Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Apolinary Wieczorkowicz
CompMed 1719 oryginał
Compendivm medicvm avctvm to jest krotkie zebranie y opisanie chorob [...] także rożnych sposobow robienia wodek, oleykow [...] na siedem traktatow rozdzielone y teraz świeżo przez tegoż authora z errorow typograficznych expurgowane [...] dla większey wygody ludzkiey przedrukowane roku pańskiego 1719

https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=465945, http://polona.pl/item/36260354/2/ [egzemplarz niekompletny]
Odnotowano 680 cytatów z tego źródła
– Na Ozenę, wprzod ciało dobrze przepurgowawszy applikacye czynić czyszczące, a potym goiące. CompMed 57.
patrz:
– Weś korzenia wężowniku, korzenia kozi álbo Aronowey brody, Rad. Aaronis zwáney [...] po ośmi łotow. CompMed 464.
patrz: AARONOWY, AARONOWY, AARONÓW, AARONÓW, ARONOWY
– Absorbentia takowe są. Unicornu fossile, unicornu Groenlanticum. CompMed 622.
patrz: ABSORBENCJUM
– Pewne lekárstwo [na podagrę] Abstinencya, y drugie tákze Kontinencya. CompMed 391.
patrz: ABSTYNENCJA
– TRAKTAT VI [...] w ktorym zamykaią się choroby [...] także Additamenta do niektorych chorob. CompMed 443.
patrz: ADDYTAMENT
– Przyczyny kaszlu pospolite. Naprzod piersi zaziębienie, tak aeryą ostrą, iako też piciem nagłym zimnego napoiu. CompMed 145.
patrz: AERIA
– Enemá ná wypędzenie wiátrow w kolicznych áffekcyách. CompMed 469.
patrz: AFEKCJA
– Defekt duchow ożywiaiących, ktory pochodzi z postow zbytnich [...] z aprehensiey [...] z affektu nieporządnego [...] sprawuie drzenie [serca]. CompMed 173.
patrz: AFEKT
– Z koron Beginami Z dziwnemi Angazantami [...] Ozdobiały swoie głowy [kobiety]. CompMed 707.
patrz: AGAŻANT, ANGAŻANT, ANGAŻANT
– Napada też Paralisz [...] z zbytniey agitacyey, co się trafi w tańcach; kiedy rospaliwszy się dla ochłodzenia na wiatr wychodzą. CompMed 121.
patrz: AGITACJA
– NAprzod Káthar pozbywa się przez poty, przez purgánse, przez Enemy, przez ápplikácye powierzchowne, przez kurzenia, przez dietę, przez ágitácyą, iákoż ludzie prácowići nieznáią Kátháru. CompMed 47.
patrz: AGITACJA
– Rzecz pewna; Weś Pulpae Thamarindorum unc. 1. albo mniej, przydaj stali subtelno piłowanej scrup. 1. Sal. Tamarisei gr. 8. zmieszaj wraz, niech tego chory co dzień zażywa, a przytym po zażyciu, niech się bawi agitacją. CompMed 312.
patrz: AGITACJA
– Agituiemy w człeku humory, Wypędzamy ie na wierzch do skory [mówią podagra i Wenus]. CompMed 389.
patrz: AGITOWAĆ, AGITOWAĆ, AITOWAĆ
– Weś Mercurij dulcis gran ośm [...] przyday Mercurij vitae grano iedno, ágituy długo w możdzierzyku kámiennym. CompMed 557.
patrz: AGITOWAĆ, AGITOWAĆ, AITOWAĆ
– Szkodzi wiem dobrze agitowanie [...] Leżeć na łoszku w miękki pościeli, Przymuszam wszystkich by leżeć chcieli [mówi podagra]. CompMed 390.
patrz: AGITOWANIE
– Weś Agrestu wielkiego, wybierz z niego ziarka. CompMed 646.
patrz: AGREST, AGREST, AGRESTA, AGRESTA, AGRESZT, ANGREST
– Lubo się [sok żołądkowy] wielekroć Circuluie, y dilátuie, iednak go serce do swey doskonáłości, y subtelności swoią ákcyą przywieść nie może. CompMed 632.
patrz: AKCJA
– Pełności [humorów] przyczyny są [...] utrácenie ákcyey żołądká, y kiszek, ták że chory áni trawić, áni pozbywáć z siebie exkrementow może. CompMed 126.
patrz: AKCJA
– Sposoby leczenia akkomodować się maią rożnościom ich [ran]. CompMed 593.
patrz: AKOMODOWAĆ SIĘ
– [...] áby [...] umieli poznawáć choroby, náczym wszystká rzecz należy, według áxiomá pospolitego. Medicus in tantum bene curat, in quantum bene cognoscit. CompMed 3.
patrz: AKSJOMA
– Weś Cynámonu [...] przepal przez álembik wolnym ogniem. CompMed 633-634.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Glisty gdy ich wiele, y większych bárdźiey szkodzą, ániżeli kiedy ich mniey, mniesze [!], przynoszą albowim Choroby ćięszkie; to iest, Gorączki, mdłości, szaleństwo, wielką chorobę, koliczną áffekcyą, ápetyt zły do rzeczy niezwyczáynych, tákże apetyt zbytni, ktory názywa się Faemes Canina. CompMed 251-252.
patrz: ALBOWIEM, ALBOWIEM, ALBOWIM
– Álchermes z winem rozmąciwszy, przykładáć ku sercu, płátek Szkárłatny, tym nápuściwszy. CompMed 629.
patrz: ALCHERMES, ALKERMES, ALKIERMES, ALKIERMES
– [...] tákże náráżenie się ná dym iáki záráźliwy, iáko się przytrafia Złotnikom, Alchimistom, tákże Mulárzom, Kámieniarzom [jest przyczyną suchot]. CompMed 132.
patrz: ALCHIMISTA, ALCHIMISTA, ALCHYMISTA, ALHIMISTA
– Spytam [...] ktora [czaszka jest] [...] Alchimisty ciekawego, z złota istność robiącego. CompMed 711.
patrz: ALCHIMISTA, ALCHIMISTA, ALCHYMISTA, ALHIMISTA
– Lepiey záwiązáć go [szafran] w węzełek, y wpráwić w kápitel to iest czápkę álembikową. CompMed 637.
patrz: ALEMBIKOWY
– Weś Cynamonu [...] záwini do chustki, włoż do kápitelá, to iest Czapki álembikowey, záłoż drewienkámi dobrze żeby nie wpadł do álembiká y przepal. CompMed 669.
patrz: ALEMBIKOWY
– Do przepaloney wodki przyday [...] Cytwaru, Rad doronici, drzewa Aloesowego [...]. CompMed 637.
patrz: ALEOSOWY, ALOESOWY, ALOESOWY
– Tákże álimentá bárdzo gorące, iáko pieprz, imber [powodują kamienie nerkowe]. CompMed 328.
patrz: ALIMENT
– Temperámentá też, nátur nászych nábywáią się nie tylko z álimentow, ále też z Rodzicow, y ex influxu astrorum. CompMed 633.
patrz: ALIMENT
– Białogłowom ciężárnym, boiáźliwi Medycy krwi puszczáć zákázuią, dla subtrákcyi álimentu płodowi. CompMed 35.
patrz: ALIMENT
– Trzecia [przyczyna poronień] posty częste, zkąd płod alimentu potrzebnego mieć niemoże. CompMed 532.
patrz: ALIMENT
– Weś nasienia Alkekingi, Stłucz, namocz w winie. CompMed 370.
patrz: ALKEKENGA, ALKEKINGA, ALKEKINGA, ALKIEKENGA
– Alkekingi w winie moczone: piiąc to wino co dzień piásek y kámień pędzi. CompMed 336-337.
patrz: ALKEKENGA, ALKEKINGA, ALKEKINGA, ALKIEKENGA
– Ma [Wenus] [...] Roskoszne wodki Alkiermesowe, Ma Háłunowe y Gryszpanowe [leki na dworską chorobę]. CompMed 413.
patrz: ALKIERMESOWY
– Aloe z sokiem rzodkwiánym zmieszáne wpuszczay w ucho. CompMed 52.
patrz: ALOE
– Weś [...] Aloesu Succotrinum názwánego, Modrzewiowey gębki Agaricus zwáney. CompMed 667-668.
patrz: ALOES
– Bywa też Odrá záráźliwa, ktora pánuiąc między ludźmi w znáczne wprowadza álterácye. CompMed 562.
patrz: ALTERACJA
– Pokárm zepsowány |...] ále też długo tam [w żołądku] przetrzymány, suchy álteruiąc tę chorobę spráwuie. CompMed 620.
patrz: ALTEROWAĆ
– Ktorzy [źli lekarze] nieumieiąc rozeznawáć chorob, ich różności, y przyczyn, przeciwne dáiąc lekárstwá, czym náturę y chorobę alteruiąc, wielom miásto pomocy szkodzili. CompMed 3.
patrz: ALTEROWAĆ
– Kolor Ponso, y Amorant [!], Aurora, Kafe Blamorant, Dyszer, y Gryalinowy, Papuży, y Sosenkowy. CompMed 709.
patrz: AMARANT
– Ambra w czym kolwiek dana, znacznie posila także Kamfora. CompMed 171.
patrz: AMBRA
– Przyczyna tey choroby iest [...] materya osobliwym sposobem w macicy zkorumpowana [...] z zapachu rzeczy pachniących, Piżma, Zibetu, Ambry, albo co podobnego. CompMed 612.
patrz: AMBRA
– Troiaka iest puchlina. Pierwsza nazywa się Anasarca, albo Hiposarca, albo Sarcites [...] Znaki Anasarki. Ciała wszytkiego nabrzmiałość, cera blada. CompMed 293.
patrz: ANASARKA
– W cudzych Kraiach, nie Anatomistowie, ale Chirurgowie tę operacyą [wyjęcie kamienia z pęcherza] odprawuią. CompMed 350.
patrz: ANATOMISTA
– Leżą kości z ich głowami, Tu y Anatomistowa, odpoczywa znami głowa. Ktora insze rozbierała, żyły, kości uważała, wnętrzności rewidowała. CompMed 712-713.
patrz: ANATOMISTOWY
– Rácya zá nic Medyká stoi, Babá uporna androny stroi. CompMed 258.
patrz: ANDRONY
– Taka Roża bywa pod czas niebespieczna, tak względem gorączki, iako y Anginy, to iest: że podczas przynosi wrzod w gardle niebespieczny. CompMed 485.
patrz: ANGINA
– Na częste bolenie Głowy dobra rzecz aperturę mieć w ręce, albo brać często purgans głowny. PromMed. 19. Położ plasterek z dziurką, tam gdzie ma bydz Apertura. CompMed 191.
patrz: APERTORA, APERTURA, APERTURA
– Przyczyny zbytniego apetytu. SĄ humory kwasne, y cierpkie, Orficjum żołądka ściskaiące, marsczące y sczypiące, zkąd się ten fałszywy rodzi apetyt. CompMed 180.
