Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Adam Gdacjusz (Gdak)
GdacPan 1679 oryginał
O PANSKIM Y SZLACHECKIM, álbo, RYCERSKIM STANIE DYSZKURS, Po ktorym w osobliwym Szkrypcie nástąpi KWESTYJEY o POJEDYNKACH Jeśli kto kogo ná pojedynek wyzwáć, á wyzwány bez obrázy sumnienia nań stáwić się może etc. CONTINUATIO, álbo Konanie Spisane/ y świádectwy Zacnych Uczonych y Záwołánych Mężow przez wszytkie litery Objecádłowe objáśnione Od X. ADAMA GDACIUSA, Fárárza Kluzborskiego

http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=24760&from=pubindex&dirids=81&lp=4190
Odnotowano 230 cytatów z tego źródła
– Iż ná wierzchu kázdey Kárty Cyfry drukiem nie wyráźone: Więc kto te Kwestyie/ ktore śię tu położyły/ chce ná swym mieyscu náleść/ ten muśi litery Obiecádłowe/ A. B. C. etc. ná spodku wydrukowáne upátrowáć [...]. GdacPan Ddiiiv.
patrz: ABECADŁOWY, ABECADŁOWY, OBIECADŁOWY
– O PANSKIM Y SZLACHECKIM, álbo, RYCERSKIM STANIE DYSZKURS, Po ktorym w osobliwym Szkrypcie nástąpi KWESTYJEY o POJEDYNKACH Jeśli kto kogo ná pojedynek wyzwáć, á wyzwány bez obrázy sumnienia nań stáwić się może etc. CONTINUATIO, álbo Konanie Spisane/ y świádectwy Zacnych Uczonych y Záwołánych Mężow przez wszytkie litery Objecádłowe objáśnione Od X. ADAMA GDACIUSA, Fárárza Kluzborskiego. GdacPan k. tyt..
patrz: ABECADŁOWY, ABECADŁOWY, OBIECADŁOWY
– Y przywodzi przez wszystkie litery Obiecádłowe wiele przykłádow ludzi stanu Páńskiego y Szlácheckiego, ktorych Bog wezwał y obrał [...]. GdacPan Sii.
patrz: ABECADŁOWY, ABECADŁOWY, OBIECADŁOWY
– Nie wiem co czynić, głowa mię boli, na jedzę nie mogę pomyślić. Ali mu drugi absolucyją daje mowiąc: Więc klin klinem wybić. GdacPan N2v.
patrz: ABSOLUCJA
– Kaznodzieja [...] upominał Pacyenta, aby grzechy swoje, a osobliwie jeden grzech [...] jawnie wyznał, ktory wyznawszy absolucyjey y rozgrzeszenia dostąpi. GdacPan V2.
patrz: ABSOLUCJA
– Mając w domu Służebnicę cięszko chorującą posłała [pani] po Xiędza, aby ją absolwował y Sakramentem wieczerzy Pańskiey usługował. GdacPan 13.
patrz: ABSOLWOWAĆ
– Ach gdybysmy Kaznodziejow y Spowiednikow naszych byli słuchali. GdacPan 51.
patrz: ACH, ACH, AH
– Ach Panie Jezu pal je Ty tu, aby tam na wieki paleni nie byli. GdacPan 59.
patrz: ACH, ACH, AH
– Aniołowie S. z nieba na nas wołają: My jesteśmy niezliczoni, jest nas bez liczby wiele tysięcy, a oto wszyscy żyjemy w pokoju. GdacPan M1.
patrz: AMNIOŁ, ANGIOŁ, ANIOŁ, ANIOŁ, ANJOŁ, ANNIOŁ, JAMIOŁ, JANIOŁ, JENIOŁ
– Idźcie przeklęci w ogień wieczny/ ktory zgotowany jest Dyjabłu y Aniołom jego. GdacPan R2.
patrz: AMNIOŁ, ANGIOŁ, ANIOŁ, ANIOŁ, ANJOŁ, ANNIOŁ, JAMIOŁ, JANIOŁ, JENIOŁ
– W stárych Apostolskich Kánonáchm jako je D. Meisn. [...] wyliczá, Kánon 42 ták brzmi: [...] Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby kostki (kárty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.
patrz: APOSTOLSKI, APOSTOLSKI, APOSTOŁSKI
– Ktoż tedy przeciw wspomnionym słowom Apostolskim włosy zapusczać, y nimi pychę stroić będzie? GdacPan H3.
patrz: APOSTOLSKI, APOSTOLSKI, APOSTOŁSKI
– Arcysczęśliwy taki Pan, do ktorego majętności gdy przydziesz, albo przyjedziesz, usłyszysz od Poddanych: Mamy Oyca, a nie Pana. GdacPan 68.
patrz: ARCYSZCZĘŚLIWY
– Wszak też Dawid Krol był Cudzołożnikiem; y mnie wolno cudzołożyć y nierządu patrzyć. Piękna argumentacyja. GdacPan 103.
patrz: ARGUMENTACJA
– Wyznawam wszystkie Artykuły wiary ś. Krześcijańskiey. GdacPan 107.
patrz: ARTYKUŁ
– Jedno też Wy Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby mieycie báczność ná to, żebyście w szátách y w strojách zbytkow nie płodzili, jákoście to więc czynić zwykli. GdacPan 60.
patrz: BACZNOŚĆ
– Nie boycie się tych, ktorzy zábijáją ciáło, ále dusze zábić nie mogą. GdacPan 164.
patrz: BAĆ, BAĆ SIĘ, BOIĆ SIĘ, BOJAĆ SIĘ
– Nie trzebá [...] nikogo ná torturę (ná męki) bráć dla bádánia y wywiádowánia się prawdy: Wino (pijáństwo) zdradza (objáwia) tájemnice. GdacPan 8.
patrz: BADANIE
– Rzadkie [...] bywáją bánkiety (Biesiády, Uczty, Wesela, Krzciny, Pogrzeby) gdzieby śmiertelne grzechy nie były popełniáne. GdacPan 91.
patrz: BANKIET
– Owi są wielkiey nágány godni, ktorzy przy dworách szlácheckich y przy Pánách wielkich dárow Bożych hoynie używáją, często bánkietują, [...] á siádájąc do stołu y od stołu odchodząc języká do modlitwy żáłują. GdacPan 74.
patrz: BANKIETOWAĆ
– A Cicero powiedział [...] Wszyscy dobrzy y cnotliwi ludzie Szláchectwu sprzyjáją ; á też niemász Narodu ták bárbárzyńskiego y grubego, coby nie miał szláchty swojey. GdacPan 8.
patrz: BARBARZYNSKI, BARBARZYŃSKI, BARBARZYŃSKI
– Oblicza albo twarzy swoje bielidłami y rumienidłami (barwiczkami) malują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51.
patrz: BARWICZKA
– Y Wy, co się jescze podziśdzień malujecie, a twarzy wasze bieliczkujecie, y rumienidłami bryzdkiemi barwiczkujecie, Dyjabłu służycie. GdacPan 52.
patrz: BARWICZKOWAĆ
– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.
patrz: BESTIA
– Będę teraz záżywał świátá, poki mi służą látá. Y tákci ludzie bespieczni kwiát młodości swojey Dyjabłu ofiárują, á drożdże stárości dopiero Bogu ofiárowáć obiecują. GdacPan 167.
patrz: BEŚPIECZEN, BEŚPIECZNY, BEZPIECZEN, BEZPIECZEN, BEZPIECZNY, BEZPIECZNY, BIEZPIECZNY
– Bo gniew Páński wyrwie się nagle, á gdy będziesz naybespiecznieyszy przydzie ná cię porażká. GdacPan 157.
patrz: BEŚPIECZEN, BEŚPIECZNY, BEZPIECZEN, BEZPIECZEN, BEZPIECZNY, BEZPIECZNY, BIEZPIECZNY
– Y owszem tákich Bespieczniczkow wiele dziśia miedzy nimi [młodymi ludźmi]/ ktorzy resolutè y swowolnie żyją/ jákoby z śmierćią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją/ y cugle ná swawolą rospuszczáją [...]. GdacPan 157.
