– [...] Philtra te albo miłosne czáry, ciału y rozumowi szkodzą, z racyi szkodliwych swoich ingrediencyi, iákie są miesięczne odchody, nasienie, mozg kozi albo oślęcia małego, żywot hyeny alias wilka Azyatyckiego, virga lupi, Remora, kości ziemney żaby, lub krokodyla, á náybardziey szaley ziele, skorka z czoła źrzebięcia swieżo oźrzebionego, ktorego sam zapach klacze do szaleństwa przyprowadza, iáko otym wszytkim piszą Aristoteles, Plinius, Columella. ChmielAteny III 234.

– XI Pliniusz Naturalista powiada: że Hyeny; to iest Azyatyckiego wilka tłustość nią szmaruiąc; żołć suki czarney, iest obroną domu od czarow, nią kadząc; iako też krwią miesięczną podwoie domu smaruiąc. ChmielAteny III 265-266.

– CANTHARIDES to iest kantarydy, albo muchy Hiszpańskie, albo Scarabaei parvi; są zielone złotawym z wierzchu lsną sié kolorem; są zbyt gorącey, á suchey natury, dlatego od cerulikow idą in usum wezykatoriow. ChmielAteny III 319.

– Valfridus STRABO, albo STRABUS rodem Niemiec, Rabana uczeń y skrybent, Mnich Benedyktyn w Fuldzie Mieście Buchonii. Był Dziekanem u S: Galla, potym Opatem w Abbacyi Augia dives zwaney, pierwszy Autor Glosy ordinariyney na S: Pismo, ktorey potym w lat 280 przyczynił Anselmus Laudunensis. ChmielAteny III 690.

– W litera w Herbie koloru białego, na polu cżerwonym; zowie się Abdank albo Habdank, ktorym na 70. kilka Familii w Polszcze się pieczętuie. ChmielAteny III 60.

– Z rzeszota też wystrzegają się dawać jeść wieprzom, aby słonina nie była groszkowata, właśnie jak ospą osypana, skąd abominacja dla jedzącego, albo też zaraza. ChmielAteny III 369.

– Wspominaią Autorowie, położył y Morery Autor w swoim Dikcionarzu słowo, Abracadabra, od zaboynikow, czarnoksiężnikow zażywanego do sztuk czarowniczych. ChmielAteny III 267-268.

– Tak się ta pisze figura. ABRACADABRA ABRACADABR ABRACADAB ABRACADA ABRACAD ABRACA ABRAC ABRA ABR AB A ChmielAteny III 268.

– Daniel Huetius Biskup Abriceński oprocz Greckiego y Łacińskiego Orientalnych ięzykow bardzo swiadomy, wszytkie Opera Originesa w dwoch Tomach swiatu kommunikował, Greckim y Łacińskim ięzykiem. ChmielAteny III 665-666.

– [Piotr z Alkantary] leży w Hiszpanii w Biskupstwie Abuleńskim w miasteczku Arenae zwanym, gdzie proszącym przez Imie iego, wiele daie Bòg; ztąd nabożni Nowenne do niego odprawuią. ChmielAteny III 191.

– I u Pyrrusa Krola był w pierścieniu Achatek kamień ztąd nie oszacowanany iż na nim dziewięć muzow y Apollo Bożek wierszopisow byli wyrznięci. ChmielAteny III 340-341.

– Ciało iego [Dawida] pogrzebione w Ieruzalem w mieście Dawidowym na gorze Sion w grobie białego marmuru, gdzie meczet teraz Turecki, y grob ten adamaszkiem czerwonym poktyty. ChmielAteny III 133.

– Trzymał, iż po grzechu Adamowym zgładzona iest w ludziach wolność. ChmielAteny III 616.

– O RYBACH OSOBLIWYCH ADDENDA ChmielAteny III 283.

– BARBARY S. Panny Męcżennicżki 4. Grudnia. Scięta od Oyca Dioskora Poganina około Roku 260. cżyli 273. była wielką Adoratorką Troycy Nayś: trzy okna w wieży daiąc na tę pamiątkę. ChmielAteny III 131.

– Caecilius CYPRYANUS Afer, albo Afrykanczyk, rodem z Kartaginy, pierwszy też w Kartaginie Biskup Męczennik około Roku 261 czyli 258 dawniey troche. ChmielAteny III 612.

– L. APULEIUS Afer, alias Afrykańczyk, Filozof sekty Platona. Urodził się w Numidii Kraiu Afrykańskim, za Adriana Cesarza, napisał Mysticam aurei asini fabulam. ChmielAteny III 575.

– Z tych y wielu innych Autorow, ktorym więcey wierzę affirmuiącym, niż owym sciolom neguiącym, dokumenta wyprowadzę o Czarnoksięstwie, Czarach, Opętanych, Upierach, á naypierwey o Diable, tego wszystkiego Autorze, Promotorze, Fautorze. ChmielAteny III 202.

– Wysłali wlot Rzymianie Korneliusza Scipiona lat wtedy 24 maiącego na Kartagineńczykow w Hiszpanii grassuiących, ktorych ztamtąd na Gades wyspy wypędził, z tryumfem do Rzymu powrocił, znowu do Afryki movit greſſus, tam Afrykanow na 40 tyſięcy pokonał; ztąd Scipio Africanus rzeczony; Kartagineńczykowie boiąc się o siebie, z Włoch Annibala rewokowali, Scipiona sprobował serca y szczęścia, straciwszy swoich Kartagineńczykow na 20 tysięcy. ChmielAteny III 573.

– Na ich [żab] krakanie wielom nieprzyiemne, ile blisko wod mieszkaiącym, podaie sposob Mizaldus z Afrykana; aby swiece po nad brzegi stawiać, albo latarnie, tedy czyli się boiąc swiatła, czyli admiruiąc, ucichną. ChmielAteny III 462.

– L. APULEIUS Afer, alias Afrykańczyk, Filozof sekty Platona. Urodził się w Numidii Kraiu Afrykańskim, za Adriana Cesarza, napisał Mysticam aurei asini fabulam. ChmielAteny III 575.

– Caecilius CYPRYANUS Afer, albo Afrykanczyk, rodem z Kartaginy, pierwszy też w Kartaginie Biskup Męczennik około Roku 261 czyli 258 dawniey troche. ChmielAteny III 612.

– Do ktorych liczby należy SAMUEL z Rabina Chrześcianin natione Afrykańczyk, Oyczyzną z Marochium tamecznego kraiu, ktory po Arabsku napisał w Roku 1000 ksiąszkę, czyli. List do Rabina Jzaaka wtymże kraiu będącego z wielkiemi y iasnemi dowodami o przyściu iuż spełnionym Messiasza Chrystusa Pana; ktorą ksiąszkę Alfons Bonhomo Hiszpan Dominikan po Łacinie przetłumaczył z Arabskiego, Roku 1339 iuż nie raz w rożnym ięzyku przedrukowaną, ktorą y ia czytałem całę z profitem znacznym, iako ią często cytuię. ChmielAteny III 681.

– Zył około Roku 100. FULGENTIUS Swięty w Pismie y swieckiey nauce dobrze biegły, rodem Afrykańczyk, z Miasta Kartaginy, á Ruspy Miasta Afrykańskiego Biskup, S: Augustyna konfident, za panowania Trasimunda Krola Wandalow żyiący, ktoremu trzy swoie przypisał księgi, y wiele Listow de abstruſis ſermonibus, de Haereſi Ariana & Pelagiana, &c. de Trinitate & Jncarnatione, Praedestinatione, o Nayś: Pannie Kazanie, ChmielAteny III 631.

– W Kartaginie mieście Afrykańskim Ewangelią głosiła [św. Fotyna], tamże za Nerona Cesarza z synami y siostrami okrutnie mordowana. ChmielAteny III 143.

– PAKASSA zwierz Afrykańſki w Kroleſtwie Kongo w niższey Gwinei znayduiący się, tak wielki, iak bawoł, z rogami prostemi, uszyma na puł łokcia, ryk lwi, szerść ma białą z cętkami czerwonemi y czarnemi [...]. ChmielAteny III 284-285.

– W Afrykanskich owych kraiach, gdzie wody nie masz dla wielkiey posuchy y pozycyi, ten zwierz [wrotosierć] nie ma pragnienia, przecież w męcherzu [!] u niego obfita znayduie się woda, ktorey człek napiwszy się z pragnienia, też pragnienie gasi, y na potym na długi czas go bardzo utemporuie. ChmielAteny III 289.

– W Walencyi mieście Hiszpańskim, pokazuią Kielich agatowy twierdząc, iż iest z Wieczerzy także Pańskiey, Sit sub judice lis. ChmielAteny III 113.

– Cokolwiek w Ekonomice Gospodarskiey y polityczney, iako też w agrykulturze iest perfekcyi, wiek starożytny nam podał, czego wiek młody iako gotowego pilnuie, aby szło ad amussim, lub się też wydoskonaliło. ChmielAteny III 25.

– Ma iego [św. Joachima] Relikwie Kościoł Krakowski Akademicki S. Anny. ChmielAteny III 154.

– Leży [bł. Jan Kanty] w Kościele Akademickim u S. Anny w Krakowie w grobie wspaniałym. ChmielAteny III 161.

– Akatolicy mają go [Erazma z Rotterdamu] za swojego doktora i sekwitę. ChmielAteny III 259.

– [Hieronymus Cardanus] Nauczał w swych księgach blasphemè & impiè, że Prawo starozakonne Zydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon albo Ewangelia, od Jowisza y Merkuriusza; á zaś Alkoran Machometa od Słońca y Marsa. ChmielAteny III 607.

– ALOE, Aloes ziele, inaczey się zowie: Semper vivum Marinum; sok z niego iest bardzo gorzki, ale zdrowy. ChmielAteny III 335.

– Item warz wodę z fusem oliwnym, przysyp aloesu tartego, iak się woda wpuł wywarzy, tą wodą samą nasmaruy skrzynię, od mulow ią uwolnisz. ChmielAteny III 462.

– Ciała pod Kayrskiemi w Egipcie pyramidami od kilka tysięcy lat leżące całe, nie zepsute, nie są także Swięte y męczeńskie ciała, tylko kondyturą, balsamem, aloesem etc. konserwuiące się naturalnie, nie cudem, dla tego idą do aptek, nie do Relikwiarzow. ChmielAteny III 90.

– Czart nie raz się czyni Incubum, álbo succubum, alias (iák tu zowią na Rusi) latawcem albo latawicą, do tákiey przywodząc ludzi lubieżnych, niepowsciągliwych amoratow niecnoty, że albo białąglowę uformuie z powietrza dla nich urodziwą, miłosną, á czasem scirw z kąd porwawszy przy nim kładą, pokrywszy piękney amazyi postacią: álbo też dla białogłowy naturalney uwikłaney amorami lub cielesności appetyczney reprezentuią męszczyznę, wtedy się czyniąc Incubum, actum znią czyni venereum; z czego może białogłowa vere impraegnari, semine virili cali do aliunde allato, et debite applicato: z ktorey koniunkcyi człek się urodzi naturalny, duszę maiący y ciało iák wszyscy mamy. ChmielAteny III 208.

– Z Marcina Lutra Sekty, trzy inne urodziły się. Pierwsza Anabaptistow, ktorzy dzieciom dany Chrzest maiąc za niepomagaiący, w latach dorosłych chrzczą drugi raz. ChmielAteny III 657-658.

– Jakoż ieno BIBLIA POLSKA Katolicka z Drukarni wyszła Krakowskiey, zaraz Kalwinscy Ministrowie wydali drugą po swoiemu z błędami y złemi annotacyami w Brześciu. A tę samę Kalwińską Anabaptistowie, albo Nowokrzeczńcy zganiwszy, wydali inną gorszą. ChmielAteny III 595.

– Kto ma sposobność chować wiełkie myslistwo, powinien mieć, brytany smiałe z obrożami, charty doswiadczone, psy gończe, legawe, wyzły 2. Sieci wielorakie, sieci na przepiorki, gwintowki, ianczarki, fuzye, oszczepy, harapniki, kordelasy, roziazdy, wabiki na wszelkiego zwierza, smycze łancuszki, obroże, trąby, Ptaki, iastrzebie, krogulce, sokoły, berło, kocieł dla waru y zaparzenia psom, koryta, psiarnie wygodne ciepłe, na osobności, y odległym mieyscu, aby szczekanie, wycie psow, nie było inkomodacyą Pana, lub gości przytomnych. ChmielAteny III 427.

– Dawać z ochotą bez fałszu, zdobrą intencyą DZIESIęCINę wytyczną wszelkiego zboża; o ktorey Dziesięcinie tu agendi locus, co proszę z uwagą przeczytać, w sercu annotować. ChmielAteny III 496.

– A nie tylko nasi Kronikarze, (ktorzy by mogli propter ignominiam Gentis, takiego szpetnego traktamentu Senatorów nie wspomnieć) tego, nigdzie nie piszą dawni y ciekawi, ale áni Cudzoziemscy, ktorzy radzi to annotować, coby mogli naszemu zarzucić Narodowi. ChmielAteny III 51.

– Item żabę ziemną w nowe, gliniane włożywszy naczynie, y wposrod roli, araczey posianego zboża zakopawszy, iakąś antypatyą potaiemną wszelkie ptastwo żarłoczne oddala od zboża. ChmielAteny III 458.

– Apium zaś albo opich wszelkiemu rodzaiowi ryb iest lekarstwem, gdy na nich iest iaka zaraza. ChmielAteny III 467.

– Aby owce y krowy wiele dawały mleka, z zielonym opichem zmieszaną sol im dawać lizać, iak przychodzą z pola. ChmielAteny III 406.

– Czartowską to sprawą y mocą Apollina Delfickiego bałwan odpowiedzi dawał, owszem wszyscy owi pogan Bożkowie, czy rznięci, czy lani z metalu, czy wykuci z kámienia, gadali, y dziwne rzeczy czynili dla zabobonnych pogan, ale záwsze z iakim ich oszukaniem, iak princeps mendacii ie nákierował, przez nie mowił. ChmielAteny III 207.

– Kto chce bezować, álbo napuszczać drzewa, ku rożnemu sadzeniu, niech wezmie rano gnoiu końskiego swieżego co potrzeba, nagniecie soku z niego, przecedzi po kilka razy przez gęstą chustę; włoży w każdą kwartę soku onego tak wiele hałunu y gumy Arabskiey, ile ziarno bobowe. ChmielAteny III 508.

– Arabskie konie tak są rącze, że przez dzień, y przez noc, sto ubiegą mil. ChmielAteny III 272.

– Autorowie czynią Autorem Euzebiusza Wercelleńskiego, drudzy Atanazego Synaitę, inni Wincentego Lirineńskiego, inni Anonyma Teologa Francuskiego za Pipina albo Karola wielkiego kwitnącego; ktory dla zbicia błedow o pochodzeniu Ducha S. w Francyi wszczętych, ten skład skoncypował: inni Wigiliuszowi Tapseńskiemu (w Afryce) Biskupowi te Symbolum przypisuią, iż to on wieku piątego Wandalow Arianizmem zarażonych na Katolikow okrutnych, zbiiał tym składem swoim. ChmielAteny III 578.

– A tych sensow, rozumieć, wykładać, nie potrafi Pani Arianka, Luterka, Kalwinka, potrzeba tu głownego Teologa, dobrey wiary y postępkow, ufundowanego na explikacyi dawnych Oycow Swiętych, na zdaniu Konciliow, na pospolitey y generalnie przy iętey sentencyi u Doktorow Katolickich, nie nabłędnym Heretykow widzi mi się, iak mi się podoba. ChmielAteny III 592.

– W Azyi y kraiach Orientalnych były ogrody artificialne od wiekow dawnych sławne, owe Pensiles Horti, wiszące na powietrzu, alias na kolumnach y sklepieniu sadzone, kosztem Semiramidy Monarchini Assyriyskiey. w Afryce ogrody Hesperidum, to iest Còrek Hespera, czyli Atlasa koło miasta Lyxon, gdzie złote były iabłka. ChmielAteny III 428.

– Twierdził [Epicurus], iż swiatow iest bez liczby, że wszytko się zrosło z atomow, albo proszkow, a te są niezliczone, ktory błąd miał z Demokryta. ChmielAteny III 629.

– Jan COCHLAEUS Vendelsteynensis pod Norimbergą urodzony S. Teologii Doktor, Kanonik Moguncki, Wormacki y Frankofurteński, ktory tak żwawie na Heretykow powſtał, że wszytkie swoie Proventus na obronę Wiary S. katolickiey z ochotą obracał, y na wydanie więcey niżeli 40. ksiąg ażardował przeciwko nimże. ChmielAteny III 608-609.

– Iako też Czercy Manasteru Słowickiego (w ktorym Mnichow maią za swiętych ludzie prości) tey korrektury ksiąg przyiąć nie raczyli; à signanter Czerniec prosty FILIP ledwo Azbuki umieiący, toiest trochę czytać, nieprzyiął. ChmielAteny III 632.

– O SS. Relikwiach. [...] FILIPPA Apostola 1. Maia. Znaczy Philippus z Imienia, Bellicosum, albo Bellantium Amatorem. Nawracał Tatarow, Azyanow. Zył po smierci Chrystusowey Roku 22. z Hierapolu miasta Frygii do Rzymu zprowadzony. ChmielAteny III 140.

– [...] Philtra te albo miłosne czáry, ciału y rozumowi szkodzą, z racyi szkodliwych swoich ingrediencyi, iákie są miesięczne odchody, nasienie, mozg kozi albo oślęcia małego, żywot hyeny alias wilka Azyatyckiego, virga lupi, Remora, kości ziemney żaby, lub krokodyla, á náybardziey szaley ziele, skorka z czoła źrzebięcia swieżo oźrzebionego, ktorego sam zapach klacze do szaleństwa przyprowadza, iáko otym wszytkim piszą Aristoteles, Plinius, Columella. ChmielAteny III 234.

– XI Pliniusz Naturalista powiada: że Hyeny; to iest Azyatyckiego wilka tłustość nią szmaruiąc; żołć suki czarney, iest obroną domu od czarow, nią kadząc; iako też krwią miesięczną podwoie domu smaruiąc. ChmielAteny III 265-266.

– Dzieła Architektury te ſławne w ſwiecie |po potopie; wieża Babylońſka, miaſto Babylon, wielka Niniwe, ogrody wiszące y Pałace Semiramidy, Pyramidy Memfickie, Kościoł Salomonow, z ktorego Greccy Architekci naylepszą wzieli formę architectandi, według Willapanda. ChmielAteny III 352 sup.

– Co się działo Roku po stworzeniu swiata 3456. Ciała ich teraz leżą pod trzema kamieniami, przeciw Babilonu miasta w Zamku Kurkuk u Jakobitow w Azyi. ChmielAteny III 196 sup.

– TOPASIUS Topaz kamień rodzący się, czyli znayduiący na wyspie Topazos na morzu czerwonym, vulgo na Golfie Arabskim. Ieden się tam znalazł na łokci 4. długi, z ktorego wyrobiono posąg albo statuę dla Arsinoi czyli samey Arsinoi żony Ptolomeusza Filadelfa, y postawione w Bałwochwalniey złotey, mowi Pliniusz. ChmielAteny III 347.

– Polacy to słowo stemma, wykładaią Herb, niby herba to iest ziele, iż zielem portrety zacznych osob u Rzymianow in signum ich szlachectwa, w bałwochwalnicach w pewne swięta Pogańskie na koło wieńcżono, mowi Pliniusz [...]. ChmielAteny III 75.

– MULLUS inaczey Barbo, Barbus, Barbatus, po Polsku Barwena ryba morska, ále się znayduiąca y w rzekach, iako to w Warcie, tak nazwana à barba, niby od brody podobieństwa, alias od skory wiszącey przy wierzchniey wardze. Nad wszystkie ryby nayżarłocznieysza. ChmielAteny III 310.

– Bronił on [św. Bazyli] pochodzenia Ducha Swiętego, á iego Sekwitowie y Synowie, alias OO. Bazyliani na Pułnocy, bardzo go oppugnuią mowi Xiądz Teofil Rutka Soc: JESU. ChmielAteny III 600.

– Krew zebrana od wiernych podcżas scięcia iego [św. Jana Chrzciciela], doſtała ſię Kościołowi Donna Romita w Neapolu mieście (są tam Zakonnice przed tym Bazylianki teraz Benedyktynki). ChmielAteny III 148.

– TAXUS to iest Cis drzewo do iodły podobne, cale w sobie nie maiące wilgoci,chude niesoczyste. Ieſt w cudzych kraiach trucizną zarażone, iako to w Arkadyi, w Hiszpanii: u nas w Polszcze lubo się rodzi na Podolu w lesie Niedobor zwanym, na Pokuciu koło Skitu Manasteru Bazyliańskiego, y w Podgòrzu; iednak nie ma w sobie trucizny; ktora to podobno nazwana u Łacinnikow Toxicum, niby taxicum, od tego taxus drzewa. ChmielAteny III 334.

– IOZEFA B. Kalasancyusza Fundatora Piarum Scholarum smierć przypadła na dzień 25. Sierpnia Roku 1648. lat maiącego 92, Był Hiszpan natione, Kanonik, leży w Rzymie, beatyfikowany od Benedykta XIV. Roku 1748. ChmielAteny III 160.

– KATARZYNY B. de Ricciis (tak się Fámiliá zwáłá w Florencyi) Zákonu Káznodźieyskiego 13. Lutego. Lát 48. miesá nie iadłá, w Męce Páńskiey záwsze z płáczem zánurzoná: Pierścieniem od Chrystusá záślubioná, bliznámi obdárzoná. Umárłá Roku 1590. Leży w mieście Pratum w Xięstwie Florenckim od Klemensá XII. beátyfikowáná. ChmielAteny III 170.

– Albo też z tarcic będnarską robotą zrobić wielki kadłub, lub skrzynię, wody nie puszczaiącą ią osadzić mocno na dnie samym, dołu owego na studnię, y tak w owym kadłubie, lub skrzyni, murować powoli á dobrze, nim się struktura od wody podniesie. ChmielAteny III 470.

– Polowanie z Ptakiem na przepiorki, z roziázdem, y fuzyą na końcu żniw na bekasy; w Decembrze na wszelkiego zwierza. ChmielAteny III 427.

– Na Maxencyusza tyrana wielkie scelera w Rzymie pełniącego, à extra maenia nie wychylaiącego się z Bożkow przestrogi, ale tylko przez Wodzow y liczne woysko 198 Bellatorow zawieraiące, maiącego, wokowany Konstantyn z Gallii 88 tysięcy ludu ieno prowadzący, ale z wielką y pewną tryumfu nadzieią, bo widział (mowi Lactantius) we snie, czyli na iawie ku wieczorowi krzyż iasny na Niebie, y Pismo Greckiemi na nim literami wyrażone, tego sensu: In hoc signo vinces, mowi Euzebiusz. ChmielAteny III 650.

– Był tychże Lisowczykow Hetmanem y Kleczkowski czyli Woyciech czyli Hieronim, czyli Stanisław, a naypewniey Mąż tych wszystkich Imion Herbu Cholewa. On Ferdynandowi II. Cesarzowi Rzymskiemu wysłany na pomoc wielki y prędki Bellator. ChmielAteny III 39.

– ARISTOTELES Stagirita Stagirites, albo toiest rodem z Stagiry Miasta Macedońskiego, Syn Nikomacha Medyka y Fastiady Filozofa, Dyscypuł Platona, ale supra Magistrum, ktorego słuchał lat 20 w Atenach, Peripatetykow Xiąże, wzrostu małego, garbaty, bełkot, Alexandra wielkiego Krola Macedońskiego przez lat 10. ChmielAteny III 576.

– Osoby w stroiach rożnych narodow siedzące,żeby z daleka patrzącemu się zdawały iak żywe Tak podczas weſela IW. Imci Pana Stanisława Potockiego Starosty Halickiego teraz Woiewody Kiiowskiego z IW. Panną Maryanną Łaszczowną Woiewodzanką Bełzką w Lwowie w Pałacu na gorze wszystkie ulice lampami oliwnemi pięknie illuminowane były w nocy z perspektywą, iakom się napatrzył wyrostkiem będąc wtedy. ChmielAteny III 430.

– Dzwony też od Biskupa benedykowane, iako y dzwonki Loretańskie, wielką moc maią na oddalenie gradow burzy. ChmielAteny III 444.

– Toć ieszcze od czasow Apostolskich wypadło na swiat Prawo wstrzemięzliwości bezżeństwa. Nic nam lepiéy nie adumbruie Chrystusa Oblubieńca y Kościoła Oblubienicy iego, iako ta czystośc w Osobach Kapłańskich bezżennych, gdy żon niemaiąc czyste Panny, czystemu Chrystusowi Panieństwa Oblubieńcowi się wiecznie zaslubiaią. ChmielAteny III 14.

– Ieszcze Heretycy attakować czystości, y bezżeństwa Katolickich Kapłanow nieprzestaią [...]. ChmielAteny III 22.

– 7mo Pelagiusz Papież żyiący około Roku 555. Syciliyskim subdiakonom zaleca seriò, áby się Prawu Rzymskiego Kościoła respektem chowania bezżeństwa konformowali. ChmielAteny III 15.

– Franciscus z Niemieckiego sonat iednoż co bezżenny. ChmielAteny III 141.

– Nic nam lepièy nie adumbruie Chrystusa Oblubieńca y Kościoła Oblubienicy iego, iako ta czystośc w Osobach Kapłańskich bezżennych, gdy żon niemaiąc czyste Panny, czystemu Chrystusowi Panieństwa Oblubieńcowi się wiecznie zaslubiaią. ChmielAteny III 14.

– SARDANAPALUS syn Amacyndaraxisa, ostatni Monarcha Assyriyski, wielki scelerat, Bachusowi y Wenerze cały poświęcony, ktorego Arbaces Rządca Medow długo nie widzianego znalazłszy w Ninive w Zamku między licznym niewiast gronem purpurę przędzącego w stroiu białogłowskim, y innym do przędzy materie rozdaiącego, donisł [!] to innym Państwa Rządcom, y wlot skonfederowali się y sprzysięgli, oblegli go w Zamku przez dwie lecie; ale on promptior do ucieczki niż do potyczki. ChmielAteny III 685-686.

– SPHINX zwierz w ziemi Murzyńskiey w kraiu Trogledytow z rodzaiu małp, podobny wyższą częścią alias od głowy człekowi, z piersiami niby białogłowskiemi, kosmaty, z ogonem czarnym długim. ChmielAteny III 287.

– Do Fabryki murowaney instrumentow tych potrzeba, drąga żelaznego, kiiani, alias doybni żelazney, łancucha do ciągnienia kamienia, kielni, biki, motyki, kielofa albo oskardu, rydlow, młotka, łopaty żelazney, konwie, sypnia, skopca, cebrzykow, kary, łączek, sznurow, beczek na wodę, kafarete, blisko mieszkaiącego kowala, aby instrumenta reparował, stalił. ChmielAteny III 399.

– To iest prawda, że Pioro nie iest cep, ni radło, Ani pług, ni siekiera, ani też zwiiadło. A przecie z fatygować, tak zwykło Pisarza, Ják pług, istyk oracza, á bika mularza. ChmielAteny III 704.

– Jesli by zaś chciałeś te same iaio tak uczynione, miec w skorupie dokázeſz y tego tak natłucz (wprzod ususzywszy wpiecu ) skorup czystych, z iay naturalnych kurzych czy gęsich, natłucz w mozdzierzu na proch, wsyp bardzo wtęgi ocet, niech moknie, aż ſię obroci w massę iak smietana, albo bleywas rozprawny, weś pęźlika, y tą massą owe iaie wkoło posmaruy, włoż w wodę zimną iak stęże e owo malowidło, znowu ową massą smaruy, włoż w wodę zimną A tak skorupa się uformuie na iaiu. Sam tego probowałem. ChmielAteny III 508.

– Rrzecz [!] by wygodna była mieć bliską Pokoiow kuchnię, dla przyniesienia gorących potraw; tylko że dla ognia, niebespieczno, zasiekiwanie w Pokoiach inkommoduie, y budzi spiących, á przytym fetory zalatuią: satius tedy potrawy blaszanemi nakrywać kapturami, wynosząc z kuchni nastoł, albo w wazach, á kuchnie miec daleko. ChmielAteny III 361-362.

– Ta Chaldaica Paraphrasis nie wiele Czytelnikowi przynosi pożytku, ile Rabińskiemi zagęszczona fabułami, o dwoch Messiaszach, o Lamentacyi Boga, o Wniebowstąpieniu Moyżesza y ułupaniu Tablic z Tronu Bożego szafirowego, baiąca. ChmielAteny III 589.

– Tu się zaczyna przez Alfabet co znacznieysze Gospodarstwo; gdzie wiele sekretow cudzych wyczytasz. A A A ARCHITEKTURA albo budownictwo, ktore Grecy nazywaią Callitectoniam, albo Pulchrum Architecturae, á ta tak zdobi Kościoły, Pałace, y wszelkie struktury, iak urodziwą Damę stroy do twarzy y mody dobrany. ChmielAteny III 351.

– Był Tertullian ten bystrego dowcipu; wszelkiey y wielkiey nauki pełen, tylko mniey wymowny, y w pisaniu obscurus. ChmielAteny III 692.

– Tandem po pokucie w publicżney Processyi do kościoła przez S. Bazylego wyprowadzony z komorki; po całonocney S. Bazylego, y ludu zgromadzonego modlitwie cerograff oddany przez czarta widomie, á człek ow od czartowskiego prawa uwolniony, do swiętych Taiemnic przypuszczony był, zawsze odtąd cud wielki wszędzie głosił. ChmielAteny III 231.

– Gnoy żeby się wyprawił, w domu potrzeba mieć gnoiowisko iedne całoroczne, alias doł, do ktorego gnuy zrzucać, y wodą bagnistą go nalać, albo deszczowe wody, aby do niego spływały sporądzić, á tak kisnąc, sprawi się; ale te mieysce niech będzie gdzie w chłodzie, á przynaymniey nie na wielkiey spiece słońca, y wiatrach, bo moc wszystka wywietrzeie. ChmielAteny III 415.

– Miesiąc to dwanaście razy na Rok czyni według Aristotelesa, co słońce biegiem cáłorocznym raz sprawuie. ChmielAteny III 495.

– Scillę, alias cebulę Dioscorides medyk przeciw czarom we drzwiach radzi zawiesić: á Pliniusz radzi skórę z głowy albo pysek wilczy nade drzwiami lokować dla prezerwatywy od czarów. ChmielAteny III 259.

– Ná mieyscá poláne tłustością naskrobać kredy [...] na ostatek zmiec kredę, wytrzyi osrodką Chleba białego [...] ChmielAteny III 517.

– Item chmieliny od warzenia piwa dawać im [owcom]. ChmielAteny III 405.

– Antonius GVEVARA Hiszpan natione, z Zakonu Mnieyszych Braci Biskup Mendoweński, Kaznodzieia, Chronograf, y Konsiliarz Karola V. Cesarza Krola Hiszpańskiego. Napisał Horologium Principum, wszytko popieraiąc sentencyami wierszami etc. Montem Calvariae, Libros Epistolarum. Zył około Roku 1545. ChmielAteny III 636.

– Gilbertus GENEBRARDUS [...] Wydał na swiat pracy swoiey Opera Chronologie, y Chronografie, Kommentarze na Psalmy Dawidowe, Pienie Salomonowe, y na Ioela. ChmielAteny III 634.

– Zyć przestał Cicero laty przed Chrystusem naymniey 40 według Chronologòw. ChmielAteny III 612.

– Gilbertus GENEBRARDUS natione Francuz, z Powiatu Awerneńskiego z Prowincyi Lugduńskiey, z Mnicha Benedyktyna, Professor publiczny Krolewski w Paryżu, ięzyka uczący Hebrayskiego; potym Biskup tamże Akweński. Wydał na swiat pracy swoiey Opera Chronologie, y Chronografie, Kommentarze na Psalmy Dawidowe, Pienie Salomonowe, y na Ioela. ChmielAteny III 634.

– A lubo dobrze y z approbacyą swiata pisał namienione Roczne swe Dzieie ten uczony Purpurat, iednak nolenti, niektore w Historii y Chronologii iego wkradły się errory [...]. ChmielAteny III 601.

– Zył ten mądry y ciekawy Regnat od Stworzenia swiata około Roku 371 według Tablic Chronologicznych Augustyna Lubin Geografa Francuskiego, á przed Chrystusa Narodzeniem około lat 285. ChmielAteny III 677.