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– Gdy kto zbytnim apetytem iedząc, oraz żołądek oblewa piwem [miewa kolki]. CompMed 206.
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– Przyczyny zbytniego apetytu. CompMed 180.
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– Sposoby do Leczenia [śledziony] Naprzod służą [...] powierzchne aplikacye: to iest plastry, materace, linimenta, etc. CompMed 310.
patrz: APLIKACJA
– NAprzod Káthar pozbywa się przez poty, przez purgánse, przez Enemy, przez applikácye powierzchowne, przez kurzenia, przez dietę, przez ágitácyą, iákoż ludzie prácowići nieznáią Kátháru. CompMed 47.
patrz: APLIKACJA
– Na Ozenę, wprzod ćiáło dobrze przepurgowawszy ápplikácye czynić czyszczące, á potym goiące. CompMed 57.
patrz: APLIKACJA
– Na Ozenę, wprzod ćiáło dobrze przepurgowawszy ápplikácye czynić czyszczące, á potym goiące. CompMed 57.
patrz: APLIKACJA
– Przy tym [na kolkę] służą formentacye, kąpieli, smarowania, Kathaplasmy, plastry, y insze applikacye. CompMed 208.
patrz: APLIKACJA
– Ieżeli chory dla słabości wielkiey Enemy brać niemoże, a na [ma] zatwardzenie, na ten czas czopek applikować się ma. CompMed 494.
patrz: APLIKOWAĆ
– Serzysko Zaięcze, tak do używania iako y do applikowania, iest pomocne. CompMed 608.
patrz: APLIKOWANIE
– Dla ich [chirurgów] niedbalstwa w applikowaniu się do tego [usuwania kamieni z pęcherza] tak wiele znacznych ludzi umierać musi. CompMed 350.
patrz: APLIKOWANIE SIĘ
– Apoplexya znaczy się nagła śmierć. CompMed 113.
patrz: APOPLEKSJA
– Zwyczaynie Paralisz zakończa Apoplexyą. CompMed 120.
patrz: APOPLEKSJA
– Pod nosem nácieráć Bálsamem, apoplektycznym. CompMed 109.
patrz: APOPLEKTYCZNY
– Weś ná nię [fistułę] Gumi Arábskiego ćwierć łotá. CompMed 65.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Niekiedy do tákich álbo podobnych Enem ná Biegunki krwáwe, dodáią Gumi Arábskiey [...]. CompMed 498.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– [...] weś grochu [...] przyday Gumi Arábskiego, formuy tábliczki [...]. CompMed 674.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Chłopek wolny za swoy grosz, napiiać się wszędzie. Pan przykazał by nie pił tylko na Harendzie. CompMed 399.
patrz: ARENDA, ARENDA, HARENDA
– Pospolity iest zwyczay przepalania wodek z rozmaitemi aromatami, to iest korzeniami. CompMed 669.
patrz: AROMATA
– Na Cancer wrzodowaty między wszystkiemi do leczenia sposobami, naylepszy iest Arszenik. CompMed 465.
patrz: ARSENIK, ARSZENIK, ARSZENIK, ARSZENNIK
– Kto iest podległy częstym bolom zębow, temu trzeba przypalić Arteryi na skroni z tey strony, kędy się bol często odzywa. CompMed 75.
patrz: ARTERIA
– Arteriotomia, znaczy puszczenie krwi z arteryi, to iest z pulsowych żył. CompMed 34.
patrz: ARTERIOTOMIA
– POżyteczne są naprzod Enemy [...] Haemorhoidow otworzenie, Arteritonomia [!], Kauterye, Pryscze, & c [na melancholię]. CompMed 92.
patrz: ARTERIOTOMIA
– WEś Assy Faetydy, Galbanu [...] rospuść octem, wysmasz. CompMed 118.
patrz: ASAFETYDA
– Kurzyć trzeba rzeczami smrodliwemi, iako to pierzem Pawim, Kuropatwim, skorą starą, Assą faetidą. CompMed 110.
patrz: ASAFETYDA
– Odwłoczenie bowiem puszczenia [krwi] dla przeciwnych aspektow, wielom ruinę w zdrowiu przynosi. CompMed 34.
patrz: ASPEKT
– Zaczym czyli dobry, czyli zły Aspekt, czyli kwadra, Now, albo Pełnia [...] gdy gwałtowna choroba przymusza, bespiecznie puścić się ma [krew]. CompMed 34.
patrz: ASPEKT
– Naprzod powietrza constitutia nieprzyiazna [...] oczym y Astronomowie w Kalendarzach dorocznych piszą y prognostykuią [jest przyczyną poronień]. CompMed 532.
patrz: ASTRONOM
– Kolor Ponso, y Amorant, Aurora, Kafe Blamorant. CompMed 709.
patrz: AURORA
– [Te] Ktore żyiąc wydziwiáły, Wstroiach mody wymysláły. Mántolety z Węgierkami, Y Házuczki z Korszetámi [...] Podkładáiąc ie breklámi, Sciskáiąc się iák prásami [...] Wszystko zgniło [po śmierci, w grobie]. CompMed 708-709.
patrz: AZUCKA, AZUCZKA, HAZUCZKA, HAZUCZKA
– Jeżeli też bol głowy pochodzi z mácice, Ná to máią baby swe rożne táiemnice. CompMed 42.
patrz: BABA
– Weś Ruty [...] Babki kończátey, to iest psich ięzyczkow. CompMed 540.
patrz: BABKA
– A osobliwie owi Pánowie, co piią wino iák Bachusowie. Y owi co im Venus smákuie, Temi się serce me delektuie [mówi podagra]. CompMed 389.
patrz: BACH, BACH, BACHUS, BACHUS, BAKCHUS
– Mániacy [...] Sposobni są czásami do wesołości, y śmiechu zbytniego, á czásami názbyt się smucą y boią. CompMed 89.
patrz: BAĆ, BAĆ SIĘ, BOIĆ SIĘ, BOJAĆ SIĘ
– Potym chorego párzy nád párą ziela warzonego [...] to záś ziele názywa się Bágnem iákosz ná bágnách roście, wielkie, żołto kwitnące, y niewdzięcznie pachniące. CompMed 410-411.
patrz: BAGNO
– Bálsam náturalny, iest bárdzo skuteczny [na kamień nerkowy]. CompMed 337.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Pod nosem nácieráć Bálsamem, apoplektycznym. CompMed 109.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Balsamus Bori, iest dobry ná rány iáko go zálecáią, tákże Balsam Hiszpáński. CompMed 598.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Sposob robienia Bań szklánych okrągłych koloru rozmáitego. Tákie bánie pospolicie wieszáią w izbách, w Aptekách dla ozdoby. CompMed 697.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– Zrázu tá wodá będzie bez koloru [...] potym iák się wystoi, powlewáy do Bań, dobrze pozáwięzuy, y schoway. CompMed 681.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– WEś kwieciá Podrożnikowego świeżego, co mieć możesz, nápchay go w skláną Bánkę. CompMed 64.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Báńkámi ociągánie, znácznie pomaga [na ischias]. CompMed 462.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Weś żołądek świeżo zábitego Báráná, uwarz go w wodzie, posiekay drobno. CompMed 690.
patrz: BARAN
– Weś nerek báránich coć się zda. CompMed 457.
patrz: BARANI
– BAchus [...] Jáko w báreły leiąc w káłdony, Womitem trapi ná obie strony. CompMed 105-106.
patrz: BAREŁA, BARYŁA, BARYŁA
– Pierwszy piiak iest mądry [...] Nálazł się też dwánásty, (ni bárełá) bluie, Ostátni iák furyat, ludzi nápástuie. CompMed 85.
patrz: BAREŁA, BARYŁA, BARYŁA
– Weś barsczu ziela, babiego muru, ktory też zowią mchem większym [...] warz to wraz. CompMed 397.
patrz: BARSZCZ
– Zrazu ta woda będzie bez koloru, podobna barszczowi. CompMed .
patrz: BARSZCZ
– Branca ursina, Barszcz ogrodny [regestr ziół]. CompMed 21.
patrz: BARSZCZ
– WEś [...] liścia Barsczu ogrodowego, Rzepiku [...] po puł garści. CompMed 497.
patrz: BARSZCZ
– Bárwinek w winie wárzony przycukrowawszy, piiąc polewkę zniego iest doświadczony ná Káthar. CompMed 50.
patrz: BARWINEK
– Oneyże [trupiej] głowy pytałem. czy znáć teraz między wámi, Ktore się więc sobolámi Zdobiły, lub kleynotámi, Ktore głowy Fontáziámi. Kornetámi, Bátálniámi, [...] Ozdabiały CompMed 707.
patrz: BATALNIA
– Rzecz pewna; Weś Pulpae Thamarindorum unc. 1. albo mniej, przydaj stali subtelno piłowanej scrup. 1. Sal. Tamarisei gr. 8. zmieszaj wraz, niech tego chory co dzień zażywa, a przytym po zażyciu, niech się bawi agitacją. CompMed 312.
patrz: BAWIĆ SIĘ
– Czy znać teraz między wami, ktore [...] Kornetami, Batalniami, Kwefy y Bawoletami [...] ozdobiały swoie głowy. CompMed 707.
patrz: BAWOLET
– Zyłá zwána Hepatica, álbo Bázyliká, zostáiąca niżey pod Medyánną, otwierána bywa ná wszelkie áffekcye wątroby. CompMed 31.
patrz: BAZYLIKA
– Basilicum, Bázyliká większa [rejestr ziół]. CompMed 20.
patrz: BAZYLIKA
– Potrzebne iest puszczenie z salwateli, álbo Bázyliki, tákże parganse wolne. CompMed 309.
