– O PANSKIM Y SZLACHECKIM, álbo, RYCERSKIM STANIE DYSZKURS, Po ktorym w osobliwym Szkrypcie nástąpi KWESTYJEY o POJEDYNKACH Jeśli kto kogo ná pojedynek wyzwáć, á wyzwány bez obrázy sumnienia nań stáwić się może etc. CONTINUATIO, álbo Konanie Spisane/ y świádectwy Zacnych Uczonych y Záwołánych Mężow przez wszytkie litery Objecádłowe objáśnione Od X. ADAMA GDACIUSA, Fárárza Kluzborskiego. GdacPan k. tyt..

– Y przywodzi przez wszystkie litery Obiecádłowe wiele przykłádow ludzi stanu Páńskiego y Szlácheckiego, ktorych Bog wezwał y obrał [...]. GdacPan 137.

– Nie wiem co czynić, głowa mię boli, na jedzę nie mogę pomyślić. Ali mu drugi absolucyją daje mowiąc: Więc klin klinem wybić. GdacPan N2v.

– Kaznodzieja [...] upominał Pacyenta, aby grzechy swoje, a osobliwie jeden grzech [...] jawnie wyznał, ktory wyznawszy absolucyjey y rozgrzeszenia dostąpi. GdacPan V2.

– Mając w domu Służebnicę cięszko chorującą posłała [pani] po Xiędza, aby ją absolwował y Sakramentem wieczerzy Pańskiey usługował. GdacPan 13.

– Ach Panie Jezu pal je Ty tu, aby tam na wieki paleni nie byli. GdacPan 59.

– Ach gdybysmy Kaznodziejow y Spowiednikow naszych byli słuchali. GdacPan 51.

– Aniołowie S. z nieba na nas wołają: My jesteśmy niezliczoni, jest nas bez liczby wiele tysięcy, a oto wszyscy żyjemy w pokoju. GdacPan M1.

– Idźcie przeklęci w ogień wieczny/ ktory zgotowany jest Dyjabłu y Aniołom jego. GdacPan R2.

– W stárych Apostolskich Kánonáchm jako je D. Meisn. [...] wyliczá, Kánon 42 ták brzmi: [...] Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby kostki (kárty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.

– Ktoż tedy przeciw wspomnionym słowom Apostolskim włosy zapusczać, y nimi pychę stroić będzie? GdacPan H3.

– Arcysczęśliwy taki Pan, do ktorego majętności gdy przydziesz, albo przyjedziesz, usłyszysz od Poddanych: Mamy Oyca, a nie Pana. GdacPan 68.

– Wszak też Dawid Krol był Cudzołożnikiem; y mnie wolno cudzołożyć y nierządu patrzyć. Piękna argumentacyja. GdacPan 103.

– Wyznawam wszystkie Artykuły wiary ś. Krześcijańskiey. GdacPan 107.

– Jedno też Wy Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby mieycie báczność ná to, żebyście w szátách y w strojách zbytkow nie płodzili, jákoście to więc czynić zwykli. GdacPan 60.

– Nie boycie się tych, ktorzy zábijáją ciáło, ále dusze zábić nie mogą. GdacPan 164.

– Nie trzebá [...] nikogo ná torturę (ná męki) bráć dla bádánia y wywiádowánia się prawdy: Wino (pijáństwo) zdradza (objáwia) tájemnice. GdacPan 8.

– Rzadkie [...] bywáją bánkiety (Biesiády, Uczty, Wesela, Krzciny, Pogrzeby) gdzieby śmiertelne grzechy nie były popełniáne. GdacPan 91.

– Owi są wielkiey nágány godni, ktorzy przy dworách szlácheckich y przy Pánách wielkich dárow Bożych hoynie używáją, często bánkietują, [...] á siádájąc do stołu y od stołu odchodząc języká do modlitwy żáłują. GdacPan 74.

– A Cicero powiedział [...] Wszyscy dobrzy y cnotliwi ludzie Szláchectwu sprzyjáją ; á też niemász Narodu ták bárbárzyńskiego y grubego, coby nie miał szláchty swojey. GdacPan 8.

– Oblicza albo twarzy swoje bielidłami y rumienidłami (barwiczkami) malują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51.

– Y Wy, co się jescze podziśdzień malujecie, a twarzy wasze bieliczkujecie, y rumienidłami bryzdkiemi barwiczkujecie, Dyjabłu służycie. GdacPan 52.

– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.

– Bo gniew Páński wyrwie się nagle, á gdy będziesz naybespiecznieyszy przydzie ná cię porażká. GdacPan 157.

– Będę teraz záżywał świátá, poki mi służą látá. Y tákci ludzie bespieczni kwiát młodości swojey Dyjabłu ofiárują, á drożdże stárości dopiero Bogu ofiárowáć obiecują. GdacPan 167.

– Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia […] którzy […] jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją, y cugle ná swawolą rospuszczáją. GdacPan 157.

– Tego Bezbożniká Wy Pánowie (Szláchcicy) nie nászláduycie; á iż Bog nie wiele zacnego rodu do żywotá wiecznego obrał, co się już wyżey obszernie kilkákroć wspomniało: Więc chcecieli miedzy Wybránymi Bożymi mieysce mieć, pobożnie żyicie. GdacPan 160-161.

– Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia miedzy nimi [młodymi ludźmi], ktorzy resolute y swowolnie żyją, jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją. GdacPan 157.

– Bo w Łácińskiey Bibliey, a zwłaszczá w Wulgácie położone są te słowá [...] skąd poznawamy, że tu Prorok S. rzecz ma nie o Szláchcicách pobożnych, ále o niezbożnych y zuchwáłych, ktorzy zbrodniámi sprosnymi przeciw Bogu występują. GdacPan 126-127.

– Oznáymił to potym [pobożny szlachcic Olbrycht] Káznodziei swemu pytájąc go, gdzieby te słowá w Biblijey nápisáne były, y cieszył się nimi aż do śmierci ná śmiertelney pościeli swojey. GdacPan 110.

– Y Wy, co się jescze podziśdzień málujecie, á twaryz wásze bieliczkujecie, y rumienidłámi brzydkiemi bárwiczkujecie, Dyjabłu służycie. GdacPan 52.

– Oblicza álbo twarzy swoje bielidłámi y rumienidłámi (bárwiczkámi) málują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51.

– Ali one bielidłá y bárwiczki, ktorymi się były popiękrzyły, z twarzy spłynęły, że ná nich czarną, piegtą, zmarsczoną skorę widzieć było; y ták przed wszystkiemi w háńbie y sromocie zostáły. GdacPan 51.

– Dniá onego odejmie Pan ochędostwá trzewikow (podwiązek) tákże czepce y noszenia (záwieszenia) Kołnierze (piżmowe jabłká) y manelle y zátyczki. Bieretki y zapony y bindy y przedniczki y náusznice. Pierścionki y tkanki. GdacPan 46.

– Tániec powiáda, ktory jest wymysłem Szátáńskim ták się záwziął miedzy Chrześciány, zydy y Pogány, że też y nazacnieysze y naypodleysze Wesele, álbo jáka biesiádá bez niego nie może bydź. GdacPan 145.

– Słuchaycie tego Wy Páńskiego y Rycerskiego (Szlácheckiego) stanu ludzie, ktorzy w karániu poddánych swoich rozumowi hámowáć się dáć nie chcecie: One bez miłosierdzia ciemiężycie: álbo też z zápálczywości zbytniey bez miáry bijácie [...]. GdacPan 64.

– Po wszystkie dni żywotá swego ná biodrę uchrámowáć musiał [ksiądz zraniony przez szlachcica]. GdacPan 126.

– Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby w kostki (kárty y wárcáby) grywał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.

– Osobliwie Wy Mołoycowie to czynicie, ktorzy bywájąc dobrey myśli do fáfołow y rozruchow hániebnych, zkąd bitwy, pojedynki, náwet y mordy pochodzą, przyczynę dájecie. GdacPan 91.

– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.

– Bądźcie jáko on filozof Aristippus, o ktorym jeden Mąż Uczony świádczy, iż wielką przyjaźń wiodąc z Aeschinem Orátorem, przydáło się mu, że się z nim pogniewał, jáko to często miedzy nabliższymi y naymilszymi Przyjaciołmi bywa. GdacPan 93.

– Owszem y owi, coby kogo bluźniącego (klnącego) słyszeli, á tego zwierzchności nie oznáymiali, karánia uyść nie máją. GdacPan 105-106.

– Gdyby mię, rzekł Krol, był sromocił, tobym mu wam gwoli odpuścił; ále że Bogá bluźnieniem rozgniewał, przepuścić mu nie mogę. GdacPan 106.

– Ktoby nápotym Krystusá mękę, rány y Sákrámeny jego S. językiem bluźnierskim sromocił, (co owi w zwyczáju máją, ktorzy z Niemiecká bliźnić zwykli mowiąc: Gocleydy, Gocfundy (Boże rány) Sákrámenty w Tobie) ten ma bydź tákiemu podległy kárániu. GdacPan 105.

– To práwo Cesarz Carolus V ná Seymie Auszpurskim odnowił, y do niego przydał, że Bluźnierzowi język przekłoć, álbo zgołá urznąć miano. GdacPan 106.

– Jesteś Ty Pánie (Szláchcicu) y Ty inny Krześciáninie Bluźnierzem, Słowá Bożego y Sákrámetow S. Wzgárdzicielem. GdacPan 42-43.

– Drugi bowiem ledwie gębę rozdziwi [!], á zá káżdym niemal słowem dla ládájákiey błáchey przyczynki sákrámenta. GdacPan 105.

– Przeto nie błądźcie, Bog się nie da z siebie náśmiewáć. GdacPan 140.

– Plautus Pogánin nápisał: Pięknieysza to jest rzecz stáć się Szláchcicem cnotą/ á niżeli się nim urodzić. Aristoteles y ten ták powiáda: Szláchectwo jest cnotá/ y bogáctwá stárożytne. GdacPan 119.

– [Pan Bóg] Łáknące nápełnił dobrámi/ á bogacze znisczym puścił. GdacPan 17.

– Ja Bogu memu zá to karánie dziękuję; á lubom teraz ubogi, á wszákże stałem się w Bogu bárzo bogátym. GdacPan 81.

– Przed Bogiem ták wiele Pan y Szláchcic naybogátszy, ják nayuboższy zebrak waży. GdacPan 60.

– Szláchcic pobożny y Bogá się bojący słowo Boże y Urząd Káznodzieyski ma w uczciwości. GdacPan 124.