– On [Oktawiusz] uspokoiwszy Res Romanas, od Senatu y Pospulstwa obwołany Imperatorem y Augusti ab auge Imperii, tudziesz Potris Patriae otrzymał tytuł; on pierwszy Rzymską zaczął Monarchię Roku od stworzenia swiata 4024. Consularem Rempublicam annuam cale zniosłszy; ktora moc konsularna iuż odtąd tylko in titulos dawana, samym Cesarzom y kollegom, dla Chronologiczney należytey obserwancyi, y sławy aż do ostatniego in Occidente Consulá, ktory był według iednych Pisarzow Paulinus Iunior w Roku Pańskim 534 według drugich Fl. Bellizarius w Roko 535. ChmielAteny III 580.

– Augustinus TORNIELLUS [...] napisał Annales Ecclesiasticos od stworzenia swiata, do Roku swiata 4084 alias do Roku Chrystusowego 34 stylem iasnym, łatwym, pracą do wiary nie podobną, z należytym trudności wszelkiey ułatwieniem w Starym Testamencie occurrentis, z Chronologiczną, Geograficzną, Topograficzną illucydacyą, y opisaniem Ceremoniáłow, y obrządkow Zydowskich. ChmielAteny III 694.

– Iacobus TIRINUS [...] był Iezuita Antwerpczyk Belga, ktory wydał trzy Tomy: (drukuią teraz wdwoch) na Stary y Nowy Testament, z iasną pożyteczną pracowitą, á krotką explikacyą, każdey rzeczy wyprobowaniem, wszytkim Dzieiom w Pismie S: Chronologiczny czas należycie naznaczaiąc, przydał Indicem wszytkich rzeczy osobliwych w Pismie S: znayduiących się, iako też Indicem Authorum. ChmielAteny III 693.

– Na coż ta subiekcya dla żyda? czycż nie lepiey słudze y Chrześcianinowi sprzyiać? czyż nie lepiey anticipative do arędarza kwit posłać, y Podskarbiemu do rąk oddać pieniądze, aby ludziom płacił. ChmielAteny III 364.

– U nas w Polskim Narodzie, iak hoyne było serce dla BOGA w pierwszych Chrześcianach według Długosza y Kromera, że Mieczysław Monarcha Polski ieno Wiarę Swiętą przyiął, tak zaráz Dziesięciny odwszytkich, sobie Iure Haereditario do stołu Xiążęcego należące, disposuit na Kościoły, Bolesław zaś Chrobry pierwszy Regnant Polski, tak to strictè obwarował, że żołnierzow płacić Dziesięciny niechcących, á z tey racyi ieszcze Kapłanow biiących, gardłem kázał karać teste Cromero. ChmielAteny III 498-499.

– X. Rzączyński w swey Historyi naturalney ciekawey pisze, że w Prusiech znaleziono sztukę Bursztynu siedmniaście funtow ważącą, á w Pomeranii pul dwanasta funta. ChmielAteny III 342.

– Wielebny Xiądz Gaspar Knittel Iezuita Concione 1ma Pentecostes foliô 558. ledwie nie po wszystkich Swiata Narodach wywodzi, iak się któréy Nacyi ięzykami BOG zowie, co dla mądrego y ciekawego Cżytelnika iucundam et piam przyniesie materiam. ChmielAteny III 2.

– Czego Hugo ten sam by był niedokazał, całe y naydłuższe nato sakryfikuiąc życie; tantae molis erat ta rzecz, ale przybrał sobie uczonych, pilnych, ciekawych Braci za kompanow pracy, numero Pięćset, po rożnych Konwentach Katalog Osob, wiadomości o sobie godnych. ChmielAteny III 641.

– Curiosum genus hominum, ad cognoseendam vitam alienam, desidiosum ad corrigendam suam. Nie ieden iest Ostrowidz: patrząc na złość innych, Są ciekawi w poprawie drugiego, a siebie, Niewidzą, owszem kładą iako Swiętych w Niebie. ChmielAteny III 527.

– [...] czy to z nienawiści, czy to z zazdrości, ktora to, quoque alius gaudet, tangitur ipsa bonô, czyli to z chluby prożney, chcąc iako kawka Ezopowa w cudze przystroić się piorka, nie przywłaszczał, tylko Manifestanti, iako genuino et legitimo Authori, Offerendo se respectu praemissorum in casu alicuius exoriundae sibi iniuriae Iure acturum velle. ChmielAteny III 11 nlb.

– Cykorye wykopuią koło S. Michała y to w pogodny dzień. ChmielAteny III 434.

– Czerwony inkaust robią z cynobru dobrze utartego, y z gummą w letniey wodzie rozpuszczoną zmieszanego: item ubodzy robią z olchowey skory albo z cierniowych skorek ciasno ie warząc, y długo. Ieźli zaś długo chcesż mieć pismo konserwowane czerwone: utrzy cynobru na kamieniu z wodą, wysusz, wsyp w szklenicę, wley moczu, day chwilę moknąć: gdy się ustoi zley mocz zletka, y znowu wley swieżego, czyniąc to razy dziewięć. ChmielAteny III 522.

– W cudzych kraiach iako pisze Serenius w zielniku rożne wraz zboża mieszaią na piwo. W Anglii go robią z samey pszenicy, dlatego tuczy, dobrą sprawuie cerę; przydaią do niego cukru, cynamonu, gwozdzikow; w Belgium przydaią do tego samego miodu: winnych kraiach przydaią bobku, betoniki, szałwii, gorzyczki, cytwaru, gałganu, omanu, koryandru: ale takie piwo głowę psuie. ChmielAteny III 455.

– Wspominaią Autorowie, położył y Morery Autor w swoim Dikcionarzu słowo, Abracadabra od zaboynikow, czarnoksiężnikow zażywanego do sztuk czarowniczych. ChmielAteny III 267-268.

– Trzecia Magia iest Daemoniaca, prawdziwe Czarnoksięstwo, albo Czarownictwo dziwne czyniące skutki, z umową z czartem wyraźną, álbo domyślną. ChmielAteny III 224.

– IUź to rzecz nieomylna, z Autoròw o czarownictwie piszących, signanter z Tylkowskiego w ksiąsżce Tribunal sacrum intytułowaney; że czarownice wyrzekaią się Wiary, Chrystusa Pana, Nayś: Matki, Anioła Stroża, Swiętych Pańskich, czarta sobie odtąd za stroża obieraiąc. Spowiedź czynią dla oka tylko swiętokradzką, Nayświętszy Sakrament pluią, depczą. ChmielAteny III 242.

– Chustka S. Pawła niemocnym przynosiła zdrowie, cżartostwo odpędzała [...] ChmielAteny III 91.

– Gdy się czeszą, trzykroć popluią włosy grzebieniem wyrwane, rzucaią; iayca iedząc miętko, skorupy nożem trzykroć przebiiaią, rzucaią do kuchni, temi zabobonami się przeciw cżarom armuiąc. ChmielAteny III 266.

– Tuberozy bardzo miły mają odor, i czutny w ogrodach, w pokojach. ChmielAteny III 434.

– Masło ich [owiec] bardzo czutne i gorzkości podległe, mieszane bywa u skąpych z krowim, ale z stratą; bryndza ich nie zła, i świeży syr, kto się nie brzydzi. ChmielAteny III 405.

– GRANADILLA albo Flos Passionis, kwiat Indyjski, od roży większy, i odoru czutniejszego. ChmielAteny III 337.

– KON ma mieć od cżworga zwierząt Przymioty y Cnoty; od wilka oczy bystre; obżartość, y moc: od liszki uszy małe á ostre, zdaleka słyszące, ogon długi gęsty, albo rzęsisty, od sarny chod podniosły, od niewiasty, osobliwie mamki, piersi, wspaniałość, y warkocz, alias grzywę gęstą pomierną, łagodność do wsiadania y z siadania. ChmielAteny III 473.

– Biret Doktorski ma bydź czworograniasty, na znak; że przez tyrocinium, y gradusy do tey ucżeni przychodzą prerogatywy. ChmielAteny III 82.

– Czartowską to sprawą y mocą Apollina Delfickiego bałwan odpowiedzi dawał, owszem wszyscy owi pogan Bożkowie, czy rznięci, czy lani z metalu, czy wykuci z kámienia, gadali, y dziwne rzeczy czynili dla zabobonnych pogan, ale záwsze z iakim ich oszukaniem, iak princeps mendacii ie nákierował, przez nie mowił. ChmielAteny III 207.

– Ztych rodzaiu dopiero ma bydź ielonek, ktory się rád bawi przy dębinie. ChmielAteny III 320.

– Frukt mniey w Polszcze uważany Pigwy; ktore iezli są wielkie, wielki też wydaią owoc, małe mnieyszy. Zbierane bydź maią w Pazdzierniku; doyrzałości z farby doszedłszy. Alesadzię ie rzadko należy, bo krople rosy deszczu ziednych spadaiące innym szkodzą. ChmielAteny III 387.

– Iezli leżąc pod Niebem dwa roki, nie pada się ani rozsypuie na słocie, zgodny do fabryki; iezli też w wodzie moczony y szczotką tarty drucianą, nie ma mułu na sobie, y w ogniu się nie psuie, znać iż iest twardy y dobry, taki valet na fundament. ChmielAteny III 395.

– Dotarli byli y tam, gdzie rzeki wpadaią, y lód się druzgotać poczynał, y z bałwanami mieszać, iakoby gory się z gorami potykały: grzmot ten y zgrzyt kruszących się lodow słysząc omil kilka, że od huku ieden drugiego słysźeć niemogł, y tak piersiami swemi następuiące sztuki przebiiali, ktorędy Pan BOG ich na drugi brzeg o Lisowczykach, co byli za ludzie? ChmielAteny III 40.

– Drob Folwarczny wychować iest rzecz także przytrudna, y do tego szczęścia potrzeba, iako to kury czasem się nie niosą, albo nie rychło, albo siedzieć nie chcą. ChmielAteny III 401.

– Dawni ludzie tey byli perswazyi, iż ten przyszłe będzie wiedział rzeczy, ktoryby serce iego ieszcze drygaiące mógł zieść. ChmielAteny III 275.

– A ieśli z picia gorzałki te rąk drzenie, gorzałkę porzucić [...]. ChmielAteny III 514.

– Cesarze Greccy, Rzymianow imitowali, także się bindą koronuiąc: á cżasem pospolitey zażywali czapki, á podcżzs solennych aktow, nosili ná głowie stroy Crimonia lilii formę maiący Cesarze Tureccy, także zawiązania na głowie zażywaią, albo za woiu bardzo bogatego, Turban, niby tulipan zwanego. Teraznieysi Krolowie in Occidente, koron zażywaią z złota, srebra, drogich kamieni zrobionych, ktorych ta część, co głowę otacża, iest nakszatałt bindy, á na niey stoiące roże, y puł cyrkuły na Krzyż zawieraiące koronę, takie są: Polskiego. Francuskiego ChmielAteny III 76-77.

– WENANCYUSZA S. Męczennika 18 Maia, ktory za Decyusza Cesarza, à Starosty Antiocha, biciem, przez pochodnie paleniem, w dymie duszeniem, zębow wybiciem, szczękow pokruszeniem mordowany. ChmielAteny III 199b.

– Wszystko by bydło wyiadły w Peruańskim kraiu tamże w Ameryce, gdyby ich więcey było. ChmielAteny III 292.

– [Św. Tekla] Znowu w Antiochii wyznaiącą się bydz Chrześcianką, między lwy dzikie, y niedzwiedzie wygłodzone dwakroć nago wrzucona, nog iey lizaniem od nich szanowana. ChmielAteny III 198.

– Leży [Filip Apostoł] tam w Kościele dwanastu Apostołow, wraz z S. Iakubem mnieyszym. ChmielAteny III 140.

– Gałęzie ku sadzeniu lepsze dwuletnie, bo silnieysze, niż młodsze. ChmielAteny III 377.

– In Martio 1. Roczne nasienie lepsze, niż dwuroczne, ktore cięższe, 2. Lepsze Marcowe słody, y piwa trwalsze y zdrowsze. 3 Drzewa w sadzie chore poley lagrem z wodą mieszanym: migdały gnoiem swinim obsypawszy, frukt większy wydadzą 4 Owiec na mokrzawiny nie puszczać, bo to im szkodzi. ChmielAteny III 422.

– Oley z orzechow biią, ale sprawuie dychawicę, dla zbytniey tłustości. ChmielAteny III 386.

– Pozycya folwarku nayładnieysza w kwadrat. Pięknie y bespieczno, gdy wszystko pod gontami. Kominy albo dymniki obwarować, aby od ognia było bespieczeństwo. ChmielAteny III 400.

– Drugi Mistrz iego był Euclides, sławny Geometra, także Sokratesa discypuł. ChmielAteny III 671.

– Naśladuią Zydow Heretycy takim złym tłumaczeniem, u ktorych co czytelnik, to Tłumacz y Glossator; dla tego wielka z Katolikami dissonancya: skrzypce to są nie stroyne, ich wykłady, nie maiące konsonancyi z Kościołem Katolickim, ktory iest Organum Spiritus Sancti. ChmielAteny III 595.

– Do KONIUSZEGO też dyspozycyi należą, karety, kolaski, karawany, wozy, dywany, żelaza, lewary, Stelmachy, Rymarze, Kowale, á naybardzey Pacholcy karyciani, wozowi, aby karety, chędożyli, ich pilnowali w wozowniach, maiąc, szczotki, trzepaczki, miotełki do chędożenia, item pochodnie, latarnie, wáchle. ChmielAteny III 482.

– Mille sextertia uczyni dziesięć kroć stotysięcy, alias million; y pisało się dla krotkości u starożytnych H. S. albo Decies sextertium. ChmielAteny III 63.

– Dioscorides namieniony y Pliniusz chwali ziele Hipericon, alias ziele S. Iana, inaczey Dziurawiec zwane, po łacinie Fuga daemonum. ChmielAteny III 259.

– Czeladzi obligacye są te. 1. od S. Pawła w liście do Efezow włożona: Servi obedite Dominis carnalibus, cum timore et simplicitate cordis vestri, sicut Christo. ChmielAteny III 370.

– Okna szersze zowią się spuriae, albo basztardy, formy rektangułowey ad angulos rectos; albo ekliptyczney, albo cyrkularney, y zowią się wołowym okiem. Iezli mało swiatła daią Pokoiom okna, poradzić tym może, bliską na przeciw oknom strukturę dobrze wybielić, to się iasność słoneczna, o tę białość obiiaiąc, swiatłości doda Pokoiom. ChmielAteny III 354.

– TE pochwały mnie nie zasłużonemu mniey zdaią się kwadrować, ktore ia tenuitatis meae conscius, sobie biorę za lekcyą y calcar do czynow chwalebnych, wszak immensum gloria calcar habet; y owszem ztąd nie płonną zabieram nadzieię, że te łaskawcow mych pochwały, bedą excytarzami Czytelnikow, aby te Opus czytali z pożytkiem gustownym, iakom ia pisał z potem kosztownym. ChmielAteny III 8.

– Aieźliby tylko czart kusił wolnego przy dobrey reflexyi zostaiącego, wtenczas nie może być exkuzowany od grzechu, według tegoż Abulensa. ChmielAteny III 217.

– Napisał explanacyę na wszytkie Listy S: Pawła. ChmielAteny III 687.

– Z złoto mu topione lano w gardło z szpetną eksprobracją: Aby się umarły złotem nasycił, którego żyjąc bardzo pragnął. ChmielAteny III 608.

– Odpusty także gani, nazywaiąc ie pobożnemi sztukami extorsyami, handlami, y że są krwie Chrystusowey profanacyą. ChmielAteny III 616.

– Ale to error wielki, bo Ezechiel był Zydem y zostawał in vivis za Nabuchodonozora Krola, á Pytagoras był Grek, żyiący za Kambizesa Burzyciela Chaldeyskiey Monarchii, iednak circumcisus według Teodoreta. ChmielAteny III 674.

– A lubo dobrze y z approbacyą swiata pisał namienione Roczne swe Dzieie ten uczony Purpurat, iednak nolenti, niektore w Historii y Chronologii iego wkradły się errory; dla tego wieku 17 żyiący Antonius Pagius Francuz, Franciszkan człek niepospolitey nauki te same errory korriguie w swoiey księdze Critica in Annales etc. ChmielAteny III 601.

– Iacobus GOAR rodem Francuz Zakonu Z: Dominika, Paryżanin, Z: Teologii Lector; który będąc in Oriente lat ośm, nauczył się doskonale Greckiego języka, napisał Euchologion, tojest Rytuał Grecki, jedną kolumną po Grecku, drugą po Łacinie z Notami Teologów Greckich, i niektórych Łacińskich, konfrontując z Manuskryptami i Egzemplarzami różnych Bibliotek. ChmielAteny III 33.

– Z tych y wielu innych Autorow, ktorym więcey wierzę affirmuiącym, niż owym sciolom neguiącym, dokumenta wyprowadzę o Czarnoksięstwie, Czarach, Opętanych, Upierach, á naypierwey o Diable, tego wszystkiego Autorze, Promotorze, Fautorze. ChmielAteny III 202.

– Cynikami się (sciendum) ci zwali, ktorzy za Antistenesa Filozofa szli zdaniem; czyli od Cynesarge mieysca, na szkołę ich deputowanego; czyli od psiego kąsania, iż bez braku y respektu każdemu doiadali; czyli, iż wszytkim na swiecie gardzili, y byli temperatissimi. ChmielAteny III 622.

– W zimie frukta rożne Albertus Magnus w Kolonii prezentował Wilhelmowi Cesarzowi, teste Kwiatkiewicz sub anno 1348. ChmielAteny III 223.

– On to w Kolonii Wilhelmowi mniemanemu Cesarzowi, w ogrodzie Dominikańskim podczas zimy cięszkiey sprawił bankiet, na ktorym frukta nowe, y kwiaty pokazały się, y ptastwo spiewaiące dało się słyszeć. ChmielAteny III 125.

– Mitra zdobi tę głowé [!] co proiekt kryśliła, Z siestrzenicy Krolewskiey IABŁON go zrodziła, Ktora zawsze niech kwitnie, y frukta wydaie, Wielkie w Honor, w Fortunę, poki swiata staie. ChmielAteny III 8-9.

– ONUFRIUSZA S. Pustelnika 12. Czerwca. Był Perskim Krolewiczem, potym Pustelnikiem w Egypcie lat 60. Znaleziony od S. Pafnucego na puszczy wszystek obrosły cudownie wyrosłey Palmy przed iaskinią fruktem alias daktylami karmiony, y Ciałem Chrystusowym dnia każdego osmego przez Aniołow przyniesionym, cudownym zrzodłem ochłodzony, po smierci iego wyschłym. ChmielAteny III 185.

– Zdobią Pałace y Dwory dane na wierzchu kopuły, z gabinecikami, z pomiarkowaną elewacyą, z iakiemi na wierzchu osobami, lub wazami. ChmielAteny III 357.

– Adornuy zwierciadłami, gablotkami, stolikami okrągłemi, bo te mniey mieysca zabieraią, sztukateryą, malowaniem, obiciem wesołego koloru, pięknemi szpalerami, lustrami, portretami twych Antenatow, albo ludzi z Herbami, podpisami imion, tytułow, aby gość zaraz spenetrował, czyi to iest konterfekt; zdobią Pokoy y Emblemata, symbola z inskrypcyami. ChmielAteny III 359.

– NIEDOPYRZE albo gacki, lub liliki, są to nocne ptacy; ktore odstraszysz po scieszkach, drogach, gałęzi iaworowych nawieszawszy. ChmielAteny III 460-461.

– Może bydź ziemia sprawiona, nietylko gnoiem, ale też ziemia wożona ztłustych bagien, z ieziorow, z błotow gaceniem zagnoionych, zamulonych, wywożąc ie na pole. ChmielAteny III 440.

– Dość obszerną dałem lekcyą w części 1. Aten traktuiąc o gadzie; ale że dies diem docet ieszcze się otych iadowitych tu co powie zwierzętach. ChmielAteny III 312.

– PATRICYUSZA S. Arcy Biskupa y Apostoła Hibernii vulgo Irnlandii, 17. Marca. Iego pracą Britania została Sanctorum Patria: zkąd czartow mnostwo y gadu wypędził. Zył lat 123. ChmielAteny III 189.

– SIGFRIDA S. Biskupa Wexioneńskiego w Gothii Apostoła Szwedzkiego 15. Lutego. Podczas Mszy S. na Elewacyi Pana JEZUSA maleńkiego podnosił. Synowcow iego niesłusznie pobitych trzy głowy po stawie pływaiąc in praesentia żałosnego Stryia gadały. Iedna mowiła: vindicabit, druga: quando? trzecia: In Filios filiorum. ChmielAteny III 197.

– Czartowską to sprawą y mocą Apollina Delfickiego bałwan odpowiedzi dawał, owszem wszyscy owi pogan Bożkowie, czy rznięci, czy lani z metalu, czy wykuci z kámienia, gadali, y dziwne rzeczy czynili dla zabobonnych pogan, ale záwsze z iakim ich oszukaniem, iak princeps mendacii ie nákierował, przez nie mowił. ChmielAteny III 207.

– Iego to [Albertusa albo Woyciecha Błogosławionego] Opus, magią zrobione artyficialną, gadało do S. Tomasza, od niegoż pokruszoue [!]. Albertus z Niemieckiego znaczy zacnego rodu. ChmielAteny III 125.

– Są niezbożni Chrześcianie, osobliwie puszczeni na wszystkie nefas, mianowicie na złodzieystwo; ktorzy maią dla siebie czarowniczy sposob, od diabła Autora wszelkiey złości inspirowany; że pewne nosząc signa, albo mowiąc słowa Swięte, ale non ad hunc finem ordynowane, w cięszkich mękach, torturach, w kręceniu w koła, nic boleści nie czuią, nie gadaią, snem smacznym wtedy złożeni bywaią, nic na kwestye nie odpowiadaiąc, á to słowa zawiesiwszy przy sobie owe bluźnierskie: [...]. ChmielAteny III 267.

– [Opętani] Ná pytánie hardo odpowiadaią: Spytani często, choć przymuszani gadać nie chcą. ChmielAteny III 217.

– Na morzu Gaditańskim upatrzył Plinius ryby formą drzewa pływaiące, znać drzewa porosły na wielorybach. ChmielAteny III 304.

– Weź galásu y háłunu, z octem, utrzyi wtey gęstości, abyś mogł pioro umoczyć, na iáiu co chcesz napisz wyrysuy, y wysusz na słońcu, włoż w rosoł mocny, alias w kwas na dni 3 albo 4. potym wysusz, ugotuy, z skorupy obierż, tedy na iaiá białku, znaydziesz litery [...]. ChmielAteny III 509.

– PALLADIUS rodem z Galaty, Ruffina rowiennik, y poufały przyiaciel, z Ewagriuszem Pontckim więcey niżeli trzy lata żył na puszczy w Egypcie, został potym Biskupem Heliopolitańskim, Origenistow Heretykow zarażony błędami. ChmielAteny III 669.

– Była ta suknia naypierwey w Rzymie, zkąd do Treweru sprowadził ią Agricus Swięty, pierwszy Arcy-Biskup, Patryarcha Antiocheński, Roku 330. á ieszcze pierwey była w mieście Galatei w Kościele SS. Archaniołow od Stambułu na krokòw 1150. alias więcey troche niż cwierć mili, podobno to w Galacie iednym przedmiesciu Stambulskim, albo Carogrodzkim, w piecżarach w skrzyni drzewianey [...]. ChmielAteny III 102.

– Inne Czary są nieprzyiacielskie, na zgubę czyią directe ordynowane; Iakoto był według Delriona czarownik ieden, ktory niewolnikow ná gálery dekretowánych, dusze sobie kupował, biorąc od nich cyrografy, daiąc im po kilkanaście czerwonych złotych, y uwolnienie z galer, a tym czasem ich truł, áby im kontraktu niedotrzymywał. ChmielAteny III 234.

– Konie bowiem znatury, álbo ex arte chodzą słapią, truchtem, kłusem, kroczą, galopem, czwałem. ChmielAteny III 482.

– Cynikami się (sciendum) ci zwali, ktorzy za Antistenesa Filozofa szli zdaniem; czyli od Cynesarge mieysca, na szkołę ich deputowanego; czyli od psiego kąsania, iż bez braku y respektu każdemu doiadali; czyli, iż wszytkim na swiecie gardzili, y byli temperatissimi. ChmielAteny III 622.

– Podobne naczynia wykopywano w Czechach pod Kunakiem gorą teste Balbino w Czeskiey Naturalney Historyi. Naydowano blisko Sprembergi w Lusacyi Dolney (co trzeba przyznać naturae ludenti) że to ona, iako y inne cudne formuie fossilia, czyli też, że stante Paganismo ciała spaliwszy, tameczni Obywatele, w garkach, dzbankach, kaflach, popioły grzebli w polach. ChmielAteny III 312.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– W Berlinie w Brandeburskim Elektoracie, dwie czarownice u sąsiady ukradły dziecie, zabiły, ná cząstki rozebrały, w gárnek włożyły dlá wárzenia. Szukáiącá mátká dziecięciá po sąsiádách, zástáłá dziecie u owych czárownic pocwiertowáne, po lamencie udáłá się do sądu. Wzięte ná konfessaty, zeznały, iż to czyniły dlá sprowadzenia grádu ná zboża. ChmielAteny III 239.

– Ten tedy lud prosty, osobliwie Polski, daleki od Miast wielkich, rozumieiąc, że Swięci garki lepią, że pieniądze z Nieba spadaią, że iakiekolwiek osobliwości, ktorych Maćko albo Hryńko w ich wsi nie zrobi, są dziełem Niebieskim. ChmielAteny III 47.

– Wino kwaśnieć zaczynaiące poratuiesz, kiedy garnuszek nowy mały, albo dzbanuszek wody pełny zaszpuntowawszy, wpuścisz na sznurku nadoł beczki wina, beczkę zaszpuntowawszy, y mały oddech zostawiwszy w niey, za trzy dni wino się zacznie naprawiać znacznie, á woda się zaśmierdzi w dzbanuszku, ktory wyciągni, y znowu to uczyń wdrugim dzbanuszku, poty poki wina nie naprawisz. ChmielAteny III .

– Mianowicie cztery tam są Ciała całe, 1. S. Iuliusza Senatora Rzymskiego M. 2. S. Antonina M. 3. S. Hilarego z lampą, 4. S. Kandydy M. z garnuszkiem y z lampą. ChmielAteny III 99.

– A przytym wszytkim starać się signa popsuć, przy ktorych czary przywiązane, iakoto garnuszki, podwiązania, pierze, skorupki, kostki, wężowe skorki, do ktorych pactum diabelskie przywiązane, y poty czary szkodzić mogą, poki te znaki zepsute, wykopane, spalone niebędą. ChmielAteny III 261.

– Może kretow łowić, garnuszek z ciąsnym orificium w dziurę ich wsadziwszy, włożywszy weń raka nie żywego Item wziąć plew, żywicę, siarki, włożyć naprzykład w dzbanek, y te miny wdziurę wsadzić kretową, zapalić, pozatykawszy wszytkie inne dziury. ChmielAteny III 462.

– Centrum albo srodek ogroda maią zdobić kwatery wysadzone, to bukszpanem, to lewandą, to rutą: á to wszystko sadzić należy pod linią y sznur, wyrabiaiąc to floresy, czasem in defectu bukszpanu wysadzaią darniem albo gazonem. ChmielAteny III 430.

– Wody też słone złe do gnoiowisk, bo suszą: wody rudowe, iż gryzące, także nie dobre. ChmielAteny III 415.

– FIDELISA á Sigmaringa Błogosławionego, Zakonu WW. OO. Kapucynow Męcżennika 24. Kwietnia. Z Szwabii rodem, Filozof, Iurysta, potym Zakonnik Kapucyn, niezgodnych godziciel, Rożańca nabożny Recytator, zapowietrzonych sługa. ChmielAteny III 143.

– Drugi łatwieyszy Prochu robienia sposob ten. Wziąć Saletry, Siarki, y węgli według proporcyi, włożyć wgarnek, nalać wody, warzyć przez trzy lub cztery godziny poki woda niewywre. Tę massę potym wysuszyć nieco w niey wilgoci zostawiwszy, aby się mogłá granizować przez sito. ChmielAteny III 506.

– Iezli warty w niey niemasz, bydź powinień stroż, obstalowany wrotny człek wierny, sumienny aby nie siedział z lulką w kuchni, albo przy ktorey grubie, y tam spał; ale całą noc chodził, od rogu do rogu dziedzińca, wołaiąc, swiszcząc, aby się złodziey nie zakradł, nieprzyiáciel nie napadł raptem, zwierz szkody nieuczynił. ChmielAteny III 362.

– Snu zas smacznego przyczyną będą fiałki, sałata gotowana, syrop z roży suchey, szafran, melissa, alias ziele pszczelnik, chleb w winie Malwatyckim, maczany, y pożywany, pigwy y gruszki pieczone. ChmielAteny III 503.

– I to cavendum w kontrakcie arędarskim, aby w lasach nie czynił dezolacyi wycinaiąc drzewa zgodné do budowania, item drzewa fruktyfikuiące, iako to trzesnie, iabłonie, gruszki; item lipy, iwy, kruszynę, z ktorych drzew pszczoły miod biorą: ale niech sobie rąbaią osiki, krzywe brzozy, dęby sękate krzywe, leżączki takie niech do winnic, browarow wywożą. ChmielAteny III 365.

– Miodu tedy do tego gniazda nie noszą, tylko się tam na noc y przed słotą chowaią, dzieci wywodzą: żyią ossy miodem cudzym, gruszkami, iabłkami, śliwkami, y ledwo nie wszystkim, co iest comestibile. ChmielAteny III 320-321.

– Jeśli Wino ma wsobie wodę, tym docieczesz sposobem, wrzuć gruszkę leśną rozkroioną, ieśli pływa po wierzchu, Wino iest same przez się, purum vinum; ieśli utonie, znak iest roztworzonego wodą. ChmielAteny III 487.

– Ale rozmierzywszy według potrzeby y mieysca sposobności kwatery, sadź rzádko bobki, cytry, iałowiec, cyprys, iabłonie, gruszki, sliwy osobliwe, mianowicie pumilas arbores, alias karłowate małe, nie wysoko rosnące, á fruktyfikuiące. ChmielAteny III 429.

– Gruszka lubi mieysca po pod gory. Iedne grusze wydaią frukta w Czerwcu miesiącu, y zowią się Muszkatelle, drugie w Lipcu, te zowią się małgorzatki, iż koło swięta S. Małgorzaty. ChmielAteny III 383.

– GOSIENNICE psuiące ogrodninę oddalisz ługiem kropiąc zrobionym z popiołu winney macicy. Dym także z byczki, albo łupin czosnkowych spalonych oddala ie od ogrodniny. Item skrapiaiąc ogrodninę sokiem z piołunu wyciśnionym, albo koło grządek włoski groch sadząc vulgo cieciorkę. ChmielAteny III 457.

– Trzymał, iż po grzechu Adamowym zgładzona iest w ludziach wolność. ChmielAteny III 616.

– Kto chce bezować, álbo napuszczać drzewa, ku rożnemu sadzeniu, niech wezmie rano gnoiu końskiego swieżego co potrzeba, nagniecie soku z niego, przecedzi po kilka razy przez gęstą chustę; włoży w każdą kwartę soku onego tak wiele hałunu y gumy Arabskiey, ile ziarno bobowe. ChmielAteny III 508.

– Komparuią głuwni Medycy [jałowiec] z cedrowym drzewem, inni z Gwaiakiem, albo swiętym drzewem, z sassafrasem Indyiskim Okcydentalnym. ChmielAteny III 328.

– On [Jan Kapistran]w Krakowie samym przyiął do Habitu Zakonnego Osob 140. ChmielAteny III 161.

– Zmarłemu mężowi zaraz w habicie S. Klary na pogrzebie assystowała: w Kompostelli przy grobie S. Iakuba wiele donatyw dała. ChmielAteny III 138.

– Zakony się tu konserwowały z razu, ale Zakonnicy chodzili tylko w klasztorach w Habitach, à extra Klasztoru w Swieckim stroiu: tandem zniesieni Katolicy tu żadnych Dobr mieć nie mogą. ChmielAteny III 411.