patrz: BAZYLIKA
– Człowiek pewny miał zwyczay wącháć często ziołká Bázyliki. CompMed 40.
patrz: BAZYLIKA
– NAprzod krwie pusczenie [...] naypotrzebnieysze, z żyły Bázyliki [...] y z powtorzeniem, ieżeliby tego byłá potrzebá. CompMed 159.
patrz: BAZYLIKA
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] bázylikowe, gwoździkowe, cząmbrowe. CompMed 636-637.
patrz: BAZYLIKOWY
– Maść Denna. Weś Dennych bedłek co chcesz, wysmaż ie w oliwie. CompMed 656.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– W tym iá tu mowę przerwałem, Oneyże głowy [trupiej] pytałem, Czy znáć teraz między wámi, Ktore [...] Z koron Beginámi, Zdziwnemi Angázántámi [...] Ozdobiáły swoie głowy. CompMed 707.
patrz: BEGINA
– Weś [...] Benzoinu skrupuł ieden. CompMed 146.
patrz: BENZOIN
– Weś gałki muszkátowey puł łotá [...] Benzoinu, korzenia fiałkowego. CompMed 638.
patrz: BENZOIN
– Weś skorki Berberysowey zieloney coć się zda, námocz ią w winie. CompMed 501.
patrz: BERBERYSOWY, BERBERYSOWY, BERBESOWY
– Syropy, iáko to porzeczkowy, Málinowy, Berberysowy, Wiśniowy, Poziomkowy iednákowym sposobem smáżą się. CompMed 644.
patrz: BERBERYSOWY, BERBERYSOWY, BERBESOWY
– Służą w gorączkách rożne soki smażone iáko wiśniowy, poziemkowy, porzeczkowy, á osobliwie Berbesowy. CompMed 426-427.
patrz: BERBERYSOWY, BERBERYSOWY, BERBESOWY
– Drzewo Berberysowe fladrzyste. Pod iesień, álbo w Márcu, náwyrzynay kiiow Berberysowych. CompMed 698.
patrz: BERBERYSOWY, BERBERYSOWY, BERBESOWY
– Ludzie ubodzy [...] mogą bespiecznie z domowych drzew wárzyć go [dekokt] Iáko to z drzewá Iáłowcowego, Berberysowego. CompMed 556.
patrz: BERBERYSOWY, BERBERYSOWY, BERBESOWY
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] ze bzu włoskiego, z hiszpáńskiego, biedrzeńcowe etc. CompMed 636-637.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] ze bzu włoskiego, z hiszpáńskiego, biedrzeńcowe etc. CompMed 636-637.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Dałbym połowę swey substáncyi, Bym iáko pozbył tey zły bestyi [podagry]. CompMed 388.
patrz: BESTIA
– Ná ukąszenie Psczoły, lub Osy, Lub Szerszeniá. Weś tęż bestyikę [...] rozetrzyi w pálcách, y przyłoż. CompMed 543.
patrz: BESTYJKA
– WEś Betoniki Máieranu, Szalwiey [...] warz. CompMed 98.
patrz: BETONIKA
– Więc że ten omierzły narod [Żydzi] iest w głowę nieprzyiaciel Chrześcianom [...] ná to się usadził, áby też y oni byli ich obrzydłości bezecnych uczestnikámi. CompMed 393.
patrz: BEZECNY, BEZECNY, BEZECZNY
– Ieżeliby malignitas gorę bráła [...] ná ten czás alexifarmaca są naypotrzebnieysze, iáko konfekt Hiacyntowy, kámień Bezoárdowy. CompMed 565.
patrz: BEZOARDOWY, BEZOAROWY, BEZUARDOWY, BEZUARTOWY, BEZUARTOWY
– Weś [...] kámieniá Bezoárowego, korzenia Dzięgielowego, káżdego po skrupule. CompMed 541.
patrz: BEZOARDOWY, BEZOAROWY, BEZUARDOWY, BEZUARTOWY, BEZUARTOWY
– Nábrzmiáłość iest miękka, gdy palcámi nátłoczysz ustepuie, y gdy w nię trącisz iak bęben dzwięk wydaie. CompMed 511.
patrz: BĘBEN
– Spada [humor katarowy] y do uszu, kędy sprawuie szumy, dzwonienia, pisk, bębnienia, zátkánie. CompMed 46.
patrz: BĘBNIENIE
– Miasto zwyczáynego czerwonego [płynu], blądé, sine, zielone, żołte, białáwe odchodzą máterye [opis miesiączki]. CompMed 586.
patrz: BIAŁAWY
– Unquis [et] sagitra Iest błoneczká żyłowáta białáwa, ktora od większych kącikow oczu wychodzi, y rozszerza się po nich. CompMed 12.
patrz: BIAŁAWY
– O Rożnych chorobách piersi Białogłowskich CompMed 570.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– To mydło [...] czyści ciáło od wszelkich zmaz, krost, plam, y białość spráwuie. CompMed 692.
patrz: BIAŁOŚĆ
– Wpráwiwszy kiszki w moszná, weś bibuły, z mocz octem, uczyń piełkę okrągłą, przyłoż ná słábiznę kędy Ruptura. CompMed 506.
patrz: BIBUŁA
– SMáruy máścią Topolową z winem zmieszawszy nád ogniem, ná wierzch kłádź bibułę. CompMed 597.
patrz: BIBUŁA
– [...] rospuściwszy [sól] przecedź przez bibułę, y wysmaż ná tyglu, aż do suchości, potym włoż do tygla [...]. CompMed 507.
patrz: BIBUŁA
– Gdy chory uryny puścić niemoże, stłucz ziele Biedrzeniec, przysmasz z másłem, przyłoż ciepło ná łono. CompMed 345.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Pimpinella Germanica Biedrzeniec mnieyszy. [rejestr ziół] CompMed 26.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– záraz z wiosny zbieray te kwiecia [...] ze bzu włoskiego, z hiszpáńskiego, biedrzeńcowe etc. CompMed 636-637.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Po czwarte, gdy się dziąsłá bieleią [to znak, że dziecku wychodzą ząbki]. CompMed 450.
patrz: BIELEĆ SIĘ
– Suffusto, Hypofitis, Catharacta, to iest ztwárdnienie humoru lipkiego, ktory Oko zákrywa [...] co pospolicie zowią Bielmem. CompMed 60.
patrz: BIELMO
– Weś czosnku, zwierć go, rozmąć mlekiem maczay chustę; przyłoż ná biodro. CompMed 385.
patrz: BIODRA, BIODRO
– Ná ktorey [głowie] kápelusz drogi, Albo więc kaptur ubogi, Albo Infułá Biskupia [...] záiácháłá do wieczności. CompMed 710-711.
patrz: BISKUPI
– Iezeli fluxus seminis pochodzi z gorącości wielkiey, dobra rzecz nosić blachę ołowiáną ná ná krzyżách. CompMed 580.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Nie tylko białości, ále też obrzydłey bládości, (ktora w ták wielu śmiercią się zakończyłá) dostąpiły [modne kobiety wybielające twarz]. CompMed 83.
patrz: BLADOŚĆ, BLADOŚĆ, BLIADOŚĆ
– Znáki Anasarki. Ciáłá wszytkiego nábrzmiáłość, cerá bláda, gorączká wnętrzna wolna. CompMed 293.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Skoro się Roża ná ktorey części ciáłá wyda: okładay lniankámi [...] posypuiąc ie krydą lubo Bleywasem. CompMed 484.
patrz: BLAJWAJS, BLAJWAS, BLEJWAS, BLEJWAS, BLEJWEJS
– Plámy ná suknie od wina chędożyć. CompMed 689.
patrz: BLAMA, PLAMA, PLAMA, PLANA
– [Po śmierci] Wszystko zgniło same gnaty. Nágie oraz leżą známi, Ktore tu więc z kolorámi. Wydziwiáły názwiskámi, KolorPouso, y Amorant [...] Káfe Blámoránt, Dyszer, y Gryálinowy, Papieży, y sosenkowy. Według mody dobieráiąc, One drogo przepłacáiąc. CompMed 709.
patrz: BLAMORANT, BLAMORANT, BLOMERANT
– Gdy w podniebieniu dziurá będzie, trudno iey zagoić, ále trzebá w nię blászkę wpráwiáć. CompMed 409-410.
patrz: BLASKA, BLASZKA, BLASZKA, BŁASZKA
– Czy znáć teraz miedzy wámi [...] ktora [...] modno blechowáłá. Wodkámi się záwsze myłá. CompMed 707-708.
patrz: BLECHOWAĆ, BLECHOWAĆ, BLICHOWAĆ
– [...] przez te niezwyczáyne sposoby blechuiąc się, iak wiele sobie szkodzą widzieć się dáie [...]. CompMed 83.
patrz: BLECHOWAĆ SIĘ
– Weś [...] Iáskołczego ziela, z korzeniem Blusczu ktory się po drzewach pnie [...] po garści. CompMed 518.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Hedera terrestris. Konrádek, Bluszcz ziemny. CompMed 23.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Pierwszy piiak iest mądry [...] Nálazł się też dwánásty, (ni bárełá) bluie, Ostátni iák furyat, ludzi nápástuie. CompMed 85.
patrz: BLUĆ
– Cyanos, Błáwat. CompMed 21.
patrz: BŁAWAT
– Rádam w bławacie chodziłá, Y w kleynotym się zdobiłá. CompMed 706.
patrz: BŁAWAT
– Ieżeli kto w czym iáki błąd postrzeże, niech wybaczy nieudolności moiey. CompMed 4.
patrz: BŁĄD
– Należy też do tego [do pleury] zápalenie błony, dzielącey płucá (ktora názywa się Mediastinum. CompMed 156.
patrz: BŁONA, BŁONA, BŁÓNA
– Unquis et sagitra, Iest błoneczká żyłowáta białáwa, ktora od większych kącikow oczu wychodzi, y rozszerza się po nich czásem y zrzenice zákrywa. CompMed 12.
patrz: BŁONECZKA
– Mgłą zaście Oká [...] to iest zaście oká, od kątá większego, błonką żyłowátą nákształt strzałki, czásem áż do zrzenice. CompMed 60.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Moy Ociec Bachus [...] Zwádzi się prędko, rad da przyczynę, Wsadzi do błotá, iáko w pierzynę [mówi podagra]. CompMed 390.