– Nie długo potym rozchorował się na śmierć; á gdy się stráchy y boleści śmierci przy nim znaydowáły/ Przyiaciele też konáiącego słowem Bożym cieszyli/ y upomináli/ áby dobry boy bojował/ zá grzechy swe żáłował/ y w wierze praw dziwey duszę swą Bogu poruczył y oddał [...]. GdacPan 78.

– Mam zá to, żeby się [ci, którzy nie wierzą w piekło] upámiętáli/ y o to stáráli/ żeby im czásu swego ná to mieysce mąk y boleści piekielnych przyść nie trzebá! GdacPan 133-134.

– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby tę wádę do siebie maią/ gdy do kościołá ná nabożenstwo przydą/ że się ráczey y więcey częścią spániem/ częścią szeptániem/ (gadániem/ rozmawiániem) częścią w modlitwách czytániem/ niźli słowa Bożego słuchániem zábáwiáią. Ná co ja sam ná ambonie stojąc nie raz z wielką sercá boleścią Pátrzyć muszę. GdacPan 21-22.

– tworami Boskiemi GdacPan 64.

– niełáski Bożey GdacPan 86.

– ...záczym kiedy się po wszystkie dni żywotá swego dosyć niecnoty ná świecie nápłodzą, á Bog sprawiedliwy chorobą śmiertelną je złoży aż się przed Bogiem bożą, y dopiero pokutowáć chcą: Kiedy duszá w gárdle... GdacPan 157.

– Gdy rozćiągniećie ręce swoje, woła sam Bog ná Grzeszniki, zákryję oczy od was, tákże gdy będźiećie przedłużáć modlitwy swoje nie wysłucham. GdacPan 42.

– A on rzekł do nich: Usiłuycie, ábyście weszli przez ciásną bramę: Abowiem powiádam wam: Wiele ich będą chcieli wniść, ále nie będą mogli. GdacPan 142.

– U tákichci nie skąpo, ktorzy Sługi Krystusowe przeklináć, szkálowáć, trádukowáć y brámowáć umieją. GdacPan 35.

– Otoż záprosił onego Xiędzá swego ná Ucztę. A jáko go jedzeniem y piciem Páńskie uczestował: Posłał po Cyruliká (Bárwierzá) dał sobie y chłopom swoim brody ogolić. GdacPan 125-126.

– [Cesarz Teodozjusz] Jákiś grzech sprosny popełniwszy bronił y oczyściał się tákże przykłádem Dáwidowym mowiąc: [...] Wszák y Dáwid zgrzeszył. GdacPan 103.

– Lepiey w Niedzielę oráć y bronowáć, a niżeli táńcowáć. GdacPan 146.

– Izaż nie to jest dzisia u nas Szláchcic niestetyż w Polscze, ktoremu wszystko wolno, zábić, rozbić, nájecháć, gwałtem pánienkę wziąć, ná burku mieszkáć y Oyczyznę utrácić. GdacPan 119.

– Szlachectwo utracáją [polscy szlachcice]/ ktorego Przodkowie ich nie ná burku/ ále ná rzeczách Rycerskich/ nie zá pieniądze/ ále száblą dostawáli. GdacPan 119.

– Lecz że miedzy nimi [chrześcijanami] więcey słownych y málowánych/ á niżeli prawdziwych y rzeczywistych Krześcian/ ztąd to wybaczyć możemy/ iż się niektorzy tylko z wiáry bucą/ á dobrymi jey uczynkámi nie pokázują. GdacPan 106.

– Prożna tá chlubá y butá twojá, że się z Szláchectwá wynosisz, á zábáwámi Rycerskiemi y cnotámi szlácheckiemi zgołá go po sobie nie pokázujesz. GdacPan 121.

– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráią oraz z ciáłem jako duch bydlęcy ktory ze krwią ginie. GdacPan 163.

– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráją oraz z ćiáłem jáko duch bydlęcy ktory ze krwią ginie, ále máją byt swoy nieśmiertelny. GdacPan 163.

– On Celnik nie wiele słow używał w modlitwie, á przecie więcey spráwił u Bogá modlitwą swą krotką, niż Fárizeusz długą. GdacPan 41.

– Cicero już zá czásow swoich baczył że nowe Szláchectwo w lekkiey cenie było. GdacPan 2.

– Y ztądci przed láty owi stárzy Rzymiánie Szláchtę w wielkiey cenie y wadze miewáli y onych do poważnych legácij záżywáli. GdacPan 5.

– Tákiego umysłu byłá y oná Páni, ktorá nie rádá do Kościołá chadzáłá. GdacPan 110.

– Wszyscy wobec to wiedzą, żem się ja z stárodawney y sławney fámilijey Rzymskiey urodził á tyś poszedł z Chłopá Wieśniáká. GdacPan 120.

– Primislaus urodziwszy się z Chłopá Wieśniaká został Krolem Czeskim. GdacPan 17.

– Jedno było dziewczątko od dwunaści, á drugie Chłopczyk od dziesiąci lat. GdacPan 131.

– Jáko Diná y Bethsábá o cnotę przyszły y czystość utráciły, gdy były ná przechadzkę wyszły. Ták jeszcze podziśdzień drugá Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy lekkomyślne przechadzki stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Wiedział bowiem, ęe fortuna est rotunda: Sczęście jest okrągłe; wnet się z człowiekiem obrocić może; Bo młyńcem chodzi. GdacPan 86.