– W Pizie mieście Włoskim u OO. Conventuales, alias Franciszkanow, iest w zakrystyi habit S. Franciszkȧ z kapicą piramidalną do habitu przyszytą. ChmielAteny III 84.

– Jeden czart się udaie zá chorego, tedy znim spowiedź czynią, ostatnie dáią pomázánie. Potym ową Infułę depczą, toż czynią z habitami Zakonnemi. ChmielAteny III 244.

– J to przydaią, że umarł w Tyczynie Zakonnikiem S. Franciszka, iako nadgrobek iego, w Kościele S: Franciszka tamże położony, opiewa że Clauditur hic Baldus Francisci tegmine fulius; ale tu o Zakonney iego Professyi niemasz wzmianki chyba że w habicie tego Zakonu pochowany albo Kościołem Franciszka Swiętego wsparty, pokryty. ChmielAteny III 606.

– Zacharias Boverius w traktacie o habicie mnieyszych Braci, ktory iest przydany do Tomu 3. rocznych dzieiow Kapucynskich, także swiadcży o końcżastym kapturze, chowanym do tychcżas w Rzymie w Kościele S. Marcella, drugi B. Ruffina w Kościele S. Klary w Assyżu. ChmielAteny III 84.

– Do tey szerści należą z niey złożone: Iasnogniada, á ieszcze podpalana, nie bardzo laudatur: Z wiszniowa gniada, skaragniada, kasztanowata, iabłkowitogniada, á te dwie nayśmielsze. ChmielAteny III 474.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– U Garamantow Afrykańskiey Nacyi czapki lud pospolity. miał z skorup, strusich iay. ChmielAteny III 74.

– [...] ich [śledzi] iednorocznym łowieniem od S. Iana do zimy Ośmset millionow czternaście tysięcy złowiono [...]. ChmielAteny III 269.

– WIEPRZ Pańskie y chudopacholskie zdobi stoly; wiele iedzący y szkodzący zwierz. ChmielAteny III 288.

– Rabbi Dawid Kimchi albo Chimchi, imię te od Dziada swego maiący, żyiący w Hiszpanii, napisał na cały stary Testament explikacyę, trzymaiąc się tylko sensu Literalnego, á Thalmudycznego y Kabalicznego nie zarywaiąc, w wielu iednak mieyscach prawdy Chrześciańskie refutuie. ChmielAteny III 682.

– Za czasow Warrona takie się szczepienie praktykowało. Iezliby blisko drzewa drzewo stało utniy iednemu gałoź, drugiego nagniy latorosl, zaciesz, wsadź w tamte rozszczepione, obwiąż, za rok, iak się przyimie ow kabłąk przetniy, wyprostuy, będziesz miał szczep, co widziałem na pomarańczach teraz praktykowane, przy zażywaniu moczydła, alias gnoiu dobrze przegniłego, z wodą gnoyną utemperowanego. ChmielAteny III 378.

– Kominy uydą za piec, ato z inwencyi zacnego iednego pewnego Senatora, mego łaskawce, w iednym pokoiu komin iest za komin, á w drugim Pokoiu o scianę iest piecem, alias w kominie day kafle nad ogniskiem wyżey, dobrze wylepione y gładko, obrociwszy licem każdy kafel przez scianę do drugiegiego pokoiu (supponendum nie wielkiego) tedy w pierwszym Pokoiu, masz swiatło y ogień dla rozrywki, w drugim ciepło, nic sciany nie dyfformuiąc, ani drew wiele psuiąc. ChmielAteny III 360.

– Iak tylko Chiński poprawił Kalendarz, zaraz naywyższym, Akademii, albo iak oni zowią Trybunału Matematycznego został Rektorem, albo Rządcą, á od Cesarza Mandarynem kreowany. ChmielAteny III 691.

– Lipy, trzesnie, kruszyna, kalina, iablonie powinne bydź konserwowane, dla pożytku pszczoł y ludzi. ChmielAteny III 420.

– Wody z sniegow Marcowych, byle nie były rękami tykane w flaszach, gąsiorach konserwowane, oczom są zdrowe, y płeć Dam piękną sprawuią. Dla iey konserwacyi dluższey doday do niey kanfory; im bowiem starsza, tym lepsza. ChmielAteny III 473.

– Reka iego iest w Krakowie u S. Katárzyny u OO. Augustynianow. Kamienie kamienowania iego, iedne w Rzymie u S. Wawrzyńca przy Ciele, drugie są w Pizie mieście Włoskim. Znaczne iego Relikwie są w Tolosie w Francyi w Kościele S. Saturnina. ChmielAteny III 195.

– Wieki starożytne takowym emblema sługę wyrazili; malowali sługę z czapką na głowie czerwoną, znacząc przez to, iż ochoczo dobrowolnie ma służyć w koszuli y kamizelce, lub kaftaniku; pokazuiąc, iż w tym letkim stroiu gotow do roboty: uszy dawali mu wysokie osle, aby był posłuszny y wszystko znoszący: nogi mu malowali ielenie, na znak prędkości w usługach; rękę dawali podniesioną na dokument wierności. ChmielAteny III 370.

– Czwarta ulica z tamtemi kwadrat czyniąca, ná swoim początku ma skałę náturalissime z drzew wielkich wydrążonych; y wygniłych, gliną kamykámi ieszcze lepiey wydaną, wktorey S. Magdalena przed krucifixem klęcząca pokutuie, a pod tą skałą kanapá do klęczenia lub siedzenia. ChmielAteny III 546.

– Item na myszy osobliwie polne służy ten sposob, iezli ziela Rhododaphnes alias płochowiec korzenia wiamy ich nakładziesz, ucieką. Item odpędzisz myszy polne, podczas dni kanikularnych w iamy ich nar[z]ucawszy násienia cicutae, toiest ziela swinia wesz zwanego, zmieszawszy z czemierzycą y mąką. ChmielAteny III 456.

– CANTHARIDES to iest kantarydy, albo muchy Hiszpańskie, albo Scarabaei parvi; są zielone złotawym z wierzchu Isną się kolorem; są zbyt gorącey, á suchey natury, dlatego od cerulikow idą in usum wezykatoriow. ChmielAteny III 319.

– Ten czy to żyd czy Poganin (co certiùs) widząc cud Resurrekcyi Pańskiey, uwierzył w Chrystusa, niedał się żydom skorrumpować, aby Cud zamilknął, o co persekwitowany, z dwiemá żołnierzami uszedł do Kappadocyi, tam opowiadáł Chrystusá, udany do Piłata, męczony, ścięty w Cezaryi mieście Káppádockim Roku 34. po Pańskim Narodzeniu. ChmielAteny III 174.

– Carinus zaś Cesarz idąc na Parthow, miał cżapkę Inianą, iako kapik. ChmielAteny III 76.

– Kaptura tego wedlug Kasyana Autora była przedtym długość po ramiona, y szyie. U niektorych Mnichow był kaptur aż po kostki [...]. ChmielAteny III 83.

– [...] leży u S. Pawła extra muros w Rzymie. Panieństwo do smierci chował. Dla kaptowania sobie Zydow, z licencyi S. Pawła był obrzezany y ochrzczony. ChmielAteny III 198.

– FIDELISA á Sigmaringa Błogosławionego, Zakonu WW. OO. Kapucynow Męcżennika 24. Kwietnia. Z Szwabii rodem, Filozof, Iurysta, potym Zakonnik Kapucyn, niezgodnych godziciel, Rożańca nabożny Recytator, zapowietrzonych sługa. ChmielAteny III 143.

– Po kapuście wina się napić szkodzi. Nawet ktoby w kapustę warzącą wlał trochę wina, nie ugotuie się. ChmielAteny III 437.

– Woiownikow na ostatek stroy bywał y iest na głowie szyszak, albo przyłbica, po Niemiecku Helm, po Włosku Elmo. Inne też stroie, kapelusze, kapuzy, cżapki, są in usu żołnierzow, wiadome wszystkim. ChmielAteny III 85.

– Gromnice, Dzwony, swięcone dzwonki Loretańskie, karawaki, z Hiszpanii exportowane, alias z Miasta tamecznego Karawaka krzyżyk z literámi, pocierany o krucifix O Remediach przeciw Czárom tam cudowny [...]. ChmielAteny III 260.

– Gromnice, Dzwony, swięcone dzwonki Loretańskie, karawaki, z Hiszpanii exportowane, alias z Miasta tamecznego Karawaka krzyżyk z literámi, pocierany o krucifix O Remediach przeciw Czárom tam cudowny [...]. ChmielAteny III 260.

– Karmia końska naturalna, oprocz trawy y siana, owies piękny, żołty, dobrze z prochu, pierza ochędożony, bo ten iest chłodzącey natury, á czasem ięczmień na przemiany [...]. ChmielAteny III 473.

– Wychodząc z Tebaidy był wperspetkywie S Eliasz ná Karmelu z wierszem tákim. Cny Eliasz na karmelu, Będąc mistrzem Uczniow wielu W Ray iest z ciałem, wozem wzięty, Sąd uprzedzi, będzie scięty. ChmielAteny III 548.

– Annibal wodz Kartagineński widząc słonie ociągaiące się iść w wodę, pierwszego kazał uderzyć, uderzywszy skoczyć w wodę [...]. ChmielAteny III 285.

– Niektorzy przed oczyma klaczow stawiaią malowane malowane na wielkich sztukach konie rożnych szerści, aby vis imaginativa mogła co podobnego wydać. ChmielAteny III 477.

– Ujeżdzać zrzebce ars non postrema. Na które w stajni ugłaskane. powoli bardzo zakładać należy kulbakę, czyli siodło, a najlepiej bardellę z słomy i płótna, letką z jednym progresem z robioną, bez strzemion, sprzęczek, aby ich nic szalonych nie tykało, z letka z razu podpinając, potym tężej; munsztuka w pysk nie kłaść, ale kawecan z stryczków [...]. ChmielAteny III 480.

– W Berlinie w Brandeburskim Elektoracie, dwie czarownice u sąsiady ukradły dziecie, zabiły, ná cząstki rozebrały, w gárnek włożyły dlá wárzenia. Szukáiącá mátká dziecięciá po sąsiádách, zástáłá dziecie u owych czárownic pocwiertowáne, po lamencie udáłá się do sądu. Wzięte ná konfessaty, zeznały, iż to czyniły dlá sprowadzenia grádu ná zboża. ChmielAteny III 239.

– Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czárny, wewnątrz biały y kleiowaty, tedy się mięso zrosnie, mowi Dioscorides. kości zas złamane, kleiem iego plástrować, zrastaią się według Hirurgow. ChmielAteny III 510.

– Arabskie konie tak są rącze, że przez dzień, y przez noc, sto ubiegą mil. ChmielAteny III 272.

– Leży w Mantui w Włoszech, może bydź Patronem swiatowych, kosterow, aby się nawrocili. ChmielAteny III 162.

– Ma iego [św. Joachima] Relikwie Kościoł Krakowski Akademicki S. Anny. ChmielAteny III 154.

– Leży [bł. Jan Kanty] w Kościele Akademickim u S. Anny w Krakowie w grobie wspaniałym. ChmielAteny III 161.

– Oprocż sow chować potrżeba kotow, rozmnożyć łasicżki. ChmielAteny III 408.

– Lekarstwo też w obroku dane sobie koń w torbie pożyć może, niewiedząc; odor też z koziej w torbie sierści, jest koniom pomocny, jako i kozy wstajni wraz z końmi chowane. ChmielAteny III 481.

– O chorobach traktuiąc, ktore zowie Hyperphysicos bluźni, że choroby przez czary zadane, osobliwie kunsztem, ani Awicennie, ani Galanowi sławnym Medykom, ani żadney Akademii Professorowi niewiadomym, maią być kurowane: alias trzeba się mowi czarownic, Cyganow poradzić, gdyż ci lepiey prawi, niż nayzacnieysi wiedzą Professorowie. ChmielAteny III 264.

– Pogańskie niektore Białogłowy zdawna były obligowane, nakrytą nosić głowe, iakoto Lacenskie alias Lacedemońskie matrony z twarzą y głową zasłonioną wychodziły in publicum, toż obserwowały y Rzymiańki według Plutarcha. ChmielAteny III 71.

– Uważaią, y wnoszą mądrzy znauki ledaiakiey Kałwina. Ze żywot każdey Kalwinki, byle ona albo mąż iey wierzył w Chrystusa, choćby też kazirodztwem, cudzołostwem był zmazany iest krzecielnicą, gdyż bez grzechu ztamtąd pierworodnego wychodzą Calvinistae, iak Katolicy od Chrztu Swiętego. ChmielAteny III 617.

– Cesarze olim Rzymscy, idąc na woynę cżapki Lakońskiey zażywali, iako swiadcży Sinesius. ChmielAteny III 76.

– Ta Chaldaica Paraphrasis nie wiele Czytelnikowi przynosi pożytku, ile Rabińskiemi zagęszczona fabułami, o dwoch Messiaszach, o Lamentacyi Boga, o Wniebowstąpieniu Moyżesza y ułupaniu Tablic z Tronu Bożego szafirowego, baiąca. ChmielAteny III 589.

– Osobliwym są Ornamentem Rezydencyi sztuki głownych malarzow, Hystorye, lánszafty, imaginacye, byle gorszących nie dawać obrazow z obrazą Bożą, bośmy nie Turcy, ani Heretycy omne nefas nie ganiacy przeciw modestyi. ChmielAteny III 359.

– Ludwik Wielki Monarcha Francuski, aby dwie złączył dla negocyacyi morza, to iest morze Akwitanskie z Mediterranem, alias srzodkoziemnym, rznąć kazał kanał Langwedocki przez lat 20. prowadzony do rzeki Garumny pod Tolosę Miasto, y tak stała się komnunikacya dwoyga morza [...]. ChmielAteny III 28.

– Stoły tam są, potrawy, tańce etc siadaią do stołu, w cudnych larwach, po tańcach sprosney zażywaią roskoszy. ChmielAteny III 247.

– LOLIGO á według Warrona Voligo, lataiąca szybko iako strzała ryba morska, czasem na pięć łokci długa, może się zwać lataczem; iest podobna rybie zwaney Sepia to iest: kałamarz; samym dotknięciem zdrętwienie rękom ludzkim przynosi. ChmielAteny III 310.

– Nikczemnych iednak nie goniąc, áni łowiąc Ptakow, ktoreby nie miały czym napaść kuriozyi Lektora mego; ani też tego repetuiąc, com o tychże latáiących w Części 1. Aten napisał zwierzętach, alias wielorakie ciekawości wystawiam o nich. ChmielAteny III 291.

– Ze te także słowko Hebrayskie Hosidah znaczy rzecz wysoką, á szybko lataiącą, dlatego Tłumacze wykładaią to milvus, alias kania, to ciconia, alias bocian, to upupa toiest dudek. ChmielAteny III 597-598.

– O Czarownic na granice łataniu [!]. [...] iedni trzymaią, że te latanie, stawienie się na granicy, na schadzkach, seymach czarownic, samą myslą dzieią sié, toiest stawiaiąc się tam myślą y czartowskim omamieniem. ChmielAteny III 246.

– Czart nie raz się czyni Incubum, álbo succubum, alias (iák tu zowią na Rusi) latawcem albo latawicą, do tákiey przywodząc ludzi lubieżnych, niepowsciągliwych amoratow niecnoty, że albo białąglowę uformuie z powietrza dla nich urodziwą, miłosną, á czasem scirw z kąd porwawszy przy nim kładą, pokrywszy piękney amazyi postacią: álbo też dla białogłowy naturalney uwikłaney amorami lub cielesności appetyczney reprezentuią męszczyznę [...]. ChmielAteny III 208.

– Platina pisze, że on [biskup trewirski Ado] żył za Grzegorza VII. Papieża około Roku 1085. Co się nie zgadza z innemi Latopisami, ktorzy go dawniey kładą. ChmielAteny III 565.

– Ieśli ziemia zbyt tłusta, latorośl od latorośli sadzona bydź powinna na stop cztery. ChmielAteny III 485.

– Laur przededrzwiami domu sadzony, znaczył obronę Boską nad domem. ChmielAteny III 328.

– Ani żołnierze do Laureoli należą męcżeńskiey, choć za wiarę ginący, bo się biią wzaiemnie, bronią, nacieraią, msczą sie, zabiiaią. ChmielAteny III 89.

– Co czynić, aby mrowki ruszyc z gniazda? Wziąć lebiodki susżoney, utłuc na miałki proszek, y na mieyscu albo gniezdzie mrowczym posypać, zaraz opuszczą mieysce. ChmielAteny III 515.

– A choć te błędy [Zwingliusza] Konstancyeński refutował Biskup contra wydaną ksiąszką, nic lecącym in abyssum zguby nie pomogło. ChmielAteny III 703.

– [Ogień grecki] puszczany był nadalekośc z procy, na sprężynach, to wydmuchnieniem z rury mosiężney, to wycisnieniem z naczyń na kształt sikawek robionych, lecący na osoby, y rożne objecta, paląc ie bez ugaszenia, chybá octem z uryną, y z piaskiem zmieszanym, zgasnąć mogł y od oleiu. ChmielAteny III 32.

– [Orzeł] Z natury w Słońce niezmruzone lubi zanurzyć oko: czego orlęta iezeliby nie czynili, łzy puszcaiąc z oczu, wyrzuca, iako pártum degenerem [...]. Probuie ich, ku Słońcu ie obracaiąc, lub lecąc z lecącemi. ChmielAteny III 613.

– Zioła leczące na bol oczow naturalnie pomagaiące, wierszem są tu wyrażone. ChmielAteny III 260.

– Iezli w sklepie lub w piwnicy wilgoć się znayduie, y beczki plesnieią, ten ci podaię sposob, abyś węglow dębowych kilka worow pod beczki wysypał, maiące stać na legarach. ChmielAteny III 411.

– Pawimenta albo posadzki w Pałacach, Dworach, dla ciepła daią się z iodły drzewa ciepłego á suchego; ale przestrzegać, aby ie nie polewać ani kłaść na ligarach zgniłych y gołey ziemi, bo y same zgniią, y wilgoć uczynią w pokoiach. ChmielAteny III 354.

– Tatarowie wybieraiąc się na Czambuły, w wigilią ruszenia się, nie wiele koniom obroku, by były letkie do biegu, daią. ChmielAteny III 272.

– Rzecze kto; naco Panu BOGU Wszechmogącemu zażywać czarow, czarownic, upierow na ukaranie swiata; mogąc iedną wolą swoią nayswiętszą w momencie cały swiat zgubić, iak mogł, dixit et facta sunt? ktoż otym wątpi; ále Pan BOG chce nas przez stworzenia, y z stworzeniem grzeszących, przez stworzenia ukarać; druga, do rzeczy naturalnych wygubienia, naturalnych szuka sposobow mediatè przez iaką kreaturę, aby leksze było uderzenie, niż przez siebie immediatè aby niebyło smiertelne. ChmielAteny III 256.

– Koroną liliową wieńcżono cżystych y pięknych, gdyż lilia zowie sie krolem kwiatow Florum lilia Reges. ChmielAteny III 79.

– Iezli chcesz aby ci kwiat liliowy dlugo się w ogrodzie konserwował, y nie iako successive następował; iedne cebulki posadź głeboko w ziemi na calow 12. drugie na calow 8. trzecie na calow 4, inne 2, á tak im głębiey, ktora sadzona, tym pozniey ci zakwitnie. ChmielAteny III 432.

– Naypierwszy on Zywot napisał S: Theoktysty Panny Lesbiyskiey na proźbę iednego Anachorety. ChmielAteny III 662.

– Jeśli Wino ma wsobie wodę, tym docieczesz sposobem, wrzuć gruszkę leśną rozkroioną, ieśli pływa po wierzchu, Wino iest same przez się, purum vinum; ieśli utonie, znak iest roztworzonego wodą. ChmielAteny III 487.

– Czasu iednego młody bocian gdy z gniazda wypadł, złamał nogę; Herakleida obywatelka Torrentu miasta, kompasyą wzruszona, nogę też wzieła w leszczoty, obwineła, wygoiła, pusciła na wolność. ChmielAteny III 291.

– Pierwsi powiadaią Lidiycżykowie, złoty y srebrny wynaleźli pieniądz, mowi: Iacobus Masenius. ChmielAteny III 61.

– Do muru dobierać kamieni kwadratowo łupanych płytkich, to mur idzie mocny, nie okrągłych kostrubatych, rogatych, bo takich zła ligatura. ChmielAteny III 395.

– Ale niemam za cięszkość, gdy rzucam przed Tronem Twoim Troyco Nayświętsza, z głębokim ukłonem. Czytáne y pisane punkta, limy, słowa, Ztym, gdy czyia pogani, lub pochwali głowa. ChmielAteny III 704.

– Z nauki Medykow z słodyczy rodzi się cholera, albo żołć, toć y z miodu. Chyba żeby był zbierany z pewnych tylko kwiatow naprzykład z lipy, hreczki, á przytym potężnie wywarzony, dobrze wystały, to może zdrowiu służyć, pity iak lekarstwo ad sanitatem non ad satietatem. ChmielAteny III 426.

– Mieć też należy z iedliny, dębiny, lypiny, kloniny robione duże faski, albo dziszki z wiekami, dla rożnych legumin (nie z sosnini, bo legumina fetorem żywicznym przeydzie) stoiące nie na gołey ziemi, ale na legarach, standarach, albo w szafach obszernych mocnych. ChmielAteny III 410.

– PINDARUS Tebayski, wierszopis Lyryczney Poezyi Princeps u Grekow, Eschyla Poety rowiennik, o ktorym mowi Horatius, iż nemini imitabilis. ChmielAteny III 671.

– Inny Claudius PTOLEMAEUS Egypcyanin z Pelusium Miasta, w Greckiey Literaturze bardzo biegły, Princeps Astronomorum. ChmielAteny III 677.

– [Trzmiele] Są wielkie; czarne; á troche mnieysze, żołte są małe szare, á wszystkie krotkie, zwięzłe, grube, podczas lotu huk wydaiące. ChmielAteny III 321.

– Aby czarownice krowom nie odbierały mleka, lubczyku, orliku, biedrzyńcu, trybule, wrzodowego ziela, maieranu polnego, poświęciwszy dawać im podczas doienia, przez takież ziela cedzić mleko, garki parzyć, przyczyniwszy pokrzyw y nawrotku. ChmielAteny III 404.

– Iulia Cesarzowa będąc przy nadziei, à nie wiedząc, czy Syna, czy corkę powiie; na podołku swoim nosiła w cieple konserwowane iaie kurze, z ktorego wykluł się kogucik, Syna Nerona na swiat cały sławnego prognostykuiąc tyrana y lubieżnika. ChmielAteny III 295.

– Zostawić teź dla czterech pryncypalnych wiatrow, od wschodu y zachodu, od południa y pułnocy cztery spatia, albo luki wolne między stertami. ChmielAteny III 406.

– A tych sensow, rozumieć, wykładać, nie potrafi Pani Arianka, Luterka, Kalwinka, potrzeba tu głownego Teologa, dobrey wiary y postępkow, ufundowanego na explikacyi dawnych Oycow Swiętych, na zdaniu Konciliow, na pospolitey y generalnie przyiętey sentencyi u Doktorow Katolickich, nie nabłędnym Heretykow widzi mi się, iak mi się podoba. ChmielAteny III 592.

– Dzdzowa woda iest zdrowa, w naczynię czyste spadaiąca, tylko prętka do zatchnienia, chyba ią lutrować, alias przewarzyć dla dluższey konserwacyi. ChmielAteny III 472.

– SIGFRIDA S. Biskupa Wexioneńskiego w Gothii Apostoła Szwedzkiego 15. Lutego. Podczas Mszy S. na Elewacyi Pana JEZUSA maleńkiego podnosił. Synowcow iego niesłusznie pobitych trzy głowy po stawie pływaiąc in praesentia żałosnego Stryia gadały. Iedna mowiła: vindicabit, druga: quando? trzecia: In Filios filiorum. ChmielAteny III 197.

– [Słonie] Uszy maią obwisłe, za ktoremi uderzeni, ranieni, zdychaią. U krola Indyiskiego iednego było 24 na szylwachu, luzuiących się mowi AElianus. ChmielAteny III 285.

– Lwica pierwszy raz po pięcioro lwiąt rodzi, y co rok po mniey, ostatni raz iedno tylko wydaie lwiątko, y iuż odtąd staie się nie płodną. ChmielAteny III 276.

– Lwica pierwszy raz po pięcioro lwiąt rodzi, y co rok po mniey, ostatni raz iedno tylko wydaie lwiątko, y iuż odtąd staie się nie płodną. ChmielAteny III 276.

– Lwica pierwszy raz po pięcioro lwiąt rodzi, y co rok po mniey, ostatni raz iedno tylko wydaie lwiątko, y iuż odtąd staie się nie płodną. ChmielAteny III 276.

– Gdy Miasto Tesalonikę wziął przez woynę Baldwin Hrabia Flandrii, y tam przez potyczkę z obu stron znaczna Grekow y Łacinnikow padła kwota, y na poboiowsku pochowano pobitych, wtedy psi od domow przyszedłszy, Greckich ciał nie tykały, tylko Łacinnikow wykopywały w ziemi; znać Łacińskie smaczneysze mięso; woleli Łacinnicy w psich grzebać się brzuchach, niż w ziemi zaiadłych Grekow. ChmielAteny III 283.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– CZterdzieści Męcżennikow Swiętych 10. Marca. Byli to Zołnierze w Armenii w Mieście Sebaste, zimnem w wodzie martwieni, łamaniem goleni zamordowani, spaleni. ChmielAteny III 131.

– W Piotrkowie u nas pies tak był dowcipny, iż na roskaz Pański szedł z nożem do kuchni, tam go wyszorował łapami, opłukał w wodzie, przynosił Panu [...]. ChmielAteny III 284.

– Czas łapania y brania zrzebcow na staynie; trzydni przed Pełnią Marca, albo od pierwszey kwadry do Pełni. ChmielAteny III 479.

– Oprocż sow chować potrżeba kotow, rozmnożyć łasicżki. ChmielAteny III 408.

– Strzygą się iak Laicy w Zakonach, nigdy nie golą, na plecach do koszuli maią łatę przyszytą nakształt kaptura, pod szyią koszulę rozerzniętą, w białych siermięgach chodzą. ChmielAteny III 632.

– Publius OVIDIUS Naso [...] Z natury miał wielką wenę y łatwość do wierszow. ChmielAteny III 667.

– Gąsięta giną zracyi iakichsi robaczkow w nosy y uszy ich włażących, łechcących, z czego zakręt głowy cierpiąc giną; zapobież oliwą uszy smaruiąc gąsiętom albo oleykiem bobkowym. ChmielAteny III 423.

– Sałaty, albo łocygi natura iest zimna, y wilgotna. ChmielAteny III 439.

– Nad swiecą łoiową, a ieszcze lepiey woskową akkomoduy miednicę mosiądzową, aby się o iey dno dym obiiał: potym do iego sadzy według proporcyi przyday gummy w wodzie ciepłey rozpuszczoney, wszytko razem zmieszay, pisz. ChmielAteny III 522.

– Z rodzaiu Orłow iest też species, co się zowie OSSIFRAGA, alias Orzeł łomignat, ktory biiąc się z żmiią, zażywá dla posiłku y prezerwatywy ziela sonchus alias do mlecza podobnego. ChmielAteny III 297.

– Z kopyta samca zadniego práwego, robią pierscienie, y noszą na palcu przed ostatnim, na złą chorobę y kurcz się lecząc; skora Łosia idzie na kaftány, kamizełe, łosice dla żołnierzow, iż są przeciw strzeleniu mocne. ChmielAteny III 277.

– Ptastwo wtym miesiącu łowione iezli tłuste, znaczy sniegow y mrozow obfitość. ChmielAteny III 422.

– O Rybach samych to notandum, że łowka ryb daleko lepsza iesienna, gdyż to w tedy ryba iest tłusta, y substancyi doskonalszey, niżeli na wiosnę, kiedy ryba mdła, chuda, lubo w tedy droższa, carior, quia rarior. ChmielAteny III 466.

– Zokazyi w spomnionego odarcia sciendum, że na drzewach iest dwoiaka skura, iedna powierzchowna, łubem się zowiąca; druga spodnia, czasem zielona, czasem biała, á ta się miazgą zowie. ChmielAteny III 373.

– GOSIENNICE psuiące ogrodninę oddalisz ługiem kropiąc zrobionym z popiołu winney macicy. ChmielAteny III 457.

– Tatarowie wybieraiąc się na Czambuły, w wigilią ruszenia się, nie wiele koniom obroku, by były letkie do biegu, daią. A gdy się w pułnocne kraie, w ktorych przez wiele miesięcy słońca nie widać puszczaią, dla łupieżnego profitu, źrzebienta od klacz swoich zostawuią przy granicy y przy drogach, aby te do dzieci swoich naturalną przywiązane sympatyą, tąz drogą wyprowadziły z ciemnych y błędnych kraiow, iako pisze Paulus Venetus. ChmielAteny III 272.

– Zebyś zaś miał czosnek smaku Iepszego, tedy przed sadzeniem, maceruy go w młeku słodkim przez dwa dni. ChmielAteny III 436.

– Cierpieli pro legibus Domini przed Narodzeniem Pańskim laty 166. z Antiochii Ciała ich do Rzymu transportowane, leżą w Kościele S. Piotra ad Vincula Martyr: Rom: Kolonii zaś miasta Obywatele w Niemczech firmiter twierdzą, że u nich sie znayduią ciż Swięci Machabaei, leżący w swoim Kościele Machabeyskim; musi być że Rzym udzielił temu miastu po partykule ich Relikwii. ChmielAteny III 177.

– Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30.

– Przebywał, czlek niezbożny, ż Chrześcianina Zyd, z Zyda Machometanin, ledwo nie Atheista toiest sine DEO. ChmielAteny III 584.

– Tey Magii, albo Czarnoksięstwa sztuki, naypierwśi z czarta nauki, albo Olbrzymi przed potopem, albo po potopie Chama plemie Zoroastes, czyli Zoroastres, to iest vivens astrum, ná swiat wprowadzili. ChmielAteny III 218.

– Stracone rzeczy mowiąc 10 razy Magnificat znáydowáł. ChmielAteny III 173.

– Gorszkość bowiem iego żołć oddala y humory, żołądek utwierdza, rozgrzewa, żołtaczkę ruguie, wzrok czyści, apetyt naprawuie: syrop iego człeká odmładza: wino piołunkowe w Maiu y maiku bardzo zdrowe. ChmielAteny III 336.

– Suffit gdy będzie od mularzow skończony, wszelkie może przyiąc malowania, sztukaterye, lub obrazy wielkie na płotnie. ChmielAteny III 356.

– Snu zas smacznego przyczyną będą fiałki, sałata gotowana, syrop z roży suchey, szafran, melissa, alias ziele pszczelnik, chleb w winie Malwatyckim, maczany, y pożywany, pigwy y gruszki pieczone. ChmielAteny III 503.

– Theophrastus Paracelsus Szwayczarskiey Nacyi medyk, żyiący około Roku 1540 iako dobry na choroby lekarz, tak zły dla dusz prawowiernych Mayster wielu gorszący swemi zabobonnemi remediami; iákoby choroby mogły bydź leczone sprawą szatanow, applikuiąc pewne piątna, obrazy, iakie cudne charaktery, pod pewną konstellacyą, na pewnym metalu wyrażone, y pacientom applikowane, Naucżał niezbożnie, że mnieysza oto, czyto Bog, czyli Anioł, czyli czart, Duch czysty albo nieczysty choremu pomoc przyniesię; byle był zdrow, probuiąc tey swoiey ássercyi, owym z Ewángelii: Salutem ex Inimicis. ChmielAteny III 264.

– Ale te puncta, od synow czartowskich zinwentowane nie należą do Pisma Swiętego, zaczym go zepsuć nie mogą, bo Vulgata Editio daleko dawnieysza zawsze tey Grammatykow Zydowskich y Rabinow nie douczonych tłumaczeniu y psuciu w kontr stawa; mnieysza o to, że się zep[...] kopia, gdy cały originał. ChmielAteny III 588.

– Za Kazimierza III na Wislickim Seymie żołdu na Woysko Malopolanie dać zbraniali się, na Krola postulata y memoryał, aż się z Wielkopolanami w przod chcieli naradzić, co samo Libertatis, non servitutis iest dokumentem. ChmielAteny III 367.