patrz: BŁOTO
– Gdy się przyzwyczai, wlecze co nádybie [niewiasta do szynku] Choć iey mąż bokow zmáca, gdy ią przy czym zdybie. CompMed 399-400.
patrz: BOK
– Bokámi świeci, iákby z niewoli, Głod niedostátek, áż głowa boli [wielbiciel Wenus]. CompMed 413.
patrz: BOK
– Niektorzy ná boku boleiącym báńkę siekáną, álbo z piiáwkámi przystawiáią [...]. CompMed 165.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Iest żyłká przy samym uchu, tę gdy otworzy láncetem z tey strony gdzie ząb boli, iuż więcey z tey strony zęby bolewać nie będą. CompMed 446.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– Borago, Borak ziele [regestr ziół]. CompMed 21.
patrz: BORAG, BORAG, BORAK
– WEś Wodki Rożánej, Fiałkowey, Borakowey, Melissowey, po dwie Uncye. CompMed 171.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Záraz z wiosny zbieray te kwiacia [...] borákowe, miodunczáne, száłwiowe, lewándowe. CompMed 636-637.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Konfekty też rożne posiláiące [dawać] iáko Gwozdzikowy, Melissowy, Borakowy. CompMed 170.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Chodzenie bosemi nogámi po gołey ziemi, pomaga do solutiey náturálney. CompMed 502.
patrz: BOSSY, BOSY, BOSY, BOSZY
– ... tákże kąpiel Lágrowa, álbo bráchá skuteczne są [na ischias]... CompMed 463.
patrz: BRAHA
– Wstroiach mody wymysláły. Mántolety z Węgierkami, Y Házuczki z Korszetámi [...] Podkładáiąc ie breklámi, Sciskáiąc się iák prásami [...] Wszystko zgniło [po śmierci, w grobie]. CompMed 708-709.
patrz: BREKLA, BREKLA, BRYKLA
– Weś białek iaiowy, trzyi go zbrełką Háłunu ná misce gliniáney áż zgęśnie iák śmietána, CompMed 64.
patrz: BREŁKA, BRYŁKA, BRYŁKA
– Wykrzywienie Twarzy, Warg, Brwi, Oczu, ábo Nosa, gdy się tráfi w gorączce, częstokroć znáczy śmierć. CompMed 127.
patrz: BREW
– Osobliwie Meláncholikom suchey komplexyey ludziom, iest rzecz pospolita, że ná brodzie osobliwie álbo mało co álbo nic nie maią [włosów]. CompMed 521.
patrz: BRODA
– Zyły zostáiące pod brodą otwieráne bywáią piiawkámi, ná bol w sczekach. CompMed 31.
patrz: BRODA
– Vlmaria, Barba Caprina, Kozia brodá [regestr ziół]. CompMed 29.
patrz: BRODA
– Weś korzenia wężowniku, korzenia kozi álbo Aronowey brody, Rad. Aaronis zwáney [...] po ośmi łotow. CompMed 464.
patrz: BRODA
– Tráfiá się czásem, że Brodawká wyrośnie ná końcu ięzyká, ktora bywa nie tylko przykra lecz y bolesna, á do zleczenia trudna. CompMed 471.
patrz: BRODAWKA
– Skorá ieżowa ná popioł spalona, y záżywána, broni od poronienia. CompMed 538.
patrz: BRONIĆ
– Antidotum, Lekárstwo broniące od zarázy. CompMed 6.
patrz: BRONIĆ
– Złemi [głowami] piekło brukowáne, Z dobrych będzie zbudowáne, W Niebie Miásto BOGA mego. CompMed 712.
patrz: BRUKOWAĆ, BRUKOWAĆ, BURKOWAĆ
– Złemi [głowami] piekło brukowane, Z dobrych będzie zbudowáne, W Niebie Miásto BOGA mego. CompMed 712 CompMed 712.
patrz: BRUKOWANY, BRUKOWANY, BURKOWANY
– Centuryey kwiát [...] warząc w wodzie z pod brusa kowálskiego [...] y przykładáiąc ná rány proste y dawne goi ie prędko. CompMed 596.
patrz: BRUS
– Weś wody háłunowey [...] námocz w niey tártey álbo strugáney, lubo Bryzeliey czerwoney, lubo drzewá sándáłowego, niech moknie. CompMed 683.
patrz: BRYZELIA, BRYZELIA, BRYZYLIA
– Pić przytym dekokcyą, z drzewá Sándałowego, y Bryzeliey. CompMed 134.
patrz: BRYZELIA, BRYZELIA, BRYZYLIA
– Dáie się też przestrogá, áby dla bespieczeństwá nieyrzynáć kołtona nożyczkámi, nożem, álbo brzytwą, áni żadnym żeláznym instrumentem. CompMed 298.
patrz: BRZYTEW, BRZYTWA
– Weś Bufoná, to iest żábę ziemną, usiekay ią żywo. CompMed 465.
patrz: BUFO, BUFON
– Máią też niektorzy zá Sekret proszek z ususzonego Bufoná [...] (trzebá mu łep uciąć, nogi y wnętrzności wyrzucić) Bufo názywa się żábá ziemna. CompMed 302.
patrz: BUFO, BUFON
– Popioł z kozich łaien, iest skuteczny: tákże popioł z Bufoná. CompMed 367.
patrz: BUFO, BUFON
– Po kiszkách burkotánie, pod czás tez nápada biegunka z ostrości wielkiey humorow. CompMed 316.
patrz: BURKOTANIE
– Weś [...] oleyku Bursztynowego puł ćwierci łotá. CompMed 105.
patrz: BURSZTYNOWY
– Gdy chory nie czuie przelewánia, álbo burzenia po kiszkách, przy tym ma prágnienie wielkie y kászel, zły bárdzo znák. CompMed 296.
patrz: BURZENIE
– Krew z świeżo zábitego Byká, nácieráiąc nią, tráci brodawki. CompMed 471.
patrz: BYK
– Weś Mydłá przedniego [...] przyday do niego oleyku Szpikánárdowego łotow dwá, żołci bykowey łyżek cztery. CompMed 661.
patrz: BYKOWY
– Oko 9...0 Bystro iásne iest zdrádliwe CompMed 702,703.
patrz: BYSTROJASNY
– Wodká wypalona z korzenia Hebdowego, y Bzowego wraz, znácznie puchlinę ściąga: piiąc ią. CompMed 306.
patrz: BZOWY
– Weś Cynamonu [...] záwini do chustki, włoż do kápitelá, to iest Czapki álembikowey, záłoż drewienkámi dobrze żeby nie wpadł do álembiká y przepal. CompMed 669.
patrz: CAPKA, CZAPKA, CZAPKA
– Lepiey záwiązáć go [szafran] w węzełek, y wpráwić w kápitel to iest czápkę álembikową. CompMed 637.
patrz: CAPKA, CZAPKA, CZAPKA
– Tákże máterye rożengo koloru wychodzące, á osobliwie carne, zielone, żołte, á przytym zbyt smrodliwe, (przy ktorych y krew się pokázuie) nieuleczoną biegunkę znácą. CompMed 231.
patrz: CARNY, CZARNY, CZARNY
– WEś ziela CZąbru, Bábki. CompMed 528.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Saturegia, Cząber [regestr ziół]. CompMed 28.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Weś [...] cząbru, száłwiey, ruty, lewándy. CompMed 661-662.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– WArz Cząber w wodzie [...] możesz osłodzić miodkiem Rożánym. CompMed 76.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] cząmbrowe, mácierzanki, kopru włoskiego. CompMed 636-637.
patrz: CĄBROWY, CĄBROWY, CZĄBROWY
– Warz [zioła] w piwie, wyley do cebrzyká, niech chory moczy nogi w tym iák przestygnie. CompMed 95.
patrz: CEBRZYK, CEBRZYK, CZEBRZYK
– Warz Cybulę w mleku, przecedziwszy przysłodź miodem, piy ciepło. CompMed 146.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– WEś korzenia Slazowego Cybul liliowych, oboygá po funcie. CompMed 549.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– WEŚ [...] Cybule zwyczayney głowek dwánaście. CompMed 549.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Cebulá w mleku wárzona, y ná bok przykładáná, znaczną folgę czyni. CompMed 166.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Weś nasienia Száleiowego, Porowego, Cybulánego, rowne części. CompMed 75.
patrz: CEBULANY, CEBULANY, CYBULANY
– Żyła głowna Cephalica zwána. CompMed 31.
patrz: CEFALIKA
– Oprocz tego pomocne są Vesicatoria, krwie puszczenie z cefaliki [na ból głowy]. CompMed 44-45.
patrz: CEFALIKA
– Weś Lagru winnego [...] day go wypalić do piecá gdzie wapno álbo cegłę palą, żeby go podwierzch włożono. CompMed 679.
patrz: CEGŁA, CEGŁA, CZEGŁA
– Weś proszku z cegłey subtelno tártego łot ieden. CompMed 72.
patrz: CEGŁA, CEGŁA, CZEGŁA
– WEś Celidonij, Mácierzanki [...] zwierć. CompMed 43.
patrz: CELIDONA, CELIDONIA, CELIDONIA
– Gorący [ocet] wyley ná cynowe náczynie, niech postoi trochę, nábędzie koloru bárdzo pięknego od Cyny. CompMed 675.
patrz: CENOWY, CYNOWY, CYNOWY, CZENOWY, CZYNOWY
– Niech się chory potrosze nápiia, y ustá tym niech płocze charkáiąc. CompMed 528.
patrz: CHARCHAĆ, CHARKAĆ, CHARKAĆ, CHRACHAĆ
– Przyłoż ná zęby chlebá ośrzodkę ćiepłą, ieżelić to niepomoże, wytrway, á samo ustánie. CompMed 71.
patrz: CHLEB, CHLEB, KLEB
– Kąpieli chłodne są pomocne, ktore obacz iák się gotowáć máią między kąpielámi. CompMed 591.
patrz: CHŁODNE
– Ná spárzelinę y ná inne zápálenia Máść chłodząca pewna. CompMed 480.
patrz: CHŁODZĄCY
– Woreczki z zioł chłodzących y odmiękczáiących dobre [na zapalenie uszu]. CompMed 51.
patrz: CHŁODZĄCY
– Służą przytym płokánia rożne chłodzące [na zapalenie gardła]. CompMed 79.