patrz: BEŚPIECZNICZEK, BEZPIECZNICZEK, BEZPIECZNICZEK
– Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia […] którzy […] jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją, y cugle ná swawolą rospuszczáją. GdacPan 157.
patrz: BEŚPIECZNIE, BEZPIECZNIE, BEZPIECZNIE, BEZPIECZNO, BEZPIECZNO
– Tego Bezbożniká Wy Pánowie (Szláchcicy) nie nászláduycie; á iż Bog nie wiele zacnego rodu do żywotá wiecznego obrał, co się już wyżey obszernie kilkákroć wspomniało: Więc chcecieli miedzy Wybránymi Bożymi mieysce mieć, pobożnie żyicie. GdacPan 160-161.
patrz: BEZBOŻNIK
– Oznáymił to potym [pobożny szlachcic Olbrycht] Káznodziei swemu pytájąc go, gdzieby te słowá w Biblijey nápisáne były, y cieszył się nimi aż do śmierci ná śmiertelney pościeli swojey. GdacPan 110.
patrz: BIBLIA
– Bo w Łácińskiey Bibliey, a zwłaszczá w Wulgácie położone są te słowá [...] skąd poznawamy, że tu Prorok S. rzecz ma nie o Szláchcicách pobożnych, ále o niezbożnych y zuchwáłych, ktorzy zbrodniámi sprosnymi przeciw Bogu występują. GdacPan 126-127.
patrz: BIBLIA
– Y Wy, co się jescze podziśdzień málujecie, á twaryz wásze bieliczkujecie, y rumienidłámi brzydkiemi bárwiczkujecie, Dyjabłu służycie. GdacPan 52.
patrz: BIELICZKOWAĆ
– Oblicza álbo twarzy swoje bielidłámi y rumienidłámi (bárwiczkámi) málują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51.
patrz: BIELIDŁO
– Ali one bielidłá y bárwiczki, ktorymi się były popiękrzyły, z twarzy spłynęły, że ná nich czarną, piegtą, zmarsczoną skorę widzieć było; y ták przed wszystkiemi w háńbie y sromocie zostáły. GdacPan 51.
patrz: BIELIDŁO
– Dniá onego odejmie Pan ochędostwá trzewikow (podwiązek) tákże czepce y noszenia (záwieszenia) Kołnierze (piżmowe jabłká) y manelle y zátyczki. Bieretki y zapony y bindy y przedniczki y náusznice. Pierścionki y tkanki. GdacPan 46.
patrz: BIERETKA
– Tániec powiáda, ktory jest wymysłem Szátáńskim ták się záwziął miedzy Chrześciány, zydy y Pogány, że też y nazacnieysze y naypodleysze Wesele, álbo jáka biesiádá bez niego nie może bydź. GdacPan 145.
patrz: BIESIADA, BIESIADA, BIESIEDA
– Słuchaycie tego Wy Páńskiego y Rycerskiego (Szlácheckiego) stanu ludzie, ktorzy w karániu poddánych swoich rozumowi hámowáć się dáć nie chcecie: One bez miłosierdzia ciemiężycie: álbo też z zápálczywości zbytniey bez miáry bijácie [...]. GdacPan 64.
patrz: BIJAĆ
– Po wszystkie dni żywotá swego ná biodrę uchrámowáć musiał [ksiądz zraniony przez szlachcica]. GdacPan 126.
patrz: BIODRA, BIODRO
– Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby w kostki (kárty y wárcáby) grywał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.
patrz: BISKUP
– Osobliwie Wy Mołoycowie to czynicie, ktorzy bywájąc dobrey myśli do fáfołow y rozruchow hániebnych, zkąd bitwy, pojedynki, náwet y mordy pochodzą, przyczynę dájecie. GdacPan 91.
patrz: BITWA
– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
patrz: BLAZGOŃ
– Bądźcie jáko on filozof Aristippus, o ktorym jeden Mąż Uczony świádczy, iż wielką przyjaźń wiodąc z Aeschinem Orátorem, przydáło się mu, że się z nim pogniewał, jáko to często miedzy nabliższymi y naymilszymi Przyjaciołmi bywa. GdacPan 93.
patrz: BLISKI
– Owszem y owi, coby kogo bluźniącego (klnącego) słyszeli, á tego zwierzchności nie oznáymiali, karánia uyść nie máją. GdacPan 105-106.
patrz: BLUŹNIĄCY
– Gdyby mię, rzekł Krol, był sromocił, tobym mu wam gwoli odpuścił; ále że Bogá bluźnieniem rozgniewał, przepuścić mu nie mogę. GdacPan 106.
patrz: BLUŹNIENIE
– Ktoby nápotym Krystusá mękę, rány y Sákrámeny jego S. językiem bluźnierskim sromocił, (co owi w zwyczáju máją, ktorzy z Niemiecká bliźnić zwykli mowiąc: Gocleydy, Gocfundy (Boże rány) Sákrámenty w Tobie) ten ma bydź tákiemu podległy kárániu. GdacPan 105.
patrz: BLUŹNIERSKI
– Jesteś Ty Pánie (Szláchcicu) y Ty inny Krześciáninie Bluźnierzem, Słowá Bożego y Sákrámetow S. Wzgárdzicielem. GdacPan 42-43.
patrz: BLUŹNIERZ
– To práwo Cesarz Carolus V ná Seymie Auszpurskim odnowił, y do niego przydał, że Bluźnierzowi język przekłoć, álbo zgołá urznąć miano. GdacPan 106.
patrz: BLUŹNIERZ
– Drugi bowiem ledwie gębę rozdziwi [!], á zá káżdym niemal słowem dla ládájákiey błáchey przyczynki sákrámenta. GdacPan 105.
patrz: BŁACHY, BŁAGI, BŁAHY, BŁAHY
– Przeto nie błądźcie, Bog się nie da z siebie náśmiewáć. GdacPan 140.
patrz: BŁĄDZIĆ
– Plautus Pogánin nápisał: Pięknieysza to jest rzecz stáć się Szláchcicem cnotą/ á niżeli się nim urodzić. Aristoteles y ten ták powiáda: Szláchectwo jest cnotá/ y bogáctwá stárożytne. GdacPan 119.
patrz: BOGACTWO, BOGACTWO, BOGACZTWO, BOGASTWO
– [Pan Bóg] Łáknące nápełnił dobrámi/ á bogacze znisczym puścił. GdacPan 17.
patrz: BOGACZ
– Przed Bogiem ták wiele Pan y Szláchcic naybogátszy, ják nayuboższy zebrak waży. GdacPan 60.
patrz: BOGATY
– Ja Bogu memu zá to karánie dziękuję; á lubom teraz ubogi, á wszákże stałem się w Bogu bárzo bogátym. GdacPan 81.
patrz: BOGATY
– Szláchcic pobożny y Bogá się bojący słowo Boże y Urząd Káznodzieyski ma w uczciwości. GdacPan 124.
patrz: BOJĄCY SIĘ
– Nie długo potym rozchorował się na śmierć; á gdy się stráchy y boleści śmierci przy nim znaydowáły/ Przyiaciele też konáiącego słowem Bożym cieszyli/ y upomináli/ áby dobry boy bojował/ zá grzechy swe żáłował/ y w wierze praw dziwey duszę swą Bogu poruczył y oddał [...]. GdacPan 78.
patrz: BOLEŚĆ
– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby tę wádę do siebie maią/ gdy do kościołá ná nabożenstwo przydą/ że się ráczey y więcey częścią spániem/ częścią szeptániem/ (gadániem/ rozmawiániem) częścią w modlitwách czytániem/ niźli słowa Bożego słuchániem zábáwiáią. Ná co ja sam ná ambonie stojąc nie raz z wielką sercá boleścią Pátrzyć muszę. GdacPan 21-22.
patrz: BOLEŚĆ
– Mam zá to, żeby się [ci, którzy nie wierzą w piekło] upámiętáli/ y o to stáráli/ żeby im czásu swego ná to mieysce mąk y boleści piekielnych przyść nie trzebá! GdacPan 133-134.
