [hiacyntu] rodzáie, wodnisty, y sáphyrynowy Wödnisty żołtawy iest, ku białości się máiący. AlbSekr 263.
patrz: BIAŁOŚĆ
– Á iest [kamień galariates] dwoistego koloru, to iest czarnego y żołtoczerwonego, znáyduie się też modry nákłániáiący się do bládości. AlbSekr 260.
patrz: BLADOŚĆ, BLADOŚĆ, BLIADOŚĆ
– Ieżeli chcesz zwyciężyć nieprzyiacioł, y uchronić się zwády/ weś kámień, ktory się zowie Berył, iest bládego koloru, świátłá przebiiáiącego się nákształt kryniczney wody. AlbSekr 249.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Ggyby[!] żęby dziecinne kiedy naprzod pádáią, wzięte były niż upadną ná ziemię, á opráwione były w srebrną błászkę, á záwieszone były ná białeygłowie, nie dopuszczáią iey plodną zostáć, áni porodzić. AlbSekr 319-320.
patrz: BLASKA, BLASZKA, BLASZKA, BŁASZKA
– Notuy: Sáturnus iest pierwsza gwiazdá błądząca, á w zględem swoiey influencyey dáie duszy cnotę, ábo moc rozeznánia, y rozumnie mowienia. AlbSekr 55.
patrz: BŁĄDZIĆ
– Ále Plánetowie diversifikuią y rożnią skutek według ich obrotow: zkąd Plánetowie zowią się od słowá greckiego Planetae, co iest po łácinie planum, ábo płąd [!], nie żeby w sobie płądzili [!], lecz że w ich obrotách dzieią się rożne odmiány, y iákoby błędy ná świecie, y w skutkách. AlbSekr 92-93.
patrz: BŁĄDZIĆ
– Bykowi záiste szyiá, y bárki, á łopátki, y plecy Bliźniętom się przypisuią. Rákowi ręce, y rámioná, á Lwowi záś piersi, serce, y błonká dzieląca serce, od wątroby, ábo diaphragma. AlbSekr 83-84.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Mężowi ku żonie dla kochánia służą iądra; Białeygłowie záś ku mężowi służy krew miesięczna, ábo błonka rodzáyna. AlbSekr 313.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– I gdyby záwieszony był wąż ná boleiącym ná ząb, pomaga mu [...]. AlbSekr 332.
patrz: BOLEJĄCY
– Pierwsze zaś ziele Sáturnowe, ktore Affodilius zowie się: Sok z niego pomaga ná bolenie nerek, y piszczeli golęniowych, y daią boleiącym ná máchárzynę korzenie iego trochę przywárzone [...]. AlbSekr 232-233.
patrz: BOLEJĄCY
– Czyta się w Księdze Alchorat: ieżeli przed sercem noszony będzie [kamień terpistrites] człowieká czyni beśpiecznym, y uśmierza wszelkie bunty. AlbSekr 262.
patrz: BONT, BUNT, BUNT
– Wenus iest gwiazdá łáskáwa, y czyni urodzonego pięknego, á nabárziey w oczách y w brwiách, cielistego, miernego wzrostu. AlbSekr 106.
patrz: BREW
– Urodzonemu pod sobą, dáie [Jowisz] twarz sliczną, oczy iásne y brodę okrągłą. AlbSekr 97.
patrz: BRODA
– Czemuż meszczyzna nie ma piersi? Przyczyna iest: bo mężowe [!] nie miewáią miesięczney choroby, y nie karmią dzieci, dla tego nie są im potrzebne, ále máią bárzo mále [!], iákie miewáią niewiásty brodawki u piersi nie wielkie. AlbSekr 153.
patrz: BRODAWKA
– Kolor czerwony pochodzi stąd,gdy gorącość biie ná wilgoć, iáko widziemy, kiedy máią wypaláć cegły, ktore przed wypaleniem nie są czerwone, ále potym po strawieniu wilgoci przez ogień stáią się czerwone. AlbSekr 102.
patrz: CEGŁA, CEGŁA, CZEGŁA
– Ieżeli się chcesz uchronić posmiechowiskow, y wszytkie fántázyie, y wszelkie przypadki zwyciężyć, weś kámień názwány Chalcedonius, á iest blády, rudáwy, y poniekąd ciemny. AlbSekr 253.
patrz: CHALCEDONIUS, CHALCEDONIUS, KALCEDONIUS
– Pierwsze ziele u Cháldeyczykow zowie się Ircos, u Grekow Mutuchiol, u Łacinnikow Eliotropia, po polsku Słonecznik. AlbSekr 220.
patrz: CHALDEJCZYK
– Y toć to iest, com rozumiał w rożnych tráktátach piąciu chárákterow, y mow: Pártykulárnych záś chárákterow pięć mow do káżdey rzeczy stáć się máiącey, ábo zepsowáć, z ksiąg rożnych názbieram niżey. AlbSekr 297.
patrz: CHARAKTER, CHARAKTER, HARAKTER, KARAKTER
– O znákách, czyli chłopiec, czy dziewczyná iest w żywocie. AlbSekr 178.
patrz: CHŁOPIEC, CHŁOPIEC, CHŁOPIECZ
– Ale krowá, kozá, y insze źwierzętá máią cztery nogi, ztąd im nie przeszkadzáią [piersi] w chodzeniu. AlbSekr 153.
patrz: CHODZENIE, CHODZENIE, CHODZIENIE
– Będzie [urodzony pod Jowiszem] miłosierny, szczodrobliwy, wdzięczny, cnotliwy, y prawdziwy w mowách, chodzący poważnie. AlbSekr 98.
patrz: CHODZIĆ
– Trzebá notowáć, ze choleryczny iest żołtego koloru, naczęściey, iáko krwáwy czerwonego koloru, melánkoliczny śniádego koloru, á flegmátyczny białego koloru. AlbSekr 130.
patrz: CHOLERYCZNY
– Druga kwádra iest podobna ogniowi ciepłemu, y suchemu; á w ten czás rodzą się choleryczni. AlbSekr 87.
patrz: CHOLERYCZNY
– W Kśięd. Aristotelesá: Korzeń Iusquiami albi, kiedy záwieszony iest ná ćierpiącym kolkę, ábo pássyą choliczną pomaga mu [...]. AlbSekr 327-328.