patrz: CHŁODZĄCY
– By odrobił Pánsczyznę, Pan oto niestoi, Ze chłop o głodzie robi, bo się plagi boi. CompMed 399.
patrz: CHŁOP
– Wielu álbowiem iest niedoskonáłych lekárzow, ktorzy leczenia tey choroby [dworskiej] podeymuią się, á náwet y báby, chłopi prości, żydzi, etc. CompMed 406.
patrz: CHŁOP
– Chłopek wolny zá swoy grosz, nápiiáć się wszędzie. Pan przykazał by nie pił tylko ná Hárendzie. CompMed 399.
patrz: CHŁOPEK
– Wyżey podobno chłopkowá, Leży, niźli Pańska głowá. CompMed 713.
patrz: CHŁOPKOWY
– Iak się wypali [lager winny], rospuść wodą, warz, przecedź, potym wywarz do połowy, postaw ná zimno w chłodzie. CompMed 679.
patrz: CHŁÓD
– Chmiel [...] wárząc w winie, álbo w piwie, co raz ciepło przykładáiąc pomaga. CompMed 312.
patrz: CHMIEL, CHMIEL, HMIEL
– Lupuii iuli, Wierzchołki chmielowe [regestr ziół]. CompMed 24.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Ozwała się trupia głowá [...] Rádam w bławacie chodziłá, Y w kleynotym się zdobiłá. CompMed 705-706.
patrz: CHODZIĆ
– Byłá stárodawnych Medykow opinia [...] iákoby Matrix miáła tam y sám chodzić po żywocie; podstępować pod żołądek. CompMed 615.
patrz: CHODZIĆ
– Śni się im [melancholikom] często o pogrzebách, o trupách, o grobách, że po nich chodzą, y z umárłemi gádáią. CompMed 701.
patrz: CHODZIĆ
– Cię szkość y bol w práwym boku, á osobliwie chodząc, biegáiąc, iádąc wydáie się. CompMed 310.
patrz: CHODZIĆ
– Osmy znák iest [kamienia w nerkach]. Náuzea, y womity dla społeczności nerek z żołądkiem przez membránę á peritoneo per nervum sextae coniugationis z ktorych dwie od nogi od zołądká idą do nerek: zkąd flegmá, cholerá żołtá, álbo rdzáwá odchodzi. CompMed 330.
patrz: CHOLERA, CHOLERA, HOLERA, KOLERA
– Osmy znák iest [kamienia w nerkach]. Náuzea, y womity dla społeczności nerek z żołądkiem przez membránę á peritoneo per nervum sextae coniugationis z ktorych dwie od nogi od zołądká idą do nerek: zkąd flegmá, cholerá żołtá, álbo rdzáwá odchodzi. CompMed 330.
patrz: CHOLERA, CHOLERA, HOLERA, KOLERA
– Szosta Chorobá Zołądká iest Cholerá. To iest gwałtowne humorow cholerycznych, ostrych, y zepsowunych [!] przez womit, raz y przez stolce odchodzenie. CompMed 190.
patrz: CHOLERA, CHOLERA, HOLERA, KOLERA
– Náturá Cholerycznego. Dátny, śmiáły, zárosły, sczupły y fałszywy. CompMed 702.
patrz: CHOLERYCZNY
– Kwaskowáte Medykámentá; służą cholerykom. CompMed 200.
patrz: CHOLERYK, CHOLERYK, HOLERYK, KOLERYK
– Druga zowie się asthma. w ktorey cięszkość większa w piersiách oddech częsty z chrapániem, y swistem CompMed 139.
patrz: CHRAPANIE
– Jeżeli chory śpiąc powoli, y zchrapániem oddycha, tákże kiedy drzy [...] są znáki bárdzo złe CompMed 96.
patrz: CHRAPANIE
– rąk y nog ziębnienie, chrapánie z cięszkim oddychániem, páznokty sine, znáki są wielkiego niebespieczeństwá. CompMed 158.
patrz: CHRAPANIE
– Pies wściekły, áni ie, áni piie, uszy y ogon opuściwszy, ięzyk wywiesiwszy biega ziáiąc y wyiąc chrápliwie CompMed 119.
patrz: CHRAPLIWIE
– Także sen niespokoyny, chrapliwość, włosów opádnienie, rozumu pomieszánie, nog nabrzmienie, wszy mnogość, flegma smrodliwa, tákże znáki są bliskie śmierci. CompMed 133.
patrz: CHRAPLIWOŚĆ
– Gdzie iest ięzyk twoy wymowy [!], Wdzięczny, łagodny, rozmowny, Gdzie dowcip bystry, ciekáwy, Sposobny do káżdey spráwy. CompMed 714.
patrz: CIEKAWY
– Weś Cynamonu [...] przepal przez alembik wolnym ogniem. CompMed .
patrz: CINAMON, CYNAMON, CYNAMON
– Weś proszku z Kubebow ćwierć łotá, zmięszay z wodą w ktorey Lukrecya wrzáłá, day choremu wypić, powtorz ieżeli trzebá. Ieżeli z źimney przyczyny, weś winá garnuszek, wsyp weń Cytwaru tłuczonego łyszkę, Cukru lodowátego co potrzebá, nákryi pokrywką niech upre przy ogniu, tego po łyżce iáko nayćiepley záżywa. CompMed 48.
patrz: CYTWAR
– Weś wody háłunowey [...] námocz w niey tártey álbo strugáney, lubo Bryzeliey czerwoney, lubo drzewá sándáłowego, niech moknie. CompMed 683.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Ieżeli chory dla słabości wielkiey Enemy brać niemoże, a na [ma] zatwardzenie, na ten czas czopek applikować się ma. CompMed 494.
patrz: CZOPEK
– Na Ozenę, wprzod ćiáło dobrze przepurgowawszy ápplikácye czynić czyszczące, á potym goiące. CompMed 57.
patrz: CZYSZCZĄCY
– Náturá Cholerycznego. Dátny, śmiáły, zárosły, sczupły y fałszywy. CompMed 702.
patrz: DATNY
– [...] chwianie się zębow z częstych defluxow z głowy [...]. CompMed 70.
patrz: DEFLUKS
– Służy tá dekokcya ná wiele innych chorob [...]. CompMed 58.
patrz: DEKOKCJA
– Maść denna. Weś dennych bedłek co chcesz, wysmaż ie w oliwie [...]. CompMed 656.
patrz: DENNY
– Maść Denna. Weś Dennych bedłek co chcesz, wysmaż ie w oliwie. CompMed 656.
patrz: DENNY
– Sczkawká iest poruszenie ściągáiące, álbo kurczące Diafrágmę [...] z ostrości słoney pochodzące [...]. CompMed 183.
patrz: DIAFRAGMA
– Śmierć [...] się prędko domniemała, Ze to konik z grzywą młody [...]. CompMed 711.
patrz: DOMNIEMAĆ SIĘ
– Pewnym doświadczeniem leczy Ráká wodká z slimakow [...]. CompMed 469.
patrz: DOSWIADCZENIE, DOŚWIADCZENIE, DOŚWIADCZENIE
– Bárwinek w winie wárzony przycukrowawszy, piiąc polewkę zniego iest doświadczony ná Káthar. CompMed 50.
patrz: DOŚWIADCZONY
– ARthritis iest dwoiáka [...] Vaga záś ta iest; ktora po stáwách tám y sám swoie drámmátá odpráwuie [...]. CompMed 375.
patrz: DRAMAT, DRAMAT, DRAMMAT
– Pan, by naywiększy honor mi dáie, Wpraszá się w łáskę, gdy mnie uznáie Zá przyiaciołkę, wiernie służącą, W swoich dramatach nieustáiącą [...]. CompMed 389.
patrz: DRAMAT, DRAMAT, DRAMMAT
– Do przepaloney wodki przyday [...] Cytwaru, Rad doronici, drzewa Aloesowego [...]. CompMed 637.
patrz: DRZEWO
– Ieżeli konwulsye pochodzą z zákłocia, álbo przecięcia Nerwow ránę trzebá dylátowáć, y wlać w nię oleyku Terpentynowego [...]. CompMed 129.
patrz: DYLATOWAĆ
– Succus brwi flegmistey [...] lubo się wielekroć circuluie y dilátuie, iednák go serce do swey doskonáłości, y subtelności swoią ákcyą przywieść nie może [...]. CompMed 632.
patrz: DYLATOWAĆ SIĘ
– Bubo, Dyminica, ktorey rożne są rodzáie, iáko to prosta, álbo zwyczáyna, iadowita, powietrzna to iest, w powietrzách się wydáiąca, tákże w Dworskiey chorobie. CompMed 8.
patrz: DYMIENICA, DYMIENICA, DYMINICA
– Drugie [glisty] názywáią się Lumbrici Cucurbitini, ktore są ná kształt Dyniowego naśienia, te pospolicie rodzą się w niższych kiszkách, to iest, in recto intestino, álbo in coli cellulis. CompMed 250.
patrz: DYNIOWY
– [..] tákże dobry ná to [kolkę] iest Oleum Cucurbitinum, z włoskich Dyniek [...]. CompMed 209.
patrz: DYŃKA
– Dysuria, Iest trudne odchodzenie uryny z wielką boleścią [...]. CompMed 367.
patrz: DYSURIA
– Na Mdłość w Gorączce. WEś wodki Rozáney kwáterkę, przyday Kámfory, Cynámonu, Száfránu potrosze, Octu mocnego puł kieliszká, zmięszay, okładay pulsy, y serce. Item. Wodká wypalona z kwiátu Dziewánny, dáiąc do picia, iest doświadczona. CompMed 171.
patrz: DZIEWANNA
– Weś [...] kámieniá Bezoárowego, korzenia Dzięgielowego, káżdego po skrupule. CompMed 541.
patrz: DZIĘGIELOWY
– Przyczyny są te: naprzod exkrementow zátwárdziáłość, álbo nábrzmiáłość, ktora śćiskáiąc kiszki, wolnego przechodu exkrementom nie dozwala. CompMed 213.
patrz: EKSKREMENT
– Mariseae, są exkrescencye twárde, pospolite w dworskiey chorobie. CompMed 268.
patrz: EKSKRESCENCJA
– LEczenie tey choroby, należy ná expurgácyey humorow, ostrych, lipkich, ktore są przyczyną iey, po purgánsách należą medykámentá oćieráiące, śćiągáiące, álbo goiące. CompMed 232.