patrz: BOLEŚĆ
– tworami Boskiemi GdacPan 64.
patrz: BOSKI
– niełáski Bożey GdacPan 86.
patrz: BOŻY
– ...záczym kiedy się po wszystkie dni żywotá swego dosyć niecnoty ná świecie nápłodzą, á Bog sprawiedliwy chorobą śmiertelną je złoży aż się przed Bogiem bożą, y dopiero pokutowáć chcą: Kiedy duszá w gárdle... GdacPan 157.
patrz: BOŻYĆ SIĘ
– Gdy rozćiągniećie ręce swoje, woła sam Bog ná Grzeszniki, zákryję oczy od was, tákże gdy będźiećie przedłużáć modlitwy swoje nie wysłucham. GdacPan 42.
patrz: BÓG
– A on rzekł do nich: Usiłuycie, ábyście weszli przez ciásną bramę: Abowiem powiádam wam: Wiele ich będą chcieli wniść, ále nie będą mogli. GdacPan 142.
patrz: BRAMA, BRAMA, BRANA, BROMA, BRONA
– U tákichci nie skąpo, ktorzy Sługi Krystusowe przeklináć, szkálowáć, trádukowáć y brámowáć umieją. GdacPan 35.
patrz: BRAMOWAĆ
– Otoż záprosił onego Xiędzá swego ná Ucztę. A jáko go jedzeniem y piciem Páńskie uczestował: Posłał po Cyruliká (Bárwierzá) dał sobie y chłopom swoim brody ogolić. GdacPan 125-126.
patrz: BRODA
– [Cesarz Teodozjusz] Jákiś grzech sprosny popełniwszy bronił y oczyściał się tákże przykłádem Dáwidowym mowiąc: [...] Wszák y Dáwid zgrzeszył. GdacPan 103.
patrz: BRONIĆ SIĘ
– Lepiey w Niedzielę oráć y bronowáć, a niżeli táńcowáć. GdacPan 146.
patrz: BRONOWAĆ
– Szlachectwo utracáją [polscy szlachcice]/ ktorego Przodkowie ich nie ná burku/ ále ná rzeczách Rycerskich/ nie zá pieniądze/ ále száblą dostawáli. GdacPan 119.
patrz: BRUK, BRUK, BURK
– Izaż nie to jest dzisia u nas Szláchcic niestetyż w Polscze, ktoremu wszystko wolno, zábić, rozbić, nájecháć, gwałtem pánienkę wziąć, ná burku mieszkáć y Oyczyznę utrácić. GdacPan 119.
patrz: BRUK, BRUK, BURK
– Lecz że miedzy nimi [chrześcijanami] więcey słownych y málowánych/ á niżeli prawdziwych y rzeczywistych Krześcian/ ztąd to wybaczyć możemy/ iż się niektorzy tylko z wiáry bucą/ á dobrymi jey uczynkámi nie pokázują. GdacPan 106.
patrz: BUCIĆ SIĘ, BUCIĆ SIĘ, BUCZYĆ SIĘ
– Prożna tá chlubá y butá twojá, że się z Szláchectwá wynosisz, á zábáwámi Rycerskiemi y cnotámi szlácheckiemi zgołá go po sobie nie pokázujesz. GdacPan 121.
patrz: BUTA
– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráią oraz z ciáłem jako duch bydlęcy ktory ze krwią ginie. GdacPan 163.
patrz: BYDLĘCI, BYDLĘCI, BYDLĘCY, BYDLĘCY, BYDLĘCZY, BYDLIĘCZY
– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráją oraz z ćiáłem jáko duch bydlęcy ktory ze krwią ginie, ále máją byt swoy nieśmiertelny. GdacPan 163.
patrz: BYT
– On Celnik nie wiele słow używał w modlitwie, á przecie więcey spráwił u Bogá modlitwą swą krotką, niż Fárizeusz długą. GdacPan 41.
patrz: CELNIK, CELNIK, CZELNIK
– Y ztądci przed láty owi stárzy Rzymiánie Szláchtę w wielkiey cenie y wadze miewáli y onych do poważnych legácij záżywáli. GdacPan 5.
patrz: CENA, CENA, CZYNA
– Cicero już zá czásow swoich baczył że nowe Szláchectwo w lekkiey cenie było. GdacPan 2.
patrz: CENA, CENA, CZYNA
– Tákiego umysłu byłá y oná Páni, ktorá nie rádá do Kościołá chadzáłá. GdacPan 110.
patrz: CHADZAĆ, CHADZAĆ, CHADŻAĆ, CHODZAĆ
– Primislaus urodziwszy się z Chłopá Wieśniaká został Krolem Czeskim. GdacPan 17.
patrz: CHŁOP
– Wszyscy wobec to wiedzą, żem się ja z stárodawney y sławney fámilijey Rzymskiey urodził á tyś poszedł z Chłopá Wieśniáká. GdacPan 120.
patrz: CHŁOP
– Jedno było dziewczątko od dwunaści, á drugie Chłopczyk od dziesiąci lat. GdacPan 131.
patrz: CHŁOPCZYK
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: CHODZIĆ
– Wiedział bowiem, że fortuna est rotunda: Sczęście jest okrągłe; wnet się z człowiekiem obrocić może; Bo młyńcem chodzi. Kto dźiśia ná woźie/ iutro może bydź pod wozem. GdacPan Liiiiv.
patrz: CHODZIĆ
– Jáko Diná y Bethsábá o cnotę przyszły y czystość utráciły, gdy były ná przechadzkę wyszły. Ták jeszcze podziśdzień drugá Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy lekkomyślne przechadzki stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.
patrz: CHODZIĆ
– O ktorych Krześćiáninách D. Lutherus w tych słowiech mowi: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go używa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był? GdacPan Ddiiiiv.
patrz: CHRZEŚCIANIN, CHRZEŚCIJANIN, CHRZEŚCIJANIN, KRZEŚCIANIN
– Co się zdrowych tycze/ ci powinni się o to stáráć/ áby przynamniey raz do roku (iesli częściey do tego przysć nie mogą) do stołu Bożego przystępowáli: One bowiem słowá Lutherowe/ ktore położył w Przedmowie Kátechizmu máłego mowiąc: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go uzywa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był/ ścigáią się ná owe Krześciány/ ktorzy ná Tákowym mieyscu mieszkáią/ gdzie Wieczerzą Páńską wedle ustáwy Krystusowey máią/ tákże im iey indziey szukáć nie trzebá GdacPan Diiiv.
patrz: CHRZEŚCIANIN, CHRZEŚCIJANIN, CHRZEŚCIJANIN, KRZEŚCIANIN
– Sam Chtystus Pan ábowiem świádczy/ że Dyiabeł ná ten czás nie dáleko iest/ kiedy naśienie słowá Bożego rozsiewane bywa: tedy ten duszny Nieprzyiaciel niektorym /á zwłaszczá ospáłym Krześciánom słowo Boże z sercá wyrywa/ áby uwierzywszy nie byli zbáwieni. GdacPan D1.
patrz: CHRZEŚCIANIN, CHRZEŚCIJANIN, CHRZEŚCIJANIN, KRZEŚCIANIN
– A on rzekł do nich: Usiłuycie, ábyście weszli przez ciásną bramę: Abowiem powiádam wam: Wiele ich będą chcieli wniść, ále nie będą mogli. GdacPan 142.
patrz: CIASNY
– Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia […] którzy […] jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją, y cugle ná swawolą rospuszczáją. GdacPan 157.
patrz: CUGIEL
– Otoż záprosił onego Xiędzá swego ná Ucztę. A jáko go jedzeniem y piciem Páńskie uczestował: Posłał po Cyruliká (Bárwierzá) dał sobie y chłopom swoim brody ogolić. GdacPan 125-126.
patrz: CYROLIK, CYRULIK, CYRULIK
– O ktorych Krześćiáninách D. Lutherus w tych słowiech mowi: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go używa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć śię trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był? GdacPan Ddiiiiv.