– Tych czasow są in usu et praedicamento wina Węgierskie, osobliwie Toskayskie, Szampańskie, Burguńskie, z Francyi: Manasterskie z Wołoch, Piołunkowe od przyprawy piołunowey; iako olim Myrrhyna albo Murrhina Vina myrrą zaprawne w Państwach Oryentalnych. ChmielAteny III 335.

– Alexius radzi kość słoniową namoczyć w wodzie, z korzeniem mandragory, to iest Pokrzyku, przez godziń sześć, a zmięknieie iako wosk. Item iak kosci miękczyc. ChmielAteny III 508.

– Manicheyczykowie Heretycy trzymali, że muchy y wszystkie szkodliwe zwierzęta nie P. Bog, lecz diaboł kreował; czemu ieden prosty katolik prętko uwierzył; dopiero Manicheyczyk per gradus mu wyperswadował, że ani pszczoły, ani ptaka, ani woła, ani słonia, na ostatek ani człeka P. BOG nie stworzył, iako swiadcży Augustyn Swięty Tractatu 1mo. in Ioannem. ChmielAteny III 319.

– Zal się Boże gdzie ia mam, rąk dzieła y szczepy, Tam sukcessor nasieie, marchwi cwikły, rżepy, Na teyże scianie te dwie po nad okna są inskrypcye. ChmielAteny III 551.

– Ranna sieyba często, á poźna zawsze oszukuie Gospodarza według Pliniusza; na Rusi czasem się poźna nada, byle nie była Marcinkowa. ChmielAteny III 424.

– Mowisz: że Xiądz na złe Dziesięciny zażywa, marnotrawi? co tobie dotego Bocianie czyszczący swiat. ChmielAteny III 498.

– Dla dziesięciorga bydła wziąć żabę chropowatą z pod podwaliny, potym po garści marony, ruty, gorczyce białey, pieprzu, soli, utłuc każde z osobna, zmieszać z żabą, wlać octu dobrego, ná każde bydle po puł kwaterki, gorzałki tyleż, przygrzać troche z społem, z rana każdemu bydlęciu wlać w gardło po kwaterce, nic potym nie daiąc ani ieść, ani pić. ChmielAteny III 367.

– Opus te pracowicie napisał z kilkudziesiąt Autorow z Martyrologiow y Menelogiow, cudow etc. ChmielAteny III 664.

– I teraz też tey ryby słoney iest usus, osobliwie marynowaney, wędzoney, swiżey y słoney. ChmielAteny III 306.

– Item nałapay robaczkow złotnikow, toiest tych co się w nocy lataiąc swiecą, ie w bańce szklanney distiluy na wolnym ogniu z wodą, aż się woda wysmaży: dotey masy przyday żywego srebra uncyi cztery, włoż to w naczynie iakie okrągłe, szklanne, naprzykład w butelkę, dobrze zaszpuntuy, aby wody nie pusciło. ChmielAteny III 468.

– Do tey maści należą konie Masłowate, Bułane, Siwe, iasno albo brudno Siwe, Gorczykowate, Szpakowate, Dropiate, Mrozowate, Iasno wilczate, Iasno myszate, Izabelowe, Siwo iabłkowite naylepsze. ChmielAteny III 475.

– Nato wszytko má bydź przy stayni Officina vulgo Masztarnia, dobrze záwartá suchá, czysta; tuż blisko y stáncya dla koniuszego z stáynią máiąca kommunikácyą, áby był záwsze spektatorem dzieiow staiennych. ChmielAteny III 482.

– Masłá nie zrobisz, iesli by w Maślnice wpádł kawałek cukru. ChmielAteny III 512.

– Mleka zdradę wydaią w winie tłustość maślna, lgnąca koło kieliszka, nalawszy takiego wina. ChmielAteny III 489.

– LIsowczykow choć Polakow imie, nie tylko tu nam Patriotom znaiome, ale też cudzoziemcom, osobliwie Moskalom: ich się spytać, przyznaią, że się bardziey lisow tych, niż swoich białych obawiali niedzwiedzi; niż lwow Maurytańskich. ChmielAteny III 37.

– Item gdy się wina męcą, burzą, weź iay dwie lub więcey, ieśli by było czerwone z żołtkiem, ieśli białe tylko białki, kamieni rzecznych tak długo palonych, áżby się rosy pały w proch proch części trzy, soli miałko utartey części dwie, albo miodu. ChmielAteny III 489.

– Albo z winem mętnym roskłocić miodu przaśnego, wlać, zamieszać kropidłem, miod swą lipkością pociągnie nadoł męty, sam opadaiąc. ChmielAteny III 488.

– Także siarką, hałunem, przyprawne wyda się, stoiąc w kieliszku 24 godzin, spokoynie, bo za opadnieniem tych przymieszanych species, będzie wino mdliste. ChmielAteny III 489.

– Dmuchni w pioro Nazonie wy dodaycie weny, Słodko brzmiące Parnasu uczone kameny: Bym pisał Panegiryk dla mych Mecenasow Podaiąc Dobrodzieiow w Księgi wiecznych czasow. ChmielAteny III 536.

– Starzy zbytnie do tego konsztu iuż się nie zdadzą, bo rectilinium nie doyrzą, dla krzyżow nie nazginaią się, nie dzwigną, na rusztowaniach, dachach niech będą ostrożni, aby nie zmierzyli iak wysoko lecieć. Zawczasu maią wychodzić do roboty, pozno zchodzić. Bywaią y melnicy w tym konszcie doskonali; ktorzy od maystrow lepszych niech przeymuią konszt ciesielski. ChmielAteny III 372.

– Co by za racya była Mensę w złoto, w kleynoty zdobić, kosztuiące 28 tysięcy czer: złotych w Mediolanie, gdyby ią nie miano za Swięte Relikwie S. Ambrożego, gdyż na tey mensie zawsze celebrował. ChmielAteny III 91.

– KOZY smierdzący rodzay zwierząt, w Pismie Swiętym znaczą grzesznych y potępionych, maiących stać na dniu ostatnim na lewicy. Według Naturalistow uszyma y nosem oddychaią, w nocy widzą, iak koty, sowy, puhacze, niedoperze. ChmielAteny III 273.

– Listy Nayś: Panny ieszcze żyiącey pisane od niey to do S. Ignacego Męcżennika Biskupa Antiocheńskiego ucżnia S. Iana Ewangelisty: to do Mesańcżykow w Sycylii, błogosławieństwo im y obronę obiecuiąc; to do Floreńcżykow w Włoszech według Ferrariusza; á te wszystkie są osobliwemi Relikwiami, na tychże mieyscach (suppono) konserwowanemi. ChmielAteny III 119.

– U żydow zwał się Messiaszem, u Pogan Iowiszem, iáko pisze S. Augustyn de Haeresibus cap: 1mo. ChmielAteny III 229.

– AGRICOLA Drugi Georgius Medyk y Metallista głowny; ktory pisał: de Ponderibus, Mensuris Romanorum et Graecorum, de Fossilibus et Animantibus Subterraneis, de Bello adversus Turcás suscipiendo etc. Umarł Roku 1555. ChmielAteny III 566.

– Tak Katolik do Nieba bez kosztu dobieży, Z wiary maiąć drabinę a szczeble z cnot innych, Będąc pełen pokuty, postępkow niewinnych. Skrzydła maiąc iałmużnę, y Post miarkowany, Z nabożną y gorącą modlitwą związany Miłość BOGA y Bliznich, Prawa wypełnienie. Bęz wątpienia sprawią ci nieba osiągnienie. ChmielAteny III 505.

– Zokazyi w spomnionego odarcia sciendum, że na drzewach iest dwoiaka skura, iedna powierzchowna, łubem się zowiąca; druga spodnia, czasem zielona, czasem biała, á ta się miazgą zowie. ChmielAteny III 373.

– XIPHIAS inaczey Gladius, ensis, alias mieczyk ryba, na dziesięć łokci dluga w morzu Sycyliyskim. Tak nazwana, iż pyskiem iak szpadą kończystym statki na morzu dziurawi, y kamienie wierci. Iest skurą, á pod tą, łuską pokryta. Schottus. ChmielAteny III 312.

– Nie przeczę temu, że wieku swieższego wynalezione skorzane mosty, łodzie, młyny na wozach idących mielące, ale że to fragile, destruibile, bardziey mi się podobał most Xerxesa, dawnych wiekow zinwentowany na ciasnym morzu Bosphorus z trzystu statkow, balkami do siebie spoionych, 300. kotwicami utwierdzony, albo drugi murowany na tak wielkiey rzece Dunaiu, od Traiana Cesarza; trzeci nad rzeką Thamesis, od Anglikow etc. ChmielAteny III 29.

– Mąki wszelkie. maią bydź w Marcu mielone, albo w Sierpniu na nowiu, y dobrze w fasach ubiiane przeciw mulom y stęchliznie, ktore dwie rzeczy mące są nie przyiazne. ChmielAteny III 410.

– Ziemię dla fig na zimę nie należy gnoiem sprawować, lecz lepiey drzewo obłożyć plewami, albo mierzwą drobną, z dołu aż do gałęzi, á na ziemi koło dołu obłożyć swiżym gnoiem, zwłaszcza gołębim; ktory zaraz po zimie ma bydź odrzucony, by ziemia była chuda. Szczepią latorosli figowe, zinąd przyniesione w Październiku, albo w Listopadzie, w kraiach suchych; á w zimnych w Marcu y Kwietniu. ChmielAteny III 389.

– Poganie swoim Bożkom nad głowami dawali umbrelę, iak nowy miesiącżek, rogami do głowy obracaiąc, á to żeby siadaiące na posągach sub dio nie szpeciło było ptastwo. ChmielAteny III 85.

– Naturalista powiada: że Hyeny; to iest Azyatyckiego wilka tłustość nią szmaruiąc; żołć suki czarney, iest obroną domu od czarow, nią kadząc; iako też krwią miesięczną podwoie domu smaruiąc. ChmielAteny III 266.

– Iak kości miękczyć, osobliwie słoniową? Alexius radzi kość słoniową namoczyć w wodzie, z korzeniem mandragory, to iest Pokrzyku, przez godziń sześć, a zmięknieie iako wosk. Item iak kosci miękczyc. Radzą korzenia na kraiać przestępowego, włożyć do garka, nalać wody, y kość włożyć, warzyć długo bardzo zmiękczeie. ChmielAteny III 508.

– W każdą dziurę wsadzić dwie, albo trzy latorośli, zerżnąwszy śluzem od grubszego końca, w przod do połowy owey dziury nakładszy piasku, albo ziemi sypkiey z swieżym gnoiem; á z plewami zmieszawszy miękiny zasyp z ziemią zdziury owey wyiętą. ChmielAteny III 486.

– Nagotowawszy drzewa kłaść w stosy, proste y gładkie, przykryć ie, aby powoli schły, boby się od nagłego gorąca popadały; niech pierwey miękisz wyschnie, á potym drzeń. ChmielAteny III 399.

– [...] w teyże części folio 69. cytowałem sławnych Architektow tamże, tu nie ktorych adiicio iako to Kaima, ktory zabiwszy Abla, szukał dla siebię iako tułacz latebram, dla tego on pierwszy Autor y inwentor Architektury Militarney: bo fundował miasto od imienia syna swego Honocha, Henoch ią Gen 4. Et aedificavit civitatem vocavitq; nomen eius ex nomine Filii sui Henoch. ChmielAteny III 351.

– ELZEARIUSZA S. Hrabie Aryanu 25. albo 27. Wrzesnia. Umierał Roku 1323. pogrzebiony w Paryżu u Minorytow, przeniesiony potym do Apty Iulii miasta la Provens w Francyi. ChmielAteny III 136.

– Nayświętszym SAKRAMENTEM posilony, przez Anielskie ręce podanym, przy instancyi y assystencyi S. Barbary, szatana w postaci brytana Krzyżem S. odpedził, gdy nań trzykoć się miotał. ChmielAteny III 196.

– Baltazar był smágláwy, brodą zarosły, ktory mirrę ofiárowáł Chrystusowi. ChmielAteny III 166.

– Mirt drzewko małe, ustawnie się zielonością popisuiące. Od pogan Wenerze Bogini, dla pięknych gałązek swoich poswięcone, Ovantibus to iest tryumfuiącym (w małym tryumfię) z gałązek myrtu na głowy wkładano wieńce za starożytności. ChmielAteny III 330.

– Teraz naywyższego Biskupa in Christianismo iest Mitra z trzech koron uformowana, Triregium zwana propriè: iest inwencyi Bonifacyusza VIII. iako swiadcży Antonius Mazaronius w Ksiedze o 3. Koronach Papieskich. ChmielAteny III 81.

– Kominy iezli nie częściey, to co cwierć Roku nie tylko w Pokoiach ale w kuchni w officynach, każ z sadzy chędożyć w ten sposob: weź ciernia drobnego surowego, albo miotełek grubych brzozowych także surowych, położ gałąskami mituś, albo poprzek, zwiąż długim sznurem na srodku; ieden człek niech w dole stoi w kominie, drugi na dachu nad kominem, y tak niech do siebię szarpią ow sznur z wiązankami, to na doł, to ku gorze, co raz inaczey obracaiąc, tak długo, aż sadza iuż nie będzie się sypáła. ChmielAteny III 361.

– Sumnienia tu Pańskiego y rozeznania potrzeba: nie spuszczać się na Kommissarza pochlebcę, że szkoł, z Palestry zaciąnionego, bo student mleczną kaszę lubi, ale nie wie zkąd się bierze mleko: iezli Astronom, wie co to via lactea: Palestrant zaś ex codice modicè umie, choć lat wiele tego pilnuie, dopieroż nie rozumi praktyki Ekonomiczney? ChmielAteny III 367.

– Drzwi dla wiatrow z czterech stron w niey podawać, ie zamykać podczas śnieżnicy, innych czasow otwierać, dla wentylacyi, osobliwie podczas młocenia, y wiania. ChmielAteny III 407.

– Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30.

– Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30.

– Do polowania łowczy powinien wiedzieć ktory dzień sposobny, dlaczego ma mieć kalędarz, tam z karty się doczyta czy z charty czy z ptakiem dzień ten dobry.[...] Nie ma wtedy polować, gdy wszelki zwierz iest in coitu, in partu, albo mnożeniu się, gdyżby wielką uczynił szkodę w płodzie; zwierzyna tez wtedy chuda, żyława, niesmaczna: Polowanie też niesposobne, gdy zboża się sypią, kwitną, ku żniwom zmierzaią; bo by w krescencyi uczynił szkodę wytłoczywszy psami. ChmielAteny III 427.

– Pogrzebiony od Aniołow w źiemi Moabskiey na wierzchołku zwanym Phasga, wynikáiącym, z gory wielkiey zwáney Nebo. ChmielAteny III 176.

– Uryna, albo mocz myszy domowych, álbo też polnych, na mieyscu włosámi obrosłym wylana, włosy zpędzá. ChmielAteny III 513.

– Na gnoie te potrzeba mieć moczydła, alias doły cembrowane w ziemi, albo kadzie wkopane. ChmielAteny III 376.

– Za czasow Warrona takie się szczepienie praktykowało. Iezliby blisko drzewa drzewo stało utniy iednemu gałoź, drugiego nagniy latorosl, zaciesz, wsadź w tamte rozszczepione, obwiąż, za rok, iak się przyimie ow kabłąk przetniy, wyprostuy, będziesz miał szczep, co widziałem na pomarańczach teraz praktykowane, przy zażywaniu moczydła, alias gnoiu dobrze przegniłego, z wodą gnoyną utemperowanego. ChmielAteny III 378.

– Len długim na polu leżeniem po swoim rozsciełaniu, á konopie w wodzie długim moczeniem bywaią zepsute, zgnoione. ChmielAteny III 413.

– Item weź czarnuszki moczoney w wodzie, pokrapiay nią gmachy, rozpędzisz. ChmielAteny III 461.

– PTASTWO zboża nietyka, nasienie przed sianiem mocząc w wodzie, wktorey rzeczne raki gotowane były: á ieszcze lepiey, ktoby raki nieżywe przez dni dziesięć w wodzie zanurzone, wystawił na słońce, á potym tą wodą smierdzącą nasienie zakropił. ChmielAteny III 458.

– CHAMAELEON ziele Dziewięciosił; ktore według rożności mieysca, kolor też odmienia iako Chamaeleon iaszczurka cudzoziemska: raz biało, na innym mieyscu czarno, zielono, modro etc. pokazuiąc się. ChmielAteny III 337.

– Rodzi się pod tym drzewem Agaricum to iest modrzewowa gębka, na wiele defektow pomagaiąca. ChmielAteny III 328.

– Groble sypać należy po Nowiu Xsiężyca, á tak iest mocnieysza; w ostatniey zaś kwadrze, łatwo od wody zepsute bywaią y mokro się trzymaią. ChmielAteny III 465.

– Proba dobrego nasieniá, ktore w wodzie namoczone prędzey napęcznieie; nasienia zebrane z rowniny, zgory, zdoliny, z mokrzawin, y suchego gruntu w kupę nie mieszay do siania, bo nie razem scigną, te bowiem, co z dołu, z wilgotnego mieysca, będą zielone, á tamte doscigłe. ChmielAteny III 441.

– Koński gnoy iż gorący y suchy, zda się tylko na mokrzawiny, wilgotne bardzo grunta; á na gorzystych mieyscach cheptę, nie zboże mnoży. ChmielAteny III 415.

– Gdzie tych wiekow takowy Annibal, żeby Alpes Gory skaliste do Wloch uczynił przechodniemi? wskruś przez nie bramy przekowawszy, octem twardość kamienia mollifikuiąc? ChmielAteny III 29.

– O psach swiadczą Naturalistowie, iż dni cżternaście samice cierpią libidinem: noszą płod dni 60, żyią lat 14. Są Lakońskie albo Spartanskie, Arkadiyskie, Łokreńskie, Moloseńskie wielkie, Hirkańskie, Albańskie, lndiyskie, a te bardzo złe, iż często z tygrysem spłodzone bywaią. ChmielAteny III 282.

– Tam zamknięty wielki Doktor Kośioła Bożego, Hebrayski, Grecki,Syriyski, Chaldeyski, Łaciński, Dalmacki (á ten iest Słowieński) doskonale umieiąc, liczne popisał Opera Exegetica, na Pismo S: całe, obiaśniaiąc go: Opera Polemica, albo Controversa na Heretykow, Helwidiusa Bluzniercę Maryi, Iowiniana Mnicha Rzymskiego, na Wigilanciusa Francuza bezżeńsłwo Kapłanow censuruiącego, nie szanuiącego SS. Relikwii na przeciw Montanistow, Luceferianow, Pelagianow, pisał y mowił. ChmielAteny III 639.

– KRYSTYNY S. Pánny meczenniczki 24 Lipcá, Wiáry od Aniołá náuczoná, Bogi złote osobliwie Apolliná Báłwan skruszyłá, ubogim złoto rozdáłá, w ieźioro z kámieniem wrzuconá, od Aniołá wybáwioná, w piecu ognistym pięć dni nietknietá, w smole y oleiu smáżoná, zdrowá, iezyka urznięciem, potym strzáłą przeszyciem mordowáná życie zákończyłá około Roku 300. ChmielAteny III 171.

– WENANCYUSZA S. Męczennika 18 Maia, ktory za Decyusza Cesarza, à Starosty Antiocha, biciem, przez pochodnie paleniem, w dymie duszeniem, zębow wybiciem, szczękow pokruszeniem mordowany. ChmielAteny III 199.

– Drzewko Morela sliwie poniekąd podobne: latorośli ma czerwone, ziemię lubi pulchną, nie wapnistą, ani glinę. ChmielAteny III 385.

– DRzewa urodzayne ogrodowe. Urodzayne te tu zowię, co na pożytek fzukt[!] ludziom wydaią, iako to: iabłoń, grusza, trzesnia, wisznia, sliwa, morela, brzoskwinia [...]. ChmielAteny III 372.

– Na morzu Gaditańskim upatrzył Plinius ryby formą drzewa pływaiące, znać drzewa porosły na wielorybach. ChmielAteny III 304.

– Item weź migdałow gorszkich, piołunu, żywicy czystey, sosnowey, Faenum Graecum, wszytkiego ile ci się zda, zetrzy społem naprzod samo, potym z winem, wley to w wino młode, albo w moszcz. ChmielAteny III 489.

– Potym Ryskiewicz ow żonę maiąc Moskiewkę, przez akkomodacyą żonie, odstąpił Lisowskiego. ChmielAteny III 38.

– Tygrys zwierz mięsa koziego nigdy nie iada, pierwey na smierć, niż na tę potrawę rezolwowany. Taka między kozami iest sympatya, że czasu iednego gdy koza z kozą na ciasnym bardzo mostku czyli kładce zeszły się, y nazad obrocić się iedna nie mogła, położyła się, aby druga przezen przeszedłszy, kontynuowała podroż swoię. ChmielAteny III 273.

– Od gąsienic, ktore z nasienia motylow białych na listkize spodu wypuszczonego rodzą się, możesz obronić tym doświadczonym sposobem. ChmielAteny III 400.

– W przędzeniu co obserwować, aby nie sliną, ale wodą czystą nici maczać, y włukno, gdyż slina słona ziada przędzę, y rzecz szpetna, prządka też schnie przez te slinienie. Zwiiać też zaraz z wrzecion na motowidła, aby nici niegniły: á tak zwinowszy, motek wybrać. ChmielAteny III 413.

– Czwarty nadgrobek także Mozaiczny Matce tych Dzieci, a żonie swey dał sam Imc Pan Brzozowski Stolnik Smoleński Btat moy, tenoris sequentis. ChmielAteny III 559.

– Tuż w spiżarni słoniny, sadła, wędzonki, kiełbasy maią się konserwować, ale nie stykaiąc się dla plesnizny uwarowania: iezli też rzeczy wędzone są zbytnie suche, zapłodzi się wnich mul wlecie, á raczey iakieś robactwo wołochate, ktore wędzone rzeczy, w mąkę obraca: trzeba temu zabieżeć, mule te gubiąc, ogartuiąc miotełką, solą skrapiaiąc etc. w szpiżarniach daią się kraty w oknach dla wentylacyi. ChmielAteny III 410.

– Robią z Modrzeiowego drzewa skrzynie, walizy, pudełka, z racyi, iż się mul w nich nie zamnoży. ChmielAteny III 328.

– Polacy o takiey sądzą szerści koniach, że albo árcydobre są, albo arcyladaco. Do tey maści należą konie Masłowate, Bułane, Siwe, iasno albo brudno Siwe, Gorczykowate, Szpakowate, Dropiate, Mrozowate, Iasno wilczate, Iasno myszate, Izabelowe, Siwo iabłkowite naylepsze. ChmielAteny III 475.

– Ale temu Autorowi Apiarii iako Bartnikowi źle sié widzę roiło w głowie, zakurzyć mu potrzeba pod nos, aż mu wylecą muchy głupstwa y kłamstwa Heretyckiego [...]. ChmielAteny III 23.

– CANTHARIDES to iest kantarydy, albo muchy Hiszpańskie, albo Scarabaei parvi; są zielone złotawym z wierzchu lsną sié kolorem; są zbyt gorącey, á suchey natury, dlatego od cerulikow idą in usum wezykatoriow. ChmielAteny III 319.

– Iedni powiadáią, iż [żyie liściem z drzewa; drudzy, iż mrowkami, albo muchami; inni iż samym posila się powietrzem, iako doświadczono podczas chowania go w domu, iż nic nie iedząc, głowę tylko w te obraca y podnosi stronę, zkąd wiatr wieie. ChmielAteny III 271.

– Pasiecznik powinien bydź wielki koło pszczoł Iubiler, bardzo się znaiący na much tych naturze, kiedy ie wystawić na wiosné, kiedy karmić, od drugich pszczoł napadaiących y znoszących napadnienia obronić, blisko pasieki cudzey nie stawić swoiey; miod dawać na noc, nie zrana, podchédożyć ie, zatwor otworzywszy ule polepić, oczka przytknąć na wiosnę, koło zatworu polepić by cudza nie uderzyła pszczoła. ChmielAteny III 450.

– [...] á tak gips owych lasek y tarcic nasiekiwanych chwytać się będzie á laski gładkie, poydą gładko pod prawidło mularskie, będąc strugane. ChmielAteny III 355.

– Ale teraz iak rodzay ludzki po całym iest rozmnożony swiecie, y wszystkie prawie napełnione kąty, ledwie się mogący pomieścić, wyżywić; iam plenus est orbis, nos non capit, mówi S. Hieronim do Wigilanciusza, można iest y godzi się pauzować od wykonania tego przykazania do multyplikacyi służącego. ChmielAteny III 17.

– Suffity albo powały w Pałacach, Dworach, daią się tym sposobem; podłuż muru idą wały, alias murłaty, na nich balki, ktore się gęsto dawać powinny, aby utrzymały podsiebitkę, albo suffit gipsowy: naylepsze są iodłowe albo sosnowe, że się nie uginaią, nie paczą. ChmielAteny III 355.

– Magdalenie Krucyi czyli de Cruz Hiszpance Zakonnicy w Kordúbie Mieście, czart przeklęty w postaci murzynka prezentuiąc się, lubieżne w niey wzniecił ognie, y amory, y dokazał tego swemi czartowskiemi sztukami, że z nim mieszkała lat 30. w posagu mu swoią sakryfikowawszy cnotę, w leciech ieszcze 12. czart wzaiemnie deklarował się iey, u wszytkich sprawić iey wielką świątobliwości opinią, u Xiążąt y Krolow. ChmielAteny III 208.

– Sekret ten obserwować w murowaniu kominow, aby mularz kielnią do gory muskał w tynkowaniu, nie na doł. ChmielAteny III 360.

– Xiążę Mirandule tamże, idący od Pikusa Obywatela Mutyńskiego wielkiego bogacza od Roku 1110. Z ktorey Famili Franciscus Picus od Ludwika IV Cesarza Xiążęciem Miranduli kreowany Roku 1310. ChmielAteny III 670.

– Tak Decyusz w Mutyńskim oblężeniu przez Antoniusza attentowanym, gołębia zażył za kuryera z listem. ChmielAteny III 293.

– W nocy tylko zwykł spiewać: ha ha ha etc. owym koncentem y harmonią, iak idą noty muzyczne la sol fa mi re. ChmielAteny III 271.

– Tłumacze Pisma S. osobliwie Eucherius tak wykłada: Osiwieie człowiek iak migdał kwitnący, zapuchną nabrzmieią nogi, á pożadliwość oziembnieie w starości. ChmielAteny III 323.

– A że są [ssaki morskie] zimney komplexyi, rzadko oddychaią, y pluca ich nie są krwiste, tylko fungosi to iest dziurkowate iak gębka; iak raz w siebie naciągną powietrza, bez nowego ciągnienia, mogą serce ożywić, y ochłodzić. ChmielAteny III 283.

– O PZCZOŁACH to ieszcze singulare, że między insektami, alias zwierzątkami nacinanemi, maią pierwsze mieysce, naywięcey ich rodzi Hymettus albo Cecropius gora Attyckiey krainy, iako też Hybla gora y kray w Sycylii. ChmielAteny III 317.

– TAMANDRUA iest zwierz w Brazilei kraiu Amerykańskim, wielkością psa, ale z zadniemi krotkiemi nogami, na ktorych usiádłszy, psom nacieraiącym mocny daie odpor. Iest wszytek szczecinami obrosły, tak twardey skory, że ledwo strzałą może bydź przeszyta, szyię ma długą, głowę szczupłą, á pysek okrągły iak pierścień bez rozdziwienia; z ktorego wypuszcza ięzyk iak miecz z pochew, a ten długi ną trzy stopy; ktore w mrowcze wpuściwszy gniazdo, czyli iamę, gdy się nań moc wielka naczepia mrowek, ięzyk wtedy wyciąga z oblowem owym, ktorego pożywa. ChmielAteny III 287-288.

– Zeby wielka rosła [rzodkiew ogrodowa], nać iey przedeptywać potrzeba. ChmielAteny III 440.

– Czwarta szerść Kara, albo Wrona, ma konnexyą z Elementem ziemi, y ma komplexyą melancholiczną. Iż ten zimny cięsżki element, y gruby ; konie tey szerści bywaią wałowici, cięźscy, ale duzi, trwali, do częstego kalectwa, chorob sposobni; iednak czasem nadaią się arcydobre. ChmielAteny III 475.

– Przez tych to upierow, nieco innego rozumieią, tylko czarownikow, albo czarownice z diabłem narabiaiące, ktorego pomocą biorą trupy ludzi umarłych z grobu, y niemi iako nadgniłemi, smrodliwemi, zarażaią to ludzi, to konie, to bydło, to wieprze, gęsi, kury etc. ChmielAteny III 248.

– Złobek, w ktorym był złożony Chrystus Pan, gdy się narodził w Betleemskiey szopie (chyba w iaskini) w kamieniu wykowany, iest w Betleem mieście Iudeyskim, w Kościele ieszcze od Swiętey Heleny fundowanym, nadłupany na Relikwie, á drugi żłob drzewiany w tamten w kładady, iest w Rzymie w Kościele Nayś: Panny Maioris, często się od tego żłobu ad Praesepe zowiącym, cżasem też Nayś: Panny snieżney, w Kaplicy podziemney od Syxtusa V, Papieża wystawioney. ChmielAteny III 103.

– Preparowany był z siarki, nafty, smoły, gumy, z pewnych drzew zbieraney, z kleiu, w wodzie krynicy iedney osobliwą własność maiącey moczonego. ChmielAteny III 32.

– Wziąć mięsa wieprzowego chudego, ile potrzeba, utłuc go na pniu, dobrze násolić, przycisnąć kamieniem, przez trzy dni, wziąć kiszkę wołową dobrze wychedożoną, po kraiawszy owe mięso solone, drobno w kostkę, przydać tłustey słoniny, naprzykład pochrzebcizny, także drobno kraianey, przydać pieprzu przesrutowánego, czosnku siekanego, zmieszać wszytko, nakładać w ową kiszkę stemplem napychaiąc dobrze, y przewięzuiąć, potym záwiesić w kominie, aby się uwędziły. ChmielAteny III 518.

– Weź grono wielkie piękne, czyste, oblep smołą ciepłą, zawieś ná chłodźie y suchym mieyscu, długo się może konserwować. Albo też wziąc ciepły chleb, plew weń napchać, a wplewy gron winnych, potrzymać ták, áby troche zwiędniały od ciepła, [...]. ChmielAteny III 512.

– Támże Jnskrypcya pod panem JEZUSEM Ukrzyżowanym Nie Syn ten, ani sługa temu Oycu, Panu, Nie z kochaiących liczby, ani z wdzięcznych stánu, Lecz w lasach Arkádyi płodzi go wilczyca. Albo Lwica Libyiska, co krwią się nasyca. ChmielAteny III 529.

– W Raiu BOG Wszechmogący na początku swiata zaszczepił Drzewo Zywota, daiąc mu moc ożywiaiącą: ktorego frukt pożyty miał na iedne sto lat nasycić człowieka, y znowu go zażywszy, na dalsze go uczynić sytym wieki [...]. ChmielAteny III 321.

– [Kalwin] Z Tyliuszem przyiacielem nawiedzał Niemcy y Sekty Luterskiey Adherentow Marcina Bucera, y Desideriusza Erasma miał za szczęście widzieć, z niemi mowić, y nadzieią dobrą nasycony, znowu się powrocił do Francyi do Pictavum Miasta, w ogrodach tamecznych częste dyskursa ,y dysputy złe maiąc z uczonemi o Maxymach Katolickich [...]. ChmielAteny III 614.

– Serce, nie głosy, Lubią Niebiosy [...]. ChmielAteny III 533.

– Arędarz żyd nie powinien parobka y dziwki Chrześcian trzymać, bo to niechrzest, bo to nie wierny: á czeladź Chrześcianie, Krwią Chrystusową odkupieni, genus electum, Populus acquisitionis; bo się gorszą z żydowskich ceremonii y bluznierstwa; posty nie raz profanuią w swięta robią, na nabożeństwa iść nie maią wolności. ChmielAteny III 363-364.

– [Rzodkiew ogrodowa] Máły daie pokarm, urinam pellit, na czczo iedzona nieczystości z żołądka ruguie, zmysły ostrzy, kamień łamie, na iad y truciznę iest dryakwią, sokiem, albo samą rzodkwią natarszy ręce, mozesz niemi iadowite piastować węże. ChmielAteny III 439-440.