patrz: EKSPURGACJA
– Szárpy trafione z fálbami, z żałobnemi koronámi. CompMed 709.
patrz: FALBA
– Fártuszki z fálbánámi, Spodnice też z ogonámi [...] Wszystko zgniło. CompMed 709.
patrz: FALBANA
– Przyczyny zbytniego apetytu. SĄ humory kwasne, y cierpkie, Orficjum żołądka ściskaiące, marsczące y sczypiące, zkąd się ten fałszywy rodzi apetyt. CompMed 180.
patrz: FALSZYWY, FAŁSZYWY, FAŁSZYWY
– Ieżeli chylus [...] z defektu należytego fermentu nie dobrze rozrzedzony będzie, na ten czas rodzi się z niego succus krwi. CompMed 632.
patrz: FERMENT
– [...] humory [...] ostrością swoią Fibry, Nerwy, y membrany sczypią [...]. CompMed 461.
patrz: FIBRA
– Jáko naczynie szkláne Stłuczone sklyić tákże Filzány. CompMed 694.
patrz: FILZANA
– Znáki, ktore z Phisiognomiey początkow y Reguł o ludzkich komplexyách [...] dochodzą się [...]. CompMed 698-699.
patrz: FISJOGNOMIA, FISJONOMIA, FIZJOGNOMIA, FIZJONOMIA, FIZJONOMIA, FIZOGNOMIA, FIZONOMIA, FIZYGNOMIA
– Ieżeli z flegmy zbytni bol głowy, nie ták dokucza, flegmá z ust, z nosá dobywa się. CompMed 40.
patrz: FLAGMA, FLEGMA, FLEGMA
– Knotek z fleytuchá zrobiwszy, nápuścić go Oleykiem kminkowym [...] wkłádáć w uszy [...]. CompMed 53.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– [...] gdy ząb boli, nápuść báwełnę [olejkiem], lubo fleytuszek, y przyłoż ná ząb. CompMed 443.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Znáki komplexyey flegmátyczney. Tácy nie są wzrostu bárdzo wielkiego, iednák ogromni, á pod czás otyli [...]. CompMed 700.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– [...] w Flegmátycznych [kompleksjach] wodniste, wilgotne y kliowáte przez ustá wychodzą humory. CompMed 200.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– Náturá Flegmátycznego. Spioch, leniwiec, otyły, á rad często pluie [...]. CompMed 702.
patrz: FLEGMATYCZNY, FLEGOMATYCZNY
– [...] nayczęściey nápada [paraliż] flegmátykow, owych pospolicie co się sedentáryą bawią, á wiele iedzą y piią [...]. CompMed 121.
patrz: FLEGMATYK
– Weś kostek Brzoskwiniowych [...] nákłádź do nowego garnuszká, zálep pokrywkę, włoż do ognia. CompMed 674.
patrz: GARNUSEK, GARNUSZEK, GARNUSZEK
– Namocz gębkę w urynie własney, wyzmiy trochę, przyłoż ciepło na sledzionę. CompMed 312.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– WEś gębki morskiey, gębek ktore na Roży polney wyrastáią, oboygá co chcesz [...]. CompMed 454.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– [...] robaczkámi, (ktore bywáią w gębkách roży polney) skronie nácieráć, rostarszy ich. CompMed 425.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– WEś gębki morskiey, gębek ktore na Roży polney wyrastáią, oboygá co chcesz [...]. CompMed 454.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Weś [...] Aloesu Succotrinum názwánego, Modrzewiowey gębki Agaricus zwáney. CompMed 667-668.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Pićie częste mleká, álbo serwatki, iest pożyteczne, tákże polewki Migdałowe, Kontuzy z rákow, Gelátiná z Pigiew, gąscz z rodzenkow z cukrem smáżony, konsekt smáżony. CompMed 429.
patrz: GELATYNA
– PRzepurgowawszy dobrze chorego przykładáć rzeczy tráwiące, iáko Mercurium praecipitatum, mięszáiąc z iákim unguentem, náprzykład de Altea Sarcoma, że bywa wyżey w nośie; zrobić czopek z Gencyány, námázywáć koniec máścią, y wpusczáć w nos. CompMed 59.
patrz: GENCJANA
– TE rodzáie strupow rożne są. Dźiećiom pospolite, y rośleyszym przydáią się, osobliwie párchy. Ná to służą naprzod purgánse, krwie pusczenie, (ieżeli wiek pozwoli) Bánki, Łáznia, etc. przytym weś ługu z lesczynowego popiołu zrobionego, ieżeli iest mocny, przyley trochę wody, myi niem głowę co dźień, zá káżdym rázem smáruy oleykiem z żołtkow iáiowych zrobionym, iest ná to dobry osobliwie Oleum Suiphuris Rulandi. CompMed 87.
patrz: GŁOWA
– Fandivenis ponderaty, wszystko zgniło same gnaty. CompMed 709.
patrz: GNAT
– Na Ozenę, wprzod ćiáło dobrze przepurgowawszy ápplikácye czynić czyszczące, á potym goiące. CompMed 57.
patrz: GOJĄCY
– Chodzenie bosemi nogámi po gołey ziemi, pomaga do solutiey náturálney. CompMed 502.
patrz: GOŁY
– Uwarz grámatkę z piwá, z chlebá, przyley octu trochę [...]. CompMed 43-44.
patrz: GRAMATKA, GRAMATKA, GRAMATYKA
– Weś skorek Gránatowych łot ieden [...]. CompMed 63.
patrz: GRANATOWY
– [...] weś polewki pułkwarty, przyday Bobrowego stroiu tártego, co pięć gran pieprzowych záważy [...]. CompMed 497.
patrz: GRANO
– Wieszáią też ná szyiách dzieci dla ochrony od tey choroby rożne graty, iáko to korzeń piwoniey, żęby wilcze [...]. CompMed 625.
patrz: GRAT
– Wodká złotnicza zielona, ostrożnie nią nácieray [liszaje], bo gryzie [...]. CompMed 86.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Zmięszáłá głoẃę, snu niepozwoli, Sumnienie gryzie dla swoiey woli [Wenus - choroba dworska]. CompMed 412.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Drugi [rak] ktory nayczęściey tráfia się, otwárty bywa, y ciáło rozszerzáiąc się gryzie, psuie, y záraża [...]. CompMed 464.
patrz: GREŹĆ, GRYŹĆ, GRYŹĆ, GRZYŹĆ
– Ma [Wenus] [...] Roskoszne wodki Alkiermesowe, Ma Háłunowe y Gryszpanowe [leki na dworską chorobę]. CompMed 413.
patrz: GRYNSZPANOWY, GRYSZPANOWY, GRYSZPANOWY
– [...] iák przestydnie [miód] przyday mąki posledniey to iest gryzu záczyń ciásto [...]. CompMed 672.
patrz: GRYS, GRYS, GRYSS, GRYZ
– Corrosivum, To iest trawiące, álbo gryzące [lekarstwo]. CompMed 7.
patrz: GRYZĄCY
– Ma [Wenus] y pomaty, pięknie pachniące, Co smárowania zbytnie gryzące [leki na dworską chorobę]. CompMed 413.
patrz: GRYZĄCY
– Trzecia [przyczyna poronień] Motsus, to iest gryzienie, álbo sczypánie, pochodzące z humorow ostrych, zlewáiących się do niey [macicy] [...]. CompMed 531.
patrz: GRYZIENIE
– [...] w żołądku gryzienie, ślin z ust płynienie [objawy epilepsji] [...]. CompMed 108.
patrz: GRYZIENIE
– Ten Elixir sekretny ma dziwne skutki ná rozmáite choroby, osobliwie [...] ná kolki y gryzienie w żywocie. CompMed 668.
patrz: GRYZIENIE
– [...] z kurzenia álbo gryzienia częstego Tutoniu [powstaje wrzód żołądka]. CompMed 196.
patrz: GRYZIENIE
– WEś Wáysztynu y Soli rowne części, włoż do worká, grzey ná Panwi. CompMed 76.
patrz: GRZAĆ
– [...] zmięszawszy [olejki] smáruy Pacierze, grzeiąc ręce nád Fáierką [...]. CompMed 116.
patrz: GRZAĆ
– Niekiedy do tákich álbo podobnych Enem ná Biegunki krwáwe, dodáią Gumi Arábskiey [...]. CompMed 498.
patrz: GUMA
– [...] weś grochu [...] przyday Gumi Arábskiego, formuy tábliczki [...]. CompMed 674.
patrz: GUMI
– Weś ná nię [fistułę] Gumi Arábskiego ćwierć łotá. CompMed 65.
patrz: GUMI
– CompMed .
patrz: GURDZIEL, KURDZIEL, KURDZIEL, KURDZIEŁ
– Wrzody zá uszymá. Parrotides názwáne. CZásem są niebespieczne, więc zrázu záraz ieżeliby się wydáły z zápaleniem, trzebá krew puśćić, plastry kłáść chłodzące, y domiękczáiące, iáko Mollisicans Venetorum, de achilon simpli ,álbo cum gum: Crituu[m] Diasulphur. Rulandi, tákże Oleiek Gwáiakowy osobliwe służy smáruiąc nim. CompMed 56.
patrz: GWAJAKOWY
– Mozg [...] gwałtownie się mięsza, y wzrusza, usiłuiąc pozbyć z siebie przeciwnych waporow, ktore pory iego pozatykáły. CompMed 621.
patrz: GWAŁTOWNIE
– Womity w gwałtowney gorączce niezwyczayne, złym bywáią znakiem [...]. CompMed 188.
patrz: GWAŁTOWNY
– Ieżeli sczkawká pochodzi z wyproznienia, znák tego iest, ieżeli poprzedziłá gwałtowna biegunká. CompMed 183.
patrz: GWAŁTOWNY
– Dáią tám leki chłopy odmienne, Y po łopácie w piece wsadzaią, Duszno im áże gwałtu wołáią [...]. CompMed 414.
patrz: GWAŁTU
– Piłem Herba The, piłem y káwe, Rożne mixtury, bárdzo plugáwe. CompMed 387.
patrz: HERBATE
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] ze bzu włoskiego, z hiszpáńskiego, biedrzeńcowe etc. CompMed 636-637.
patrz: HISZPAŃSKI
– Balsamus Bori, iest dobry ná rány iáko go zálecáią, tákże Balsam Hiszpáński. CompMed 598.