patrz: CZTERYKROĆ, CZTERYKROĆ, CZTYRYKROĆ
– GdacPan 158.
patrz: DIABEŁ, DIABEŁ, DIACHEŁ, DYJABEŁ, DYJABOŁ
– Dyjabeł GdacPan 146.
patrz: DIABEŁ, DIABEŁ, DIACHEŁ, DYJABEŁ, DYJABOŁ
– GdacPan 161.
patrz: DIABEŁ, DIABEŁ, DIACHEŁ, DYJABEŁ, DYJABOŁ
– Trzebá umrzeć, nie tylko Chudzinom, ktorych powiedacie, frásunki gryzą, prácá przytępia, głod dobija, ále y wam Pánowie. GdacPan 114.
patrz: DOBIJAĆ
– Szlachectwo utracáją [polscy szlachcice]/ ktorego Przodkowie ich nie ná burku/ ále ná rzeczách Rycerskich/ nie zá pieniądze/ ále száblą dostawáli. GdacPan 119.
patrz: DOSTAWAĆ
– Dosyć mi do zbáwienia będzie, gdy przed śmiercią jednę álbo dwie godziny do pokuty mieć będę [...]. GdacPan 158.
patrz: DOSYĆ
– Dosyć o tym Przydatku/ y o kwestyjách z niego zebránych. GdacPan 72.
patrz: DOSYĆ
– Ci wszyscy w jednym domu nie bárzo wielkim z żonámi y dziatkámi swymi mieszkáli, á ták się pięknie z sobą zgadzali, że się inni ludzie temu dosyć wydziwić nie mogli. GdacPan 90.
patrz: DOSYĆ
– [...] Ponieważ, powiáda, Bog jest doświádczycielem serc ludzkich, nie potrzebá będzie wielomowności przy práwdziwey modlitwie [...] GdacPan 41.
patrz: DOŚWIADCZYCIEL
– Uczciwy tániec może być dozwolony. GdacPan 148.
patrz: DOZWOLONY
– D. Lutherus pisze o iednym Ateyczyku/ ktory w sześci álbo w siedmi leciech u stołu Bożego nie był. Ten/ iáko go Bog śmiertelną złożył chorobą/ nie mogł tego szczęścia w ostátecznym/ że ták rzekę/ dychániu dostąpić/ áby się był światością ciáłá y krwie Krystusowey posilił: Bo iáko mu iuż duszá ná ięzyku siedziáłá/ widząc że nie żárt/ posłał sobie po Xiędzá/ áby mu Wieczerzą Páńską usługował. GdacPan Diii.
patrz: DYCHANIE
– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.
patrz: DZIKI
– Co onego Szláchcicá ták wielce mierźáło, że mu się záráz z dworu forowáć kazał. GdacPan 126.
patrz: FOROWAĆ SIĘ
– Chćiał bowiem Bog ná tym Mężu pokazáć/ czego śię w onym drugim żywoćie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodźiewáć máią/ zwłasczá/ że owi wszyscy ludźie wszeteczni y plugáwomowni/ ktorzy ták gębę niewypárzoną máią/ że im z niey nic dobrego nie wychodźi /tylko słowá brzydkie y sprosne/ tego doznáią/ iż im iáko niewstydliwym Gádunom przypiekáć będą dobrze w piekle ozorow ich: [...]. GdacPan Kiiii.
patrz: GADUN
– Nie Xiądz/ ále Bogći to zákázuie/ ktory w stośie aż názbyt stroią/ y przed wielką pychą/ iáko śię gáláńćić máią/ nie wiedza/ o czym śię wyżey z Proroká Izájaszá powiedźiáło. Do tego/ iż mowićie/ że wam Xięża szat y stroiow nie Spráwuią: Przeto wolno śię wam nośić/ stroić/ y gálánćić/ iáko śię wam podoba y lubi: źle záprawdę mowićie: Boć y onemu Bogaczowi Xięża kosztownych y drogich szat nie spráwowáli: ále ie sam sobie zá swe własne pieniądze kupował; iednak przećie onymi ubiorámi swymi ták wielce przećiw Bogu grzeszył/ że też dla nich do piekłá muśiał. GdacPan Hiiiiv .
patrz: GALANCIĆ SIĘ
– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
patrz: GĘBA
– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
patrz: GĘBAL
– Nie długo potym podobno we dwie lecie tá Páni pyszna, ktora przed tym byłá bárzo sczęśliwa y dostátnia, ták byłá zubożáłá y do tákowego niedostátku przyszłá, że ná gnojewisku umárłá. GdacPan 84.
patrz: GNOJEWISKO, GNOJEWISKO, GNOJOWISKO
– NB. Xięże, ktory się rad opijasz y kárty grawaz Regentowie, Pánowie, Szláchtá y Osoby Urzędowe powinni też grze dáć pokoy, y kosterstwá zániecháć. GdacPan 149.
patrz: GRAWAĆ, GRAWAĆ, GRYWAĆ
– Biskup álbo Presbyter, Xiądz albo Dyakon, ktoryby kostki (karty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.
patrz: GRAWAĆ, GRAWAĆ, GRYWAĆ
– Trzebá umrzeć, nie tylko Chudzinom, ktorych powiedacie, frásunki gryzą, prácá przytępia, głod dobija, ále y wam Pánowie. GdacPan 114.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Potkáło to już onego Niezbożniká, ktory się po śmierci widziec dał, także mu ognisty język z gęby aż do ziemie wisiał, ktory on zębámi kąsał y gryzł. GdacPan 78.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– [...] jeśli się kto [...] nayduje co się tákich tájemnych grzechow, ktore sumnienie jego obciążáją, gryzą i trapią, dopuszczał, niechże je w czás wyzna [...] GdacPan 156.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Otoż się dlatego smuci, frásuje, y w sercu gryzie. Kto się zá zdrowego żywotá w nieczystości y pożądliwościách cielesnych kochał, ten przy ostátnim zgonie swoim myśli y wspomina sobie ná wszeteczeństwá, cudzołostwá, lubości y roskoszy przeszłe [..]. GdacPan 163.
patrz: GRYŹĆ SIĘ, GRYŹĆ SIĘ, GRZYŹĆ SIĘ
– [...] záczym idzie, że ludzie ták zacnego stanu, ják y podłego gminu co w pokoju, zgodzie y miłości nie żyją, gorszi są nád Dyjabły ktorzy się pospołu nie wádzą, nie gryzą, nie biją, nie rwą, ále się z sobą zgadzáją [...]. GdacPan 88.
patrz: GRYŹĆ SIĘ, GRYŹĆ SIĘ, GRZYŹĆ SIĘ
– Więc wliczbie zgodliwych, á nie swarliwych ludzi się znayduycie: W pokoju y jednocie S. się kochaycie; á jedni z drugiemi jáko psi y kotki pospołu się nie gryźcie: Boć beati pacifici: Błogosłáwieni spokoyni: ábowiem oni Synámi (Dziatkámi) Bożymi będą názwáni, mowi Syn Boży. GdacPan 92.
patrz: GRYŹĆ SIĘ, GRYŹĆ SIĘ, GRZYŹĆ SIĘ
– Nie mamy im ich gwałtem bráć (odeymowáć) gwałcić áni náruszáć: á kiedy Poddáni naszi czynią, co czynić powinni, powinnismy ná tym przestawáć. GdacPan 68.
patrz: GWAŁCIĆ
– Nuż tedy rzekł Krol: Gdy ja ná tym Morderzu spráwiedliwość wykonać każę: przywilejom y wolnościom wászym szlácheckim przez to żaden się gwałt nie stánie. GdacPan 9.
patrz: GWAŁT
– Gdyby mię, rzekł Krol, był sromocił, tobym mu wam gwoli odpuścił; ále że Bogá bluźnieniem rozgniewał, przepuścić mu nie mogę. GdacPan 106.