patrz: CHOLICZNY
– Według czego notowáć potrzebá, że krew miesięczna w białogłowie nic inszego nie iest, tylko zbytny aliment [...] A zowie się miesięczną chorobą białogłowską, dla tego, że płynie káżdego miesiącá ná mniey raz, gdy białogłowa w sposobnym wieku iest. AlbSekr 28.
patrz: CHOROBA
– Znowu słońce według dawnych zwáło się Bogow Oycem, ponieważ słońce iest początkiem żywotá [...] ták że słońce przez zbliżenie się do nászego horyzontu spráwuie urodzay, y rodzenie się [...]. AlbSekr .
patrz: CHORYZONT, HORYZON, HORYZONT, HORYZONT, HORYŻONT, ORYZONT
– [...] Astrologowie uważaią czás, przez ktory słońce świeci ná horyzoncie, á ten czás zowią dniem, ábo przeciągiem dniowym, á gdy nie świeci słońce, czás ten zowią nocą. AlbSekr 280.
patrz: CHORYZONT, HORYZON, HORYZONT, HORYZONT, HORYŻONT, ORYZONT
– Co też ták o inszych swoim sposobem rozumiey, to iest według wschodu słońcá ná horyzont ziemski, bo nie tę godzinę, ktora iest srzednia między nocą y dniem, názywamy dniem, ále dzień właśnie rozumie się, gdy słońce widziáne być może [...]. AlbSekr 281-282.
patrz: CHORYZONT, HORYZON, HORYZONT, HORYZONT, HORYŻONT, ORYZONT
– Gdybyś wziął arszeniku czerwonego, y hałunu, a utarł byś to, y zamieszał z sokiem rozchodnikowym, y z żołcią z byka, a namazałbyś ręce swoie, potym wziąłbyś rękami namazanemi żelazo rozpalone, nie upali cię. AlbSekr 328.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Abowiem náuká iest uczynienie chárákteru; Iest záś pięć zle deártykulowánych, á pięć dobrze zgodnych, y ártykulowánych chárákterow [...]. AlbSekr 295.
patrz: DEARTYKULOWANY
– Potym záś zwykłá się twarz formowáć, według troistey dimensyey, to iest determinowaniu przychodzącey. AlbSekr 49.
patrz: DETERMINOWANIE
– [...] gdy owoc karczocha w naylepszą doyzrzywa, dopuść aby kgtory karczoch cale wyrosł. AlbSekr 50.
patrz: DOJZRZYWAĆ
– Notuy: że dwoista iest náturá, iedná intendens usiłuiąca, druga producens wyprowadzáiąca: Tedy náturá usiłuiąca nie błądzi [...] ále wyprowadzaiąca podczás błądzi [...] á to dwoistwo, ábo według wielkości, ktora się zowie discreta: ták podczás ieden rodzi się z iedną nogą, ábo z czterema páłcámi u iedney ręki. Abo według wielkości ktora się zowie continua: ták rodzi się kto názbyt z wielką głową, ábo názbyt z wielką ręką. AlbSekr 157-158.
patrz: DWOJSTWO
– Ná co wiedzieć trzebá: według Aristotelesá [...] że troista iest Operácyia, ktora się względem ciepłá bierze [...]. Pierwsza operácyia ciepłá iest, że ciepło ma moc dissolwowáć, ábo rozpuszczáć, exhálowáć, ábo wyciągáć, y zgromádzáć rzeczy iedney nátury [...]. AlbSekr 210-211.
patrz: DYSSOLWOWAĆ
– Y wiádomo to wsztkim [!], że człowiek iest końcem wszytkich rzeczy przyrodzonych [...] y że człowiek iest pełny wszelkich dziwnych operácyi, dla tego że w nim są wszytkie kondycyie, to iest distemperáncja ábo uznánie w cieple y wilgoci, umiárkowáne, we wselkiey rzeczy ktorey chce [...]. AlbSekr 302.
patrz: DYSTEMPERANCJA
– Ták się dzieie, kiedy z nasienia białogłowskiego stáie się człowiek, bo na ten czás, ieżeli máterya nasienia nie iest więtsza nád przyimuiącego formę człowieká, tedy naprzod ciepło przyrodzone, y moc formuiąca máteryą gęści, y czyni twardą, pokiby nie była sposobna formie, á w tedy uformowáwszy człowieká, máteryey przymnaża tym czásem z żywiołámi, áż do wielkości przyzwoitey sobie: á wszytkie owe diversificácye y odmieniánia, ktore uprzedzáią duszę w iędnym momencie czásu stworzoną, powinny być nie dokończone przed tym momentem [...]. AlbSekr 48-49.
patrz: DYWERSYFIKACJA
– Ale rzekłbyś, Jeżeli Plánetowie są Bożkámi nátury, coż w ten czás czyni spherá gwiazd? Mowi się: że to iest przyczyna uniwersálna nátury y iednostáyna, ále Plánetowie diversifikuią y rożnią skutek według ich obrotow [...]. AlbSekr 92-93.
patrz: DYWERSYFIKOWAĆ
– [...] diversifikuią się y rożnią wyobrażenia ludzi według Authorá: y dla tego pod czás się tráfia, że człowiek z głową iednego wieprzá rodzi się, że iáka gwiazdá w ten czás pánuie, ktora spráwuie táką dispozycyą [...]. AlbSekr 68.
patrz: DYWERSYFIKOWAĆ SIĘ
– A gdyby pomieniony wąż był spalony, á położony był popioł w ogień, záraz stánie się dźwięk nákształt grzmotu strásznego. AlbSekr 228-229.
patrz: DŹWIĘK
– Jeżeli chcesz miłość spráwić między żákiemi dwiemá, weś kámień názwány Echites, od inszych zowie się Aquileus ábo Orli kámień, bo go Orłowie w gniazdá swoie kłádą, iest záś koloru iákoby purpurowego, á znayduje się nád brzegámi Oceánu, á podczás w Persyey. AlbSekr 261.
patrz: *ECHIT, ECHITES
– Ieżeli chcesz zwyciężyć bestye, y wszelkie sny tłumaczyć, y przyszłe rzeczy opowiadać, weś kamień, ktory się zowie Esmundus, abo Asmadus. AlbSekr 248.
patrz: ESMUNDUS
– Ieżeli chcesz odpędzić fántástyczne widowiská, y głupstwo, weś kámień názwány Chrysolit, á iest iedneyże mocy z áretykiem, iáko mowi Aáron y Evax w Księgách O przyrodzeniu zioł, y kámieni. AlbSekr 256.