– Co się zdrowych tycze/ ci powinni się o to stáráć/ áby przynamniey raz do roku (iesli częściey do tego przysć nie mogą) do stołu Bożego przystępowáli: One bowiem słowá Lutherowe/ ktore położył w Przedmowie Kátechizmu máłego mowiąc: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go uzywa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był/ ścigáią się ná owe Krześciány/ ktorzy ná Tákowym mieyscu mieszkáią/ gdzie Wieczerzą Páńską wedle ustáwy Krystusowey máią/ tákże im iey indziey szukáć nie trzebá GdacPan Diiiv.

– Sam Chtystus Pan ábowiem świádczy/ że Dyiabeł ná ten czás nie dáleko iest/ kiedy naśienie słowá Bożego rozsiewane bywa: tedy ten duszny Nieprzyiaciel niektorym /á zwłaszczá ospáłym Krześciánom słowo Boże z sercá wyrywa/ áby uwierzywszy nie byli zbáwieni. GdacPan D1.

– O ktorych Krześćiáninách D. Lutherus w tych słowiech mowi: Kto Sákrámentu S. nie prágnie/ áni go używa przynamniey czterykroć do roku/ obawiáć się trzebá/ żeby Sákrámentu S. nie wzgardzał/ y Krześciáninem nie był? GdacPan Ddiiiiv.

– A on rzekł do nich: Usiłuycie, ábyście weszli przez ciásną bramę: Abowiem powiádam wam: Wiele ich będą chcieli wniść, ále nie będą mogli. GdacPan 142.

– Tákich Bespieczniczkow wiele dzisia […] którzy […] jákoby z śmiercią przymierze uczyniwszy bespiecznie sobie we wszystkim poczynáją, y cugle ná swawolą rospuszczáją. GdacPan 157.

– Otoż záprosił onego Xiędzá swego ná Ucztę. A jáko go jedzeniem y piciem Páńskie uczestował: Posłał po Cyruliká (Bárwierzá) dał sobie y chłopom swoim brody ogolić. GdacPan 125-126.

– GdacPan 158.

– Dyjabeł GdacPan 146.

– GdacPan 161.

– Trzebá umrzeć, nie tylko Chudzinom, ktorych powiedacie, frásunki gryzą, prácá przytępia, głod dobija, ále y wam Pánowie. GdacPan 114.

– Szlachectwo utracáją [polscy szlachcice]/ ktorego Przodkowie ich nie ná burku/ ále ná rzeczách Rycerskich/ nie zá pieniądze/ ále száblą dostawáli. GdacPan 119.

– Dosyć mi do zbáwienia będzie, gdy przed śmiercią jednę álbo dwie godziny do pokuty mieć będę [...]. GdacPan 158.

– Ci wszyscy w jednym domu nie bárzo wielkim z żonámi y dziatkámi swymi mieszkáli, á ták się pięknie z sobą zgadzali, że się inni ludzie temu dosyć wydziwić nie mogli. GdacPan 90.

– Dosyć o tym Przydatku/ y o kwestyjách z niego zebránych. GdacPan 72.

– [...] Ponieważ, powiáda, Bog jest doświádczycielem serc ludzkich, nie potrzebá będzie wielomowności przy práwdziwey modlitwie [...] GdacPan 41.

– Uczciwy tániec może być dozwolony. GdacPan 148.

– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.

– Co onego Szláchcicá ták wielce mierźáło, że mu się záráz z dworu forowáć kazał. GdacPan 126.

– Chćiał bowiem Bog ná tym Mężu pokazáć/ czego śię w onym drugim żywoćie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodźiewáć máią/ zwłasczá/ że owi wszyscy ludźie wszeteczni y plugáwomowni/ ktorzy ták gębę niewypárzoną máią/ że im z niey nic dobrego nie wychodźi /tylko słowá brzydkie y sprosne/ tego doznáią/ iż im iáko niewstydliwym Gádunom przypiekáć będą dobrze w piekle ozorow ich: [...]. GdacPan Kiiii.

– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.

– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.

– Nie długo potym podobno we dwie lecie tá Páni pyszna, ktora przed tym byłá bárzo sczęśliwa y dostátnia, ták byłá zubożáłá y do tákowego niedostátku przyszłá, że ná gnojewisku umárłá. GdacPan 84.

– NB. Xięże, ktory się rad opijasz y kárty grawaz Regentowie, Pánowie, Szláchtá y Osoby Urzędowe powinni też grze dáć pokoy, y kosterstwá zániecháć. GdacPan 149.

– Biskup álbo Presbyter, Xiądz albo Dyakon, ktoryby kostki (karty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.

– Potkáło to już onego Niezbożniká, ktory się po śmierci widziec dał, także mu ognisty język z gęby aż do ziemie wisiał, ktory on zębámi kąsał y gryzł. GdacPan 78.

– [...] jeśli się kto [...] nayduje co się tákich tájemnych grzechow, ktore sumnienie jego obciążáją, gryzą i trapią, dopuszczał, niechże je w czás wyzna [...] GdacPan 156.

– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.

– Trzebá umrzeć, nie tylko Chudzinom, ktorych powiedacie, frásunki gryzą, prácá przytępia, głod dobija, ále y wam Pánowie. GdacPan 114.