patrz: GWOLEJ, GWOLI, GWOLI, KWOLI
– Náwet y sámi Dyjabli przykłádem swoim nas do pokoju, zgody, jednoty y miłości prowádzą, jako sam zbáwiciel o tym świádczy mowiąc [...]. GdacPan 87.
patrz: JEDNOTA
– W stárych Apostolskich Kánonáchm jako je D. Meisn. [...] wyliczá, Kánon 42 ták brzmi: [...] Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby kostki (kárty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.
patrz: KANON
– Otoż przez to słowo Boże Duch S. w sercu ludzkim operuie y spráwuie/ że ten/ ktory twárdey kárczyce będąc przed tym mu się sprzećiwiał/ náostátek upor y zátwárdźiałość swoię uznawa/ do Bogá śię náwraca [...]. GdacPan Yv.
patrz: KARCZYCA
– Czego doznał on (Kártownik, Kosterá) ktory wszystko, co miał, przez gránie utrácił; á nie májąc nic jedno Cháłupę biedną, dáchowkę z niey pozdeymował y przedał, áby tylko pieniądze ná grę był mieć mogł. GdacPan 151-152.
patrz: KARTOWNIK
– Zrozumiałem z jednego wiáry godnego Mężá o jákimsi Graczu (Kártowniku, Kosterze) ktory, gdy wszystko przegrał, zęby w grze sádził, ktore potym przegrał, y one sobie z gęby powybijáć dał. GdacPan 152.
patrz: KARTOWNIK
– Lecz iż się pospolicie Kártownicy (Kosterowie) z chciwości zysku grą zábáwiáją; przetoż jest to grzech śmiertelny, y na duszy szkodliwy: Y ma mu káżdy w powołániu swoim, nie chceli sumnienia swego obrázić, mir wypowiedzieć. GdacPan 149.
patrz: KARTOWNIK
– [...] á miłości Krześciáńskiey, ktora zákrywa wielkość grzechu, nie zápominay; byś snadź nie był, jáko on Szláchcic nie dáleko Nyrenberku, ktory poddáne (Chłopy) swoje nie ináczey jedno Psámi názywał, one częstokroć dla márney y ládájákiey przyczynki niemiłosiernie aż do krwie kátował, y niezmiernymi robotámi trapił y obciążał. GdacPan 65.
patrz: KATOWAĆ
– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.
patrz: KOSTKA
– W pokojo y jednoćie S. się kochaycie; á jedni z drugiemi jáko pśi y kotki pospołu się nie gryżcie [...]. GdacPan 92.
patrz: KOTEK
– To byli wielcy Lekkomyślnicy/ ktorzy o domy y o Zony gráli (kosterowáli). GdacPan Uv.
patrz: LEKKOMYŚLNIK
– Agdy mu czásu iednego niektory zacny Szláchćic wyliczał/ iáko śię iednemu Mnichowi przysłuchywał/ ktory do ArcyBiskupá Lyońskiego ná śmiertelney pośćieli leżącego te słowá mowił: Bog człowieká/ kiedy żadnego polepszenia przy nim nie baczy/ opuscza/ y w opáczny umysł podawa [...]. GdacPan Liiii.
patrz: LIOŃSKI, LIOŃSKI, LYOŃSKI
– Bo w Łácińskiey Bibliey, a zwłaszczá w Wulgácie położone są te słowá [...] skąd poznawamy, że tu Prorok S. rzecz ma nie o Szláchcicách pobożnych, ále o niezbożnych y zuchwáłych, ktorzy zbrodniámi sprosnymi przeciw Bogu występują. GdacPan 126-127.
patrz: ŁACIŃSKI
– GELLIUS pisze/ że Atheneyczycy táki chwalebny przy Ucztách swoich zwyczay miewáli/ iż káżdy Gość non cupedias ciborum, sed argutias quaestionum, nie łákotliwość pokármow (nie łákoći/ álbo smáczne kąski) ále potrzebne y dowćipne (sztuczne) pytánia z sobą przynośić muśiał/ et quidem lepidas et minutas, á wprawdźie ućieszne y krotkie. GdacPan Kiii.
patrz: ŁAKOTLIWOŚĆ
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: ŁEB
– Nie chcą sobie zgołá nic dáć mowić; nie są/ iáko oná Xiężná Mekleburska/ ktora/ gdy iey Dworzánie oznáymili/ że ią Káznodźieiá nádworny z grzechow gromił/ odpowiedźiáłá: Umiem ia sztukę tákową/ iáko się mam z Káznodźieiámi y ludźmi obchodźić. GdacPan Ccii.
patrz: MEKLEBURSKI, MEKLEMBURSKI, MEKLEMBURSKI
– Co zá przyczyná/ że Bog niektorym Mędralom/ ktorzy sobie z wielkiey dwornośći y ćiekáwośći życzyli/ áby byli mogli Dyiabłá/ Duchá/ álbo pokusę iáką widźieć/ nie chćiał g woli czynić/ áni dopuśćić/ żeby tego/ czego żądáli/ dostąpili. GdacPan Ffii.
patrz: MĘDRALA, MĘDRALA, MĘDRELA
– Jedno też Wy Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby mieycie báczność ná to, żebyście w szátách y w strojách zbytkow nie płodzili, jákoście to więc czynić zwykli. GdacPan 60.
patrz: MIEĆ
– Wiedział bowiem, że fortuna est rotunda: Sczęście jest okrągłe; wnet się z człowiekiem obrocić może; Bo młyńcem chodzi. Kto dźiśia ná woźie/ iutro może bydź pod wozem. GdacPan Liiiiv.
patrz: MŁYNIEC
– Nie mowięć ia tego tym umysłem/ ábym kogo od długich modlitew odrywáć miał/ ile owych/ ktorzy máią osobliwy dar od Bogá do modlenia śię. GdacPan Fii.
patrz: MODLENIE SIĘ
– Przydźie do Kośćiołá/ słyszy Xiędzá każącego: á pod kazániem álbo śpi/ álbo z kim rozmawia/ o áwizách y nowinkách nikczemnych śię pyta; álbo w modlitewkách czyta/ álbo też náwet śmieszkow pátrzą: GdacPan Aaiiiv.
patrz: MODLITEWKA
– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.
patrz: MODLITWA
– Gdy rozćiągniećie ręce swoje, woła sam Bog ná Grzeszniki, zákryję oczy od was, tákże gdy będźiećie przedłużáć modlitwy swoje nie wysłucham. GdacPan 42.
patrz: MODLITWA
– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.
patrz: MODLITWA
– Wiele ich iest miedzy Osobámi Páńskiemi y Szlácheckiemi/ co śię modlą sine poenitentiâ, bez pokuty; w zbrodniách sprosnych żyią/ á zá nie nie pokutuią. Záczym też/ choćiay śię modłą/ wysłucháni bydź nie mogą/ iáko Duch Páński mowi: Bog Grzesznikow (niepokutuiących) nie wysłuchawa. GdacPan Fiiv.
patrz: MODŁA
– Y rzekł Pan: Aż śię wynoszą Corki Cyońskie/ á chodzą szyie wyćiągnawszy/ y mrugáiąc oczymá przechodzą śię: á podrygáiąc (drobno postępuiąc) trzewiczkámi skrzypáią (nogámi szelest czynią) Przetoż obłyśi Pan wierzch głowy Corek Syońskich; á Pan obnaży sromoty ich. GdacPan Fiijv v.
patrz: MRUGAĆ
– Nád to poruczył Beelzebub/ ponieważ zá żywotá rad Muzyki słuchał/ áby mu piekielni Muzykántowie zágráli/ ktorzy posłuszni będąc Beelzebubowi z Puzanow swoich piekielnych ogień mu do uszu wpusczáli/ tákże usty/ oczymá/ y nosem wychdźił. GdacPan Riiiv.
patrz: MUZIKANT, MUZYKANT, MUZYKANT
– Czásu iednego rzekł námienony X. Iordanus do niego te słowá: Miły synu/ słuchay serdeczney rády moiey: Kiedykolwiek ráno wstáiesz/ álbo spáć idźiesz: Albo śię zewłoczysz álbo obłoczysz; kiedy śie myiesz álbo stroisz/ ták myśl w sercu twoim: O moy Boże/ iákom ia teraz piękny/ á żyię w rádośćiách y roskoszách wszelákich! Ale o iák czarny y szpetny ná on czás bedę/ gdy mię Dyiabli smołą/ śiárką y żywicą polewáć będą. GdacPan Y.