patrz: FANTASTYCZNY
– Zkąd mowiąc ták Phyzycznie, iáko Theologicznie, rozum nie iest wyprowádzony z mocy máteryey: bo rozum nie iest ciáłem áni cnotą ciáłá; według Kommentátorá w Ks. 3. de Anima. w Kommencie 4. y 5. AlbSekr 136.
patrz: FIZYCZNIE, FIZYCZNIE, FYZYCZNIE
– [...] nie iest dosyć ná pártykulárnym spráwcy, phyzycznym [...]. AlbSekr 64-65.
patrz: FIZYCZNY
– Notuy: że żaden człowiek nie iest cále choleryczny, flegmátyczny, krwáwy, ábo meláncholiczny, ále wszyscy są zmieszáni: ále ieden, dobrze więcey ma z krwi, niż drugi [...]. AlbSekr 131.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– Ze záś niektore źwierzętá urodzone są długie, y ściśnione, á niektore krotkie, to iest z rożności komplexyey wilgoci: bo z choleryczney, gorącey, y suchey, rodzi się ciáło długie, ścisłe, y suche [...] z flegmátyczney zimney, y wilgotney rodzi się źwierzę krotkie, á szerokie; bo humor wodny iest szeroko się rozlewáiący [...]. AlbSekr 129-130.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– Czwarta kwádrá księżycá wilgotna y zimna, korresponduie wodzie, á w ten czás rodzą się flegomátyczni. AlbSekr 88.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– Y trzebá notowáć, że choleryczny iest żołtego koloru, naczęściey, iáko krwáwy czerwonego koloru, meláncholiczny śniádego koloru, á flegmátyczny białego koloru [...]. AlbSekr 130.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– Jeżeli chcesz miłość sprawić między iakiemi dwiema, weś kamień nazwany Echites, od inszych zowie się Aquileus abo Orli kamień, bo go Orłowie w gniazda swoie kładą, iest zaś koloru iakoby purpurowego, a znayduie się nad brzegami Oceanu, a podczas w Persyey. AlbSekr 261.
patrz: GNIAZDO
– Ale wątpliwość iest: czyli On duch iest máiący duszę, czyli nie? Ma się mowić: że On duch nie iest máiący duszę formálnie, ále tylko virtuálnie; bo wyprowadza duszę żyiącego skutecznie z owey máteryey gnoiowey zgniłey [...]. AlbSekr 126.
patrz: GNOJOWY
– KOrzeń tego ziela [koszyczko] położony ná szyi, uzdrowia gruczoły, y wrzody ná szyi, tákże uryny cięszkość: y rzeżączkę, przyłożywszy pláster z tego ziela korzenia ná mieyscách áffekcyey tákiey. AlbSekr 237.
patrz: GRACZOŁ, GRUCOŁ, GRUCZOŁ, GRUCZOŁ, GRUCZÓŁ, GRUCZUŁ
– Y powiádáią, że korzen kwaskowy ábo szczawowy záwieszony ná máiącym gruczele, pomaga. AlbSekr 321.
patrz: GRUCZEL
– Powiádáią też, ieżelibyś wziął ząb ostry gryzący z lewey strony gorney szczeki krokodylá, á záwiesiłbyś go ná máiącym febrę, uzdrawia go od niey ták, że iey więcey nie będzie miał. AlbSekr 332-333.
patrz: GRYZĄCY
– Pomaga tez przeciw gryzieniu y disuryey, áby [ábo] cięszkości puszczánia moczu, sok tegoż ziela [pięciornika] záżyty. AlbSekr 236.
patrz: GRYZIENIE
– Tákże złączenia się nienależytego, y gwałtownego strzeć się trzebá dla płodu náleżycie wyprowádzenia, áby nasienia zle nie przyięłá mácicá. AlbSekr 163.
patrz: GWAŁTOWNY
– Notuy: Sáturnus iest pierwsza gwiazdá błądząca, á w zględem swoiey influencyey dáie duszy cnotę, ábo moc rozeznánia, y rozumnie mowienia. AlbSekr 55.
patrz: GWIAZDA
– Y dla tego Kommentátor w Ks. 2. de Coelo uczy: że cale niebo zginęłoby, dla oney inordynácyey, ktoraby się stała przez onę gwiazdę, y trzebáby było, áby się niebo nie obrácało. by się niebo nie obrá AlbSekr 73.
patrz: INORDYNACYJA
– Ten [diament] ieżeliby był przywiązány do lewego boku, ma moc przeciw nieprzyjacielom, y szaleństwu, y okrutnym bestyiom y iádowitym y srogim ludziom. AlbSekr 247.
patrz: JADOWITY
– Y z tych rożnych pomienionych powieśći, ludźki rozum według Plátona nie może przeniknąć; Mágnes tedy ćiągnię żelázo, Cárábe ábo Burźtyn zdzbło y plewę, á inszy kámień ćiągnie skło. Ták w rzeczách stworzonych są pokazáne sekretá dźiwne Filozofom przez doświádczenie, ktoremu nikt przeczyć nie może, y doświádczamy tych, według náuki Filozofow, ktorzy te wynáleźli. AlbSekr 315.
patrz: KARABE
– Y trzebá notowáć: że w mácicy białogłowskiey więcey iest komorek: kiedy tedy nasienie wypuszczone od Oycá ták bywa zbieráne, że w káżdey komorce máciczney część nasienia bywa przyięta, ná ten czás iest z rodzenie [!] się kilkorgá płodu. AlbSekr 128.
patrz: KOMÓRKA, KUMORKA
– Trzeba záś notowáć, że podczás więcey płodu niż ieden rázem się poczyna w mácicy, to się záś dzieie prpez [przez] rozdzielenie się nasienia w mácicy: bo mácicá ma komorki w sobie, gdy záś w káżdey komorce przyięta bywa máterya płodu, w ten czás stáie się wiele płodu. AlbSekr 114-115.
patrz: KOMÓRKA, KUMORKA
– Owá substáncya krwi miesięczney mocnieyszym ciepłem strawiona bywa áż do koloru białości, y zowie się kwiátem białogłowskim. AlbSekr 151.
patrz: KWIAT
– Dla tego, áby wszytkich tych niebeśpieczeństw uchroniły się wszytkie białogłowy ciężárne, dobra rzecz iest, áby białeygłowy strzeżono, áby lekko się ruszáłá [...] y wszytko według áppetytu miáłá. AlbSekr 204.