– Otoż się dlatego smuci, frásuje, y w sercu gryzie. Kto się zá zdrowego żywotá w nieczystości y pożądliwościách cielesnych kochał, ten przy ostátnim zgonie swoim myśli y wspomina sobie ná wszeteczeństwá, cudzołostwá, lubości y roskoszy przeszłe [..]. GdacPan 163.

– Więc wliczbie zgodliwych, á nie swarliwych ludzi się znayduycie: W pokoju y jednocie S. się kochaycie; á jedni z drugiemi jáko psi y kotki pospołu się nie gryźcie: Boć beati pacifici: Błogosłáwieni spokoyni: ábowiem oni Synámi (Dziatkámi) Bożymi będą názwáni, mowi Syn Boży. GdacPan 92.

– [...] záczym idzie, że ludzie ták zacnego stanu, ják y podłego gminu co w pokoju, zgodzie y miłości nie żyją, gorszi są nád Dyjabły ktorzy się pospołu nie wádzą, nie gryzą, nie biją, nie rwą, ále się z sobą zgadzáją [...]. GdacPan 88.

– Nie mamy im ich gwałtem bráć (odeymowáć) gwałcić áni náruszáć: á kiedy Poddáni naszi czynią, co czynić powinni, powinnismy ná tym przestawáć. GdacPan 68.

– Nuż tedy rzekł Krol: Gdy ja ná tym Morderzu spráwiedliwość wykonać każę: przywilejom y wolnościom wászym szlácheckim przez to żaden się gwałt nie stánie. GdacPan 9.

– Gdyby mię, rzekł Krol, był sromocił, tobym mu wam gwoli odpuścił; ále że Bogá bluźnieniem rozgniewał, przepuścić mu nie mogę. GdacPan 106.

– Náwet y sámi Dyjabli przykłádem swoim nas do pokoju, zgody, jednoty y miłości prowádzą, jako sam zbáwiciel o tym świádczy mowiąc [...]. GdacPan 87.

– W stárych Apostolskich Kánonáchm jako je D. Meisn. [...] wyliczá, Kánon 42 ták brzmi: [...] Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby kostki (kárty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.

– Czego doznał on (Kártownik, Kosterá) ktory wszystko, co miał, przez gránie utrácił; á nie májąc nic jedno Cháłupę biedną, dáchowkę z niey pozdeymował y przedał, áby tylko pieniądze ná grę był mieć mogł. GdacPan 151-152.

– Zrozumiałem z jednego wiáry godnego Mężá o jákimsi Graczu (Kártowniku, Kosterze) ktory, gdy wszystko przegrał, zęby w grze sádził, ktore potym przegrał, y one sobie z gęby powybijáć dał. GdacPan 152.

– Lecz iż się pospolicie Kártownicy (Kosterowie) z chciwości zysku grą zábáwiáją; przetoż jest to grzech śmiertelny, y na duszy szkodliwy: Y ma mu káżdy w powołániu swoim, nie chceli sumnienia swego obrázić, mir wypowiedzieć. GdacPan 149.

– [...] á miłości Krześciáńskiey, ktora zákrywa wielkość grzechu, nie zápominay; byś snadź nie był, jáko on Szláchcic nie dáleko Nyrenberku, ktory poddáne (Chłopy) swoje nie ináczey jedno Psámi názywał, one częstokroć dla márney y ládájákiey przyczynki niemiłosiernie aż do krwie kátował, y niezmiernymi robotámi trapił y obciążał. GdacPan 65.

– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.

– W pokojo y jednoćie S. się kochaycie; á jedni z drugiemi jáko pśi y kotki pospołu się nie gryżcie [...]. GdacPan 92.

– To byli wielcy Lekkomyślnicy/ ktorzy o domy y o Zony gráli (kosterowáli). GdacPan Uv.

– Bo w Łácińskiey Bibliey, a zwłaszczá w Wulgácie położone są te słowá [...] skąd poznawamy, że tu Prorok S. rzecz ma nie o Szláchcicách pobożnych, ále o niezbożnych y zuchwáłych, ktorzy zbrodniámi sprosnymi przeciw Bogu występują. GdacPan 126-127.

– GELLIUS pisze/ że Atheneyczycy táki chwalebny przy Ucztách swoich zwyczay miewáli/ iż káżdy Gość non cupedias ciborum, sed argutias quaestionum, nie łákotliwość pokármow (nie łákoći/ álbo smáczne kąski) ále potrzebne y dowćipne (sztuczne) pytánia z sobą przynośić muśiał/ et quidem lepidas et minutas, á wprawdźie ućieszne y krotkie. GdacPan Kiii.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Jedno też Wy Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby mieycie báczność ná to, żebyście w szátách y w strojách zbytkow nie płodzili, jákoście to więc czynić zwykli. GdacPan 60.

– Wiedział bowiem, ęe fortuna est rotunda: Sczęście jest okrągłe; wnet się z człowiekiem obrocić może; Bo młyńcem chodzi. GdacPan 86.

– Gdy rozćiągniećie ręce swoje, woła sam Bog ná Grzeszniki, zákryję oczy od was, tákże gdy będźiećie przedłużáć modlitwy swoje nie wysłucham. GdacPan 42.

– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.

– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.