– Na Ostatek kto ma zębow wiele á gęstych twardych; całych, niedziurawych, temperament krwisty, staturę sredniego wzrostu, linie na dłoniach długie, głębokie, y czerwone, wielkie barki nachylone, piersi szerokie y wielkie, ciało gęste, twarde, gruntowne, kolor iasny glancowny, nie rychły wzrost, uszy szerokie rozłożyste, powieki wielkie, wyższa część od pępka rowną niższey części pod pępkiem, może sobie tuszyć o długim życiu według Fyzyognomikow. ChmielAteny III 504.

– S. Augustyn w książce traktuiący de Civitate Dei swiadczy, iż Pawie mięso przez rok cáły może bydż bez korrupcyi konserwowane z własney experyencyi; co się dzieie, iż mięso to iest twardey natury, y do strawienia nie łatwe: ale to podobno w Afrykańskich kraiach á w naszych potrzeba by dla ciekawości sprobować. ChmielAteny III 298.

– ARRIANUS, (nie Arius Herezyarcha) ale Nikodemski Filozof y Historiographus, toiest Historopis, za Adriana y Antonina Cesarzow Rzymskich żyiący y piszący Historię o Alexand ze wielkim, y o Dysputach Epakteta swego Mistrza. ChmielAteny III 577.

– Trzy wozy Panien Zakonnych z klasztoru Nimiceńskiego przez Leonarda Koppen sprowadził do Wittembergu, na połamanie slubu czystości namowił, sam nayprzystoynieyszą z nich Katarzynę de Bore wprzod nadzieią nabawiwszy, za żonę poiął, drugiego Miesiąca po ślubie przynoszącą mu pociechę, czyli prędzey, gdyż Iustus Boronius o nim napisał: Lutherus heri monachus, hodie sponsus, cras maritus, pe rendie Pater, alias po trzech dniach ociec. ChmielAteny III 657.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę uwarz: wyimi zpęcherza ładnie obierz, áby byłá owa masa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Masa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley wtenże pęcherz, z taką proporcyą, żeby owa masa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązac w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesic nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał ták warzyć; az owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherża, day swięcić na Wielkanoć, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– W drodze też około koni pilności nie małey potrzeba, aby ie ociągnąć, przy żłobie czystym postawić, gdzie koń nosaty, parszywy nie stoi, dla uniknienia zarazy, nogi umyć, płatem obetrzyć, z pod kopyt wychędożyć, na czystym mieyscu postawić, bo z wilgoci rodzą się psie włosy, kopyta padaią się. ChmielAteny III 483.

– Hieronymus CARDANUS z Mediolanu Xięstwa Włoskiego oriundus, Medyk i Matematyk sławny, powierzchowny Chrześcianin, a w sercu Ateusz. Nauczał w swych księgach blaspheme & impie, że Prawo starozakonne Żydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon, albo Ewangelia, od Jowisza i Merkuriusza; a zaś Alkoran Mahometa od Słońca i Marsa. ChmielAteny III 607.

– On to w Kolonii Wilhelmowi mniemanemu Cesarzowi, w ogrodzie Dominikańskim podczas zimy cięszkiey sprawił bankiet, na ktorym frukta nowe, y kwiaty pokazały się, y ptastwo spiewaiące dało się słyszeć. ChmielAteny III 125.

– [Św. Agnieszka] Leży w Rzymie w swoim Kościele; gdzie iey, y S. Emerencyannie Paweł V. Papież urnę srebną sprawił, w kleynoty oprawną, kosztuiącą 5000. Czer, złot: Claudius de Molinet w Historyi Numizmatycżney. ChmielAteny III 127.

– Powinien gumiennego stroża mieć na oku, dziś na pańszczyznę rozkazywać, nie iutro, sam bydź przyrobociznie, co dnia się przezierać w tabelli y regestrach: co dnia obieżeć gumno, obory, stodołę, szpichlerz, kuczę, karmniki, aby się co w nich nie ruynowało, nie było, z Pana szkodą. ChmielAteny III 448.

– Drzewa [...] potrzebuią [...] Lata nie zbyt gorącego, nie zbyt mokrego, ani wietrznego, dopieroż nie gradami przeplatanego, bo nietylko frukta, ale y gałęzie obłamie na drzewach. ChmielAteny III 373.

– Te drzewo szczepiąc, urzni gałąź na łokieć grubą, iak rękoieść u siekiery, sadź gnoiem swinim obmazawszy, y to w swego rodzaiu płonkę. ChmielAteny III 383.

– W Domu Szymona Faryzeusza podczas traktamentu nogi łzami obmyła, włosami otarła, drogim namazała oleykiem, aż do smierci iuż nie oderwana od Chrystusa Pana. ChmielAteny III 181.

– Atramentem polane mieysce obmyi wprzod octem winnym iak náymocnieyszym, trzyi w rękach, wykręć dobrze, potym wypłucz wodą ciepłą zmydłem, tak zginą plamy. ChmielAteny III 518.

– Koło krow chodzić potrzeba czysto, szkopiec szoruiąc, cecidko pierąc, doyki obmywaiąc, ręce swoie mieć czyste. ChmielAteny III 403.

– LOTOS obrostnica drzewko do gruszy podobne. ChmielAteny III 329.

– Inna Helichrysia Corona, z ziela Helichrysam, toiest radostki, podobnego do obrotnicy ziela, ktora korona znaczyła przyszłey chwały radość, według Rikciarda Autora. ChmielAteny III 78.

– Był też woreczek jedwabny jak orzech włoski z napisem JESUS, który gdy pruła i rozwięzywała Pani Magdalena, trzy razy jej ręce strętwiały i skamieniały, aż do płaczu i desperacji przyszło, a dom cały wonność napełniła. Domyśliła się P. Lukrecja Ursina, iż to miał być Obrzezek Pański, o której pisał do nich nie dawno Klemens VII Papież. Więc Kapłan i wszyscy się na to zgodzili, aby owa Panienka Klarix kontynuowała rozwicie owej Najświętszej Relikwii, aliści się pokazał obrzezek w srebrnym naczyniu gęsty, zawity na pozór czerwonego grochu włoskiego. Z strachem tedy i rewerencją wszystko uwinąwszy, Kapłanowi owemu Kalkatyńskiemu oddała, aby w miejscu dobrze zamkniętym w zakrystii w Kalkacie reponował. Roku potym 1559 na same Obrzezania Pańskiego Święto, gdy publiczne osoby o mile z Messanu wsi pieszo z świecami przyszły i ową Świętość sobie prezentowaną z rewerencją oglądały, obłok cudowny Kościół napełnił, gwiazdy latające widziane, uderzeniem w dzwony lud się zdaleka zbiegał, Kapłan na tenczas Aristantus od siebie odszedł, P. Flaminius z Dywertymentu przybył z zadziwieniem. Wkrótce Pani owa Magdalena, Dziedziczka Kalkaty, w Rzymie będąc, cuda te Pawłowi IV Papieżowi doniosła; więc naznaczeni Papinellus i Attilius Cecius, Kanonicy Lateraneńscy, na rewizją; w Kalkacie stanowszy, owe osoby oczywiste cudu świadki pod przysięgą wyexaminowali Roku 1559 w Maju; gdzie nowy cud rzecz potwierdził. Bo gdy jeden z Kanoników owych z dworności próbował, czy miętki, czy twardy ten obrzezek, palcami ścisnoł, na dwoje rozłupał; wlot w południe same pogodne, grzmoty, błyskawice, ciemność raptem powstały. Donieśli to wszystko Ojcu Ś. XX. Kommissarze; z którego woli w Archiwum i Inwentarzach Kościoła Lateraneńskiego znaleziono dokument pisany, iż ten Obrzezek Najświętszy, quondam był w naczyniu kryształowym in Sancto Sanctorum Lateraneńskiej Bazyliki reponowany, od dwóch Aniołów szczerozłotych po bokach trzymany. Nie odbierany ten , Ś. depozyt z Kalkatu jest dotychczas tam w przerzeczonym ŚŚ. Korneliusza i Cypriana kościele. O czym pisze Franciscus Toletus Kardynał Hiszpan Soc: JESU, pisząc na Ewangelią Ś. Łukasza. X. Andrzej Kański Jezuita w życiu Najś: Panny fol. 128. Są tacy, którzy piszą, że Obrzezek Pański znajduje się w mieście Podium, vulgo Puy, albo Puis, w Katedrze w Francji, w Prowincji Okcitanii, albo Langwedocji, między wielu Relikwiami. Ale Toleta Historya prawdziwsza, dopiero namieniona. ChmielAteny III 105.

– Bronił on [św. Bazyli] pochodzenia Ducha Swiętego, á iego Sekwitowie y Synowie, alias OO. Bazyliani na Pułnocy, bardzo go oppugnuią mowi Xiądz Teofil Rutka Soc: JESU. ChmielAteny III 600.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– Ná mieyscá poláne tłustością naskrobać kredy [...] na ostatek zmiec kredę, wytrzyi osrodką Chleba białego [...] ChmielAteny III 517.

– ERROROW DRUKARSKICH REGESTR Korrekta y Exkuza Wtey TRZECIEY CZĘSCI ATEN popełnionych. Ostrowidza tu trzeba, ten postrzeże błędy; Mądrego Czytelnika, ten wybácza wszędy. ChmielAteny III 705.

– LEONA S. drugiego, osmdźieśiątego pierwszego in serie Papiezá, 28. Czerwcá. ChmielAteny III 174.

– PAKASSA zwierz Afrykański w Krolestwie Kongo w niższey Gwinei znayduiący się, tak wielki, iak bawoł, z rogami prostemi, uszyma na puł łokcia, ryk lwi, szerść ma białą z cętkami czerwonemi y czarnemi [...]. ChmielAteny III 284-285.

– Paludáment iego Krolewski w Paryżu iest u OO. Karmelitow. ChmielAteny III 174.

– Umarł [Wikleff] 30 Października Roku 1384 dwiema przed śmiercią dniami paraliżem ruszony, pogrzebiony w swoim Parochialnym Kościele w Lutterwort. ChmielAteny III 701.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– SPHINX zwierz w ziemi Murzyńskiey w kraiu Trogledytow z rodzaiu małp, podobny wyższą częścią alias od głowy człekowi, z piersiami niby białogłowskiemi, kosmaty, z ogonem czarnym długim. ChmielAteny III 287.

– To iednak prawda, że porwał S. Rádzyna Brata S. Woyciecha y piąciu Męczennikow Polakow sub literá P wspomnianych tu. ChmielAteny III 199b.

– Z iey także Rewelacyi tey samy constat; ponieważ gineło co dnia po 7000 sług Bożych; zamęcżono przez rok na dwa milliony, pięćkroć piędziesiąt tysięcy Męcżennikow. ChmielAteny III 97.

– [...] czy to z nienawiści, czy to z zazdrości, ktora to, quoque alius gaudet, tangitur ipsa bonô, czyli to z chluby prożney, chcąc iako kawka Ezopowa w cudze przystroić się piorka, nie przywłaszczał, tylko Manifestanti, iako genuino et legitimo Authori, Offerendo se respectu praemissorum in casu alicuius exoriundae sibi iniuriae Iure acturum velle. ChmielAteny III 11 nlb.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– po Asyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; ChmielAteny III 2.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Zowie się tedy [Bóg] po Hebraysku Iehova; po Syryisku Ella; po Chaldeysku Eyla; po Arabsku Allo; po Egipsku Goni; po Etyopsku Abba; po Ormiańsku Derd; po Georgiańsku Moti; po Abyssińsku Agei; po Persku Syri; po Łacinie Deus; po Grecku Theos; po Illirycku Boog; (iest słowacki kray) po Hiszpańsku Dios; po Włosku Idio; po Francusku Dieu; po Niemiecku Gott; po Węgiersku Atya; po Moskiewsku Tios; po Czesku Bouh; po Polsku Buog; ale teraz Polacy diphtongum uo, efferunt za o, y mòwią Bog; po Belgicku, albo Niderlandzku Goot; po Angielsku Good; po Szkotsku Goed; po Libernicku Nieh; po Hetrusku Esar; po Saraceńsku Agdi; po Magicku Orsi; po Assyryisku Adad; po Koptyisku Geos; po Peruańsku Zimi; po Indiysku Tura; po Syneńsku Tali; po Tatarsku Anot; po Hesperydiysku Agad; po Kalefroneńsku Solu; po Kongońsku Aneb; po Angolańsku Anup; po Maurytańsku Alla, po Filozofsku Abda; po Kabalistyńsku Agla; po Isladiysku Gudi; po Kánadiysku Riuh; po Mexikańsku Bosa; po Kwityńsku Hoha; po Parakwariysku Piur; po Hilicku Hana; po Filippinicku Mora; po Iapońsku Zaka; po Samotraceńsku Pola; po Narsingicku Bila; po Melindycku Abag; po Maldywicku Obra; po Zaflanicku Bora; po Ormuzańsku Alai; po Cyreneńsku Popa; po Elamicku Para; po Tybetycku Geza; po Bakryańsku Sila; po Karmanicku Suma; po Albarycku Bogo; po Beotycku Aris; po Kamboyańsku Miri; po Kreteńsku Deos; po Gymnoficku Tara; po Brachmańsku Pora; po Mogolsku albo Mogerycku Alli; po Peloponeseńsku, albo Moreysku Dyos; po Frygsku Zeut; po Tracku Kalo; po Adenicku Illi; po Mezopotańsku Ella; po Moldawsku, czyli po Wołosku Dzeu. ChmielAteny III 2-3.

– Filip Krol Macedoński z Apollina Bożka odpowiedzi; powineń się był warować quadrigam, to iest poczwornego woza; co on obserwował; nigdy poiazdu niezażywał, owszem z całego Krolestwa ie wyrzucić kazał. Na mieyscu nawet Quadriga zwanym, postać wystrzegał się, ale się nie ustrzegł, bo Pausaniasz Adwersarz zabił go, takim miecżem, na ktorym quadriga, to iest woz poczworny był wyrysowany. ChmielAteny III 44.

– Lodownie tu na Rusi tak robią: wykopie duł na suchym mieyscu, gdzie słońce nie dochodzi, gdzieby woda nie podchodziła w kwadrat głęboką iamę, ią ocembruią trwałym iakim drzewem, dopiero w Styczniu, lub w Lutym (bo w Marcu iuż lody łamią się y slizną) lody na czystych wodach potężnemi bryłami rąbaią, sprowadzaią do lodowni, y tam na żytney kładą słomie, y tąż słomą prześciełaią, y tak zkażdą warstwą lodu czynią. ChmielAteny III 412.

– Płotna bielić naylepiey, gdy drzewa kwitną w lesie: item w Maiu na rosie. Pastuch, czyli owczarz nie ma bydź bardzo młody, bo czásem iest materya zgorszenia: lepszy podeszły, stateczny, rzyski iednak, ktory mieć powinien podpasicza, dla pomocy, y psy dobre. ChmielAteny III 413.

– Oprocz dworu Gumno na Folwarku ma bydz porządne, czyste, zamknięte. Odenki na styrty wysoko, pod wagę wysypane, podgrodzone, nie bardzo gęsto robione, aby się sterty nie stykały z sobą. ChmielAteny III 406.

– Kretòw mnogość we Włoszech, iedno podkopáli miasteczko: iako we Fráncyi żaby toż uczyniły, a szárańczá w Afryce ChmielAteny III 275.

– W Magdeburgu Mieście Saskim udał przed wielu bis, że pod murem pewnym wielkie są skarby, ci wierząc oycu kłamstwa, gdy pod mur się podkopali, mur na nich obalił, ich pozabiiał, á to z dopustu Bożego. ChmielAteny III 213.

– Ale ten sposob niebespieczny dla kopaczow, aby ich struktura zgory niepobiła, nagle osiadłszy, wdole podkopanym. Iezli by zrzodło było przeszkodą Maystrom robiącym, może go tym czasem zátkać, zatarasować, poki się niepodniesie budowanie. ChmielAteny III 471.

– Inni Maystrowie zaraz na wierzchu wpas lub więcey zrobią strukturę, czy to kwadrzastą, czy okrągłą mocną, y coraz podkopuią ziemię, á ta struktura wziemię wykopaną, alias wdoł się spuszcza; á Maystrowie znowu zwierzchu przyczyniaią wzrębu tego. ChmielAteny III 471.

– [...] oprocz Krola Bolesława Autora Sceleris, targneli rękę na Swiętego [biskupa Stanisława] Iastrzębscy, za co im tępa Podkowa za Herb dana, cżyli przewrocona do gory. ChmielAteny III 50.

– Gyby kto rakami ie podkurzył, albo oleiem, wszystkieby wygineły według Pliniusza. Ale od oleiu zmarłe, ktoby octem polał, wlot ożyią według Maiolusa. ChmielAteny III 317.

– Gdyby drzewko te smdlało, podley raz y drugi starym winem z wodą pomieszanym. ChmielAteny III 384.

– Jabłka winne zamienią się w słodsze, gdy drzewo te, z którego je zbierasz, gnojem kozim i ludzką uryną podlewać będziesz, rozkłociwszy to z lagrem starego wina. Tak radzi korzeń kwastszej jabłoni podlewać Mizaldus. ChmielAteny III 382.

– Łąki Administratorom zalecić, aby ie nię spasano, swego czasu koszono, sucho gromadzone, w sterty dobrze zrzucano, ogrodzono, y często ie obieżdzano, gdyż czesto bywaią podmykane. ChmielAteny III 416.

– Iulia Cesarzowa będąc przy nadziei, à nie wiedząc, czy Syna, czy corkę powiie; na podołku swoim nosiła w cieple konserwowane iaie kurze, z ktorego wykluł się kogucik, Syna Nerona na swiat cały sławnego prognostykuiąc tyrana y lubieżnika. ChmielAteny III 295.

– Delfiny albo swinki morskie do rzeki Nilusa zapłynąwszy, pod brzuch krokodyla podpłynąwszy, ostrością grzbietow swoich brzuch iego przecinaią. ChmielAteny III 314.

– Item wziąć podpuszczki, ukroić skibkę, wymie tym nasmarować, także i trochą masłem i po kawałku podawać krowom. ChmielAteny III 304.

– Wiele iednak ksiąg iego iest wątpliwych, á drugich iemu cale podrzuconych, á nie są iego. ChmielAteny III 612.

– Może też podrzynać miod to wdole zatwor odiąwszy, to wgorze zagłowek wydoby wszy: czemu zapobieżeć możesz, zagłowek zápieczętowawszy na krzyż. ChmielAteny III 451.

– Z okazyi Orłow poformowane są przysłowia, iako to: Aquila non capit muscas, w tedy służy, gdy wielki y godny człek brał by się do czego małego, albo podłego. ChmielAteny III 298.

– A ktoby teraz krew lał, fortunę, zdrowie tracił, na lat kilka, kilkanaście, od żony, dzieci się oddalił y od własności, a windy kował mieysca Swięte, gròb, Ieruzalem? ato czynili starzy Katolicy; nie sto tysięcy ich zgineło, utonęło, w więzieniu pogniło. ChmielAteny III 25.

– Strzedz się siania w deszcz, ani w zimno, ale w dzień pogodny y ciepły. ChmielAteny III 442.

– ...wypłyneła daleko zaniesiona wartem czapka utonionego; z czego śmiać się Lutrzy poczeli, aż tu pod wode nazad wraca się żyd, y wychodzi na bliską na przeciwko wyspe. Co zoczywszy Katolicy, niezmiernie sie cieszyć, á Lutrzy konfundować poczeli: bo iako samże potym ten żyd zeznawał, iż pogrążony, stanął na dnie nurtu iednego, tam Biskup iakiś stanął przy mnie, y otoczył iak szklaną banią twarz moią, że mię woda nie zalewała, y po samym dnie prowadził mię do wyspy... ChmielAteny III 196.

– Na co rzecz dobra mieć kurnik duży, oblepiony, zamknięty, y w koło ziemi, pogrodzić kilkanaście kuczek małych, żeby kura każda w swoiey kuczce gniazdo maiąc, tam się niosła, to prędzey zechce siedzieć. ChmielAteny III 401.

– Gdy robi tkacz, dobrze się trzeba doyrzeć, gdyż pasmy uymuie, y płotno rzadkie robi, odebrawszy go od tkacza zaraz zolić y prać, bo mu omastka, alias kleyster od tkacza dany dla gładkości, zaszkodzi, długo leżącemu; bo go mol, myszy, szczury pogryzą; czego kupcy skupuiący płutna do Gdańska, nie uważaią. ChmielAteny III 413.

– Pogrzebł go tamże S. Pafnucy iako sam pisze. ChmielAteny III 185.

– ...w Warmii Pomeranii, w Elblągu, Bidgoszczy po rożnych mieyscach, znayduie się kawałkami sztukami bursztyn, czy tam pogubiony, czy wylaniem wod zaniesiony, czyli ex massa gruntow ad talem genesim sposobnych, urodzony. ChmielAteny III 343.

– Promontorium Bonae spei iest Oyczyzna gniazdo, y stolica papug, pułtorałokciowych w wielkości, iako swiadczy Vesputius u Aldrowanda w Księdze 11. ze wszystkich ptákow ten ptak mowy ludzkiey iest naypoiętnieyszy. ChmielAteny III 299.

– Sylvester Sacri Palatii Magister radzi, aby mleka czarownice nie odbierały od krow, wszystek nabiał Sobotni dawać ubogim, swięcone rzeczy mieć na mieyscu zaganiania krow; ziemię z pod proga obory wykopać, iako y z tego mieysca gdzie krowy poione bywaią, inney na to mieysce ziemi nawozić. ChmielAteny III 404.

– Item pokraiawszy cebulę drobno moczyć ią w wodzie, y tą wodą pokropić zasieki w szpichlerzu, albo w stodole, nim tam zboże będzie. ChmielAteny III 409.

– Od miłości Boskiey serce się mu roższerzyło z pokruszeniem ziobr dwoch. ChmielAteny III 141.

– WINCETEGO S. Męczennika, Ciało exportował z Rzymu Stanisław Potocki Starosta Halicki, Syn Andrzeia Potockiego, Kasztelana Krakowskiego Hetmana Polnego Koronnego, dane sobie od Innocentego XI. Złożone iest w Stanisławowie na Pokuciu, O SS. Relikwiach. ChmielAteny III 199 b.

– Miod iednak z barci, z ulow sosnowych iest żywicą pachnący, dlatego y miod zniego usycony głowy piiących bolem wielkim zaraza, y nie iest tak pokupny, iak Ruski. Koło miodu pitego potrzeba wiedzieć iak chodzić: kotła, kadek, obrusow, sit, sypniow, konwi iuż trzeba osobnych aby nic w nich nie było kwasnego: to wszystko dobrze pomyć należy, drwami palić dobremi. ChmielAteny III 425.

– blisko pasieki cudzey nie stawić swoiey; miod dawać na noc, nie zrana, podchędożyć ie, zatwor otworzywszy ule polepić, oczka przytknąć na wiosnę, koło zatworu polepić by cudza nie uderzyła pszczoła... ChmielAteny III 450.

– Toż uczynił Klaudiusz, męcząc SS. Chryzanta y Daryą uryną ich polewać kazał, niby cżary odpędzaiąc, á przy nich moc Boża, była nie czary. ChmielAteny III 265.

– Dla polewania zioł potrzeba,aby mieysca były w ogrodzie głęboko kopanę, dokądby wody zlewały się y zbiegały deszczowe, gdyż źrodłowe zimne bardzo, y czyste mniey ziołom pomagaią. ChmielAteny III 431.

– Ma bydź [rzodkiew] siana w pełni Maia, słodsza będzie, często polewana. a ieszcze słodsza przez dzień y przez noc namoczywszy. ChmielAteny III 439.

– Trzy wozy Panien Zakonnych z klasztoru Nimiceńskiego przez Leonarda Koppen sprowadził do Wittembergu, na połamanie slubu czystości namowił, sam nayprzystoynieyszą z nich Katarzynę de Bore wprzod nadzieią nabawiwszy, za żonę poiął, drugiego Miesiąca po ślubie przynoszącą mu pociechę, czyli prędzey, gdyż Iustus Boronius o nim napisał: Lutherus heri monachus, hodie sponsus, cras maritus, pe rendie Pater, alias po trzech dniach ociec. ChmielAteny III 657.

– Odmienia się owoc też, gdy gałązki przez połowice drzenia rozszczepiz, rany woskiem zalepisz, obwiążesz; gdzie wyrosnie guz, w ktorym się będzie sok zastanowiony lutrować, y trybować ku subtelności; á tak owoc będzie rożny y smacznieyszy. ChmielAteny III 378.

– Wiele Obrázow Páná Chrystusa pomalował sámey Náyświętszey Panny 14. inni więcey ráchuią. ChmielAteny III 172.

– Iest wprawdzie blisko GIinian na rowninie iakaś płaska mogiła, koło ktorey nie raz przeieżdzałem, ale to ma być albo Scopulus granicialis, gdyż y drugie niedaleko widać ztamtąd; albo też tam kiedy była znaczna z Tatarami, lub Moskwą potyczka, y trupow pochowano; albo z Glinian powietrzem pomarłych tam pogrzebiono; albo też strażnicę Miasto Gliniany, na upatrywanie inkursyi Tatarskich, dawnieyszych czasow wysypało. ChmielAteny III 53.

– Równiny pomierne suche, i które nie są przecież cale nieurodzajne, piaszczyste, gdzie niegdzie mające drzewa, i umbrę także pomagają długości życia. ChmielAteny III 502.

– Plinius informujący plenius, albo Suplement skompendyowany o cudach natury w pierwszej Części ATEN nie pomieszczonych. ChmielAteny III 12.

– Item weź iakiegokolwiek nasienia naprzykład konopnego, namocz przez całą noc w soku piołunowym, te nasienie posiey pomiędzy kapuste, uchronisz się robactwa. ChmielAteny III 457.

– Koło miodu pitego potrzeba wiedzieć iak chodzić: kotła, kadek, obrusow, sit, sypniow, konwi iuż trzeba osobnych aby nic w nich nie było kwasnego: to wszystko dobrze pomyć należy, drwami palić dobremi. ChmielAteny III 425.

– Zalecić też serio arędarzowi, áby Izba zawsze czysta była dla gościa, stoły, ławy pomyte, sień albo staynia nie zagnoiona, wozami arędarskiemi y krowami (ktore gościa siano często ziadaią kupione) nie zaprzątniona. ChmielAteny III 365.

– ...okroić skorę koło pączka na cztery rogi, na dwa palce szeroko, na drugim mieyscu pączkowatym innego drzewa, ktorego gałęź chcesz wszczepić, takąż miarą wyrznąć skorę z pączkiem, w stawić w owe mieysce, oblepić gliną lub woskiem, smołą, pączka nie zakrywaiąc; inne poobcinay gałęzie, aby wilgoci nie uy mowały. ChmielAteny III 378.

– Kallistenesowi Filozofowi za eksprobrowanie sobie pychy i honorów Boskich przywłaszczenie, po torturach, nos, uszy, poobrzynać kazał, w żelaznej na śmiech wozić per publicum klatce. ChmielAteny III 568.

– Grunt do eksercytowania, przejeżdzania koni, ma być dla przytępszego, i bardzo bystrego na ziemi miętkiej na roli pooranej, na piaskach; to leniwy nauczy się nóg podnosić, a skory ustatkuje się: dla koni powolnych ziemi dobierać gładkiej i twardej. ChmielAteny III 483.

– Popiołek z oczu iego spalonych, do plastru na bol oczu służącego, przymieszany slepotę oddala. ChmielAteny III 299.

– Gęste iabłka w Lipcu przerwać, gdyż drzewu szkodzi, y będą drobne bardzo: żerdziami popodpierać. ChmielAteny III 381.

– Gdy się rodzą orzechy w twardych łupinach iż iąderek z nich wyłupić nie można, temu poradzić skory na drzewie tym przerzynaniem, aby wilgoć zbytnia extra wychodziła: albo korzenia poprzecinaniem z końcow, albo wbiciem goździa żelaznego, lub mosiądzowego, lub bukszpanowego kołka w korzeń przewierciany. ChmielAteny III 386.

– Kto by naiednym bębnie żołnierskim dał skorę wilczą, a na drugim baranią, tedy biiąć w bęben tamten, na drugim się skora barania popuka. ChmielAteny III 520.

– Zgoła prac iego mądrych y Swiętych iest 5 Tomow in lucem wydanych. Taki to był Doktor, że go Damasus Papież, Augustyn, Paulinus. Chromatius, Heliodorus y inni po Palestynie, po Afryce, Włoszech, Francyi Hiszpanii, Grecyi przez listy prosili o poradę. ChmielAteny III 639.

– Umywanie poranne rąk, na czary pomaga, y im się zprzeciwia: według tegoż Remigiusza. ChmielAteny III 265.

– Zołci powiadaią nie ma w sobie, Gdy rogi poroni, z wstydu w ciemnych kryie się knieiach. ChmielAteny III 271.

– Na morzu Gaditańskim upatrzył Plinius ryby formą drzewa pływaiące, znać drzewa porosły na wielorybach. ChmielAteny III 304.

– ...wskrzyni żelazney było 12 pistoletow nabitych prochem strzelbnym, zcienkiemi rurami umyślnie zrobionych, tak akkomodowanych, że iednego z odwiedzionym kurkiem dotknąwszy, wszytkie mogły dać ognia, y porozrywać się, cum perculo tykaiących y blisko zostáiących... ChmielAteny III 223.

– Item Mrowki na drzewo wstępuiące, y iakieś robactwo iak motyle między liściem się uwiiaiące, á drzewu szkodzące, oddalisz, smaruiąc drzewo sokiem z Portulaki, alias kurzey nogi wycisnionym, albo drożdzami winnemi, albo też smołą rzadką, ale miernie smaruiąc, albo lepem, albo wełną w oleiu smażoną. ChmielAteny III 457.

– A zaco Eliasz Prorok wozem porwany do Raiu, y na dzień ostateczny, znowu przybędzie, iako swiadek prawdy Zakonnèy? ChmielAteny III 12.

– Urodzajne te tu zowię, co na pożytek frukt ludziom wydają, jako to: jabłoń, grusza, trześnia, wisznia, śliwa, morela, brzoskwinia; o których się tu mówi. Koło drzew tych, aby rodziły i nie poschły... ChmielAteny III 372.

– Item aby kapusty nieziadały, blisko niej nasadź mięty ziela. Item zabiegając, aby szkody nieczyniły gąsiennice i inne ogródne robactwo, nasienie przed posianiem namocz w ługu z figowego drzewa zrobionym. Item mrowczych gniazd nanoś miedzy kapustę, mrówki ziadać będą gąsienice Item rosady nasienie mocząc w soku rozchodnikowym przed sianiem, ustrzeżeszód gąsiennic. ChmielAteny III 457.

– Zdaje się roża nie tylko dla ornamentu ogrodu, ale też do smażenia, na wodkę rozaną: wonnością swą mózg posila, żołądek utwierdza, pluca czyści, kaszel uśmierza, serce posila; sucha utarta z tabaką zmieszana mózgu jest posiłkiem, flegmę wyciąga. ChmielAteny III 434.

– Jedni powiadają, iż żyje liściem z drzewa; drudzy, iż mrówkami, albo muchami; inni iż samym posila się powietrzem, jako doświadczono podczas chowania go w domu, iż nic nie jedząc, głowę tylko w te obraca i podnosi stronę, skąd wiatr wieje. ChmielAteny III 271.

– Item zdychaią niedźwiadki, iezli byś ie sokiem polał rzodkwianym, albo chrzanem, owszem możesz te insectum w rękach piastować, sokiem ie z chrzanu posmarowawszy, nie lubią też orzecha Włoskiego. ChmielAteny III 460.

– Iak się naiádłszy zwierzęta, rozeydą, Dasypus czyli krolik zstępuie z drzewa, owe pożywa ostatni, wprzod nietknowszy zębami, aby zwierząt owych nie potruł swoim iadem. ChmielAteny III 275.

– Naywysmienitszy sposob w kotle albo rądlu, poukładać cynę, popiołem przesypaną warzyć w wodzie az zewry, y długo powry Potym kwacżem w gorącey wodzie płukać będzie y czysta, y biała iak srebro, tak sam robię, co to piszę. ChmielAteny III 520.

– Wacław Krol Czeski miał takiego Czarnoksiężnika na swoim Dworze, imieniem Zyto, ktory w Pradze Czeskiey, iednego z czarnoksiężnikow pryncypalnieyszego, rozdziawiwszy swą gębę, aż do uszu całkiem połknął, same powalane zostawiwszy trzewiki, czyli boty iego, poszedł potym na stolec, pozbył go w wannę wody pełną, y stawił spektatorom smieiącym się wszytkiego zmaczanego, iako pisze Ioannes Dubravius Ołomucki Biskup Historyk Czeski... ChmielAteny III 231.