patrz: LEKCE, LEKCE, LEKKO, LEKKO, LETKO
– Dla tego, áby wszytkich tych niebeśpieczeństw uchroniły się wszytkie białogłowy ciężárne, dobra rzecz iest, áby białeygłowy strzeżono, áby lekko się ruszáłá, y áby potráwy lekkie y strawne iádłá. AlbSekr 204.
patrz: LEKI, LEKKI, LEKKI, LETKI, LIEKKI
– Czyta się tákże w Ks. Hermesá: Gdy rzuczáią naśienie łuczkowe ná ocet, odwráca się kwáśność iego [...]. AlbSekr 328.
patrz: ŁUCZKOWY
– [...] iák skoro záś te dwoie n[a]sioná zostáną przyięte, mácicá białogłowska zámyka się, iákoby worek ze wszystkich stron, ták że z nasięnia przyiętego nie może niczego uron[i]ć [...]. AlbSekr 25.
patrz: MACICA
– Y trzebá notowáć: że w mácicy białogłowskiey więcey iest komorek: kiedy tedy nasienie wypuszczone od Oycá ták bywa zbieráne, że w káżdey komorce máciczney część nasienia bywa przyięta, ná ten czás iest z rodzenie [!] się kilkorgá płodu. AlbSekr 128.
patrz: MACICA
– Znowu przywiedź ią do tego, áby mocz puśćiłá ná iedno źiele, ktore śię zowie pospolicie malva zráná, ieżeli stáie śię sucha, tedy iest zespowána. AlbSekr 185.
patrz: MALWA
– Notuj: że mástyfikacya iest stłuczenie pokármu uczynione przez zęby, á ták náturá sporządźiła, w przedniey częśći zęby ostre, áby dobrze rozćináły potráwy, á w kątách szerokie dla mástifikácyey. AlbSekr 210.
patrz: MASTYFIKACJA
– Według czego notowáć potrzebá, że krew miesięczna w białogłowie nic inszego nie iest, tylko zbytny aliment [...] A zowie się miesięczną chorobą białogłowską, dla tego, że płynie káżdego miesiącá ná mniey raz, gdy białogłowa w sposobnym wieku iest. AlbSekr 28.
patrz: MIESIĄCZNY, MIESIĘCZNY, MIESIĘCZNY, MIĘSIĘCZNY
– Ták tedy z intencyey Filozofá wydáie śię, że żywot człowieká záwisł ná ciepłe y wilgoći rádikálnie, lub w inszych instrumentálnie, y ministeryálnie, ábo posłusznie. AlbSekr 214.
patrz: MINISTERIALNIE
– Słyszałem przy spowiedźi iednego pytáiącego przyczyny odemnie, czemuby śię ták dźiáło, że gdy obcował z swoią namilszą młodźiuśieńką, że on po odpráwioney ućiesze, ználasł żywot iey áż do pępká krwią záfárbowány. AlbSekr 194.
patrz: MŁODZIUSIEŃKI, MŁODZIUSIEŃKI, MŁODZIUSIŃKI
– Y mowią: gdyby wźięty był ud lewy struśia, y wárzony w ocćie, á tym násmárowáne było mieysce, z ktorego włosy wyrastáią, nigdy potym nie będą wyrastáć. AlbSekr 332.
patrz: NASMAROWANY
– Plato záś mowi [...] że ktoby nie był doskonáłym w Diálektyce [...] y ktoby nie był uczony w náuce Astrologiczney, y w áspektách, y konstellácyiách niebieskich, zkąd pochodzi káżdey gwiazdzie moc y własność [...] nie może zrozumieć, áni dochodzić tych rzeczy, ktore Filozofowie pisáli. AlbSekr 305-306.
patrz: NAUKA
– Ztąd znáyduią się nieogárnione dźiwne rzeczy, iáko mowi Author: podczás przez się czynią iedno, przez przypadek czynią przećiwną rzecz, podczás z umysłu, podczás tráfunkiem; słusznie tedy Pláto mowił: że kto nie byłby biegły w Diálektyce, y wiádomy w mocy rzeczy przyrodzonych, tákże w znákách gwiazd, y nekromántycznych sztukách nie zrozumie przyczyny dźiwnych rzeczy, áni wiedźiec będźie, y nie będźie uczęstnikiem tego skárbu Filozofow. AlbSekr 308-309.
patrz: NEKROMANTYCZNY
– Plato záś mowi w Kśięd. Regiminis, że ktoby nie był doskonáłym w Diálektyce, przez ktorą stáie się sposobny, do poięcia, poleruiac dowćip, prętki, y biegły, y ktory nie iest ćwiczony w náuce przyrodzonych rzeczy, ábo Fizyce, w ktorey opowiáda się o dźiwnych náturách ćiepłych y źimnych, w ktorey obiáśniáią się własnośći káżdego stworzenia w sobie, y ktoby nie był uczony w náuce Astrologiczney, y w áspektách, y konstellácyiách niebieskich, zkąd pochodźi káżdey gwiazdźie moc y własność, y ktoryby nie był świádomy náuki Nekromántyczney, w ktorey obiáśniáią się istnośći nie máteryálne, ktore rządzą y posługuią człowiekowi, co iest w rzeczách stworzonych dobrego ábo złego nie może zrozumieć, áni dochodźić tych rzeczy, ktore Filozofowie pisali, y nie będźie mogł zrozumieć wszytkiego, co się pokázuie zmysłom ludźkim, y smucić się muśi, bo w tych rzeczách iest sekret tych rzeczy dźiwnych, ktore się pokázuią. AlbSekr 305-306.
patrz: NEKROMANTYCZNY
– Gdy tedy czyia duszá ma się w wielki zbytek iákiey pássyey, znáyduie się doświádczeniem oczywistym, że tá wiąże rzeczy, y álteruie, do tegoż, czego prágnie; y długo nie wierzyłem temu; lecz skorom czytał Kśięgi Nekromántyczne, y záklinánia duchow; y Kśięgi fántástyczne, y czárnokśięskie, znalazłem, że áffekcyia dusze ludźkiey iest początkiem y przyczyną nawiętszą wszytkich tych rzeczy, lubo dla zbytniey áffekcyey álteruie swoie ćiáło, y cokolwiek nápada, lub dla godności oney, posłuszne stáią się ieyże insze rzeczy podleysze, lubo z táką áffekcyią determinowáną zgadza się godźina służąca, ábo obrot niebieski, ábo insza cnotá, ktora lubo czyni to; rozumielismy iednák że duszá czyni. AlbSekr 289.