patrz: HISZPAŃSKI
– Ná przod nábrzmiáłość pępká, áni zbyt twárda, áni też zbyt miękka, á gdy w sobie chory dech zátrzyma, ná ten czas przybywa iey, á gdy się chory wznak położy, kiszki z hurkotániem ná swoie mieysce wstępuią [...]. CompMed 510.
patrz: HURKOTANIE
– Uryná bywa biała, niestrawna, iednák nie záwsze: (czym się mylą Medycy) przytym bywa konstypácya wielka; y trudność w upusczániu uryny. Ieżeli pochodzi z samych wiátrow, w ten czás bol bywa rozciągáiący, y nádętość żywotá, przytym przelewánie się y hurkotánie po kiszkách, czego łátwo doyść. CompMed 206.
patrz: HURKOTANIE
– Rugitus, Hurkotánie po kiszkách. CompMed 14.
patrz: HURKOTANIE
– Znáki nástępuiącey choroby, naprzod ciáłá cáłego ocieżáłość, y osłábienie, osobliwie w nogách się wydáiące, twarz bláda y smutna, ckliwości ná żołądku, podczás y womity częste przypadáią, tęskliwości, potraw obrzydzenie, y po żywocie przelewánie się, y hurkotánie co nie záwsze bywa. CompMed 611.
patrz: HURKOTANIE
– Ná ktorey [głowie] kápelusz drogi, Albo więc kaptur ubogi, Albo Infułá Biskupia [...] záiácháłá do wieczności. CompMed 710-711.
patrz: INFUŁA
– Niektorzy kłádą száfran do álembiká, z inszemi ingrdyencyámi, co zle czynią. CompMed 637.
patrz: INGREDIENCYJA
– Ingrediencye z ktorych wárzone bywáią [dekokty] są te: Salsa Parilla, Radices Chinae, Lignum Sanctum. CompMed 551.
patrz: INGREDIENCYJA
– O Ischuryey, Stranguryey, y Dysuryey. CompMed 367.
patrz: ISCHURIA
– Pomatá. Weś sadłá wieprzowego [...] warz w soku iábłecznym świeżym, y wystałym. CompMed 660.
patrz: JABŁECZNY
– Oko [...] pomrugliwe, znáczy serce boiaźliwe. Iáskrawe záś zapálczywe [...]. CompMed 702-703.
patrz: JASKRAWY
– Iasminum, Iásmin [...]. CompMed 24.
patrz: JASMIN, JAŚMIN, JAŚMIN, JAŹMIN
– [...] przyday [...] Oleyku iásminowego, álbo Tubae Rosae, schoway od potrzeby. CompMed 681.
patrz: JASMINOWY, JAŚMINOWY, JAŚMINOWY, JAZMINOWY
– Skorá ieżowa ná popioł spalona, y záżywána, broni od poronienia [..]. CompMed 538.
patrz: JEZOWY, JEŻOWY, JEŻOWY
– Weś wierzchołkow lebiodki, liśćia Dębowego, Iáłowcu, wszystkiego po trzy gárśći, szyszek Iodłowych n[ume]ro 12. warz w wodźie, ostudźiwszy, mocz część náruszoną, otárszy smáruy tym. CompMed 125.
patrz: JODŁOWY
– Ktora głowá Iubilatá, A ktora prostego brátá [...] záiácháłá do wieczności. CompMed 710-711.
patrz: JUBILAT
– Iulep Rożany purguiący delikátny. CompMed 639.
patrz: JULEP
– Insi robią z soku wiśniowego Iulepek, ktory też ma moc iáko y konfekt. CompMed 640.
patrz: JULEPEK, ULEPEK, ULEPEK, ULIPEK
– przyday Aloesu tártego łotow dwá, kadzidłá, kolofoniey, oboygá po pułtorá łotá. CompMed 687.
patrz: KALEFONIA, KOLOFONIA, KOLOFONIA
– BAchus zuchwáły, záwraca głowę, Oczy záślepia, odmienia mowę. Rzuca iak káduk, niby co złego, Piiaká Trunkiem zára[...] nego. Iáko w báreły leiąc w káłdony, Womitem trapi ná obie strony. CompMed 106.
patrz: KAŁDON, KAŁDUN, KAŁDUN
– Inśi kwásem kápuśnym nie zbyt ostrym, (przydawszy másłá) głowę myią. CompMed 88.
patrz: KAPUŚNY
– Siodma Chorobá Zoładká, iest Cardialgia, to iest bol Zołądká. CompMed 192.
patrz: KARDIALGIA
– [...] inśi przydáią korzenia kurkumy tártego łotow 4. żeby był żołcieyszy [plaster] [...]. CompMed 664.
patrz: KARKUMA, KURKUMA, KURKUMA
– [...] Czyli ią [podagrę] Etná z siebie wydáłá, Z ogniem siárczystym by kátowáłá. Członki, junktury moie páliła, Dárłá, wierciáłá, y one mdliłá [...]. CompMed 386.
patrz: KATOWAĆ
– Nárzekasz ná mnie, że cię morduię, Strzykam y palę, srodze kátuię [mówi podagra] [...]. CompMed 390.
patrz: KATOWAĆ
– Iák ná kátowni zostawáć muszę, Gdyż ze mnie práwie wypiera duszę [podagra]. CompMed 388.
patrz: KATOWNIA
– Katar słony spływający. R. Succi LIquir drach: 2. Aloe lotae dr: 1. Mass: Pill: d. Cynoglos drach. S. cum Syrop: Viol: f. m. na raz brać po pięć pigułek małych idąc spać, kto zaś jest podległy ustawicznemu Katarowi, ten niech sobie każe otworzyć Kauterią w ręce, albo w nodze. CompMed 50.
patrz: KAUTERIA
– Leczenie w pierwszym y drugim stopniu náleży naywięcey ná alimentách, ostrość krwi temperuiących, iáko są bulliony, Galarety, polewki ćielęce, Kápłonie, Kuropátwie, Kászá ięczmienna, Ryżowa, SliMáki, z Rákow kontuzy, polewki migdałowe, Gelátiny z Rogu Ieleniego z Cynámonem etc. CompMed 429.
patrz: KONTUZ, KONTUZA
– Weś Ruty [...] Babki kończátey, to iest psich ięzyczkow. CompMed 540.
patrz: KOŃCZATY
– Ziele, ktore Się názywa kotcza miętá, często Się podkurzáiąc, czyni sposobnosć do poczęcia. CompMed 608.
patrz: KOTCZY
– Vlmaria, Barba Caprina, Kozia brodá [regestr ziół]. CompMed 29.
patrz: KOZI
– Kurzyć trzeba rzeczami smrodliwemi, iako to pierzem Pawim, Kuropatwim, skorą starą, Assą faetidą. CompMed 110.
patrz: KURZYĆ
– Czy znać teraz między wami, ktore [...] Kornetami, Batalniami, Kwefy y Bawoletami [...] ozdobiały swoie głowy. CompMed 707.
patrz: KWEF
– Weś Láchmusu tábliczkę, pokray, námocz w wodzie wapienney [...]. CompMed 681.
patrz: LACHMUS, LAKMUS, LAKMUS
– [...] tákże kąpiel Lágrowa, ábo brácká skuteczne są. CompMed 463.
patrz: LAGROWY
– Orzechy láskowe przypiekáne, z miodem prásnym záżywáne pomagáią. CompMed 151.
patrz: LASKOWY
– Oleyki destillowáne/ to iest: kminkowy, Hányszkowy, z Kopru Włoskiego, z Kopru prostego, látáwcowy, etc./ tákim robią sposobem [...]. CompMed 651.
patrz: LATAWCOWY
– Gorącość Wątroby, nie ma w sobie niebespieczeńśtwá, iednák ieżeli żołądek będźie źimny, á Wątrobá gorąca, (iáko pospolićie bywa) trudna iest do leczenia, chłodząc bowiem Wątrobę żołądek się bárdziey słábi. CompMed 271.
patrz: LECZENIE
– Sposobni są czásami do wesołośći, y śmiechu zbytniego, á czásami názbyt się smucą y boią, nágo rádzi legáią, zimná nie czuią, pámięć pospolićie miewáią wielką, że y dawne rzeczy wspomináią. CompMed 89.
patrz: LEGAĆ, LEGAĆ, LIGAĆ
– [śmierć na suchoty] pospolicie bywa lekka przy dobrey rekollekcyey [...]. CompMed 132.
patrz: LEKI, LEKKI, LEKKI, LETKI, LIEKKI
– LIenteria iest Biegunká, w ktorey potráwy niestrawne (iák ták bywáią iedzone) przez stolec wychodzą. CompMed 219.
patrz: LIENTERIA
– Serwatká czysta często (z sokiem Limoniowym, álbo Rożowym syropem) záżywána, nád insze bárdźiey chłodzi Wątrobę, może iey zażyć y cum solo Anodyno minerali. CompMed 272.
patrz: LIMONIOWY
– Weś kwáśney wodki puł ćwierći łotá, spiritus vini 4. łoty, miodu prásnego dwá łoty, uczyń z tego liniment, ktorym nácieray często ięzyk. CompMed 78.
patrz: LINIMENT
– Dla ochłodzenia Wątroby, pić miásto piwá Tyzánnę z ieczmieniá wárzoną, przydawszy korzeniá z Lukrecyey, Graminis Ciborei, Acetisae, do ktorey może przydáwáć Syropu Limoniowego, álbo Rożánego, álbo z octu, álbo samę wodę przewárzoną pić, temisz iulepámi zapráwną, byle żołądek nie był temu przećiwny. CompMed 272.
patrz: LUKRECJA
– Ná zmienienie głosu z Kátháru. Weś Mánny Kálábr: łotow dwá, roztworz przy ogniu z Wodką Rożáną, przecedź, przyday soku Lukrecyowego, tłuczonego puł łotá, Cukru lodowátego szárego cztery łoty, zmięszay przy ogniu, niech tego chory záżywa po łyżce. CompMed 48.
patrz: LUKRECJOWY
– Ieżeli krwie z kászlem máło co (y z łechtániem Arteryey) wychodźi: znák iest że z nieyże samey zránioney pochodźi. CompMed 153.