– Ná tym wypełniło się y jeszcze pełnić się będzie ná wszystkich Wieczerzy Páńskiey Wzgárdzicielách, niech będą zacnego álbo podłego stanu, co powiedział Pan Jezus: záprawdę powiádam wam, że żaden z Mężow tych, ktorzy wezwáni są, nie ukusi wieczerzy mojey. GdacPan 27.

– Komu się chce niesczęścia [...], ten niechay jedno nieco zácznie z Xiędzem pobożnym á dosyć go mieć będzie. GdacPan 35.

– Gdyby teraz ktory Káznodziejá w bytności Pánow y Osob zacnych fukliwymi ná występki nástępował słowy: Nie szłoby im to w smák; áleby podobno tákiemu gorliwemu Káznodziei miásto łáski niełáską zápłácili [...]. GdacPan 125.

– Metellus był niejáki Szláchcic Rzymski, rozumiáłá o nim Stárożytność, że miał bydź nieśmiertelnym. Odrugich rozumiano, że byli invulnerabiles, niepodobni do zránienia, pomárło to wszystko, żádnego nie widáć. GdacPan 115.

– Boć y miedzy wámi często á gęsto wszelákie burdy stanowi waszemu nieprzystoyne powstawáją [...]. GdacPan 88.

– Tedyć to záprawdę háńbá y sromotá, że Krześciánie, ile owi mniemáni y málowáni, kiedy się schadzáją y pospołu bywáją, nic inszego jedno słowá brzydkie, nikczemne y nieprzystoyne mowią, ktorymi Duchá S. zásmucáją. GdacPan 76.

– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.

– Dusze ludzkie są nieśmiertelne, ktore nie umieráją oraz z ćiáłem jáko duch bydlęcy ktory ze krwią ginie, ále máją byt swoy nieśmiertelny. GdacPan 163.

– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.

– [...] gdym chodził do kościoła słyszałem częstokroć na kazániu, że Káznodzieje przywodzili one słowá Augustyná S. [...] Wierz á jużeś pożywał. Nuż ja wierzę, że Krystus właśnie to ciáło, ktore przy Wieczerzy S. rozdawáne bywa, zá mię ná śmierć wydał [...]. GdacPan 32.

– Przetoż obłysi Pan wierzch głowy Corek Syońskich; á Pan obnaży sromoty ich. GdacPan 46.

– Ach Pánie, uchoway mię tego łáskáwie ábym ja ná to mieysce mąk piekielnych nie przyszedł, którem we śnie widział. Oby ná ten strászny przykład pámiętáli wszyscy Niezbożnicy, ktorzy piekłá nie wierzą [...]. GdacPan 133.

– [...] áleć go niespodzianie y jákoby w momencie y we mgnieniu oká śmierć záráźliwym duchem swoim otchnęłá y nagle umorzyłá, ták że się ciáłem y krwią Krystusową wiátykiem zbáwiennym ná onę drożkę niebezpieczną nie opátrzył. GdacPan 27.

– Biskup wezwawszy przed się Kuchmistrzá, dał mu dobry Pacierz mowiąc: Tyś mi łákomstwem twoim wielkie spráwił. y ná szyję przywiodł niesczęście. GdacPan 37-38.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Toż potkáło y onę Pánią (Szláchciankę) ktorą sczęście y dobre dni ták rospycháły, ták zbytkowáłá y rospustnie żyła, że się w winie mywáłá. GdacPan 84.

– Komu się chce nieszczęścia [...] ten niechay jedno nieco zácznie z Xiędzem pobożnym á dosyć go mieć będzie. Páni Mátká mojá, są słowá Kurfirstá w spomnionego, záwsze mię wiernie od tego odwodziłá GdacPan 35.

– Tu sobie przywodzę ná pámięć, com czásu niedawnego słyszał od jednego wiáry godnego Teologá, o jakiejśi zacnej M[iło]ściwey Pániey, ktora májąc w domu Służebnicę cięszko chorująca posłáłá po Xiędzá, áby ją ábsolwował y Sákramentem wieczerzy Páńskiey usługował. GdacPan 13.

– Ztąd się widzieć dáje, że Pánny y Pánie, ktore nagiemi y odkrytymi szyjámi, rámionámi y piersiámi pychę po sobie pokázują, Bogá wielce gniewáją y przez to ná káránie czesne y wieczne zárabiáją. GdacPan 50.

– Rzadkie, powiáda, bywáią bánkiety (Biesiády, Uczty, Wesela, Krzciny, Pogrzeby) gdzieby śmiertelno grzechy nie były popełniáne; á zwłasczá od was Pániczkow swawolnych, ktorzy sobie nosá podlawszy niebespieczno kłotnie drugdy miedzy sobą miewácie. GdacPan 91.

– Y dlatego teź ludzie poboźni przed láty táńcem się náder brzydzili. Co poznáć moźemy z słow oney poboźney Pánienki Sáry: Nigdym się z tánecznikámi nie mieszáłá. Uczcie się tu Wy Pánienki ták zacnego jáko y podłego stanu, táńcá lekkomyślnego wystrzegáć. GdacPan 146.

– Z cnotliwymi Pánienkámi w przyjácielstwo weszli, źeby ich potym tym pewniey w stan Małźeński źądáć mogli. GdacPan 147.

– Iescze podziśdzień druga Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.