patrz: NEKROMANTYCZNY
– Iuż pospolita y oczywista rzecz iest, że obmamienia ludzi, zwiążánia zmysłow, y pobudki do gniewu, nienawiści, przyiáźni, szkody, y wesele są nástępuiące ná zbytnie áffekcyie [...]. AlbSekr 289.
patrz: OBMAMIENIE
– A gdyby kto námázał ięzyk wołowi łoiem, nie będźie iadł, choćby zdechnąć miał, pokibyś mu nie obmył ięzyká octem z solą. AlbSekr 321.
patrz: OBMYĆ
– Ztąd Filozofowie kładą osm spher, á dziewięc Motorow, dla tego, że káżda spherá ma swego Motorá ábo Obrocicielá osobliwego [...]. AlbSekr 66.
patrz: OBRÓCICIEL
– Znowu Márs wprowadza woyny, bo wysusza mozg, y serce z rodźi śię około sercá. Zkąd gniew iest zápalenie krwi około sercá, y dla tego Márs według stárożytnych zwał śię Bogiem woyny. Tákże iest nieszczery, y oszusny, Przyczyna, bo iest suchy, y gorący, y ták záwsze iest gniewliwy, y myśli o złym, áby ludźi oszukiwał, y podchodźił, y wydawał [...]. AlbSekr 103.
patrz: OSZUSNY, OSZUSTNY, OSZUSTNY
– Márs gdy iest niepomiárkowány w gorącośći y suchośći: dla tego spráwuie urodzonego pod sobą czerwoney cery y koloru, z nieiáką śniádośćią, y przypaleniem, iáko widźiemy w tych, ktorzy są opaleni od słońcá, y ma máłe włosy, máłe oczy, wszytko ciáło ma krzywe y nieiáko grube. Według dusze záś zdrádliwy, niestáteczny, niewstydliwy, gniewliwy, oszusny, niezgody, y woyny śieiący, y pyszny będźie. AlbSekr 101.
patrz: OSZUSNY, OSZUSTNY, OSZUSTNY
– Odpowiedzmy, że muchy y páiąki są zwierzętá nie doskonałe; nie są z doskonáłości universi, ábo zupełney: iednák nie są cale ná dáremno; bo náturá samá sporządziłá, áby złe humory trawiły. AlbSekr 117.
patrz: PAJĄK
– A od sphery Mársá idzie ná duszę śmiáłość, y męstwo, moc gniewliwa [...] A od słońca wynika moc umieiętnosci, y pámiętánia. AlbSekr 53-54.
patrz: PAMIĘTANIE
– Potym trzebá notowáć znáki strácenia Pánieństwá: Ná co notowáć trzebá; że podczás Pánny cięszko się psuią, ták że ich przyrodzenie bárzo się rozszerza, przy pierwszym obcowániu z meszczyzną, w członkách swoich rosłym. AlbSekr 184.
patrz: PANNA
– Listki papierowe nożykiem podskrob [...] A zaraz się pięknie zawiną wzgorę, albo na na dół. AlbSekr 107-108.
patrz: PAPIEROWY, PAPIEROWY, PAPIOROWY, PAPIROWY
– Iezeli listek iest papierowy, albo pargamenowy, nasmaruy go wprzod gummą git. AlbSekr 111.
patrz: PAPIEROWY, PAPIEROWY, PAPIOROWY, PAPIROWY
– WEs papieru iakiegokolwiek, lub obrzynkow papierowych niemało. AlbSekr 89.
patrz: PAPIEROWY, PAPIEROWY, PAPIOROWY, PAPIROWY
– Y notuy według Awicenny, ieżeli nasienie pádnie w części lewey mácice rodzi się białogłowá, ieżeli w prawey, meszczyzná, ále w posrzodku Hermafrodyt párticipuiący z natury dwoistey, to iest y męskiey, y białogłowskiey. AlbSekr 167.
patrz: PARTYCYPUJĄCY
– Przydáie záś Komentator, że indiwidua źwierząt y Plánetow są determinowánych przyczyn, y są determinowáne ad esse do bytności, á ztąd ták uniwersálnie, iáko pártikulárnie niższe ciáłá od wyższych máią respekt, y pochodzenie. AlbSekr 62.
patrz: PARTYKULARNIE
– Y toć to iest, co mowi Filozof w Ks. 1. Meteor, że wszytkie niższe rzeczy są z przyczyny wyższych, y od ich Obrotow rządzone bywáią. Y dla tego potrzebá, áby te niższe pártykulárnie y uniwersálnie respekt miáły od wyższych, rozumieiąc de verititate ábo mocy ciáłá cáłego nádniebieskiego. AlbSekr 60-61.
patrz: PARTYKULARNIE
– Naprzod, czyli podobna iest w tym czásie, ktorego mąż byłby złączony z białogłową, á gdy trzask piorunowy pánuie, áby nasienie wypuszczone mogła przyiąć iáką nową impressyią, przez ktorą byłoby disponowá[ne] do czego inszego, czego náturá iego pártikulárna nie chce. AlbSekr 144.
patrz: PARTYKULARNY
– W Kśięd. Aristotelesá: Korzeń Iusquiami albi, kiedy záwieszony iest ná ćierpiącym kolkę, ábo pássyą choliczną pomaga mu [...]. AlbSekr 327-328.
patrz: PASYJA
– I powiedziáł Alex: Kiedy kto weźmie káwałek pępká dzieciny rodzącey się, á nárznąwszy, każe wpráwić pod kámień w pierzcieniu złotym lub srebrnym, tedy nie znáiącemu nie przypádnie kolká, áni rozpieránie. AlbSekr 320.
patrz: PIERSCEN, PIERSCZIEN, PIERŚCIEŃ, PIERŚCIEŃ, PIERZCIEŃ, PIĘRŚCIĘŃ
– Jeżeliby záś kámień ten wsádzony był w pierzcień podłożywszy pod tenże list laurowy, á dotknięty był tymże więzień ywiązány[związany], ábo fortá zámknięta, záraz rozwiązany będzie więzień, y forta otworzona. AlbSekr 274.
patrz: PIERSCEN, PIERSCZIEN, PIERŚCIEŃ, PIERŚCIEŃ, PIERZCIEŃ, PIĘRŚCIĘŃ
– Trzecie ziele po Cháldeysku Loromborot, po grecku Allomos, po polsku Rozgá pásterska zowie się. AlbSekr 222.