– Napisał Szentywani z Autorow, że Węgorza uwędziwszy, y ná kawáłki porąbawszy, te káwałki, ktoby w szadzawkę, w iezioro powrzucał, mialby z tych kawałkow nowe węgorze żywe. . [.:interp] ChmielAteny III 512.

– Tym bardziey cztery Ewangelie Ewangelistow napisawszy, także na Monstrancyi trzymane, lub od Kapłanow pobenedykowane, maiąc, wrurkach na cztery części swiata pozakopuy po swoich granicach. ChmielAteny III 444.

– Pomocne na to Palmy Kwietno Niedzielne, Grana z Paschału, Grana S. Ioanny po rolach pozakopywane [cztery Ewangelie]. ChmielAteny III 444.

– Ktoby się brzydząć żabámi, álbo ich skrzeczenia nie mogąć cierpieć, blisko swoiey rezydencyi, chciał ie oddalić, kazać z kozy żołć zakopać blisko wody, tam się pozłażą mowi Agrippa, zabrać ztamtąd w wory, záwieść gdzie w bagno, lub błoto od twey rezydencyi dalekie, bo lud prosty ich bic niezechce, wierząc superstitiose, że záboycy żaby matka umrze. ChmielAteny III 511.

– A ktory naydowcipnieyszy hîs saeculîs Włoski Malarz tak wymalował konia, żeby żywy rżał do niego? starożytny tylko Zeuxes tego dokazał, gdy do malowanego przez niego Bucefała, inne rżały konie; do iagod przez niegoż naturalissimè wymalowanych leciały ptaki, chcąc ię pozobać. ChmielAteny III 35.

– Aci sami Confessionistae, albo Protestantes iedni są Rigidi, bardzo się Lutra Mistrza nauki trzymaiący, inni Molles, wyznanie inne Wittembergskie trzymaiący, trzeci Extravagantes, owo Augustańskie albo Auszpurskie wyznanic w ustach maiący, dla pozyskania sobie respektow Xiążąt Imperii, á w sercu y rzeczy samey, Lutrowi są przeciwni. ChmielAteny III 658.

– Z tych y wielu innych Autorow, ktorym więcey wierzę affirmuiącym, niż owym sciolom neguiącym, dokumenta wyprowadzę o Czarnoksięstwie, Czarach, Opętanych, Upierach, á naypierwey o Diable, tego wszystkiego Autorze, Promotorze, Fautorze. ChmielAteny III 202.

– Namazać łoiem koniowi zęby, ieść nie będźie mogł poki mu tychże octem ciepłym, y rolą nieprzemyiesz. ChmielAteny III 521.

– Do polowania łowczy powinien wiedzieć ktory dzień sposobny, dlaczego ma mieć kalędarz, tam z karty się doczyta czy z charty czy z ptakiem dzień ten dobry. Ma się znać na knieiach, pozycyach mieysca, przesmykach. ChmielAteny III 427.

– [Słowik] Lubi mieysca prżyciemne, gęsto zarosłe, drzewa nie wysokie nad rzekami, potoczkami. ChmielAteny III 301.

– słodyczy ża żywaiąc, nigdy surowizny, Ciepło się kouserwuiąc, dożyłem siwizny. Przydłużaią starym życia, kawa, cykolata, rosuł, według wiersza. ChmielAteny III 504.

– Ieśli też napiszesz co utartym salomoniakiem, białe y nieznaczne będą litery, ieno przygrzeiesz przy płomieniu sczernieie. ChmielAteny III 510.

– On [Jan Kapistran]w Krakowie samym przyiął do Habitu Zakonnego Osob 140. ChmielAteny III 161.

– URTICA ryba morska, do skały się zawsze przylepia kto go dotknie ręką, sparzy się iak pokrzywą. ChmielAteny III 312.

– Aura tedy spokoyna, cicha, mieysce zamknięte, nie maiące żywey wentylácyi do krzewienia, Powietrzu pomagaią: apprehensya też, iezli się przymiesza, krew wszytkę we wnątrz spędzaiąca, inflammacye sprawuie koło serca, á zatym suffokacyę. ChmielAteny III 452.

– Popiołek z oczu iego spalonych, do plastru na bol oczu służącego, przymieszany slepotę oddala. ChmielAteny III 299.

– Iezli iednak z wielu pestek wyrosnie drzewo, nie potrzebuie samca w bliskości. Po roku albo dwoch leciech wychowania, przesadź do sadu na początku Czerwca albo Lipca, ustawnie okopuiąc, polewaiąc wodą troche przysoloną. ChmielAteny III 392.

– Co robią złodzieie, źe psy na nich nieszczekaią? Zywemu psu czarnemu wyłupiwszy oko, noszą przy sobie, tedy psy nie tylko na nich nieszczekaią, ale do nich przystaią, ato czynią czuiąc podobno wiatrem oko owe. ChmielAteny III 515.

– Trzy wozy Panien Zakonnych z klasztoru Nimiceńskiego przez Leonarda Koppen sprowadził do Wittembergu, na połamanie slubu czystości namowił, sam nayprzystoynieyszą z nich Katarzyné de Bore wprzod nadzieią nabawiwszy, za żonę poiął, drugiego Miesiąca po ślubie przynoszącą mu pociechę [...]. ChmielAteny III 657.

– [...] czy to z nienawiści, czy to z zazdrości, ktora to, quoque alius gaudet, tangitur ipsa bonô, czyli to z chluby prożney, chcąc iako kawka Ezopowa w cudze przystroić się piorka, nie przywłaszczał, tylko Manifestanti, iako genuino et legitimo Authori, Offerendo se respectu praemissorum in casu alicuius exoriundae sibi iniuriae Iure acturum velle. ChmielAteny III 11 nlb.

– W Murzyńskim Państwie tak są osmielone y przyswoione, iż w izbach, pokoiach, ule maiąc miod tam robią. ChmielAteny III 317.

– Weź iagod bzowych, zmieszay z gliną, przysyp soli, porob niby bochny chleba, posusz ie, dayże lizać owcom wszystkim; ktore nie zdrowe, zaraz poczną kaszlać, consequeuter do zimowania niesposobne; więc z niemi na rzeź. ChmielAteny III 405.

– ...po niewoli Babilońskiey lat 70 trwaiącey Ezdrasz syn Saraiasza Kapłana, widząc incuria Kapłanow w Babilonii Pismo S: zepsute, Charaktery Chaldeyskie dał y postanowił Zydom, z racyi, iż się do tych byli podczas niewoli przyuczyli, á Hebrayskie zostaw ił przy Samarytanach, niechcąc y w literach mieć z niemi iako z Heretykami społeczności... ChmielAteny III 587.

– Na lagrze długo stoiące, gdy lato nastąpi nabędzie gustu niedobrego, chyba go przy letkim ogniu przywarzysz, y w czystey beczce schowasz. ChmielAteny III 492.

– Len sieią, aby był lepszy na żytnisku, y pszeniczysku. ChmielAteny III 442.

– Chmiel w piwo mieszaią, (w Wrzesniu go zbieraiąc) iż krew poleruie, moc daie, gorącość wątroby chłodzi, flagmę odpędza. Koło niego tak chodź. Sadź go na pulchney ziemi, gniazdo iego obsyp, tycz kilka wsadź, nie więcey iednak nad trzy wteż gniazdo... ChmielAteny III 456.

– Inne iest drzewo Vitex, alias wierzba Włoska, biało y purpurowo kwitnąca. Grecy tę wierzbę zowią Agnum Castum, że węneryczne oddala żądze. ChmielAteny III 336.

– Lepsze ieszcze z iabłka oparzonego albo przypieczonego, srodek wyrzucić, (albo z sorowego) w owe pustość cukru lub miodu włożyć, przydać cynnamonu, ciastem oblepić,w popiele upiec, z ciasta wyiąwszy, zażyć. ChmielAteny III 382.

– ...á Pliniusz radzi skorę zgłowy albo pysek wilczy na dedrzwiami lokować dla prezerwatywy od czarow. ChmielAteny III 259.

– FIDELISA á Sigmaringa Błogosławionego, Zakonu WW. OO. Kapucynow Męcżennika 24. Kwietnia. Z Szwabii rodem, Filozof, Iurysta, potym Zakonnik Kapucyn, niezgodnych godziciel, Rożańca nabożny Recytator, zapowietrzonych sługa. ChmielAteny III 143.

– FIDELISA á Sigmaringa Błogosławionego, Zakonu WW. OO. Kapucynow Męcżennika 24. Kwietnia. Z Szwabii rodem, Filozof, Iurysta, potym Zakonnik Kapucyn, niezgodnych godziciel, Rożańca nabożny Recytator, zapowietrzonych sługa. ChmielAteny III 143.

– 5to, [czart] na wspomnienie rzeczy swiętych, vg Imienia JEZUS, MARYA, na obecność Relikwii; Obrazow, wody swięconej, dopieroż na obecność S. Ewangelii, Najświęt: Sakramentu, wszystek trzęsie się, wrzesczy [...]. ChmielAteny III 214.

– ALOSA inaczey Clupea, alias sardela ryba w morza y w rzekach się poławiaiąca, iest srebrnego koloru, bokow płaskich, od brzucha iak ostrze u noża cienka. ChmielAteny III 306.

– Są niezbożni Chrześcianie, osobliwie puszczeni na wszystkie nefas, mianowicie na złodzieystwo; ktorzy maią dla siebie czarowniczy sposob, od diabła Autora wszelkiey złości inspirowany; że pewne nosząc signa, albo mowiąc słowa Swięte, ale non ad hunc finem ordynowane, w cięszkich mękach, torturach, w kręceniu w koła, nic boleści nie czuią, nie gadaią, snem smacznym wtedy złożeni bywaią, nic na kwestye nie odpowiadaiąc, á to słowa zawiesiwszy przy sobie owe bluźnierskie: [...]. ChmielAteny III 267.

– Myślić o Smierci każe nim polężem wgrobie Ten nadgrobek rysuie y wystawia w skutku, Mąż Antoni Brzozowski, zostaiący w smutku. ChmielAteny III 559.

– Są niezbożni Chrześcianie, osobliwie puszczeni na wszystkie nefas, mianowicie na złodzieystwo; ktorzy maią dla siebie czarowniczy sposob, od diabła Autora wszelkiey złości inspirowany; że pewne nosząc signa, albo mowiąc słowa Swięte, ale non ad hunc finem ordynowane, w cięszkich mękach, torturach, w kręceniu w koła, nic boleści nie czuią, nie gadaią, snem smacznym wtedy złożeni bywaią, nic na kwestye nie odpowiadaiąc, á to słowa zawiesiwszy przy sobie owe bluźnierskie: [...]. ChmielAteny III 267.

– Albo w garniec wina wpuścić 7 ziarn z szyszki sosnowey, zmieszać dobrze. ChmielAteny III 488.

– Sam wypadnie, ieśli mąki żytney zaczynisz mlekiem skoczku, a w ząb wypruchniały napchász. Albo też wziąć korzenia suchego szparagu, przyłożyć do zęba, bez bolu wypadnie mowi Mizaldus Albo też helidonią, alias iaskułczogó ziela sokiem posmarowáwszy, pozbędziesz się bolesnego nieprzyiaciela. ChmielAteny III 511.

– Oprucz maieranu dawano na wieńiec Pannom młodym olim szparagi, wierzbę, cżyli koszyczko, na znak, iż w stanie małżeńskim słodycz z gorszkością miesza się. ChmielAteny III 80.

– Gdybyś sto stop ziemi na długość w Rzymie wymierzyła, drugie sto stop na szerokość, á na tym mieyscu wymierzonym Pszenicę posiała, ziarno od ziarna na palec poprzeczny, y każde ziarno wydało stokrotny owoc, ieszczeby więcey było Rzymskich Męczennikow y Wyznawcow, zacżąwszy od przyścia Piotra do Rzymu. ChmielAteny III 97.

– U Garamantow Afrykańskiey Nacyi czapki lud pospolity. miał z skorup, strusich iay. ChmielAteny III 74.

– Iak się troche ugłaszczą, grzebłem go [konia] tępym chędożyć potrzeba, płatem z zimną wodą często przecierać czoło y grzywę, átak włos subtelnieie, nie ciepłą wodą, od ktorey włosy rostą y grubieią, ostrzeią. ChmielAteny III 479.

– Trzecie proverbium z Horacyusza Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus; co wtedy się mowi, gdy z wielkiey nadziei, mały y nikczemny skutek. Mus Alpinus, albo Mus Montanus, alias swiszcz; Mus Noricus, toiest suseł: Mus Ponticus, Popielica. ChmielAteny III 281.

– W Marcu go [miód pitny] naylepiey sycić, y to z miodu czystego, nie z zmarlić. ChmielAteny III 425.

– W Swięta też Chrześciańskie w winnicy gorzałki kurzyć, piwa warzyć, miodu sycić, drew wozić, rąbać, tłoki sobię naymować, niech nie waży się [arendarz] pod wielką karą. ChmielAteny III 364.

– Sytę poty warzyć w kotle, przy ustawicznym szumowaniu, poki szyna żelaza iak ogień rozpalona w nim umoczona nic nie zgasnie według Tylkowskiego, y experyencyi. ChmielAteny III 425.

– Koło miodu pitego potrzeba wiedzieć iak chodzić [...]. Sytę poty warzyć w kotle, przy ustawicznym szumowaniu, poki szyna żelaza iak ogień rozpalona w nim umoczona nic nie zgasnie według Tylkowskiego, y experyencyi. ChmielAteny III 425.

– Poszedł nie z wielkim Woyskiem, ale z wielkim Kawalerskim sercem w Azyatyckie Kraie; gdzie od Daryusza Kodomana Perskiego Regnanta dla Młodych lat mniey apprehendowany, y dla sił małych, bo tylko 40 kilka tysięcy Woyska maiący; ale przecież u Granicus rzeki z Wodzami Perskiemi y sześciukroć sto tysięcy woyska ich musiał się potykać z klęską ich, á swoim oczywistym niebespieczeństwem, gdy się na poiedynek z zięciem Daryusza wyzwali. ChmielAteny III 568.

– Był natione Szwab, głowny Filozof. ChmielAteny III 125.

– [O SS. Relikwiach] KATARZYNY Szwedki álbo Wástáneńskiey Panny, Corki S. Brigitty 22. Marcá. Wielką od BOGA udárowáná byłá elokwencyą, poselstwámi słáwná, Grob Páński w Jeruzálem z Mátką Brigittą S. náwiedzáłá. ChmielAteny III 170.

– [O SS. Relikwiach] BRIGIDY albo Brigitty albo Birgitty Szwedki 8. Pazdziernika Iey Chrystus wiele o Męce swoiey rewelował, na co iest Księga Revelationum. ChmielAteny III 131.

– Weź iaie swieże w Maiu przebiy igłą lub szydełkiem w oboch końcach, wydmiy z niego wszystko, dopiero do prożnego naley prawdziwey samey rosy przed Wschodem słońca zbieraney, y to w Maiu, bo innych czasow nie iest tak czysta y spráwiedliwa rosa, y to nie podeszczu Nalawszy pełną skorupkę iaia, woskiem ciepłym dobrze zatkay obie w końcách iaia dziury [...]. ChmielAteny III 509.

– Powoli to drzewo rosnie, przed stem lat nie daie owocu; ktory owoc nie wisi na szypułkach, ale rosną niby głowki na gałąskach osadzone, w tych się owoc zawięzuie: otwieraią się ze spodu od gałęzi; potym odpadną precz te głowki, iak z nich wynidą daktyle, dobrze wyrosłe. ChmielAteny III 392.

– Przed osuszaniem wodą opłokane są pokupnieysze; przebrać czerwone od zdrowych, zdadzą się na oley. Swieże chcąc chować długo, zagrzebać w piasek wprzod orzechowym obsypawszy lisciem; zielone orzechy bez sżypułek, w miodzie się konserwuią według Marcyalisa. ChmielAteny III 386.

– Wychodzi trzy latorośli żelaznego koloru, własnie iak trzy gwoździe. Listki ostrością swoią y szypułką niby włocznią adumbruią. ChmielAteny III 337.

– Z kolumny owey kapitellu, wynika pięć roszczek, ktore sie własnie w koronę schodzą, á te są iak cierniste. Wychodzi trzy latorośli żelaznego koloru, własnie iak trzy gwoździe. Listki ostrością swoią y szypułką niby włocznią adumbruią. Zgoła całą mękę Pańską, ten kwiat cudownie reprezentuie z oswieceniem Pogan, z pohańbieniem Lutrow, Kalwinow, obrazoborcow; ponieważ y nierozumne stworzenie, y nieme tak pięknie maluie Passionem Chrystusa Pana. ChmielAteny III 337.

– Albo w garniec wina wpuścić 7 ziarn z szyszki sosnowey, zmieszać dobrze. ChmielAteny III 488.

– Wspierá tę Altankę miasto słupow cztery cnot kardynalnych z swemi Insigniami: Na sciánkach zaś sztukatorskie tabulaty z temi napisami. ChmielAteny III 544.

– Aby się wisnie bez kostek rodziły, tego zażyi sposobu. Młode drzewko od ziemi na dwie stopy zostawiwszy pniak zetni, y od końca aż do korzenia rozłupay na dwoie, drzeń w oboch stronach wybierz żelazem, potym do kupy spoy, owe szpary, gnoiem obłoż, zwiąż, za rok iak się owe zrosną obie strony, wszczep latorosli młode ieszcze nie rodzącey wisni, bez kostek będziesz miał owoc Martialis. ChmielAteny III 387.

– Napatrzyłem się, że popiołem sianym, to piaskiem trą, to cwikłą surową. to owsa nasypawszy, tak owsem szoruią: ále te sposoby scieraią tylko cynę, a białości iey nie przynoszą. ChmielAteny III 520.

– Pozwala Pan BOG za grzechy, choroby, powietrze sprawić czartu, co on czyni corrumpendo zboża, wody, iarzyny y àęrem, toć mu wolno zażyć y tego sposobu, áby brał z grobow trupow, z drog, z pola, z ulic scierwa na zarazę, ile że te rzeczy sposobne naturalnie, ile iuż smierdzące do infekcyi. ChmielAteny III 253.

– Plinius l. 9. cap: 10. swiadczy że u Tredlodytow w Afryce są rogate żołwie, ieśli to nie ślimaki, rożki wystawiaiące. ChmielAteny III 311.

– W przędzeniu co obserwować, aby nie sliną, ale wodą czystą nici maczać, y włukno, gdyż slina słona ziada przędzę, y rzecz szpetna, prządka też schnie przez te slinienie. ChmielAteny III 413.

– DRzewa urodzayne ogrodowe. Urodzayne te tu zowię, co na pożytek fzukt ludziom wydaią, iako to: ia błoń, grusza, trzesnia, wisznia, sliwa, morela, brzoskwinia; o ktorych fię tu mowi. ChmielAteny III 372.

– Podłoga w stayni ma bydź poprzyk, nie podłoż zdylow albo z tarcic kładziona, zabiegaiąc ślizganiu się nog końskich [...]. ChmielAteny III 481.

– W każdą dziurę wsadzić dwie, albo trzy latorośli, zerżnąwszy śluzem od grubszego końca, w przod do połowy owey dziury nakładszy piasku, albo ziemi sypkiey z swieżym gnoiem ChmielAteny III 486.

– Gdyż co trzy lata staw spuszcaiąc, wszytkie na stawisku przez zimę mogą bydź wysuszone, wymrożone, á wlecie wychędożone chepty, zielska, trzciny, smiecia, krzaki, namuły. ChmielAteny III 466.

– Iezli byś zaś sttudnie cembrował drzewem (naco dębina naytrwalsza, y sosnina mocna, ale woda smierdzić będzie żywicą) albo doł wprzod także wy kopay, y tarcicami, stęplami porospieray, aby się brzegi nieosypowały, dopiero od dna z drzewa twardego, grubego, toporem ciesanego, albo piłą rzniętego, dla gładkości y dla rectilinium w studni w kwadrat lub w oktanguł zakładay, w rogach cęmbrowiny dobrze wiążąc [...] ChmielAteny III 470.

– Nim posadzkę ułożysz, ziemię mocno ubić, ustemplować potrzeba, y wysuszyć, linię albo prawidło na niey kładąc, á na linii tey Libellam, alias srodwagę, aby posadzka była rowna wszędzie nieskrzywiona [...]. ChmielAteny III 354.

– Koło szczepow swieżo osadzonych obserwuią niektorzy, że przez ośm dni po Wielkieynocy y tyleż dni po Zielonych Swiątkach gnoiem krowim ie smaruią, z wielkim ich pożytkiem. ChmielAteny III 377.

– O Kamieniach osobliwych Historya naturalna. stokroć w bursztynie w posrodku daią się widzieć muchy, mrowki, rybki, paiąki, żabki, swierszcze, drzewka, iaszczurki. ChmielAteny III 343.

– [...] ieżli by z dopustu Bożego wlazł do głowy swirszcz, zaraz by przegryzł menningem, toiest błonkę, wktorey mozg uwity, y wtym punkcie musiał by człek umierać. ChmielAteny III 467.

– Oto wziąć iaiec kilkanaście, osobno żołtki oddzielić y ie skłociwszy, wyley do pęcherza swiżego, czystego nie wielkiego, zawiąż, włoż wgorącą wodę, uwarz: wyimi zpęcherza, ładnie obierz, áby byłá owa massa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Massa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley w tenże pęcherz, z taką proporcyą, zeby owa massa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązać w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesić nakiyku przez krysy garka położonym, aby się prosto pęcherz trzymał, ták warzyć, aż owe białki twarde się ugotuią, ugotowawszy, wym zpęcherza, day święcić na Wiélkanoc, wielką Gościowi uczynisz pociechę z tak wielkiego iaia. ChmielAteny III 508.

– Tak swinopas ieden, maiąc sobie zleconą trzodę wieprzow, laskę zatykał koło nich, á sam gdzie chciał odchodził, w lasce maiąc karteczkę imieniem S. Błażeia napisaną, żaden zwierz nietykał wieprzow, bo czart na ow znák postawiony, y taką z swinopasem maiący umowę, strzegł trzody iego, iako dociekł tego, podrożny tamtędy przechodzący [...]. ChmielAteny III 225.

– ORe flamma, albo auri flamma, albo aurea flamma, złoty płomień, iest to znak Krzyża Swiętego, bardzo switny y lsnący się z Nieba Francuzom podany. ChmielAteny III 56.

– [...] na ukąszenie iaszczurki Tarantuli niemasz innego remedium, tylko słuchać muzyki po niey tańcować do potu. ChmielAteny III 220.

– Powiadają, że natey żmii ukąszenie, granie y spiewanie, iako na Tarantuli iad pomaga, iako z tey samey spaloney żmyi, proszek i wątroba juvant ukąszonego. ChmielAteny III 316.

– Potych wszytkich szersciach, ale z nich compositum, Tarant, niby Tarantula pstra iaszczorka w Włoszech; [...]. ChmielAteny III 475.

– Tarło ryb rożne iest, szczupak w Marcu, karp w Maiu, y w Czerwcu, głowacz w Lutym; kiełbiki w Marcu, pstronki w Iesieni. ChmielAteny III 466.

– NIe mam intencyi z Teologami, tę rozbierać materyą, wydawać definicyą, y iaki grzech, takowym wierzyć rzecżom, decydować Teologicznie, bo tu nie o grzechach traktuię. ChmielAteny III 43.

– Latorosł do szczepienia ma bydź ucinana z drzewa od strony wschodu słońca: przeszczepienie do samego drzenia, woskiem obwiiaiąc z terpentyną, aby deszcz niedochodził. ChmielAteny III 374.

– Augustinus TORNIELLUS Włoch Nowarienczyk alias z Nowary Miasta Xięstwa Mediolańskiego, Kongregacyi S: Pawła, albo Barnabitow Kleryk Regularny, napisał Annales Ecclesiasticos od stworzenia swiata, do Roku swiata 4084 alias do Roku Chrystusowego 34 stylem iasnym, łatwym, pracą do wiary nie podobną, z należytym trudności wszelkiey ułatwieniem w Starym Testamencie occurrentis, z Chronologiczną, Geograficzną, Topograficzną illucydacyą, y opisaniem Ceremoniáłow, y obrządkow Zydowskich. Zył około Roku 1616. ChmielAteny III 693.

– Rozmaryn, niby Rosmarinus, iż lubi mieysca nad morzem, nad wodą czyli że rozmarza serca do wesołości, ile do aktow zażywany weselnych. Na zimno zbytnie nie iest trwały, w cieple miernym ma bydź konserwowany. ChmielAteny III 435.

– To ieszcze addendum, że czarownice na swięta te, S. Iura alias Ierzego, na Zielone Swiątki, na S. Ian w nocy chodzą (iak widywano) nagie, wrot, drzwi, odzwierza ustruguią po trzaseczce, rzucaią w szkopeł, rosę zbieraią zrana na drodze; ktorędy bydło idzie zpola, swoie zakopuią czary, dla odebrania krowom mleka; czasem wodę gdzie bydło piie, na tenże koniec czaruią etc. ChmielAteny III 245.

– Spotwarzony, od trzydniowego niemowlęcia mowiącego, od kalumnii obroniony. ChmielAteny III 145.

– Ale iak z trzystu Fabiuszow niegdy na woynie pobitych, tak z tych Lańkastrow Domu, iak Fenix z popiołow powstawszy, y zostawszy Henryk VII, zwyciężył y zabił w batalii Rycharda III Krola z Domu Eboraceńskiego, albo Yorskiego, y zaślubił sobie Corkę pozostałą Edwarda VI z Domu Eboraceńskiego albo Yorskiego, sobie poty przeciwnego. ChmielAteny III 55.

– Potym do Krom z ludem poszedł, dniem y nocą 60. mil upadł, Bilichow Miasto ubiegł, spalił, w krotce Szeremisza zniosł, Torsk, Kazym, Halecz spalił. ChmielAteny III 38.

– Probusowi Cesarzowi według Nauklera takiego dawano konia, ktory w dniu iednym, mil sto ubiegał; ChmielAteny III 272.

– Ma bydź sypana nie z gliny, nie zpiasku, bo się taka rozpłynie, ale z ziemi żyławey, tęgiey, z dárni, do ubniami ubiianey. ChmielAteny III 464.

– Na ktorey zastawy wlot mogą bydź podięte, albo zapuszczone, według wody przybywaiącey, lub ubywaiącey. ChmielAteny III 465.

– AELURUS Kot ryba, ktorey oczy rosną y ubywaią, z miesiąca przybywaniem, albo ubywaniem, według Rawizyusza in Officina. ChmielAteny III 306.

– Laur zwykł więczyć zwycięzcow, a Krolow korony, Dla mądrych z foliałow, iest stroy uchwálony, Na Oratorium ta iest inskrypcya [...]. ChmielAteny III 538.

– Weronika, alias wyobrażenie Twarzy Pana Chrystusa na chustce, ktorą podała do ucierania potu Zbawicielowi podcżas dzwigania Krzyża S. Weronika albo Beronika, (akcentem y Dyalektem mowiąc Greckim) iest w Rzymie u S. Piotra. ChmielAteny III 113.

– Ciáło iey po ucięciu szyie, z ktorey mleko płyneło, Aniołowie ná gorze Sinái w Arábii pochowáli: Iest Pátronką Káwálerow y Filozofow. ChmielAteny III 169.

– Aże nie gniie [krew] w upierach, iako przy ucinaniu głow im, tyle razy docieczono, ani też to iest cudem, ani mieysca własnością (bo drugie gniią) ani iest racyą iaką nam taiemną, toć musi być czarta sprawą, iż iego ogrzewaniem krew ta konserwuie się, instrument szkodzenia zarażania ludzi, koni, bydła. ChmielAteny III 251.

– Iezli mało oliwnego masz drzewa, á chcesz ogrod nim zasadzić, ucinek długi na stop pułtora rozpiłuy na kilkoro, posadz w ogrodku, albo w szkole ogrodowey, w pięć lat, co się przyimie, przesadź. ChmielAteny III 390.

– MARYI Magdaleny S. Pokutnicy y uczennicy Pańskiey 22. Lipca. ChmielAteny III 181.

– Włosy albo brodę ták uczernisz; weź ługu zwyczaynegó ile chcesz weń nakładź liściá cwiklanego, szałwii, bobkow z mirrą y łupiny zieloney włoskich Orzechow: to wszytko wraz póspołu, tym uwarzonym ługiem, brodę albo włosy umyway, albo gębką umoczoną y troche wyciśnioną często pocieráy włosy, zadziwisz się nád skutkiem. ChmielAteny III 513.

– Ten czy to żyd czy Poganin (co certiùs) widząc cud Resurrekcyi Pańskiey, uwierzył w Chrystusa, niedał się żydom skorrumpować, aby Cud zamilknął, o co persekwitowany, z dwiemá żołnierzami uszedł do Kappadocyi, tam opowiadáł Chrystusá, udany do Piłata, męczony, ścięty w Cezaryi mieście Káppádockim Roku 34. po Pańskim Narodzeniu. ChmielAteny III 174.

– Iezli bydła nie wiele, nie wal paszy wiele, bo tylko oborę zasmiecisz mierzwą, nie zagnoisz, słoma będzie nie gnoy, ktory z moczą y exkrementami bydlęcemi dobrze przez mnostwo bydła udeptany, lepszy niż sama mierzwa. ChmielAteny III 366.

– Caius PLINIUS secundus [...] Z ciekawości chcąc gory Wezuwiusza w Kampanii, gdy z siebie ogień wybuchała, dociec racyi incendii, od gorąca, dymu y popiołow zasypuiących, uduszony iest, około Roko 80. ChmielAteny III 675.

– Pisze X. Łubieński w swoiey Geografii, że Ciało S. Heleny iest w Trekach mieście Kampanii Francuzkiey; może to być iaka znacżna Relikwia iey, z Altiwillareńkiego Klasztoru, albo z Rzymu, ieszcze gdy tam Ciało iey leżało, udzielona. ChmielAteny III 147.

– WIELBŁĄDY w Afryce, są mnieysze, niż gdzie indziey, na sto tysięcy krokow dnia iednego ubiegaią. Iedne ciężar na tysiąc szećset funtow, drugie silnieysze nadwa tysiące funtow udźwigną ciężaru na sobie. ChmielAteny III 289.

– Groble naybardziey mu maią bydź polecone, aby zepsute reparował, nie mierzwą lub gnoiem, ale chaszczem, darniem, palami gęstemi dębowemi: á iezli iest dobrze ufundowana, ma podczas słoty chrustem nagacić zwierzchu y mierzwą, drogę żeby wozami nie psuto. ChmielAteny III 417.

– Iuż też cielesność ugaszona bez nowych potopow: iakokolwiek utemperowana żądza, bez siarczystych Sodomę y Gomorrę karżących ogniow. ChmielAteny III 17.

– Dach na Pałacach, Dworach, ma bydź letki, á mocny. alias krokwy maią bydź z letkiego naprzykład iodłowego, lipowego, olchowego, á prostego drzewa, często wiązane bantami: nie maią krokwy te leżeć na powałach, aby się suffit nie popadał y ugiął; lecz na murach scian. ChmielAteny III 356.

– Suffity albo powały w Pałacach, Dworach, daią się tym sposobem; podłuż muru idą wały, alias murłaty, na nich balki, ktore się gęsto dawać powinny, aby utrzymały podsiebitkę, albo suffit gipsowy: naylepsze są iodłowe albo sosnowe, że się nie uginaią, nie paczą. ChmielAteny III 355.

– [...] Zrzebcow brać na staynie lepiey pozniey, niż bardzo młode, naylepiey po czwartym roku, choć wtedy ku ugłaskaniu trudnieysze, tylko do ieżdzenia, im letnieyszy, tym iest mocnieyszy. ChmielAteny III 479.

– W suchą ziemię, więcey gnoiu, w wilgotną y tłustą mniey, y to bydlęcego ugniłego nie swiniego potrzeba. ChmielAteny III 377.

– Nicolaus à LYRA Normanczyk, od wśi Lyra tak rzeczony. Inni go Pisarze erronee Brabanczykiem, Flandrem, Anglikiem zowią. Był z żyda ochrzcony, Zakonnik S: Franciszka Minorita, w klasztorze Wernolieńskim Professus, w Paryskiey Akademii Doktorskim uhonorowany Biretem, iź tam lat wiele Pismo Swięte interpretował. ChmielAteny III 655.