patrz: MYĆ SIĘ
– Toż potkáło y onę Páńią (Szláchćiankę) ktorą sczęśćie y dobre dni ták rospycháły/ ták zbytkowáłá y rospustnie żyłá/ że śię w winie mywáłá/ á po pełnych beczkách miodu ná ogrod/ gdźie śię poźiemki rodźiły/ wylewáć kazáłá/ áby one poźiemki tym słodsze y smácznieysze były. GdacPan Liiiv.
patrz: MYWAĆ SIĘ
– Potym roskazał Sługom swoim Dyiabłom/ áby mu łáźnię nágotowáli: Bo wiem dobrze/ rzekł Beelzebub/ że śię zá żywotá rad mywał. GdacPan Riiiv.
patrz: MYWAĆ SIĘ
– Ná tym wypełniło się y jeszcze pełnić się będzie ná wszystkich Wieczerzy Páńskiey Wzgárdzicielách, niech będą zacnego álbo podłego stanu, co powiedział Pan Jezus: záprawdę powiádam wam, że żaden z Mężow tych, ktorzy wezwáni są, nie ukusi wieczerzy mojey. GdacPan 27.
patrz: NIECH
– Komu się chce niesczęścia [...], ten niechay jedno nieco zácznie z Xiędzem pobożnym á dosyć go mieć będzie. GdacPan 35.
patrz: NIECHAJ
– Gdyby teraz ktory Káznodziejá w bytności Pánow y Osob zacnych fukliwymi ná występki nástępował słowy: Nie szłoby im to w smák; áleby podobno tákiemu gorliwemu Káznodziei miásto łáski niełáską zápłácili [...]. GdacPan 125.
patrz: NIEŁASKA
– Metellus był niejáki Szláchcic Rzymski, rozumiáłá o nim Stárożytność, że miał bydź nieśmiertelnym. Odrugich rozumiano, że byli invulnerabiles, niepodobni do zránienia, pomárło to wszystko, żádnego nie widáć. GdacPan 115.
patrz: NIEPODOBIEN, NIEPODOBNY
– Tedyć to záprawdę háńbá y sromotá, że Krześciánie, ile owi mniemáni y málowáni, kiedy się schadzáją y pospołu bywáją, nic inszego jedno słowá brzydkie, nikczemne y nieprzystoyne mowią, ktorymi Duchá S. zásmucáją. GdacPan 76.
patrz: NIEPRZYSTOJNY
– Boć y miedzy wámi często á gęsto wszelákie burdy stanowi waszemu nieprzystoyne powstawáją [...]. GdacPan 88.
patrz: NIEPRZYSTOJNY
– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.
patrz: NIEROZUMNY
– Strászna to byłá u Rzymian/ gdy kogo ná śmierć sądzono; Iescze nie strászna/ choć Sędźiá ná Máiestaćie sądowym śiedźiał/ choć y ták z mieczem gotowym przytomny był: Ale skoro togę swoię szkárłatną wywroćił/ á podszewką czarną ná wierzch obroćił; záraz y snopki żołnierskie ná źiemię upadáły/ aż osądzony iuż zbladł/ y máło co dusze zátrzymawał w sobie. GdacPan Aaiiv.
patrz: NIESTRASZNA
– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráją oraz z ćiáłem jáko duch bydlęcy ktory ze krwią ginie, ále máją byt swoy nieśmiertelny. GdacPan 163.
patrz: NIEŚMIERTELNY
– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
patrz: NIEWYPARZONY
– [...] gdym chodził do kościoła słyszałem częstokroć na kazániu, że Káznodzieje przywodzili one słowá Augustyná S. [...] Wierz á jużeś pożywał. Nuż ja wierzę, że Krystus właśnie to ciáło, ktore przy Wieczerzy S. rozdawáne bywa, zá mię ná śmierć wydał [...]. GdacPan 32.
patrz: NOŻ, NUŻ, NUŻ
– Y zwykł był ten Pan pobożny mawiáć: Zda mi śię włáśnie/ kiedy ktory Pan (Szláchcic) álbo też Urzędnik nowe práwá/ nowe ciężary álbo obciążliwości ná poddánych wnosi y kłádzie/ iákoby drzewá donosił do ogniá piekielnego/ w ktorymbymiał gorzeć ná wieki/ etc. GdacPan .
patrz: OBCIĄŻLIWOŚĆ
– Przetoż obłysi Pan wierzch głowy Corek Syońskich; á Pan obnaży sromoty ich. GdacPan 46.
patrz: OBŁYSIĆ
– Ach Pánie, uchoway mię tego łáskáwie ábym ja ná to mieysce mąk piekielnych nie przyszedł, którem we śnie widział. Oby ná ten strászny przykład pámiętáli wszyscy Niezbożnicy, ktorzy piekłá nie wierzą [...]. GdacPan 133.
patrz: OBY
– Lecz iuż ći to ostátnia/ kiedy kto Bogá prawdźiwego pominąwszy y opuściwszy u Szátáná y sług iego pomocy szuka; Co widźiemy ná Krolu Ochozyaszu/ ktory czásu iednego spadłbył przez kratę do pokoiu swego Krolewskiego/ y ćięższko śię rozniemogł. GdacPan Bbiiii.
patrz: OSTATNIA
– [...] áleć go niespodzianie y jákoby w momencie y we mgnieniu oká śmierć záráźliwym duchem swoim otchnęłá y nagle umorzyłá, ták że się ciáłem y krwią Krystusową wiátykiem zbáwiennym ná onę drożkę niebezpieczną nie opátrzył. GdacPan 27.
patrz: OTCHNĄĆ
– Biskup wezwawszy przed się Kuchmistrzá, dał mu dobry Pacierz mowiąc: Tyś mi łákomstwem twoim wielkie spráwił. y ná szyję przywiodł niesczęście. GdacPan 37-38.
patrz: PACIERZ
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: PAN
– Toż potkáło y onę Pánią (Szláchciankę) ktorą sczęście y dobre dni ták rospycháły, ták zbytkowáłá y rospustnie żyła, że się w winie mywáłá. GdacPan 84.
patrz: PANI
– Ztąd się widzieć dáje, że Pánny y Pánie, ktore nagiemi y odkrytymi szyjámi, rámionámi y piersiámi pychę po sobie pokázują, Bogá wielce gniewáją y przez to ná káránie czesne y wieczne zárabiáją. GdacPan 50.
patrz: PANI
– Tu sobie przywodzę ná pámięć, com czásu niedawnego słyszał od jednego wiáry godnego Teologá, o jakiejśi zacnej M[iło]ściwey Pániey, ktora májąc w domu Służebnicę cięszko chorująca posłáłá po Xiędzá, áby ją ábsolwował y Sákramentem wieczerzy Páńskiey usługował. GdacPan 13.
patrz: PANI
– Komu się chce nieszczęścia [...] ten niechay jedno nieco zácznie z Xiędzem pobożnym á dosyć go mieć będzie. Páni Mátká mojá, są słowá Kurfirstá w spomnionego, záwsze mię wiernie od tego odwodziłá GdacPan 35.
patrz: PANI
– Rzadkie, powiáda, bywáią bánkiety (Biesiády, Uczty, Wesela, Krzciny, Pogrzeby) gdzieby śmiertelno grzechy nie były popełniáne; á zwłasczá od was Pániczkow swawolnych, ktorzy sobie nosá podlawszy niebespieczno kłotnie drugdy miedzy sobą miewácie. GdacPan 91.
patrz: PANICZYK
– Z cnotliwymi Pánienkámi w przyjácielstwo weszli, źeby ich potym tym pewniey w stan Małźeński źądáć mogli. GdacPan 147.