patrz: PO CHALDEJSKU
– [...] á to iáwno z Ks. 2. de Anima, gdzie uczą, że potencyey vegetuiącey dwie są powinności y uczynki: to iest rodzić, y záżywáć, bo drzewko rodzi drzewko, źwierzę záś źwierzę, zkąd oczywista, że od tey dusze płynie moc rodząca, pochodząca, ábo przyzwoita poczęciu się płodowi. AlbSekr 133.
patrz: POCHODZĄCY
– Przydáie záś Kommentator, że indywidua źwierząt y Plánetow są determinowánych przyczyn, y są determinowáne ad esse do bytności, á ztąd ták uniwersálnie, iáko pártikularnie niższe ciáłá od wyższych máią respekt, y pochodzenie. AlbSekr 62.
patrz: POCHODZENIE
– Y w sámym ciele ludzkim zámykáią się wszytkie sekretne náuki, y sztuki, y wzelkie[!] rzeczy dziwne od człowieká pochodzą. AlbSekr 302.
patrz: POCHODZIĆ
– Saturnusowi przyznáią záwsze tákie pánowánie przy poczęciu się płodu, ták się rozumie, że iego pánowánie nie bierze się tu zá co inszego, tylko né [że] dáie táką dispozycyą, ktorey insza część niebá nie iest sposobna dáć. AlbSekr 70.
patrz: POCZĘCIE SIĘ
– Jeżelibyś zrobił pierzcien z roszczki świeżey myrtowey, á włożył go na páalec ná ktorym pierzcienie pospolicie noszą, uśmierza wrzody pod podpaszkiem. AlbSekr 327.
patrz: PODPASZEK
– Poniedziáłék ma zá gwiazdę swoię Księżyć. AlbSekr 282.
patrz: PONIEDZIAŁEK
– (...) y ták rozdziel dzień niedzielny na dwie części rowne, á ták dwanaście godzin, rozdziel ná dwie, będzie tedy 18. połowicá dniá, á pierwsza godziná nástępuiąca będzie początkiem dniá poniedziałkowego. AlbSekr 282.
patrz: PONIEDZIAŁKOWY
– Niektore záś niewiásty zwykły rodzić w szostym miesiącu, ále poronny y nie żywy płod, dla tego nátury człowieka nie wyprowadzáią, ále iákąś máteryą cielistą y mleczystą. AlbSekr 138.
patrz: PORONNY
– Powiedzieli záś Filozofowie, ieżeli pálec od porończęcia, ná ktorym zwykł się nosić pierzcień, białogłowá záwiesi ná sobie, nie pocznie inszego płodu, pokiby go ná sobie trzymáła. AlbSekr 322.
patrz: POROŃCZĘ
– Index Máteryi, ábo rzeczy, w sekretow białogłowskich, y nátury, księgách zámkniętych, porządkiem Alphábetycznym zebrány. AlbSekr 1 nlb.
patrz: PORZĄDEK
– Ale Jowisz dáie wspániáłość, ztąd Jowisz był nieiáki mąż, ktory wygnał Oycá swego z krolestwá: y zowie się iákoby Juvans Patrem, pospomágáiący Oycá, przeciwnym sposobem... AlbSekr 55.
patrz: POSPOMAGAJĄCY
– Podobnym sposobem też sáme surowe a [ze] skorkámi potłuczone, przerywáią wrzody ziątrzone. AlbSekr 266.
patrz: POTŁOCZONY, POTŁUCZONY
– [...] ále znalazłem kilku mowiących, że urodzony pod tym Płánetą [Słońcem] iest przykładny, zakonny, wielce nabożny, mądry, bogáty, kocháiący dobrych, á háńbiący, y potłumiáiący złych. AlbSekr 104.
patrz: POTŁUMIAJĄCY
– [...] gdyby iego [pelikana] dzieci pozábiiáne były, byle ich sercá nie náruszono, kréw iego wzięta byłá, a ciepła wpyszczki dzieci Onych zábitych wpuszczona byłá, záraz ozywione zostáią. AlbSekr 273.
patrz: POZABIJANY
– Według Astronomow ták daleko odległy iest [księżyc] od źiemie, żeby do tey strony, ktora iest bliższa od źiemie, przyszedł człowiek za dwánaśćie lat, y pięcdźieśiąt niedźiel, y trzy dńi, dáwszy to: że co dźień uszedłby pułiedenasty mile. AlbSekr 111.
patrz: PÓŁJEDENASTA, PÓŁJEDENASTA, PÓŁJEDYNASTA
– [Merkury] Kolor ma promienisty, przyćiemny, rzadko dla bliskośći słońcá widźiány bywa, lecz iednák w połudńie, zá pomocą źwierciádłá widźiany być może. AlbSekr 109.
patrz: PRZYCIEMNY
– Y skorá leniącego się wężá, kiedy przywiązána iest pod koláno białeygłowy rodzącey, przyśpieszá rodzenie. AlbSekr 332.
patrz: PRZYSPIESZAĆ, PRZYŚPIESZAĆ
– Słońce záiste Krolewską gwiázdą będąc [...] urodzonego pod sobą czyni cielistego, y piękney twarzy, y oczu wielkich [...] z przystoyną y gęstą brodą, y z długimi włosámi. AlbSekr 103.
patrz: PRZYSTOJNY
– [...] mácicá záięcza, y wnętrzności, ieżeliby były ususzone, y ná proch stárte, są wielce zágrzewáiące: podobnym sposobem y wątrobá wieprzowa w sobie iest gorąca; á przeto spráwią ciepło przyzwoite do rodzenia. AlbSekr 201.
patrz: PRZYZWOITY
– [...] sámá bowiem duszá, gdy iest ták chciwa rzeczy, ktorą chce czynić, czuie z siebie godzinę lepszą y przyzwoitszą, ktora iest skłonna do rzeczy przysposobiáiących się. AlbSekr 290.
patrz: PRZYZWOITY
– Mężowi ku żonie dla kochánia służą iądra; Białeygłowie záś ku mężowi służy krew miesięczna, ábo błonka rodzáyna. AlbSekr 313.