– Toż y Wy ták stanu zacnego jáko y podłego, co się nieczystotą paracie, czyńcie, á wszelkiemu wszeteczeństwu służbę wypowiedziawszy, czysty żywot prowadźcie. GdacPan 103.

– Albowiem gdyby wszedł do zgromádzenia wászego Mąż májąc pierścień złoty w szácie świetney, á wszedłby też Ubogi w podłym odzieniu. Y weyrzelibyście ná tego, co ma świetną szátę, á rzeklibyście mu: Ty siądź sám poczciwie. GdacPan 139.

– Prawdá, że go potym żáłował, ále y tam on Krol sczęśliwy: Bo rybę, ktora on Sygnet pożárłá, Rybacy ułowili, do zamku przynieśli, ktorą gdy rozpłatano, ználazł się w Ksieńcu pierścień. GdacPan 82.

– Chciał bowiem Bog ná tym Mężu pokázáć, czego się w onym drugim żywocie wszyscy Blázgoniowie y niewstydliwi Gębalowie spodziewáć máją, zwłasczá, że owi wszyscy ludzie wszeteczni y plugáwomowni, ktorzy tak gębę niewypárzoną máją, że im z niey nic dobrego nie wychodzi [...] tego doznáją. GdacPan 77.

– Oto wiárá jego ustna nie będzie ważna y płatna, wedle onych wyżey przytoczonych słow Iákubá S. Pokaż mi wiárę twoję z dobrych Uczynkow twoich. GdacPan 109.

– Zoczyła [...] Xiędzá [...] ktory ná łáwie leżał y twárdo spał, do ktorego poszedszy [królowa] pocáłowáłá go. GdacPan 34.

– Wielkiby to był, ktoremu wielkie sczęście pochlebiwszy, nápotym się z niego wyśmiać nie miáło. GdacPan 86.

– Ogladájąc się ná to Stengerus nie káżde pijąństwo potępia/ ále niektore zá dozwolone ma: á rozumie to/ ktore się dobrą myślą názwáć może; jako ono mowią: Dobrey myśli był/ podweselił/ podpił/ podraczył/ podchmielił sobie. GdacPan 16.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Do Bráctwá tych należy on Cesárzá Aureliuszá Dworzánin/ ktory przy dworze Cesárskim nic inszego nie czynił/ jedno że drugich podpajał/ y spełniáć przymuszał. GdacPan 26.

– Y rzekł Pan: Aż śię wynoszą Corki Cyońskie/ á chodzą szyie wyćiągnawszy/ y mrugáiąc oczymá przechodzą śię: á podrygáiąc (drobno postępuiąc) trzewiczkámi skrzypáią (nogámi szelest czynią) Przetoż obłyśi Pan wierzch głowy Corek Syońskich; á Pan obnaży sromoty ich. GdacPan Fiiiiv .

– Ia mu nie tylko odpusczam/ ále mu y dźiękuię/ że mię przez ten policzkowy raz przestrzegł y upominał/ ábym śię gránia/ y innych zábaw stanowi moiemu nieprzystoynych wiárował. GdacPan Tiiiiv.

– Co mi Ty o Dyiable y o piekle bredźisz? Wymysły to Popie/ ktorymi ludźi strászą; Ia wierzyc nie mogę/ áby piekło y Dyiabli bydź mieli. GdacPan Ziii.

– ...áli one bielidłá y bárwiczki, ktorymi się były popiękrzyły, z twarzy spłynęły... GdacPan 51.

– Strászliwy przykład wylicza Cranzius historyk w te słowá: Gdy czásu jednego Arcy Biskup Mágdeburski táńcował, y drudzy z nim, dom upadł, y wszystkich z dopusczenia Bożego pozábijał. GdacPan 146.

– Tákże y Niewiásty, áby się ubiorem przystoynym ze wstydem y skromnością zdobiły, nie z tráfionymi włosámi [...]. GdacPan 53.

– Miłosierdzie miedzy inszymi wszystkiemi Kreáturámi człowiekowi jest nayprzyzwoitsze [...]. GdacPan 63.

– Roskazał, áby onemu oskárzonemu [Szláchćicowi] pás, rápier, y insze szlácheckie insignia y ozdoby odięto; co gdy śię stáło, wyrzućił y wyglozował go z Rejestru szláchectwá mowiąc: Jáko Krol ma moc Szláchćicáuczynić, tak go też może degrádować z y syláchectwá zrzućić. GdacPan 8-9.

– Dlategoż też ludzie Swięci częstokroć o to Bogá prosili/ áby je tu w Szkole krzyża miewał/ y utrapieniem rozlicznym náwiedzał mowiąc z Augustynem S. Domine hic me seca, ure, ut in aeternum parcas: Pánie/ tu rąb/ pal/ ábyś ná wieki przepuścił! GdacPan 83.

– Y Wy/ co się jescze podziśdzień málujecie/ á twarzy wásze bieliczkujecie/ y rumienidłámi brzydkiemi bárwiczkujecie/ Dyjabłu służycie/ etc. GdacPan 52.

– Y będzie miásto wonnych rzeczy smrod: á miásto pása rozpasánie: á miásto utráfionych włosow (miásto zapráwek) będzie łysiná; á miásto szerokiey száty opasánie worem; á ná mieysce rumienidłá (miásto piękności) ogorzeliná. GdacPan 46.