– Belgow 44 w Centurii 1. pisze, że w Bruxelli, za iego wieku ieszcze chłopięcego, pies brytan, albo Angielski, wziąwszy od Pana pieniądze, chodził do iatek mięsnych zkoszykiem plecionym, na szyi swoiey uwieszonym, dane sobie mieso od rzeźnika odnosił do domu, psow innych na siebie uiadaiących y nacieraiących smiało odpędzaiąc; á ieśliby od wielkiey ich zgrai był pokonany, tedy owego mięsa y sam z niemi iure merito zażył. ChmielAteny III 282-283.

– [Apostoł Barnaba] Zył po smierci Chrystusowey Roku 62. od żydow ukamienowany, pochowanyw Salaminie, alias Konstancyi mieście Cypru Insuły, obiawiony za Zenona Cesarza 385. albo 490. wraz z Ewangelią S, Mateusza na piersiach mu leżącą. ChmielAteny III 129.

– Więcey niż tysiąc kilkaset lat temu, iak Tyberyusz takich dziecinnych szklannych czaczkow inwentora ukarał tyrańsko, że rzeczom drogim, rzeczami podłemi uiął szacunku. ChmielAteny III 36.

– Za to tedy ich słusznie y swiętobliwie, Krolowie, Xiążęta, Panowie, Magistraty, á naylepiey swieta Inkwizycycya iako łotrow, kryminalistow, buntownikow, swietokradcow, toporem, miecżem, ogniem, szubienicą karze, á oni ich maią za niewinnych, swiętych męcżennikow, że za niecnoty ukarani, za powstanie przeciw S. Wierze. ChmielAteny III 89.

– [Św. Franciszek] Kapłanem nie był tylko Dyakonem, ato iż Anioł ukazanym mu kryształowym naczyniem, czystości iak kryształ, w nim pretendował, Miał honor noc całą mieć Chrystusa maleńkiego y Maryą gośćmi. ChmielAteny III 4.

– Powiadaią, że natey żmii ukąszenie, granie y spiewanie, iako na Tarantuli iad pomaga, iako też z tey samey spaloney żmyi, proszek y wątroba iuvant ukąszonego. ChmielAteny III 316.

– W tym Brat Gennadius nadszedł do Cerkwie relacyą cżyniący o swoim widzeniu, ktorego Marcellus ukonsolował pokazaniem S. Głowy Ianowey. ChmielAteny III 151.

– S. Grzegorz Biskup Turonu w Francyi, nawiedzaiąc ten płac Męczeństwa, á niemogąc kości u Opata tamecznego wyżebrac, ukopał ziemi, krew pociekła; ktorą krew do Turońskiey swey Katedry, y do Adndegavum miasta Francuzkiego wprowadził solennie; kawałek iey nosił przy sobie, z nim pochowany; iako swiadczy otym list Kanonikow Castri Novi w Francyi. ChmielAteny III 179.

– ELZBIETY S. Krolewny Węgierskiey, á potym po Ludwiku Xiążęciu Hassyi y Turingii Wdowy, 19. Listopada. Wielka to była iałmużnica, dnia iednego posag wielki na żebrakow rozdała, 900. ubogich karmiła. W Kościele uważaiąc Chrystusa Pana nagiego, cierniem ukoronowanego, koronę złotą zruciła z swoiey głowy,Chrystus się pokazawszy mowił: Si tu vis esse mecum, ego volo esse tecum. ChmielAteny III 138.

– Ale w tym ars naywiększa, aby te kominy nie kurzyły, oczom, y ornamentom przynosząc detriment: czemu occurrendum daiąc ie przestrone, nie nazbyt krzywo, niezbyt ukośno, do gory wywodząc, nie wiele dymow do iednego sprowadzaiąc [...]. ChmielAteny III 360.

– 3tio rzucić z gory gęś żywą, ktora lecąc otrzepie sadze. (co w prostych służy kominach) á w ukośnych by ulgnęła. ChmielAteny III 361.

– Dnia 19. Czerwca w Bizontium mieście vulgo Besanzon w Burgundyi Francuzkiey Prowincyi, weneruią Ramie S. Szczepana Męczennika, w złoto y kleynoty bogato oprawne, ale było ukradzione; lecz w wodzie roztąpioney na dnie, miedzy swiecami zapalonemi znalezione. ChmielAteny III 195.

– Zgoła mało, albo nic swieże niewymyśliły wieki, tylko dawne wskrześiły inventa, pięknie ukształciły, aby te stare baby, za młode uszły Panny, ale mowiąc prawdę inventis facile addere: cokolwiek z daie się nowego, iest to ad instar priorum. ChmielAteny III 36.

– Nie złota Cyrusa albo Nerona, przecież ukształcona, Firleiowska, Autora rezydencya y Ogrod, alias Emblemata, Symbola, imaginacye y wiersze tam się znayduiące, á tu położone. ChmielAteny III 12.

– Fallopius Autor każe wziąć ołowiu, ukuć z niego młotkiem na obuchu cienkie blaszki bardzo, przesypać ie solą pospolitą, włożyć oboie w naczynie szklane; dobrze zaszpuntowac, y zakopać wziemię na całe dni dziewięć, tedy się ta materya zamieni w żywe srebro; iakoż w Olkuszu z ołowiu go wyprowadzaią [...]. ChmielAteny III 319.

– Lecżenie, przez obrazkow woskowych ulanie; na ktore ci Superstitiosi Medykowie, choroby ponoszą; y dopiero te obrazki w ogień rzucaią, aby z obrazkiem cżyli portrecikiem, od całego człeka albo od członka iego choroba odstąpiła ChmielAteny III 265.

– Ludwik XI. Krol Francuzki sprawił iey trunnę z złota ulaną, w kleynoty oprawną, taxowaną 90. tysięcy dukátow. ChmielAteny III 183.

– Choc iest miła Fortuna, y czyni znás Pany, Iednakże iest niewola y złote káydany, Symbolum Ptak piękny, ulataiący od ludzi cum lemmate. ChmielAteny III 538.

– Iastrząb w Taiemnicach Hieroglificznych u Egypcyanow dla rzeźwości swoiey, znaczy wielkie rzeczy; nad Niebem ulatuiący: Boga; na Niebie lokowany Słońce w człeku znaczy umysły życie na woynie zwycięstwo; między elementami skrzydła maiąc rozciągnione, figuruie powietrze, księgę w pysku nosząc, znaczy Kapłánstwo, a to z racyi, iż do Tebow przyniosł ksiąszkę, iaką BOGA czcić ceremonią, traktuiącą Pierius, librô 21. ChmielAteny III 294.

– Piękna oczom ptaszyna, ale ulatuie. ChmielAteny III 538.

– U Naturalistow agilitas nie ktorych Ptakow cudowna, gdyż dociekli głowni marynarze, że pewne Ptaki 200 mil ulecieli na morzu. ChmielAteny III 291.

– Bazyliusz Czarnoksiężnik żyiący około Roku 520 gdy Czarnoksiężnikow pálono w Rzymie, uciekł do Waleryi do Klasztoru S. E wicyusza Opátá, tám diabłem nie Mnichem być poznány, gdyż w Pánieńskim Klásztorze iedná nie szpetney urody choruiąc, nie innego tylko tego Bazyliusza ná uleczenie siebie pretendowała; ále S. Ekwicyusz ią uzdrowił, á Bazyliusza zklasztoru wyrzucił, przyznáwáiącego się na swoim z klásztoru występie, ze swoim rzemiesłem Czárnoksięskim nie ráz komorkę Ekwicyusza ná powietrzu záwiesił, á żadnego z iego domowych, obrazić nie mogł, iáko pisze S. Grzegorz. Lib: 1. Dialog c. 4. ChmielAteny III 230.

– ADAM naypierwszy na Swiecie Człowiek, wszelkiey Scyencyi Autor, wykłada się z imienia Homo, albo ziemski, albo rudy, zołty, iż z takiey źiemi koło Damaszku Kraiu, Wszechmocną BOGA iest ulepiony ręką, wstaturze trochę rośleyszy nad ludzi teraznieyszych według Tirina Autora. ChmielAteny III 564.

– Drugie zrobić gnoiowisko na gnoy nowy, aby się gnoy wnim uleżał, przegnił, ziarna, nasiona, z chepty wsobie strawił. ChmielAteny III 415.

– Od końca tey ulicy, zaczyna się druga kwadrátowa uliczka, wkoncie swoim maiąca piękną perspektywę; z gliny, kamieni, farfurek wyrabiána na kszrałt wspaniałego Ołtarza wgorze oko Opatrzności Boskiey z drzewa z promieniami; Oko same ze zwierciadła. ChmielAteny III 543.

– Koszòw siedm, y drugich dwanaście z ułomkow rozmnożonych od Chrystusa, chowanych w Antiochii w Kościele teste Procopio, włożonych pod postument kolumny Konstantyna Wielkiego Cesarza w Carogrodzie: iako swiadcży Cedrenus. ChmielAteny III 106.

– Ta Chaldaica Paraphrasis nie wiele Czytelnikowi przynosi pożytku, ile Rabińskiemi zagęszczona fabułami, o dwoch Messiaszach, o Lamentacyi Boga, o Wniebowstąpieniu Moyżesza y ułupaniu Tablic z Tronu Bożego szafirowego, baiąca. ChmielAteny III 589.

– Gdyż prawdziwy Platanus rodzi się tylko w Azyi, żtamtąd do Sycylii, do Włoch, Francyi, Hiszpanii sprowadzony, nie dla fruktow, ktorych nie ma, ale dla iedyney umbry, ktorą wielkim liściem; rozłożystemi przynosi konarami, y gałęziami. ChmielAteny III 332.

– BONIFACYUSZA Męcżennika 14. Maia. W oleiu smażony potym scięty, szedł z Rzymkich Senatorow, umęcżon Roku 365. vel 305. w Tarsie mieście Cylicyi, do Rzymu przeniesiony w swoim leży Kościele. ChmielAteny III 129.

– Doniosł to widzenie Braci; poszli do podziemnego Kościoła, znaleźli wieko marmurowèy trunny nieco umknione, a na nim stoiące na nogach Swięte Ciało, przy twarzy obiasnionèy. ChmielAteny III 7.

– A choćby mogł sam czart wszytkie dziwy wyrabiać zdopustu Bożego na świecie na złość ludziom, iednak kooperacyi zażywa do tego czarownikow, raz dla większego Maiestatu Boskiego kontemptu, iż rozumnego stworzenia od Aniołow coś umnieyszonego, uzurpuie spułki; druga że sam swiętych rzeczy niemoże zażyć tak, iak czarownik; trzecia iż człek z człekiem in societate żyiąc, nic od niego niespodziewa się, y nie ma suspicii złey o nim, czegoby czart sam przez się nie dokazał. ChmielAteny III 233.

– Latorosł zmaczana w wodzie ocukrowaney przed szczepieniem, bardzo słodkie frukta wydawać będzie, albo kwaśne iezli w mocnym umoczysz otcie. ChmielAteny III 375.

– Weź galásu y háłunu, z octem, utrzyi wtey gęstości, abyś mogł pioro umoczyć, na iáiu co chcesz napisz wyrysuy, y wysusz na słońcu, włoż w rosoł mocny, alias w kwas na dni 3 albo 4. potym wysusz, ugotuy, z skorupy obierż, tedy na iaiá białku, znaydziesz litery, lub rysowanie Africánus. ChmielAteny III 509.

– Pasiekę masz stawić nie nad rzeką iaką, bo zimność wody pszczołom szkodzi, często lecąc z robotą, y wiatrem umordowane toną w rzece. ChmielAteny III 449.

– 3 Suknią mieć wytartą, gładką, chodząc po między zapowietrzonych, aby się zaraza nie chwyciła. 4 Umyć twarz swę, ręce wodą w ktorey iest wlany mocny ocet, moczony piołun, szałwia, ruta, melissa, maieran, hysop, bylica, spikonard; ktore zioła nosząc przy sobie, albo kładąc koło zarażonego, pomagaią. ChmielAteny III 453.

– AGNIESZKI de Monte Politiano 20. Kwietnia; ona Chrystusa maleńkiego piastowała. Pan Chrystus podał iey trochę ziemi krwią swoią skropioney, kawałek nalewki; w ktorey umyty był od Matki Nayś: od SS. Apostołow Piotra y Pawła po kawałku szat ich miała w prezencie. ChmielAteny III 127.

– Iako to iest Magia naturalna, że Tobiasza w Pismie S. slepota żołcią ryby ugoiona: w bęben z skory wilczey zabębniwszy, drugi bęben z skokry baraniey rwie się y páda; bo wilk z baranem maią nienawiść naturalną: że Turczyn w Wenecyi ołowiem roztopionym ręce sobie umywał nic ich nie obraziwszy; że na ukąszenie iaszczurki Tarantuli nie masz innego remedium, tylko słuchać muzyki, po niey tańcować aż do potu. ChmielAteny III 220.

– Wodą ową, ktorą Swięty Edwardus Krol Angielski ręce umywał sobie, slepi ocży swe potarszy wzrok odbierali. ChmielAteny III 93.

– [filiponi] W Cerkwiach Schizmatyckich y Uniackich nie bywaią: krzyża ni wody swięconey nietykaią. ChmielAteny III 632.

– Za panowania Iuliana Apostaty Cesarza na Obrazy y Relikwie Swiętych, okrutnie zawziętego, zroskazu iegoż, Ciało tegoż Marszałka Chrystusowego palone iest, przeciesz przez Chrześcian osmalone kości wychwycone z ognia, do Alexandryi uniesione Roku 396. mowi Szentywani. ChmielAteny III 148.

– Uniosł przy tym y Krucyfix szczerozłoty 300. funtow ważący, dany tu od Bolesława I. y tablic złotych trzy. ChmielAteny III 199b.

– Wierzchnie latorośli potrzeba precz zerznąć, dla uniknienia niepłodności. ChmielAteny III 486.

– Nie wymyślili sobie sami Xięża branie Dziesięciny, bo by to była iniusta invasio na cudzą fortunę, y iakaś rapina; ale sam BOG W szechmogący, Pan wszytkiego uniwersalny, y własny, od ktorego quid habes, quod non accepisti? Ten będąc Panem życia y śmierci, Dawcą wsżytkiego y każdemu, postanowił Prawo w Pismie S. ieszcze za Moyżesza w Księdze Exodi zwaney w Rozdziale 22. w wierszu 29 takowe. ChmielAteny III 496.

– Theodora Panna Antyocheńska według Ambrożego S. druga Theodora Koryntska, według Palladiusza w stroiu męskim panieństwo swe nietykane unosząc, z zamtuza wyszły. ChmielAteny III 73.

– Zeby nie zmarzło wino, nasyp wnie soli miałko utartey, ale niewiele, bo osolone upaia szkodliwie. ChmielAteny III 490.

– Dunstanus S. Arcy Biskup Kantuaryi, ieszcze będąc Mnichem w celli swoiey rożnym dla rożnych báwił się, y przysługował rzemięsłem: przybył też y szatan z swoią robotą coraz to dziecięciem, to białogłową się prezentuiąc; ale Dunstanus S. porwaszy z ognia kleszcze rozpalone, porwał go za nos, upalił; iako pisze Tritemius de viris Illustribus Ord: S. Benedicti. ChmielAteny III 212.

– [sałata] Prezerwuie też od upicia według Ruffa, wzrok cmi zbytnie zażywana, ile z natury słaby: szkodzi flagmistym żołądkow [!], chęć ad coitum odbiera in matrimonio. ChmielAteny III 439.

– Lepsze ieszcze z iabłka oparzonego albo przypieczonego, srodek wyrzucić, (albo z sorowego) w owe pustość cukru lub miodu włożyć, przydać cynnamonu, ciastem oblepić,w popiele upiec, z ciasta wyiąwszy, zażyć. ChmielAteny III 382.

– [...] iak na wielu to widziano trupach, nie iest też swięte ciało (bo życie w oczach wszytkich bywa nie bardzo chwalebne, y bez pokuty,) toć musi być upier, albo upierzyca, tak zwani od pierza, że się tak rychło uwiiaią iakby pierze y skrzydła mieli. ChmielAteny III 251.

– Ieden iałowiec, ile na gruntach sobie upodobanych iest iak drzewo rosły, drugi mnieyszy iak krzew mały. ChmielAteny III 393.

– Nacye Oryentalne z owocu pałmowego wina takie robią, że upoić mogą człeka, á niektore nacye chleb maią z tegoż drzewa owocow. ChmielAteny III 331.

– Alias trzebaby Pisma Swiętego wiele textow o czarach twierdzących, Doktorow, Teologow, Kazistow, o tym traktuiących, Historye Kościelne, Swiętych Zywoty Autentyczne Mirabilia, o czarach upominaiące, czemu tot saeculis pie creditum popalić, Exorcyzmy, Agendy, Benedictiones rożne w tey materyi, pokassować, interdykować. ChmielAteny III 269.

– Ztąd marynarz ieden zawoy cżyli bindę vulgo koronę Alexandra W. cźasu w wodę wpadaiącą, wyniosł na głowie (inacżey nie mogąc) upremiowany iest za te przysługę; ale że korone Krolewską na swey sprofanował głowie, głowy ucieciem skarany. ChmielAteny III 75-76.

– Czwarty, S. Patrycyusz Arcy Biskup y Apostoł Hibernii Czarnoksiężnika Rochait nazwiskiem, piorunem z Nieba uproszonym zabił, y spalił; iż się na niego porwał, á drugi czarnoksiężnik od ziemi pożarty, iż się także brał zabić Świętego. ChmielAteny III 262.

– Szpiżarnia na konserwacyą wszelkich legumin, ma bydź na mieyscu czystym nie gnoynym nie wilgotnym erygowana, maiąca swoie wentylacyę: nie na mieyscu iednak gorącym, bo by mąki się zagrzały, y psuły: nakryta bydź powinna dobrze, podłogą uprowidowana. ChmielAteny III 410.

– ANTHIAS ryba zowię się polskim terminem Tracz; Aristoteles mowi, że to Piscis sacer, ryba poswięcona, uprzywileiowana, w morzu się znayduiąca; gdyż ryby drugie przez iakiś respekt od tego oddalaią się mieysca, gdzie ten rodzay ryb zwykł się bawić. ChmielAteny III 306.

– Kościoł Upsaleński w Szwecyi solennie obchodził swięto Relikwii mianowicie S. Wawrzyńca, S. Eryka, y innych, á to w Niedzielę po S. Mateuszu in 7bri. ChmielAteny III 94.

– Bywaią groble murowáne, ktore na szkarpę dawać potrzeba. Przy upustach, ktore tákże na calcu zakładać potrzebá, y tam gdzie woda naywiększá ma wagę, y z chaszczow, tarasow nie rychło gniiącego drzewa, iaká iest lipina, olszyna grabina, osiczyna, wierzbina etc maią bydź ugruntowane. ChmielAteny III 464-465.

– Trzcina, ktorą na urąganie podcżas męki, miasto berła daną Chrystusowi Panu, iest w Senie mieście Włoskim w skarbcu Katedralnym, dana od Baiazeta II. Cesarza Tureckiego Innocentemu VIII. Papieżowi, y tu złożona. ChmielAteny III 111.

– Kardynali wystawili urnę z Swiętym całym ciałem y bliznami Roku 1228. dni pierwszych Sierpnia, w dzień Niedzielny. ChmielAteny III 6.

– Mogą iáko to nayczęściey czynią czarownicy y czarownice, pobudzić burze, łyskawice, piorony, grady, deszcze wielkie, ná zboż wybicie, drzew urodzaynych obicie, połamanie, iáko ná Iobowe sługi y owce, ogień sprowadzony z Nieba mocą szatana [...]. ChmielAteny III 239.

– Ręka S. Urszuli czyli Urszulanki, iest w Kościele Nawiedzenia Panny Maryi w Krakowie Pruszcz. ChmielAteny III 198a-198.

– Toż uczynił Klaudiusz, męcząc SS. Chryzanta y Daryą uryną ich polewać kazał, niby cżary odpędzaiąc, á przy nich moc Boża, była nie czary. ChmielAteny III 265.

– Obiecuią przed czartem, że całey spowiedzi czynić nie będą: urzędownie się nieprzyznaią do swey złości, choćby ie cięsżko exekwowano. ChmielAteny III 243.

– DROZD to o sobie znayduie addendum, że gnoiem swoim kleiowatym iak lepem drzewa szpecąc, bywa usidlony; ztąd prżysłowie ná Autorow swego nieszczęścia: Turdus sibi malum cacat. ChmielAteny III 293.

– Idąc ku Dunaiowi, na pułk niemały napadli Lisowczykowie, przeciwko ktoremu na konie posadzali chłopcow, po kilka koni im dali z maszkarami, alias niby żołnierżow ubrali, gardła im krwią usmarowawszy, dla postrachu Elektorskim ludziom. ChmielAteny III 41.

– Troglodytowie w Afryce z drzew na nich [sc. na słonie] skaczą, żyły podcinaią, albo w doły ie łowią, albo za samicą chowaną, á ieszcze odorem iakim usmarowaną, ie zwabiaią do iakich mieysc drzewianych zawartych, tam strzelaniem, głodem ie osłabiwszy, dopiero głaszczą, to iedzeniem korrumpuią, to muzyką do łagodności przywodzą; siebie widzieć nie lubią; dla tego, wodę piiąc, ią mącą. ChmielAteny III 286.

– Trzymał y nauczał, że przez samą wiarę w Chrystusa bez uczynkow może człek bydź usprawiedliwiony, y że ta wiara żadnym grzechem naywiększym (chyba nie dowiarstwem) nie może bydź stracona. ChmielAteny III 615.

– Grunt do exercytowania, przeieżdzania koni, ma bydź dla przytępszego, y bardzo bystrego na ziemi miętkiey na roli pooraney, na piaskach; to leniwy nauczy się nog podnosić, á skory ustatkuie się: dla koni powolnych ziemi dobierać gładkiey y twardey. ChmielAteny III 483.

– KRET, po łácinie Talpa w źiemi ustawnie żyiący, y ryiący zwierz, a iak się na wiatr y widok pokáże, zaras zdychaiący, iest słuchu bardzo bystrego, daleko słysząc. ChmielAteny III 275.

– Ustawna iego [sc. Bartolusa de Saxoferrato] zabawa była, Prawne czytać księgi. ChmielAteny III 602.

– ORIGENES rodem Alexandriyczyk S: Leonidesa Męczennika syn, z dzieciństwa Pisma S: dobrze nauczony, wysokiego rozumu talentem y nauką, nikomu wtedy nie ustępuiący, tak w pracach ustawiczny y cierpliwy, w pisaniu y czytaniu, nie zfatygowany, y Adamantius od wszytkich nazwany y Chalcenterus Klemensa Alexandriyskiego uczeń; ktory tak cnotę czystości estymował, że po Klemensie Alexandriyskim bedąc Przełożonym nad Szkołą y Preceptorem, Panienki też uczył taiemnic Wiary S: wtedy sam siebie okastrował, wszelkiey u Pogan unikaiąc złey o sobie suspicyi. ChmielAteny III 664.

– To ieszcze addendum, że czarownice na swięta te, S. Iura alias Ierzego, na Zielone Swiątki, na S. Ian w nocy chodzą (iak widywano) nagie, wrot, drzwi, odzwierza ustruguią po trzaseczce, rzucaią w szkopeł, rosę zbieraią zrana na drodze; ktorędy bydło idzie zpola, swoie zakopuią czary, dla odebrania krowom mleka; czasem wodę gdzie bydło piie, na tenże koniec czaruią etc. ChmielAteny III 245.

– [Św. Wawrzyniec] Ciału S. Stefana z Ieruzalem przywiezionemu, ustąpił mieysca, alias usunął się; ztąd Politykiem nazwany [...]. ChmielAteny III 198.

– Wino kwasne słodkim uczynisz, kiedy weń w woreczku korzenia paprotki, w cieniu, gdzie by słońce niedochodziło ususzonego, wpuścisz na sznurku w beczkę. ChmielAteny III 491.

– Wino, żeby nieplesniało, kwiatu winnego ususzyć, w beczkę wrzucić. ChmielAteny III 491.

– Praktykowano nie raz, że y sto lat się konserwuie [miód pitny], dobrze usycony tłusto, y na suchu w zimnie konserwowany. ChmielAteny III 425.

– Miod iednak z barci, z ulow sosnowych iest żywicą pachnący, dlatego y miod zniego usycony głowy piiących bolem wielkim zaraza, y nie iest tak pokupny, iak Ruski. ChmielAteny III 425.

– S. Damasus Papież nie skarbow, ale ciał y kości Swiętych po Rzymie y innych mieyscach szperał, wiele poznaydował, wierszami uszanował. ChmielAteny III 92.

– [Św. Tytus] Rodem z Koryntu miasła, z Pogan Rodzicow, Biskupem był Kreteńskim w Grecyi; Od S. Pawła iednym listem ktory się zowie ad Titum uszanowany Umarł w Kandyi Stolicy Krety Wyspu [!]. ChmielAteny III 198.

– Musi Podstarościna Pana uszczerbić w czym innym, aby masło, syr, kupowała potaiemnie, albo czarować, chcąc się pokazać. ChmielAteny III 403.

– AGATY (to iest łagodney z Greckiego) Panny Męczennicżki 5. Lutego, żyła około Roku 250. leży w Katanie mieście Sycylii, blisko Etny gory, ogień z siebie wybuchaiącey, ktore wybuchnienie, cżęsto fatalne sobie Kataneńcżykowie płaszczem iey uśmierzaią; ztąd iest Patronką od pożarow, y na iey Swięto chleb y wodę swięcą contra periculum ignis. ChmielAteny III 126-127.

– Zimy dobrey, aby w drzewach zbytnią wilgoć utemperowała ChmielAteny III 373.

– Iuż też cielesność ugaszona bez nowych potopow: iakokolwiek utemperowana żądza, bez siarczystych Sodomę y Gomorrę karżących ogniow. ChmielAteny III 17.

– Item wszytkie pchły na iednę zlizą się kupę, iak rozgę nasmarowawszy, sadłem ieżowym, lub lisim, na srzodku izby, utkwisz wnocy. ChmielAteny III 461.

– DEMOCRITUS s Abdery Miasta Tracyi, Filozof, Astrolog, Czarnoksiężnik, wielki peregrynant, natury scrutator, dlatego sam się oślepił. Oyciec iego tak bogaty był, że Xerxesa Krola Perskiego woysko wielkie lautissimè utraktowáł. ChmielAteny III 620.

– Kadzidła wybrać bardzo białego, utrzyć, y ieśli wzimie zażywasz, z mieszay z winem ieśl w lecie zwodą w ktorey rozynki warzone, wypić, y to wtedy gdy miesiąca przybywá, zrana, wpołudnie, y w wieczor pamięci sobie przydasz wiele [...]. ChmielAteny III 512.

– Przy drzwiach tych á principaliter przy srednich, stawiać potrzeba ganki z ławami, częscią dla ornamentu, częścią dla wygody y potrzeby; gdzie by Pan własny do stayni przyszedłszy, miał sobie posiedzieć: gdyż u Aristotela Persa iednego pytano, czym by konia w ciało wbić, utuczyć? odpowiedział, że oko Pańskie konie tuczy. ChmielAteny III 480.

– Venerabilis BEDA od swiątobliwości życia ieszcze gdy był in vivis tak utytułowany. ChmielAteny III 601.

– [Cebula] Z natury swey z wilgoci flegmatycznych uwalnia, spanie przynosi, paralitykom pomaga wąchana. ChmielAteny III 437.

– Napisał Szentywani z Autorow, że Węgorza uwędziwszy, y ná kawáłki porąbawszy, te káwałki, ktoby w szadzawkę, w iezioro powrzucał, mialby z tych kawałkow nowe węgorze żywe. ChmielAteny III 512.

– Uwicie Głowy S. Iana gdy siedział w więzieniu iest Akwisgranie dane od Karola IV. ktore on miał od Nicefora Cesarza Greckiego, teste Lanckoroński. ChmielAteny III 148.

– POPULUS toiest Topola, to biała od listkow z dolney strony białych, to czarna od czárnych. Iest drzewo feralne, że ni nasienia, ni owocu nie wydaie. Przeciesz Herkulesowi poswięcone, z racyi, iż gałąskami topolowemi głowę uwieńczywszy, do piekła był wstąpił. ChmielAteny III 333.

– Co robić, byś miał złote Pismo. Wziąć soku z swiżego szafranu, albo suchego tłuczonego, y auripigmentu farby, byle był iasny, oboyga po rowney części, uwierć ią z żołcią kozlą ale lepiey z szczupakową, wstaw w naczyniu szklanym w gnoy koński ná dni kilka, będzie fárba iak złoto: ChmielAteny III 507.

– Lipsius poważny Autor w liście do Belgow 44 w Centurii 1. pisze, że w Bruxelli, za iego wieku ieszcze chłopięcego, pies brytan, albo Angielski, wziąwszy od Pana pieniądze, chodził do iatek mięsnych zkoszykiem plecionym, na szyi swoiey uwieszonym, dane sobie mieso od rzeźnika odnosił do domu, psow innych na siebie uiadaiących y nacieraiących smiało odpędzaiąc; á ieśliby od wielkiey ich zgrai był pokonany, tedy owego mięsa y sam z niemi iure merito zażył. ChmielAteny III 283.

– Ieśli zaś korona była z kwiatow y ziela uwita, tedy sie zowie Stemma od słowka Greckiego Stephin, to iest korona, wieniec. ChmielAteny III 75.

– Sześć Krolow liczemy, ktorzy panowaniu Rzymskiemu, uwłacżać uśiłuią, na co się iuż zgodnie osuneli, Angielski, Szwedzki, Szkocki, Duński, Czeski, á szosty iakoby Krol (bo się y sam tak pisze) Węgierski etc. ChmielAteny III 41.

– Bazyliusz Czarnoksiężnik żyiący około Roku 520 gdy Czarnoksiężnikow pálono w Rzymie, uciekł do Waleryi do Klasztoru S. Ekwicyusza Opátá, tám diabłem nie Mnichem być poznány, gdyż w Pánieńskim Klásztorze iedná nie szpetney urody choruiąc, nie innego tylko tego Bazyliusza ná uleczenie siebie pretendowała; ále S. Ekwicyusz ią uzdrowił, á Bazyliusza zklasztoru wyrzucił, przyznáwáiącego się na swoim z klásztoru występie, ze swoim rzemiesłem Czárnoksięskim nie ráz komorkę Ekwicyusza ná powietrzu záwiesił, á żadnego z iego domowych, obrazić nie mogł, iáko pisze S. Grzegorz. ChmielAteny III 230.

– Item wziąć bardzo mocnego octu, soku czosnkowego dwie drachmy, (á w iedne drachmę albo dragmę wchodzi szkrupułow trzy, szkrupuł ma gran albo ziarn 20) dryakwi. Alexandriyskiey wziąć dragmę iednę: to wszytko wraz zmieszać, dać choremu, uzdrowieie, iako swiadczy Liber secretorum. ChmielAteny III 454.

– Ian Swięty DAMASCENUS rodem z Syrii [...]. Za obronę honoru Maryi Pnnny od obrazoborcow rękę miał uciętą, y wlot cudem teyże Maryi Nayczystszey uzdrowioną przytym głosie: Eutibi menus sanata est: de caetero ne cessa, sed sicut modo pollicitus es, fac eam calamum ese, scribae velociter scribentis. ChmielAteny III 619-620.

– Alias mieć powinni wswym dozorze, Wyciągacze, łańcuchy, kantary, uzdzienice, munsztuki, rzemień biały na reparacye; item Rzędy, kity rożne bogate. siodła, kulbaki, olstra, pokrowce, czapraki dywdyki, kanczugi oprawne, szory rożne, chędogie, opatrzone, czy całe, y rzemień do nich czarny na reperacye. ChmielAteny III 482.

– Płaszcza podwoynego dla ciepła zażywał, torbę miał za spiżarnię y piwnicę, podporą mu w starości była macżuka czyli wegiera. ChmielAteny III 623.

– Wolałby assekuruię S. Ian przy swoich Relikwiach, Rękach, Piszczelach, Głowie, popiołach, cuda cżynić, iako y cżyni, niżeli przy tych głowkach (supposito) przez niego rozrzuconych w ziemi się walaiących; alboby wolał ich komu wiele nasypać do worka, do szkatuły; pewnieby nie ieden głowę mu skłonił swoią, na podziękowanie za te głowki. ChmielAteny III 48.