patrz: RODZAJNI, RODZAJNY, RODZAJNY
– Słońce záiste Krolewską gwiázdą będąc [..] urodzonego pod sobą czyni cielistego, y piękney twarzy, y oczu wielkich koloru ábo cery białey z nieiákim rumieńcem [...]. AlbSekr 103.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– [...] ktora [macica] ieżeliby byłá niebeśpieczna, y występna, wszytkiego nasienia nie zátrzyma. Ale rozprusza podczás, záczym się wszytko nasienie w massę zbierze, w tedy gwałtem się báwi, y mácicá się záwierá, á táh [tak] máło nasienia przyimuie [...]. AlbSekr 162.
patrz: ROZPROSZAĆ, ROZPRUSZAĆ, ROZPRUSZAĆ
– Jeżeli chcesz ziednáć pokoy, weś kámień ktory śię zowie Sáphyr, ten przychodźi od wschodu słońeá, do Indyey, á żółty iest lepszy, ktory pokoy spráwnie y zgodę [...] y w człowieku uskramia wewnętrzne cielesne upały. AlbSekr 264.
patrz: SAFIER, SAFIR, SZAFIER, SZAFIR, SZAFIR
– Ieżeli chcesz zwyciężyć bestye, y wszelkie sny tłumaczyć, y przyszłe rzeczy opowiadać, weś kamień, ktory się zowie Esmundus, abo Asmadus. AlbSekr 248.
patrz: SEN
– Notuy: że mástifikacya iest stłuczenie pokármu uczynione przez zęby, á ták náturá sporządziła, w przedniey cześci zęby ostre, áby dobrze rozcináły potráwy, á w kątách szerokie dla mástifikácyey [...]. AlbSekr 210.
patrz: STŁUCZENIE
– Jeżeli chcesz palić abo sparzyć ręce czyie bez ognia, y uchronić się aretyki, abo suchot, weś kamień, ktory się zowie Feripendanus, ktory iest żołtego koloru. [...]. Ten tedy zawieszony na szyi czyiey leczy aretykę. AlbSekr 242-243.
patrz: SZYJA
– Powiádáią też Filozofi, że pomaga [kamień, medor] przeciw podágrze, y oczu slepości, tákże oczy słábe, y zepsowáne utwierdza. AlbSekr 245.
patrz: ŚLEPOŚĆ
– W nocy záś Srzodowey pánuie godziny 1. Słońce, 2. Wenus, 3. Merkuryusz, 4. Księżyc, 5. Sáturnus, 6. Jowisz. AlbSekr 285.
patrz: ŚRODOWY, ŚRODOWY, ŚRZODOWY
– Ztąd znáyduią się nieogárnione dziwne rzeczy, iáko mowi Author: podczás przez się czynią iedno, przez przypadek czynią przeciwną rzecz, podczás z umysłu, podczás tráfunkiem [...]. AlbSekr 308.
patrz: TRAFONKIEM, TRAFUNKIEM, TREFUNKIEM, TREFUNKIEM
– [...] dziwnieyszy iest przypádek y skutek, o ktorym Albertus wspomina, o iednym, ktory się urodził z dwiemá członkámi przyrodzonemi, z iednym męskim, z drugim białogłowskim, ták, że mogł w złączeniu się zá dosyć uczynić iáko mieszczyzna [!], y zá białogłowę się pokazáć [...]. AlbSekr 165.
patrz: UCZYNIĆ
– Potym záś twarż zwykłá być formowána od nátury, y dispozycya ćiáłá według troistey dimensyey [...] á to śię dźieie prżez osmnaśćie dni. Od tego záś czásu poczyna náturá płod umocńiáć áż do wyjśćia. AlbSekr 45.
patrz: UMOCNIAĆ
– Około máteryey naśienia tego ieszcze trzebá nie co nánotowáć: to iest, że naśienie meskie podczás iest gęste, y dobrze wywárzone przez moc iąder: ták że káżda iego część łączy śię z częśćią, nákształt mleká zśiádłego, á to naśienie białe iest, y iáko mleko zśiádłe twárde, ma iednák náturę umocniáiącą wpływánie nie w częśćiách swoich, ále w rodzáynych naczyniách iąder. AlbSekr 215.
patrz: UMOCNIAJĄCY
– Mowią dawni Filozofi y teráźnieyśi, że kámień táki, ktory czarny iest, ieżeliby był rozłupány, á w wodźie ćiepłey rozpuszczony, á gdyby, kto ręce swoie tą wodą umył, záraż mu z ręku skorá obleźie; á gdyby się tákiey wody nápił, záraz umrzeć muśi, bo nie pomogą przećiw temu żadne lekárstwá. AlbSekr 245.
patrz: UMYĆ
– Y powiáda Awicenná, gdyby ten kámień był stárty, y umywány, ábo raczey do umycia był dány ktoreykolwiek białeygłowie, ieżeli nie iest Pánną, záraz mocz puśći, á ieżeli iest Pánną práwą, nie uczyni tego. AlbSekr 260.
patrz: UMYWANY
– Wszytko bowiem, do czego ćiągnie umysł, opuszczenie rzeczy, upiiánie się, ma się nábywáć do tego, według żądánia dusze operuiącey, y według tego iest sposob chárákterow piąci, mow pomocnych przedźiwnych AlbSekr 293-294.
patrz: UPIJANIE
– Ten [sc. beryl] noś przy sobie, á zwyćiężysz wszelkie zwády, y nieprzyjaćielow rozgromisz, y uczynisz nieprzyiaźnego tobie śię upokorzáiącego y ćichego. AlbSekr 249.
patrz: UPOKORZAJĄCY SIĘ
– Odpowiáda się, że humor uwiádomiáiący iest nieiaką istnośćią, ábowiem nie bierze śię humor zá przypadek, ále bierże śię zá máteryą wilgotną wykraczáiącą AlbSekr 52.
patrz: UWIADOMIAJĄCY
– Ziele piąte Merkuryuszowe zowie się Pentaphillon, od inszych Sapedeclinans, od inszych Calipendalo, ábo Pięciornik; Korzeń iego uzdrowia uderzenie, y twárdość, stłuczony, y ná plaster obrocony. AlbSekr 235-236.
patrz: UZDROWIAĆ
– ...á gdy będziesz chciał uspokoić ią, dáy im soku waleryey, á stánie się pokoy międzu niemi. AlbSekr 222.
patrz: WALERIA, WALERIAN, WALERIANA
– Wierzy [...] Astrolog, że wszytek sekret dziwnych rzeczy [...] iest z figury niebieskiey, którą [...] weryfukuie we wszytkich rzeczách, których doświádczył. AlbSekr 306.