– Prawdá, że go potym żáłował, ále y tam on Krol sczęśliwy: Bo rybę, ktora on Sygnet pożárłá, Rybacy ułowili, do zamku przynieśli, ktorą gdy rozpłatano, ználazł się w Ksieńcu pierścień. GdacPan 82.

– Lecz że miedzy nimi [chrześcijanami] więcey słownych y málowánych/ á niżeli prawdziwych y rzeczywistych Krześcian/ ztąd to wybaczyć możemy/ iż się niektorzy tylko z wiáry bucą/ á dobrymi jey uczynkámi nie pokázują. GdacPan 106.

– W tych słowiech słyszysz, ták Ty prostego, ják y Ty zacnego stanu człowiecze, jáko Syn Boży práwie rzetelnymi wyráźnymi y wyrozumiálnymi słowy świádczy, że nieomylnie piekło iest. GdacPan .

– Mając w domu Służebnicę cięszko chorującą posłała [pani] po Xiędza, aby ją absolwował y Sakramentem wieczerzy Pańskiey usługował. GdacPan 13.

– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stanu Osoby tę wádę do siebie maią/ gdy do kościołá ná nabożenstwo przydą/ że się ráczey y więcey częścią spániem/ częścią szeptániem/ (gadániem/ rozmawiániem) częścią w modlitwách czytániem/ niźli słowa Bożego słuchániem zábáwiáią. Ná co ja sam ná ambonie stojąc nie raz z wielką sercá boleścią Pátrzyć muszę. GdacPan 21-22.

– Otoż się dlatego smuci, frásuje, y w sercu gryzie. Kto się zá zdrowego żywotá w nieczystości y pożądliwościách cielesnych kochał, ten przy ostátnim zgonie swoim myśli y wspomina sobie ná wszeteczeństwá, cudzołostwá, lubości y roskoszy przeszłe [..]. GdacPan 163.

– Strászna to byłá u Rzymian/ gdy kogo ná śmierć sądzono [...]. GdacPan Aa2v.

– Aleć to potym dáleko stráśnieysza będźie/ gdy obaczyćie onego strásznego Sędźiego ná swoim strászliwym stolcu śiedzącego [...]. GdacPan Aa2v.

– Ják bestyje bezrozumne żyjąc nie wierzą [Epikurowie], áby dusze po śmierci żyć miáły. GdacPan 164.

– Niektore Páńskiego y Szlácheckiego stánu Osoby tę wádę do śiebie máją, gdy do kośćiołá ná nabożeństwo przydą, że śię ráczey y więcey częśćią spániem, częśćią szeptániem (gádániem, rozmawiániem) częśćią w modlitwách czytáńiem, niźli słowá Bożego słuchániem zábáwiáją. GdacPan 21-22.

– [...] to się oni wolą wpráwowáć w zbytki, w pijátyki, kosterstwá, we wszeteczeństwá, jáko to, kufle dobrze wytrząsáć, szklenice zá zdrowie gryść, záloty stroić, táńcámi niezbednymi się báwić, kárty, wárcáby y kostki gráć, Sodomiją się mázáć. GdacPan 144-145.

– [...] y iuż śię pełnią one słowá Prorockie: Syn ná Oycá nic nie dba/ á Corká sprzećiwia śię Mátce swoiey: Synowa odporna iest świekrze/ á człowiekowi nieprzyiaciolmi są domownicy iego. GdacPan Mv.

– Jáko Diná y Bethsábá o cnotę przyszły y czystość utráciły, gdy były ná przechadzkę wyszły. Ták jeszcze podziśdzień drugá Pánná swowolnie pozbywa cnoty, kiedy lekkomyślne przechadzki stroi, y do táńcá chodzi. GdacPan 148.

– Wzięli go tedy y wrzucili do głębokiego jeziorá ogniá piekielnego. záczym powstáło tákie trzáskánie, że się zdáło, jákoby się niebo y ziemiá były obálić chciáły. GdacPan 133.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Strigentius ktorego wzmiánká przedtym śię stáłá/ wspomina znowu przykład o jednym Mężu zacnym/ ktory czásu jednego umienił był pewnego dniá do stołu Bożego przystępowáć; ále niespodźianie muśiał śię w jákieyśi poważney spráwie w drogę puśćić/ ták że onego przedśięwźięćia swego do skutku przywieźć y Wieczery Páńskiey używáć nie mogł. GdacPan 25.

– Wyznawam wszystkie Artykuły wiary ś. Krześcijańskiey. GdacPan 107.

– Wszyscy wobec to wiedzą, żem się ja z stárodawney y sławney fámilijey Rzymskiey urodził á tyś poszedł z Chłopá Wieśniáká. GdacPan 120.

– Primislaus urodziwszy się z Chłopá Wieśniaká został Krolem Czeskim. GdacPan 17.

– Dla ládájákiey przyczynki zá łby chodzicie, ná pojedynki się wywabiacie. GdacPan 91.

– Coż pomoże człowiekowi, choćby wszystek świát pozyskał, á ná duszy swoiey szkodował? álbo, co zá zámiánę da człowiek zá duszę swoię? GdacPan 162.

– zal mi was Wy zwádliwi, niespokoyni y niezgodliwi ludzie (Pánowie y Szláchcicy) co sobie przez zuchwáłe, swowolne y niepotrzebne zwády drogę do niebá zágradzacie. GdacPan 91.