patrz: PANIENKA
– Y dlatego teź ludzie poboźni przed láty táńcem się náder brzydzili. Co poznáć moźemy z słow oney poboźney Pánienki Sáry: Nigdym się z tánecznikámi nie mieszáłá. Uczcie się tu Wy Pánienki ták zacnego jáko y podłego stanu, táńcá lekkomyślnego wystrzegáć. GdacPan 146.
patrz: PANIENKA
– Iescze podziśdzień druga Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.
patrz: PANNA
– Toż y Wy ták stanu zacnego jáko y podłego, co się nieczystotą paracie, czyńcie, á wszelkiemu wszeteczeństwu służbę wypowiedziawszy, czysty żywot prowadźcie. GdacPan 103.
patrz: PARAĆ, PARAĆ SIĘ
– Franciscus Carmaniola bedąc Pástuchą został Książęćiem Genuenskim. GdacPan Cii.
patrz: PASTUCH, PASTUCHA
– Albowiem gdyby wszedł do zgromádzenia wászego Mąż májąc pierścień złoty w szácie świetney, á wszedłby też Ubogi w podłym odzieniu. Y weyrzelibyście ná tego, co ma świetną szátę, á rzeklibyście mu: Ty siądź sám poczciwie. GdacPan 139.
patrz: PIERSCEN, PIERSCZIEN, PIERŚCIEŃ, PIERŚCIEŃ, PIERZCIEŃ, PIĘRŚCIĘŃ
– Prawdá, że go potym żáłował, ále y tam on Krol sczęśliwy: Bo rybę, ktora on Sygnet pożárłá, Rybacy ułowili, do zamku przynieśli, ktorą gdy rozpłatano, ználazł się w Ksieńcu pierścień. GdacPan 82.
patrz: PIERSCEN, PIERSCZIEN, PIERŚCIEŃ, PIERŚCIEŃ, PIERZCIEŃ, PIĘRŚCIĘŃ
– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.
patrz: PLUGAWOMOWNY
– Oto wiárá jego ustna nie będzie ważna y płatna, wedle onych wyżey przytoczonych słow Iákubá S. Pokaż mi wiárę twoję z dobrych Uczynkow twoich. GdacPan 109.
patrz: PŁATNY
– Zoczyła [...] Xiędzá [...] ktory ná łáwie leżał y twárdo spał, do ktorego poszedszy [królowa] pocáłowáłá go. GdacPan 34.
patrz: POCAŁOWAĆ
– Wielkiby to był, ktoremu wielkie sczęście pochlebiwszy, nápotym się z niego wyśmiać nie miáło. GdacPan 86.
patrz: POCHLEBIĆ, PODCHLEBIĆ
– Ogladájąc się ná to Stengerus nie káżde pijąństwo potępia/ ále niektore zá dozwolone ma: á rozumie to/ ktore się dobrą myślą názwáć może; jako ono mowią: Dobrey myśli był/ podweselił/ podpił/ podraczył/ podchmielił sobie. GdacPan 16.
patrz: PODCHMIELIĆ
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: PODDANY
– Do Bráctwá tych należy on Cesárzá Aureliuszá Dworzánin/ ktory przy dworze Cesárskim nic inszego nie czynił/ jedno że drugich podpajał/ y spełniáć przymuszał. GdacPan 26.
patrz: PODPAJAĆ
– Y rzekł Pan: Aż śię wynoszą Corki Cyońskie/ á chodzą szyie wyćiągnawszy/ y mrugáiąc oczymá przechodzą śię: á podrygáiąc (drobno postępuiąc) trzewiczkámi skrzypáią (nogámi szelest czynią) Przetoż obłyśi Pan wierzch głowy Corek Syońskich; á Pan obnaży sromoty ich. GdacPan Fiiiiv .
patrz: PODREGAĆ, PODRYGAĆ
– Ia mu nie tylko odpusczam/ ále mu y dźiękuię/ że mię przez ten policzkowy raz przestrzegł y upominał/ ábym śię gránia/ y innych zábaw stanowi moiemu nieprzystoynych wiárował. GdacPan Tiiiiv.
patrz: POLICZKOWY
– Co mi Ty o Dyiable y o piekle bredźisz? Wymysły to Popie/ ktorymi ludźi strászą; Ia wierzyc nie mogę/ áby piekło y Dyiabli bydź mieli. GdacPan Ziii.
patrz: POPI
– ...áli one bielidłá y bárwiczki, ktorymi się były popiękrzyły, z twarzy spłynęły... GdacPan 51.
patrz: POPIĘKSZYĆ SIĘ
– Oto Piorun uderzył w stoł/ potrzáskał/ pogruchotał y spalił go. GdacPan Bb.
patrz: POTRZASKAĆ
– Strászliwy przykład wylicza Cranzius historyk w te słowá: Gdy czásu jednego Arcy Biskup Mágdeburski táńcował, y drudzy z nim, dom upadł, y wszystkich z dopusczenia Bożego pozábijał. GdacPan 146.
patrz: POZABIJAĆ
– Tákże y Niewiásty, áby się ubiorem przystoynym ze wstydem y skromnością zdobiły, nie z tráfionymi włosámi [...]. GdacPan 53.
patrz: PRZYSTOJNY
– Miłosierdzie miedzy inszymi wszystkiemi Kreáturámi człowiekowi jest nayprzyzwoitsze [...]. GdacPan 63.
patrz: PRZYZWOITY
– Poszedszy tedy przyszedł przed gmách/ gdźie źli Duchowie pustowáli y száleli; pierwey iednák niż do izby wszedł/ upadł ná koláná swe/ Bogu śię poruszył/ y drzwi w imię Páńskie otworzył. GdacPan Bbiii .
patrz: PUSTOWAĆ
– Roskazał, áby onemu oskárzonemu [Szláchćicowi] pás, rápier, y insze szlácheckie insignia y ozdoby odięto; co gdy śię stáło, wyrzućił y wyglozował go z Rejestru szláchectwá mowiąc: Jáko Krol ma moc Szláchćicáuczynić, tak go też może degrádować z y syláchectwá zrzućić. GdacPan 8-9.
patrz: RAPIER, RAPIER, RAPIR
– Dlategoż też ludzie Swięci częstokroć o to Bogá prosili/ áby je tu w Szkole krzyża miewał/ y utrapieniem rozlicznym náwiedzał mowiąc z Augustynem S. Domine hic me seca, ure, ut in aeternum parcas: Pánie/ tu rąb/ pal/ ábyś ná wieki przepuścił! GdacPan 83.
patrz: RĄBAĆ, RĄBAĆ, RĘBAĆ, RUBAĆ
– Y Wy/ co się jescze podziśdzień málujecie/ á twarzy wásze bieliczkujecie/ y rumienidłámi brzydkiemi bárwiczkujecie/ Dyjabłu służycie/ etc. GdacPan 52.
patrz: RUMIDŁO, RUMIENIDŁO, RUMIENIDŁO
– Y będzie miásto wonnych rzeczy smrod: á miásto pása rozpasánie: á miásto utráfionych włosow (miásto zapráwek) będzie łysiná; á miásto szerokiey száty opasánie worem; á ná mieysce rumienidłá (miásto piękności) ogorzeliná. GdacPan 46.
patrz: RUMIDŁO, RUMIENIDŁO, RUMIENIDŁO
– Prawdá, że go potym żáłował, ále y tam on Krol sczęśliwy: Bo rybę, ktora on Sygnet pożárłá, Rybacy ułowili, do zamku przynieśli, ktorą gdy rozpłatano, ználazł się w Ksieńcu pierścień. GdacPan 82.
patrz: RYBA
– Lecz że miedzy nimi [chrześcijanami] więcey słownych y málowánych/ á niżeli prawdziwych y rzeczywistych Krześcian/ ztąd to wybaczyć możemy/ iż się niektorzy tylko z wiáry bucą/ á dobrymi jey uczynkámi nie pokázują. GdacPan 106.
patrz: RZECZYWISTY
– W tych słowiech słyszysz, ták Ty prostego, ják y Ty zacnego stanu człowiecze, jáko Syn Boży práwie rzetelnymi wyráźnymi y wyrozumiálnymi słowy świádczy, że nieomylnie piekło iest. GdacPan .