patrz: WERYFIKOWAĆ
– A od słońcá wynika moc umieiętności, y pámiętánia [...] od Merkuryuszá cnotá, ábo moc weselenia się y cieszenia. AlbSekr 53-54.
patrz: WESELENIE SIĘ
– Notuy: że Monstrum ábo dziwowisko zowie się ztąd, że monstrat to iest pokázuie się widzącym y dziwuiącym się, bo wszyscy lubiemy pátrzyć ná dżiwowiská, dla podziwienia się [...]. AlbSekr 158.
patrz: WIDZĄCY
– Co też ták o inszych swoim sposobem rozumiey, to iest według wschodu słońcá ná horyzont ziemski, bo nie tę godzinę, ktora iest srzednia między nocą y dniem, názywamy dniem, ále dzień właśnie rozumie się, gdy słońce widziáne być może [...]. AlbSekr 281-282.
patrz: WIDZIAN, WIDZIANY
– Jeżeli chcesz ogień wiekuisty nie gasnący, wźniecić, weś kámień, ktory Abáston zowie się, á iest koloru żelázowego, znáydu[je] się náczęściey w Arábyey. AlbSekr 246.
patrz: WIEKUISTY
– Jeżeli słońce iest suche iáko Márs, czemu nie spuszcza tegoż skutku? mowić się ma, że dla gorącości y suchości: á słońce záś virtuálnie iest wilgotne, á nie suche, tylko pomiernie. AlbSekr 104.
patrz: WIRTUALNIE
– Wenus iest Płáneta ciepły y wilgotny virtuálnie, ábo w mocy swoiey, y czyni urodzonego, lubieżnego, y pięknego... AlbSekr 108.
patrz: WIRTUALNIE
– Po tym, co powiedziáło się, Jowisz przychodzi, ktory swoią łáskáwością, y cnotą máteryą disponuie do przyięcia formy członkow, y ciepłem swoim virtuálnym wrodzonym, causali spráwuiącym máteryą płodu umocnia. AlbSekr 74.
patrz: WIRTUALNY
– ...w księgách zaś niektorych czyta się, że dwá są iego [hiacyntu] rodzáie, wodnisty, y Sáphyrynowy [...] świetny bárzo, nic nie máiący wodności, á ten iest lepszy... AlbSekr 263.
patrz: WODNOŚĆ
– ...podczas zimy gnoy wewnątrz iest wilgotny y ciepły dostátecznie, bo zimno okoliczne nie dopuszcza ciepłu wrodzonemu exhalowáć, y Odstępowáć. AlbSekr 120.
patrz: WRODZONY
– Opowiadać będziesz przyszłe rzeczy, y nie omylisz się w twoim wrożeniu. AlbSekr 255.
patrz: WRÓŻENIE
– Korzenie iego położone na dymienicy rospędza ią, y záchowuie mieysce w ćiele od zápalenia wrzodowego, y od puchliny; á ieżeliby go kto nośił niżeli się zbieráć záczyna, nigdy nie będźie miał dymienice. AlbSekr 237.
patrz: WRZODOWY
– Kolor czerwony pochodzi stąd,gdy gorącość biie ná wilgoć, iáko widziemy, kiedy máią wypaláć cegły, ktore przed wypaleniem nie są czerwone, ále potym po strawieniu wilgoci przez ogień stáią się czerwone. AlbSekr 102.
patrz: WYPALAĆ
– Tákáć powieść iest ktorą obwieścił Syn Mesue w Kś. de Animalibus: Ieżeli oblecze szátę mężá białogłowá ciężárna, potym ią obłoczy mąż, niżeli będzie wyprána, odstępuie od niego kwártáná. AlbSekr 317.
patrz: WYPRANY
– Mowi się, że iądrá nie są ták principálnemi, członkámi, iáko serce, y głowá, bo widziemy, że po wyrznięciu iąder ieszcze człowiek żyie, lecz po uciętey głowie, ábo po sercu wyiętym więcey nie widziemy áby człowiek żył. AlbSekr 77.
patrz: WYRZNIĘCIE
– [...] dziwnieyszy iest przypádek y skutek, o ktorym Albertus wspomina, o iednym, ktory się urodził z dwiemá członkámi przyrodzonemi, z iednym męskim, z drugim białogłowskim, ták, że mogł w złączeniu się zá dosyć uczynić iáko mieszczyzna [!], y zá białogłowę się pokazáć [...]. AlbSekr 165.
patrz: ZADOSYĆ
– [...] y dla promieni słonecznych widziány być nie może [Merkuriusz]: bo więtsze świátło, zaciemia y zátłumia mnieysze. AlbSekr 110.
patrz: ZATŁOMIAĆ, ZATŁUMIAĆ, ZATŁUMIAĆ
– Powiádáią też, ieżelibyś wziął ząb ostry gryzący z lewey strony gorney szczeki krokodylá, á záwiesiłbyś go ná máiącym febrę, uzdrawia go od niey ták, że iey więcey nie będzie miał. AlbSekr 332-333.
patrz: ZĄB
– Index Máteryi, ábo rzeczy, w sekretow białogłowskich, y nátury, księgách zámkniętych, porządkiem Alphábetycznym zebrány. AlbSekr 1 nlb.
patrz: ZEBRAĆ
– To ząś [!] ziele [szałwia] zgnoione pod gnoiem w naczyniu sklánym rodzi nieiákiego robaká, ábo ptaká maiącego ogon nákształt kosá [...]. AlbSekr 228.
patrz: ZGNOJONY
– Drugie źiele zowie się od Cháldeyczykow, Roybra, po grecku Olieribus, od Włochow Urtica, po polsku Pokrzywá. To źiele trzymáiący w ręku z złocieniem beśpieczny iest od wszelkiego stráchu y od wszelkiego widoku fántástycznego; á gdyby położone było z sokiem rozchodnikowym, á námázáne były ręce, ostátek położony w wodźie, á w wodę ták wszedł, gdźie są ryby, do rąk iego zgromádzą się ták, iák do sadzáwki: [...]. AlbSekr 221.
patrz: ZŁOCIEŃ
– Coż bowiem zátrzymuie żywioły w zmieszáney rzeczy, tylko duszá. Ztąd duszá iest początkiem ákcyiey wszelkiey, ále ciepło, ábo duch iest instrumentem: bo są w mocy dusze, á nie w mocy samego siebie. AlbSekr 217.
patrz: ŻYWIOŁ, ŻYWIOŁ, ŻYWIÓŁ