– Iest to drzewo zawiłe, krzewiste, więcey wszerz, niż w zdłuż rosnące: kocha się w ziemi gliniastey, wapienney, piaszczystey, według Alberta. ChmielAteny III 383.

– Robactwo, myszy, mrowki, pchły, krety, muchy, gąfienice etc. iak oddalić od pożytkow ziemskich, od domu? co zniemi maią czynić Gospodarze? Szentywani Autor bardzo ciekawy, y inni odemnie wartowani te podaią sposoby. ChmielAteny III 456.

– Ieszcze y to o rybach non omittendum, że z sadzawek do stawu ryby warunkowe trzeba przesadzać na wiosnę, gdy iuż lod się rozpłynoł, y to naylepiey podczas pełni Miesiąca. ChmielAteny III 467.

– Na czterech rogach tey Galleryi, lub na wszystkich iey wysadach, mogą stać busta, albo do pasa osoby, trophaea, armatury, wazy, etc. ChmielAteny III 358.

– O Ekonomice osobliwie o Arędarzu. kommoduie, y budzi spiących, á przytym fetory zalatuią: satius tedy potrawy blaszanemi nakrywać kapturami, wynosząc z kuchni nastoł, albo w wazach, á kuchnie miec daleko. ChmielAteny III 362.

– Dobra też rzecz po pod drzewa ziemię poruszyć kopaniem, albo oraniem, ale nie głębokim. Wąsienice też, albo liszki, alias robaki, motyle w paięczynie zawiązane, by nie szkodziły, obierać w Grudniu, Styczniu, Lutym, ie deptać, palić. ChmielAteny III 379.

– Gdy się rodzą orzechy w twardych łupinach iż iąderek z nich wyłupić nie można, temu poradzić skory na drzewie tym przerzynaniem, aby wilgoć zbytnia extra wychodziła: albo korzenia poprzecinaniem z końcow, albo wbiciem goździa żelaznego, lub mosiądzowego, lub bukszpanowego kołka w korzeń przewierciany. ChmielAteny III 386.

– ...czy nie bawi się pijaństem, jakimi handlami, co mu dystrakcje czyni w dozorze Pańskich interesów: czy nie przysiewa sobie, co jest zgubą Pana: czy nie wbija się w porządki, co może być z Pańską krzywdą: ChmielAteny III 419.

– Panień y Wdow BOGU poswięconych stroy na głowie był zdawien dawnych Velum, toiest zasłona, welon, ktorą Tertullian w Księdze de Velam: Virg: w Rozdziale 10. tom: 16. zowie Honorigeram notam virginitatis. ChmielAteny III 72.

– NASTURCIUM, Nasturcja,rzerzucha ziele znatury suszy w człeku wilgoć aliás urynę, materię w głowie, weneryczne gasi żądze. ChmielAteny III 338.

– Od powietrza na wiatrách trzeba się wentylować; głodu y zimna, słoty, strachu nacierpieć, co moment na smierć bydź gotowym. ChmielAteny III 451.

– Ma ieść obrok dobry, y siano, stoiąc nastayni chłodney, wentylowaney, á w zimie dobrze zachyszconey, ciepłey, w suchym mieyscu, w ochędostwie. ChmielAteny III 476.

– Trzecia: mnieysza rzecz bez komparacyi pchła, ktora nie raz w ucho wlizie spiącemu, á do mozgu, dokąd subtelny iak włos meat, niemoże wliść, á iákże swierszczek tám się wepcha z swemi długiemi nogami, y skrzydłami? ChmielAteny III 463.

– Co choway Boże iezli by się trafiło, rzecz dobra zwierzchu mokre na komin walić werety, deską przytłumić, 2do strzelać w komin, aby się sadza obrywała obrywała. ChmielAteny III 361.

– Weronika, alias wyobrażenie Twarzy Pana Chrystusa na chustce, ktorą podała do ucierania potu Zbawicielowi podcżas dzwigania Krzyża S. Weronika albo Beronika, (akcentem y Dyalektem mowiąc Greckim) iest w Rzymie u S. Piotra. W Genui mieście Włoskim pokazuią chustę u S. Bartłomieia, powiadaiąc: że to iest Swiętey Weroniki chustka, może bydź o tamtę pocierana, lub inna iaka. ChmielAteny III 113.

– ...Iustyn Męczennik, Hieronym; Lucianus zaś swięty, Kapłan M. żyiący około Roku 240 wiełe w Greckiey Wersii postrzegłszy errorow, sam wykorrygował BIBLIĘ... ChmielAteny III 585.

– S. Ludwik Krol Francuski, podczas Krucyaty wybieraiąc się na Woynę Swiętą do Ziemi Swiętey, czynił praeparatoria na nię, w Mieście Francuskim Aquae mortuae zwanym, co było prognostykiem weryfikowanym, bo na tey woynie umarł. ChmielAteny III 46.

– Tuż w spiżarni słoniny, sadła, wędzonki, kiełbasy maią się konserwować, ale nie stykaiąc się dla plesnizny uwarowania: iezli też rzeczy wędzone są zbytnie suche, zapłodzi się wnich mul wlecie, á raczey iakieś robactwo wołochate, ktore wędzone rzeczy, w mąkę obraca... ChmielAteny III 410.

– w Indii wschodniey od granicy Chinskiey iesst Zwierz (z koz tych podobno rodzaiu) wielkością liszki, w lasach zawszę się kryiący, ktorego tamteczni dostawszy obywatele, poty laskami biią, aż wszystka z niego krew spusći się, dopiero na kawałki mięso rozbieraią, w skorę iego w łasną zasżywaią, tak wędzą, tedy za cżasem całe to mięso w piżmo się obraca. ChmielAteny III 274.

– Ciesle w Dobrach potrzebni, cokolwiek architektury rozumieiący, trzyzwi, rozeznani; ktorzyby maiąc sieklery, bindasy, topory, piły, piłki, swidry, dłutá, klamry, węgielnicę, sznur, srodwagę, wszystko z należytą zakładali, y wystawiali proporcyą, według reguł tu opisanych w architekturze. ChmielAteny III 372.

– LOCUSTAE to iest szarańcza, rodzi się z ikry w ziemię twardą wypuszczoney przez matkę, w węzełeczku podługowatym, iak ładunek. ChmielAteny III 318.

– Cardanus medyk y naturalista każe dawać w kominie na wierzchu, od wschodu, zachodu, od południa y pułnocy po dwie gliniane rurki przeciw sobie, iedne do gory, drugie nádoł, gdyż nie podobna naturalnie, aby ośm wiatrow razem wiało z dołu y z gory. ChmielAteny III 360.

– Iezliby wielkie rzrzodło przeszkadzało w robocie, smokami nato sporządzonemi dogory ciągnąc wodę, albo wiadrami wyciągać. ChmielAteny III 470.

– Pospolstwo go też za to zabiło, àKruká w trumienkę włożywszy, y wiankami ukoronowawszy, Murzyni do tego wokowani przy trąb odgłosie, na pole Rediculi, na stos zanieśli śmiertelny, według Pliniusza. ChmielAteny III 296.

– W Rzymie osła solennie uweńcżono koroną z zioł, cżystość znacżących; iż zarycżał w ten punkt cżasu, gdy Weste cżystą Priapus niecżysty chciał wianka pozbawić. ChmielAteny III 79.

– Przy młoceniu y wianiu, noszeniu do szpichlerza, bydz potrzeba dozorcy, osobliwie przy pszenicy, grochu, siemieniu, prosie, bo się często te zboża w cholewy, za pazuchę, w wkieszenie głębokie, iak sakwy, nie sumiennym młockom nasypią. ChmielAteny III 407.

– Aby ptastwo fruktow nie obiadalo, radzo naturalistowie na drzewie czosnku zawiesić wianuszek, albo chędożąc drzewo noż czosnkiem smarować. ChmielAteny III 380.

– Wiatyk przyimował leżąc na ziemi, powroz sobię na szyię zarzuciwszy, po Krolewsku ubrany koronę złożył do nog Chrystusowych. ChmielAteny III 142.

– ieden człek niech w dole stoi w kominie, drugi na dachu nad kominem, y tak niech do siebię szarpią ow sznur z wiązankami, to na doł, to ku gorze, co raz inaczey obracaiąc, tak długo, aż sadza iuż nie będzie się sypáła. ChmielAteny III 361.

– O Magii albo Czarnoksiestwie. po całonocney S. Bazylego, y ludu zgromadzonego modlitwie cerograff oddany przez czarta widomie, á człek ow od czartowskiego prawa uwolniony, do swiętych Taiemnic przypuszczony był, zawsze odtąd cud wielki wszędzie głosił. ChmielAteny III 231.

– Może naylepsze Roie wydawać nastronę; wtedy by gdy roie wychodzą, potrzeba dodać widza do wielkich pasiek. ChmielAteny III 451.

– Brzydki zrazu widok sceny, Przeszłe życie Magdaleny, Lecz wlot za iey miłość Chrystá, Sława w swiecie iest wieczysta, Łzy są perły, do korony, Tak płacz każdy, obwiniony. ChmielAteny III 555.

– OWCE też przynoszą wieloraki pożytek, nabiał, wełnę, gnoy, skorę; siedm owczych doiek, idzie za iednę całkową krowę. ChmielAteny III 404.

– Sieci wielorakie, sieci na przepiorki, gwintowki, ianczarki, fuzye, oszczepy, harapniki, kordelasy, roziazdy, wabiki na wszelkiego zwierza, smycze łancusżki, obroże, trąby, Ptaki, iastrzebie, krogulce, sokoły, berło, kocieł dla waru y zaparzenia psom... ChmielAteny III 427.

– W Amarantową koronę wieńczyć należy tych, ktorym nieba zycźemy; iż ten kwiat symbolizuie wiecżną chwałę niebieską, z racyi, że nigdy nie więdnieie; w zimie nawet polany wodą, odnawia się y odmładza. ChmielAteny III 80.

– Edykt uczynić w dobrach, aby drzewa pięknego y pożytecznego nie wycinano na opał; co na budowanie za licencyą dworu mogą sobie chłopi y dobre wycinać drzewo. Leżączek, krzywul, grabiny, leszczyny nikomu nie b onić, á dopieroż wierzbiny, olszyny, buczyny. ChmielAteny III 420.

– Sciany wsżytkie były glinianą Architekturą kawałkami farfurek, zwierzciadeł, kamykow, a wposrodku Obrazami Swiętych za szkłem w tey Architekturze albo sztukateryi osadzonemi adornowane, y koloryzowane; pod ktoremi te krotkie wielkiemi literami były pisane wierszyki. ChmielAteny III 530.

– 7. otwarcia przez ciepło y wilgoć porow do wzrostu, dlatego w sadzeniu obserwuią ogrodnicy, że trochę w dole otłuką, alias w ziemie cześć drzewa idącą, troche obedrzeć, aby wilgoć drzewo prędzey z ziemi ciągneło, co robią winney macicy, sliwie, wierzbie etc. ChmielAteny III 373.

– Wierzchnie latorośli potrzeba precz zerznąć, dla uniknienia niepłodności. ChmielAteny III 486.

– Tessalowie bliski Grecyi Narod, także się wieszczbiarstwem y czarami bawił, zaraził Grekow, á Grekowie Ruś, ci tandem Polakow wprzod sąsiadow, potym Panow swoich: coby prędko mogło się wykorzenić, gdyby miecz sprawiedliwości nie zardzewiał w pochwach, prawdzie złotem nie zapchano gęby. ChmielAteny III 256.

– Reszta gdziekolwiek tego woyska dziecinnego y swawolnego znaydowała się, wygubiona to wieszaniem, to innemi sposobami. ChmielAteny III 58.

– Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30.

– Do tey maści należą konie Krudno myszate, Brudno wilczate, skaragniade, Dereszowate. ChmielAteny III 475.

– Morski piasek że słony, w wilgoci, naprzykład w sklepie podczas słoty wilgotnieie, dlatego niezgodny do muru, chyba go w przod wymoczysz wsłodkiey wodzie alias w naszey ordynaryiney. ChmielAteny III 397.

– [...] Philtra te albo miłosne czáry, ciału y rozumowi szkodzą, z racyi szkodliwych swoich ingrediencyi, iákie są miesięczne odchody, nasienie, mozg kozi albo oślęcia małego, żywot hyeny alias wilka Azyatyckiego, virga lupi, Remora, kości ziemney żaby, lub krokodyla, á náybardziey szaley ziele, skorka z czoła źrzebięcia swieżo oźrzebionego, ktorego sam zapach klacze do szaleństwa przyprowadza, iáko otym wszytkim piszą Aristoteles, Plinius, Columella. ChmielAteny III 234.

– XI Pliniusz Naturalista powiada: że Hyeny; to iest Azyatyckiego wilka tłustość nią szmaruiąc; żołć suki czarney, iest obroną domu od czarow, nią kadząc; iako też krwią miesięczną podwoie domu smaruiąc. ChmielAteny III 265-266.

– Dla tego fałsz to iest wielki, iáko by ná Zmudzi y innych Prowincyach do Polski náleżących, mieli się znaydować Lycantropi, alias wilkołaki, toiest z ludzi wilki, iákoby się ludzie pewnych czásow w wilkow przemieniáli: á ieźli to iest, tylko czárownicy postáć daią táką ludziom przez omamienie, á ludzka postać iest wtedy nieodmieniona. ChmielAteny III 238.

– Niektorych, iako signanter Epifaniusza, Autorow iest zdanie, że Origenes iako czysty człek, aby był podczas Deciuszowey persekucyi, od Murzyna nasłanego nie sprofanowany, wierze Chrześciańskiey wypowiedział vale, y Bożkom na ofiarę rzucił kadzidło; ale są inni Autorowie ktorzy go od tey windykuią kalumnii, gdyż Demetrius namieniony, Biskup Alexandriyski, iego wiolki persekutor, nigdzic mu tego nie zadaie, ani Euzebiusz w Historii swoiey Kościelney. ChmielAteny III 665.

– W Ameryce, w Miescie Carthagena w Pałácu Gubernatora Koczkodanowi dano dzbán y pieniądze, poszedł do winiarza, kupił winá, ktorego nim mu nalano, nie dał sobie wydrzeć pieniędzy. ChmielAteny III 280.

– W kraiach tych, w ktorych wina rodzi się abundantia, czczą Katolicy S. Urbana Papieża Mecznnika 25 Maia, obrawszy go sobie za Patrona swoich winnic, aby ie strzegł od gradu robactwa y wszelkiego niebespieczeństwa Na tę pamiątkę w dzień Swięta iego Obraz iego w winne liście ubrawszy, czynią publiczne Processye. ChmielAteny III 484.

– Item ieśli liście chrzanowe, korzenie slazu tak domowego iako wysokiego (iest bowiem ieden wysoki, drugi leśny, trzeci polny, czwarty ogrodowy, albo domowy) także popiołu z winorośli w nie wpuścisz. ChmielAteny III 492.

– Sok z wiszeń ordynaryinych osobliwie czarnych iest dobry na gorączkę, do pieczystego y na powidła; gdyż krew dobrą mnoży, apetyt sprawuie, pragnienie usmierza. ChmielAteny III 387.

– W zimie frukta rożne Albertus Magnus w Kolonii prezentował Wilhelmowi Cesarzowi, teste Kwiatkiewicz sub anno 1348. Tenże sam statuę lat 30. formował, S. Tomásza z Akwinu witaiącą; salve Thoma. ChmielAteny III 223.

– Zycie iego obszernie opisał Maximus Planudes Mnich Grecki, Andronika Cesarza faworyt; ktory mowi, iż Ezop ten był na cièle czarny, iako samo imie AEsopus niby AEthyophus sonat; głowę miał podługowatą, nos wklęsły, kark między ramionami porynaiący, usta wypukłe, brzuch wielki, garb na plecach... ChmielAteny III 566.

– Czasem tydzień na słońcu trzymane [ryby?] bywaią, w kosze potym wkładane, z sitowia morskiego plecione. ChmielAteny III 390.

– Iezli drzewiany wystawiasz budynek, tedy day bardzo mocne dębowe (z dęba ozimego) podwaliny, albo na standarach według środwagi osadzonych, słupy w nie czopami osadzaiąc, banty albo wiązania w dole daiąc y w gorze do płatwy: albo też słupy grubym końcem w ziemię głęboko wkopuiąc dębowe, (nie złe y sosnowe z sękatey y tłustey sosny) y od słupa do słupa daiąc podwaliny dębowe, lub sosnowe sękate, grube, w puł ziemi zanurzone... ChmielAteny III 353.

– Ma Czárt wiadomość doskonáłą zioł, kwiatow, kamieni,drzewa, y innych naturalnych rzeczy wláną od BOGA przy stworzeniu iego; dlátego activa passivis applikuiąc, sympátyą y antypatyą, może cudne rzeczy wyrabiać in naturalibus. ChmielAteny III 204.

– ...wielu wiekami, wiele mody się przemineło. Łacinnicy, y Grecy mogli te stroie genuine zażywać, ktore się za ich czasow urodziły, ale teraz periphrasticè, circumscriptivè, te by po Łacinie stroie głowy nazywać potrzeba: starych znowu z Łaciny właściwie na ięzyk swoy wyrazić nie można. ChmielAteny III 69.

– Koło Koło [koło:prep:gen] Bożego Ciała y S. Medarda sadź kapustę, y to gdy słońce w znaku byka, albo koźiorozca. 6. Gąsięta giną zracyi iakichsi robaczkow w nosy y uszy ich włażących, łechcących, z czego zakręt głowy cierpiąc giną; zapobież oliwą uszy smaruiąc gąsiętom albo oleykiem bobkowym. ChmielAteny III 423.

– áby byłá owa masa okrągła: dopiero ią włoż w wielki pęcherz czysty swieży aby w posrodku niego wisiała ona Masa na niteczce, lub włosie, dopiero owe białki z iaiec wley wtenże pęcherz, z taką proporcyą, żeby owa masa zołtkowá w posrodku była tych białkow, dopiero zawiązac w garnek duzy, pełny ukropu włożyć, a raczey zawiesic nakiyku... ChmielAteny III 508.

– ...ieden odpowiedział, iż mu imię Milleartifex, Tysiąc sztuk umieiący wyrabiać: drugi, iż się zowie Neptunus wodnik, iż dusze topi w piekle; trzeci iż mu było imie Rozoaldus, zwadca, zwady rozsiewaiący. ChmielAteny III 210.

– Młyny wodne, wietrzne, machiny, do wod na gorę prowadzenia, do miast aquaeductus przez gory y skały: o mil kilka starych to nie nowych wiekow dzieło. ChmielAteny III 30.

– Z każdym czeladnikiem mieć umowę, co mu na rok należy, wpisać w Regestr, płacić punktualnie; á nie wytrącać z zasług, iezli nie chcący uczyni szkodę alias cięszki BOGU Pan taki da rachunek; gdyż to grzech o pomstę do BOGA wołaiący: merces defraudata operariorum. ChmielAteny III 370.

– Innym coś się zdaie rzucać w żołądku iák gałka, albo wąż, iasczurká, żábá, zkąd womity ciężkie. ChmielAteny III 217.

– Albo wziąwszy wiśni kwaśnych, całkiem w woreczku, włoż w beczke, iak pocznie kisnieć, do trzech dni nietykać go, wyczyści się, potym wiśnie włoż w inne wino. ChmielAteny III 488.

– Do KONIUSZEGO też dyspozycyi należą, karety, kolaski, karawany, wozy, dywany, żelaza, lewary, Stelmachy, Rymarze, Kowale, á naybardzey Pacholcy karyciani, wozowi, aby karety, chędożyli, ich pilnowali w wozowniach, maiąc, szczotki, trzepaczki, miotełki do chędożenia, item pochodnie, latarnie, wáchle. ChmielAteny III 482.

– Filip Krol Macedoński z Apollina Bożka odpowiedzi; powineń się był warować quadrigam, to iest poczwornego woza; co on obserwował; nigdy poiazdu niezażywał, owszem z całego Krolestwa ie wyrzucić kazał. Na mieyscu nawet Quadriga zwanym, postać wystrzegał się, ale się nie ustrzegł, bo Pausaniasz Adwersarz zabił go, takim miecżem, na ktorym quadriga, to iest woz poczworny był wyrysowany. ChmielAteny III 44.

– rzy rzece Bragadus, czyli Brugada w Afryce koło Utyki w morze wpadaiącey, tak wielki smok się wylągł, że Attilius Regulus z całym się woyskiem, z nim potykał, pociskami, strzałami, kuszami położył bestyę: skora z niey do Rzymu posłana na stop 120 duża. ChmielAteny III 314.

– Wino słodkie z ostrego uczynisz, mąki ięczmienney miałkiey kuflik z winem zmieszawszy w wino wpuściwszy na iedną godzinę. ChmielAteny III 492.

– Wspomina y to, iakie niespodziane miewali utarczki po 30. po czterdzieści tysięcy woyska nieprzyiacielskiego wrącz z sobą maiąc, w swym pułku licząc tylko pięć tysięcy nie spełna; ChmielAteny III 41.

– Albo też ley go na wapno, nie gaszone, ieśli szypieć y wreć będzie, znać że zwodą. ChmielAteny III 487.

– ...wtedy iey iastrząb przybywa na sukkurs. Z wroną ma naturalną nienawiść, iż iey w dzień wypiia iayca, á zaś sowa w nocy też iey czyni szkodę, y zemstę, iako pisze Pierius Autor... ChmielAteny III 301.

– Iezli warty w niey niemasz, bydź powinień stroż, obstalowany wrotny człek wierny, sumienny aby nie siedział z lulką w kuchni, albo przy ktorey grubie, y tam spał; ale całą noc chodził, od rogu do rogu dziedzińca, wołaiąc, swiszcząc, aby się złodziey nie zakradł, nieprzyiáciel nie napadł raptem, zwierz szkody nieuczynił. ChmielAteny III 362.

– Ach iaka strata, nie Oyca, Brata, Lecz Stworcę BOGA, dla czarta wroga. utracić. ChmielAteny III 555.

– Valerius Maximus w Księdze 1. w Rozdziale 8. rzecz następuiącą o takichże Wrożkach pisze. ChmielAteny III 44.

– Item włoż w beczkę winną, prożną wapna nie gaszonego, wley na ono wapna wina wrzącego, zatkay wronkę beczki, taczay beczkę na wszytkie strony, zaniechay tak przez krotki czas; potym gdy ochłodnie, wypłucz beczkę zimną wodą. ChmielAteny III 491.

– Groch w tedy wrzucay w ziemię, gdy miesiącowi nowemu iest iuż trzy dni lub więcey, albo podczas pełni, albo na schodzie Xiężyca, udaie się piękny na rzepnisku. ChmielAteny III 442.

– Weź popiołu, przesiey sitem, weź wody ciepłey, poleway nią obraz położony na gładkim szerokim stole, posypuy popiołem owym przesianym, potym szoruy szczoteczką z szczeciń zrobioną, lub chusteczką lub bawełną: co raz polewaiąć wodą a popiołem posypuiąć, poki się nie wymyie proch, brud, kopeć z obrazu. ChmielAteny III 516.

– Albo wziąwszy octu twardego iednę część, á wina dwie, warz społem, wymywayże tym beczkę na wino, od plesni go zachowasz. ChmielAteny III 491.

– [Relikwie] RAYMUNDA S. Nonnáta nie narodzonego, bo z żywota Matki wyprutego, Kardynała Zakonu Redemptionis Captivorum [...]. ChmielAteny III 193.

– Hieronymus CARDANUS z Mediolanu Xięstwa Włoskiego oriundus, Medyk i Matematyk sławny, powierzchowny Chrześcianin, a w sercu Ateusz. Nauczał w swych księgach blaspheme & impie, że Prawo starozakonne Żydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon, albo Ewangelia, od Jowisza i Merkuriusza; a zaś Alkoran Mahometa od Słońca i Marsa. ChmielAteny III 607.

– J to przydaią, że umarł w Tyczynie Zakonnikiem S. Franciszka, iako nadgrobek iego, w Kościele S: Franciszka tamże położony, opiewa że Clauditur hic Baldus Francisci tegmine fulius; ale tu o Zakonney iego Professyi niemasz wzmianki chyba że w habicie tego Zakonu pochowany albo Kościołem Franciszka Swiętego wsparty, pokryty. ChmielAteny III 606.

– On [Jan Kapistran]w Krakowie samym przyiął do Habitu Zakonnego Osob 140. ChmielAteny III 161.

– Jeden czart się udaie zá chorego, tedy znim spowiedź czynią, ostatnie dáią pomázánie. Potym ową Infułę depczą, toż czynią z habitami Zakonnemi. ChmielAteny III 244.

– Wody w stawie naylepsze, ktore rożnemi weń spadaią potoczkami, rzeczkami, gdyż żyrowiska z sobą znoszą dla ryb. ChmielAteny III 465.

– Koło szczepow swieżo osadzonych obserwuią niektorzy, że przez ośm dni po Wielkieynocy y tyleż dni po Zielonych Swiątkach gnoiem krowim ie smaruią, z wielkim ich pożytkiem. ChmielAteny III 377.

– Zalecić Podstarościom bardzo zebranie krescencyi wczesne, snopy każąc żąć, wiązać pomierne, zbytkow zpoddanemi nie czyniąc: bo potym nie wymłacaią dobrze chłopi, á wożąc, wozy sobię łamią, bydlęta zrywaią, albo mało biorą. ChmielAteny III 417.

– W głodzie żołądź z dęb ny mielą, z mąką mieszaią, chleb pieką, ale z uymą zdrowia, bo takowe iedzenie iednym puchlinę drugim konstypacye, trzecim nudność y iakieś pieczenie wnętrzności sprawowało, za swiezey naszey pamięci Więcey o dębie za Boga wenerowanym pisałem w części 1. Aten. ChmielAteny III 333.

– Wiek Wiek [wiek:subst:sg:nom:m] starożytny nieznaiąc prochu dzilnie y odważnie, dobrze po całym uzbroiony ciele, nacierał smiele y dokazywał wiele: kruszył Taranami naywiększe mury, zapalał Miasta, to ogniem do strzał przywiązanym: to przez mury wrzuconym; na ktore ascendise było vicisze: do czego machin żurawiami zwanych, to iest wież drzewianych zażywano, podkopywano naygłębiey, przebiano mury, y tym sposobem wchodzono do miast y Fortec. ChmielAteny III 26.

– O PZCZOŁACH to ieszcze singulare, że między insektami, alias zwierzątkami nacinanemi, maią pierwsze mieysce, naywięcey ich rodzi Hymettus albo Cecropius gora Attyckiey krainy, iako też Hybla gora y kray w Sycylii. ChmielAteny III 317.

– Heretykow mową y pismem gromiciel, umęcżony za Sewera Cesarza Roku 206. leżały kości iego w Lugdunie mieście, ale Roku 1562 Hugonotowie Heretycy alias Kalwini y Zwinglianie grob iego zburzyli, kości spalili, w wodzie utopili, Głową iak pilką albo kulą kręglową rzucali. ChmielAteny III 158.

– Warz korzenia konsolidy alias żywokostu, ale ten co zwierzchu czárny, wewnątrz biały y kleiowaty, tedy się mięso zrosnie, mowi Dioscorides. kości zas złamane, kleiem iego plástrować, zrastaią się według Hirurgow. ChmielAteny III 510.

– Częstokroć w bursztynie w pośrodku dają się widzieć muchy, mrówki, rybki, pająki, żabki, świerszcze, drzewka, jaszczurki. ChmielAteny III 343.

– A kto sławne one cuda swiata, to Babilońskie mury obszerne y wysokie, to Kolos słońca, to Pharum, albo Latarnią Egipską? kto Piramidy Egipskie, na mieyscu starożytnego Miasta Memphis, stoiące powystawiał, ieżeli nie starożytne czasy, expensy y prac nieżałuiące? ChmielAteny III 25.

– Nicolaus SANDERUS, podobno rodem z Hibernii, żarliwy Katolik, ktory widząc Schizmę Angielską coraz się szerzącą, uniknoł tey zarazy, ksiąszkę o niey napisał, od Edwarda Rystona wykorrygowaną, do Rzymu się wyniosł, tam Laur Doktorski S: Teologii odniosł, był na Koncilium Trydentckim, y swego rozumu dał tam probę. ChmielAteny III 685.

– MULLUS inaczey Barbo, Barbus, Barbatus, po Polsku Barwena ryba morska, ále się znayduiąca y w rzekach, iako to w Warcie, tak nazwana à barba, niby od brody podobieństwa, alias od skory wiszącey przy wierzchniey wardze. Nad wszystkie ryby nayżarłocznieysza. ChmielAteny III 310.

– Gdzie notá, że Comus był żarłoczny, a Momus sławę pożeraiący, ktorych wszędzie nietrzeba. ChmielAteny III 531.

– W Assyżu w Kościele S. Franciszka srzednim (bo iest trzy ieden nad drugim) w słupku Ołtarza wielkiego żebro S. Iana Chrzciciela Innocencyusz IV. reponował, gdy ten Ołtarz poswięcił. ChmielAteny III 149.

– Dobrze się Anglikowie, Holandowie, rozumieją z wodami, dla tego do nich wodą alias Okrętami płyną bogactwa. co i Polakom żeglowne dodają rzeki Wisła, San, Bug, Narew etc etc. ChmielAteny III 464.

– Zrobić z żelaza dobrego cięnką blaszkę iak miesiączek na Nowiu, postawić grzbietem do stołu rogami do gory nastole gładkim, pod stołem sekretnie maiąc Magnes kamien w ręku wkoło obracay, tedy owo żelasko, kręcić się będzie, iak cyga na stole, a prości Spektatorowie rozumieć będą, żeś czarownik, takie o Sekretach osobliwych rzeczy czyniący. ChmielAteny III 319.

– W innych mieyscach są z winą chłodniki, żerdź zginaiąc iak kabłonki po nad ulice. ChmielAteny III 485.

– Piwo by nie kwaśniało, chmielu dodaią wiele, dobrze warzą, słud omłacaią, nic blisko niego nie stawiaią kwaśnego; palą lipę na popioł, mieszaią z breczką, leią wdrugie piwo: albo tłuką pszenicę z drożdzami zmieszaią, ták piwu zadaią; w kwaśnieiące, co raz rzucaią swieże iaie kurze; owies zielony żęty y w snopku w beczce powieszony, od kwasu go prezerwuie, iako y piołun wnie kładziony. ChmielAteny III 455. ChmielAteny III 455.

– Złobek, w ktorym był złożony Chrystus Pan, gdy się narodził w Betleemskiey szopie (chyba w iaskini) w kamieniu wykowany, iest w Betleem mieście Iudeyskim, w Kościele ieszcze od Swiętey Heleny fundowanym, nadłupany na Relikwie, á drugi żłob drzewiany w tamten w kładady[!], iest w Rzymie w Kościele Nayś: Panny Majoris, często się od tego żłobu ad Praesepe zowiącym, cżasem też Nayś: Panny snieżney, w Kaplicy podziemney od Syxtusa V, Papieża wystawioney. ChmielAteny III 103.

– Co na Pałacach, służy blacha miedziana, biała, żelazna, gonty pod oley malowane, dachowka; ata troiaka, iedna płaska z hakiem, druga żłobkowata, ale cięsżka, trzecia zawiiana brzegami; ktore wszystkie z dobrey gliny od dobrego maystra robione, dobrze wypalone, polewane, y dobrze sadzone na mocnych łatach na wapno, są bardzo dobre, trwałe, długoletnie. ChmielAteny III 357.

– BOG to słońcem swoim ogrzewa, coś ty posiał, deszczem swoim skrapia, żeby nie uschło, ale centesimum przyniesło fructum; BOG pilnuie od burzy, gradu, zgnilizny; á co większa z tobą orzącym orze, z sieiącym sieie, z żnącym żnie, bo: in Eo vivimus, movemur, et sumus. ChmielAteny III 499.

– Wielu zdanie, iż to był uczeń S: Augustyna y honoru iego żwawy Obrońca żyiący około Roku 445. ChmielAteny III 676.

– Docieczono tego, że zboże te lepsze się nadaie, ktore iest z tegoż pola według Szeńtywaniego: ale chyba to w Węgrzech; w Polszćze zaś observatum, że żyto na żytnisku nie zawsze nadaie się etc. ChmielAteny III 441.

– Len sieią, aby był lepszy na żytnisku, y pszeniczysku. ChmielAteny III 442.