patrz: RZETELNY, RZETELNY, ZRZETELNY, ŹRZETELNY
– Mając w domu Służebnicę cięszko chorującą posłała [pani] po Xiędza, aby ją absolwował y Sakramentem wieczerzy Pańskiey usługował. GdacPan 13.
patrz: SAKRAMENT
– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby tę wádę do siebie maią/ gdy do kościołá ná nabożenstwo przydą/ że się ráczey y więcey częścią spániem/ częścią szeptániem/ (gadániem/ rozmawiániem) częścią w modlitwách czytániem/ niźli słowa Bożego słuchániem zábáwiáią. Ná co ja sam ná ambonie stojąc nie raz z wielką sercá boleścią Pátrzyć muszę. GdacPan 21-22.
patrz: SERCE
– Otoż się dlatego smuci, frásuje, y w sercu gryzie. Kto się zá zdrowego żywotá w nieczystości y pożądliwościách cielesnych kochał, ten przy ostátnim zgonie swoim myśli y wspomina sobie ná wszeteczeństwá, cudzołostwá, lubości y roskoszy przeszłe [..]. GdacPan 163.
patrz: SERCE
– Aleć to potym dáleko stráśnieysza będźie/ gdy obaczyćie onego strásznego Sędźiego ná swoim strászliwym stolcu śiedzącego [...]. GdacPan Aa2v.
patrz: STRASZNA
– Strászna to byłá u Rzymian/ gdy kogo ná śmierć sądzono [...]. GdacPan Aa2v.
patrz: STRASZNA
– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.
patrz: SZALONY
– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.
patrz: SZEPTANIE
– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.
patrz: SZKLENICA, SZKLENICA, ŚKLENICA
– [...] y iuż śię pełnią one słowá Prorockie: Syn ná Oycá nic nie dba/ á Corká sprzećiwia śię Mátce swoiey: Synowa odporna iest świekrze/ á człowiekowi nieprzyiaciolmi są domownicy iego. GdacPan Mv.
patrz: ŚWIEKRA, ŚWIEKRA, ŚWIOKRA
– Jáko Diná y Bethsábá o cnotę przyszły y czystość utráciły, gdy były ná przechadzkę wyszły. Ták jeszcze podziśdzień drugá Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy lekkomyślne przechadzki stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.
patrz: TANIEC, TANIEC, TONIEC
– Wzięli go tedy y wrzucili do głębokiego jeziorá ogniá piekielnego. záczym powstáło tákie trzáskánie, że się zdáło, jákoby się niebo y ziemiá były obálić chciáły. GdacPan 133.
patrz: TRZASKANIE
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: TRZESZCZEĆ
– Lepiey tyśiąc kroć umrzeć/ niźli przeklętego oczárowánego lekárstwá używáć/ ktore ćiáło uzdrowia/ á dusze zábiia. GdacPan Ccv.
patrz: TYSIĄCKROĆ
– Strigentius ktorego wzmiánká przedtym śię stáłá/ wspomina znowu przykład o jednym Mężu zacnym/ ktory czásu jednego umienił był pewnego dniá do stołu Bożego przystępowáć; ále niespodźianie muśiał śię w jákieyśi poważney spráwie w drogę puśćić/ ták że onego przedśięwźięćia swego do skutku przywieźć y Wieczery Páńskiey używáć nie mogł. GdacPan 25.
patrz: UMIENIĆ
– Záczym wźiąwszy miednićę z wodą/ [Phyrne] twarz sobie umyłá; co gdy one drugie pobieliczkowáne (pomálowáne) Szláchćianki czynić muśiáły: áli one bielidłá y bárwiczki/ ktorymi śię były popiękrzyły[!]/ z twarzy spłynęły/ że ná nich czarną/ piegátą/ zmarsczoną skorę widźieć było; yták przed wszystkiemi w háńbie y sromoćie zostáły. GdacPan Giii.
patrz: UMYĆ
– Day Boże! żeby śię tácy więcey ná świećie nie znaydowáli/ by snadź dla przewrotnych spraw swoich kiedykolwiek rádźi nie rádźi do piekłá wándrowáć nie muśieli/ według onych słow Prorockich: Dlatego rozszyrzyło piekło gárdło swoie/ y rozwárło nád miárę pasczekę swoię/ y zstąpi do niego Szláchtá y pospolstwo iego. GdacPan Qiiiiv .
patrz: WANDROWAĆ, WĘDROWAĆ, WĘDROWAĆ
– Wyznawam wszystkie Artykuły wiary ś. Krześcijańskiey. GdacPan 107.
patrz: WIARA
– Mamy tego znowu przykład ná onym bogátym Rospustniku y Roskoszniku/ ktory dusze swey zápomniawszy /o Bogá y Kośćioł zgołá nic nie dbał: żadney rozmowy przy stole/ gdy obiádował álbo wieczerzał/ o Bogu/ o niebie/ o Dyiable y o piekle zgołá ćierpieć nie chćiał. GdacPan Yv.
patrz: WIECZERZAĆ
– Iestem ia Chrześciánin/ ktory będąc tu w poymániu y w niewoli Tureckiey iák Poymániec ustáwicznie robić muszę; á iż wiem/ że teraz Chrześciánie w czáśie Wielkonocnym żyią/ y pámiątkę słáwnego z martwychwstánia Krystusowego obchodzą; Otoż y Ia przy ćięszkiey roboćie moiey śpiewam nabożne piosnki o zmartwychwstániu Zbáwićielá moiego/ ćiesząc śię tym/ że y mnie ku dobremu z martwych powstał. GdacPan Ev.
patrz: WIELKANOCNY, WIELKONOCNY
– Ieślim z krewkośći zgrzeszyłá/ á od sługi Bożego dlategom iest karána: Nie będę śię wielmi z tego wymawiáłá; ále będę Bogá o odpusczenie prośiłá/ y nápotym śię sprosnych grzechow zá pomocą Bożą uśilnie chroniłá;... GdacPan Ccii .
patrz: WIELMI, WIELMIE
– Primislaus urodziwszy się z Chłopá Wieśniaká został Krolem Czeskim. GdacPan 17.
patrz: WIEŚNIAK
– Wszyscy wobec to wiedzą, żem się ja z stárodawney y sławney fámilijey Rzymskiey urodził á tyś poszedł z Chłopá Wieśniáká. GdacPan 120.
patrz: WIEŚNIAK
– ...jákości też to nie pułrzeczy wysokiego bydź urodzenia: co z onych słow Wirgiliuszowych wybaczyć możemy gdy op Didonie, y jey sławnym y dawnym pokoleniu tak pisze... GdacPan 1-2.
patrz: WIRGILIUSZOWY
– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.
patrz: WŁOS
– ...we wszelkich spráwách teraz opilstwo przodkuie/ á że ták rzekę/ rey wodzi: bywáją zrękowiny (zmowiny/ u nas mowią zmowá) pijátyká bydź musi... GdacPan 43.
patrz: WODZIĆ
– ...á coby się mieli záraz a teneris wpráwowáć w bojaźń Bożą, y cnoty szlácheckie [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki... GdacPan 144.
patrz: WPRAWOWAĆ SIĘ
– ...z kościołá [...] jescze przed kazániem wyszłá, przeklinájąc gorliwego sługę Bożego przeciw przeklętey pysze wrzesczącego. GdacPan 61.
patrz: WRZESZCZĄCY
– Coż pomoże człowiekowi, choćby wszystek świát pozyskał, á ná duszy swoiey szkodował? álbo, co zá zámiánę da człowiek zá duszę swoię? GdacPan 162.
patrz: ZAMIAN, ZAMIANA
– zal mi was Wy zwádliwi, niespokoyni y niezgodliwi ludzie (Pánowie y Szláchcicy) co sobie przez zuchwáłe, swowolne y niepotrzebne zwády drogę do niebá zágradzacie. GdacPan 91.
patrz: ŻAL