patrz: ŁECHTANIE, ŁECHTANIE, ŁEKTANIE
– WEś ługu Mydlárskiego, wysmaż go ná tyglu do suchośći y schoway, á gdy potrzebá, położ plasterek z dziurką, tám gdźie ma bydz Aperturá przyłoż tę máteryą, á ná wierzch plasterek, niech będźie przez noc, álbo przez dźień uczyni się pryscz, ktory otworzywszy wypráwiáć Aperturę sposobem zwyczáynym. CompMed 491.
patrz: ŁUG
– [...] rożny bywa [kołtun], ieden szkodliwy, spráwuiący po kościach łupánie; bol głowy, w oczách záćmienie [...]. CompMed 396.
patrz: ŁUPANIE
– Ná szum w głowie y łupánie [lek]. CompMed 43.
patrz: ŁUPANIE
– Łupierze z Głowy spędza wodká wypalona z kwiátu wierzbowego [...]. CompMed 89.
patrz: ŁUPIEZ, ŁUPIEŻ, ŁUPIEŻ
– Ná suche strupy z łupierzámi [leki]. CompMed 519.
patrz: ŁUPIEZ, ŁUPIEŻ, ŁUPIEŻ
– [...] pospolicie czyli drapiąc, czyli nie, opadáią łupierze niby łupiná z ryb [świerzb]. CompMed 487.
patrz: ŁUPIEZ, ŁUPIEŻ, ŁUPIEŻ
– Porrigo. Furfuratio, Łupieże z głowy [...]. CompMed 11.
patrz: ŁUPIEZ, ŁUPIEŻ, ŁUPIEŻ
– Druga przyczyna jest, zatwardzenie mecherzynki, w której żółć zostaje, które przeszkadza w chodzenia jej per ductum Chelidochum, do kiszek. CompMed 284.
patrz: MACHARZYNKA, MACHARZYNKA, MACHERZYNKA, MECHERZYNKA, MĘCHERZYNKA
– Humory szkodliwe, śćiągáiące się do sercá, iáko meláncholia, Cholerá, etc. tákże zápalenie sercá, guźik álbo wrzod, álbo krostki, Hyutides zwáne, álbo nábrzmienie Pericardij, tákże w samym sercu kámyczki, kostki, káwáłki mięśiste: bywáią przyczyną drzenia sercá. CompMed 172.
patrz: MALANKOLIA, MELANCHOLIA, MELANCHOLIA, MELANKOLIA, MIELANCHOLIA
– Pimpinella Germanica Biedrzeniec mnieyszy. [rejestr ziół] CompMed 26.
patrz: MAŁY
– Choroba tá, iáko y pierwsza iest długa, do leczenia bárdzo trudna, zkąd názywa się flagelium, álbo illusto Medicorum. Obraca się poczás w Mánią. CompMed 92.
patrz: MANIA
– Menta Saracenica, seu Graeca Márzymięta álbo Piwonia CompMed 25.
patrz: MARZYMIĘTA
– NAprzod zyzowátość żadną miárą uleczona bydź nie może, w dziećiách iednák świeżo urodzonych może, temi sposobámi, zrobić Mászkárkę z dziurkámi ná oczy, ktore máią bydź prosto oczu wyrobione, tę Mászkárkę zawsze kłáść ná twarz, żeby dziećię owemi dziurkámi prosto pátrzáło, czym się wzrok zyzowáty wyprostuie, miásto Mászkárki może z płotná kliionego zrobić nákryćie, ná same oczy, dziurki w nim porobiwszy. CompMed 61.
patrz: MASZKARKA
– Ná spárzelinę y ná inne zápálenia Máść chłodząca pewna. CompMed 480.
patrz: MAŚĆ
– [...] dáie się przestrogá, że iák chory záżył czego z pomienionych rzeczy; trzebá żeby chodził, álbo się ruszał ustáwnie, á ná żywot położyć Máterac z zioł odmiękczáiących, nápić się oleyku Migdałowego, z oleykiẽ Hányszkowym. CompMed 217.
patrz: MATERAC
– Ná okładánie żywotá, służą rożne Kátháplásmy, Máterace, Fomentá, Plastry, o czym masz náukę in Dyarrhaea y Lienteriae. CompMed 238.
patrz: MATERAC
– Womity pod czás bywáią kwáśne, czarne zielone, odrzygánia częste, po kiszkách burkotánie, pod czás tez nápada biegunkáz ostrości wielkiey humorow: uryná bywa pod czás mątná z czerwonym sedymentem, nápada y sercá drzenie, strzykánie w lewym boku y skakánie, co drudzy rozumieią że serce drzy, prágnienie wolne, dufność, bol głowy, szum w uszách, oczu záćmienie. CompMed 316.
patrz: MĄTNY, MĘTNY, MĘTNY
– Dáię się przestrogá ná záwsze żeby (záżywszy ze stali praeparowánego Medykámentu) nie siedzieć, áni leżeć, ále chodzić przynamniey z puł godziny. CompMed 282.
patrz: MEDYKAMENT
– Ziele, ktore Się názywa kotcza miętá, często Się podkurzáiąc, czyni sposobnosć do poczęcia. CompMed 608.
patrz: MIĘTA
– Oleiek z Kminu kramnego, Muszkátowy, Migdałowy, z Tátárskiego ziela, Miętczány, etc. są bárdzo dobre. CompMed 185.
patrz: MIĘTCZANY
– Weś wodki z kwiátu Bzowego, przyday do niey miodku Rożánego, octu, y Mirrhy trochę, zmięszawszy wraz, płocz często ćiepło, przy tym smáruy ie oleykiem Migdałowym, przydawsz ydo niego trochę oleyku z wosku. CompMed 78.
patrz: MIODEK
– Endivia silvestris, Sonchus Mlecz [regestr ziół] CompMed 23.
patrz: MLECZ
– Weś rosołu kurzego, warz w niem Slaz, Fiołkowe liście, Podrożnik, Mlecz. CompMed 197.
patrz: MLECZ
– Przyczyny powierzchne, y wnętrzne. Naprzod zbytnie picie trunkow gorących, á osobliwie gorzałki, tákże potraw zbyt korzennych częste zażywánie: Nagła Qgitácya, przeziębnienie, kászel wielki, z stłuczenie, spadek dzwigánie nagłe ćieżaru iákiego, mocowánie się etc. CompMed 154.
patrz: MOCOWANIE SIĘ
– Niech chory często iada chleb w winie słodkim moczony, iáicá miękko wárzone, zołedki iáiowe twárdo wárzone, Mięso wieprzowe a tłuste, y insze potráwy tłuste, słodko zapráwne, tákże Sálsasony. CompMed 181.
patrz: MOCZONY
– Weś [...] Aloesu Succotrinum názwánego, Modrzewiowey gębki Agaricus zwáney. CompMed 667-668.
patrz: MODRZEJOWY, MODRZEWIOWY, MODRZEWIOWY, MODRZEWOWY
– WEś gębki morskiey, gębek ktore na Roży polney wyrastáią, oboygá co chcesz [...]. CompMed 454.
patrz: MORSKI
– Znáki Dyssenteryey, Naprzod częste bárdzo operácye z morzyskami z wydymaniem, exkrementá wychodzą flegmiste, pod czás ze krwią pomieszáne, á pod czás ropiste, rdzáwe, zielone, żołte, czarne, białe, czásem samá krew czysta, á pod czás spiekła w sztukách, przytym gorączká, niespánie prágnienie, ápetytu utrácenie, w cienkich kiszkách około pępka. CompMed 229.
patrz: MORZYSKO
– Chory czuie z ktorych części ćiáłá iákoby wiátr, álbo mrowie ná głowie idące álbo słábość znáczna w teyże części. CompMed 108.
patrz: MROWIE
– WEś Gumi Seraphiunum, rospuściwszy octem námázuy go często. albo głowki mrowcze roztárszy śliną smárowáć Ięczmyk. CompMed 67.
patrz: MRÓWCZY
– Oprocz tego, Muszkułow abdominis żápalenie, ma wielkie podobieństwo zápalenie wątroby, zárázem trzebá dobrze rozeznáć, ztąd osobliwie, że Muszkułow zápalenie wdłusz się przez żywot wydaie około pępká. CompMed 277.
patrz: MUSKUŁ, MUSZKUŁ, MUSZKUŁ
– TE rodzáie strupow rożne są. Dźiećiom pospolite, y rośleyszym przydáią się, osobliwie párchy. Ná to służą naprzod purgánse, krwie pusczenie, (ieżeli wiek pozwoli) Bánki, Łáznia, etc. przytym weś ługu z lesczynowego popiołu zrobionego, ieżeli iest mocny, przyley trochę wody, myi niem głowę co dźień, zá káżdym rázem smáruy oleykiem z żołtkow iáiowych zrobionym, iest ná to dobry osobliwie Oleum Suiphuris Rulandi. CompMed 87.
patrz: MYĆ
– WEś ługu Mydlárskiego, wysmaż go ná tyglu do suchośći y schoway, á gdy potrzebá, położ plasterek z dziurką, tám gdźie ma bydz Aperturá przyłoż tę máteryą, á ná wierzch plasterek, niech będźie przez noc, álbo przez dźień uczyni się pryscz, ktory otworzywszy wypráwiáć Aperturę sposobem zwyczáynym. CompMed 491.
patrz: MYDLARSKI
– [...] do gárcá álbo álembiká, zá káżdym nábiciem, włożyć kilká trzasek sczyp smolnych [...]. CompMed 653.
patrz: NABICIE
– [...] niech ták moknie [nasienie] [...] nábiy w álembik czysty [...]. CompMed 651.
patrz: NABIĆ
– Ná spuchnienie Dźiąseł. NAprzod przystáwienie do nich piiawek iest pożyteczne, ále nie záwsze, gdyż pod czas więcey humorow przyćiagnie, zkąd większa nábrzmiáłość, á czásem exulcerácya. CompMed 76.
patrz: NABRZMIAŁOŚĆ
– ZYły, ktore się názywáią Venae Haemorrohoidales, często nábrzmiewaią, czym nieznośny bol sprawuią: Przyczyná nábrzmiáłośći, y bolu ze krwi bywa, ktora álbo iest gruba z Meláncholią zmieszána, álbo iest zbyt ostra, ktora niemogąc otworzyć Orisicia Venarum: zápálenie z nabrzmieniem przynośi, zkąnd bywa bol nieznośny. CompMed 263.
patrz: NABRZMIEWAĆ
– Na wygubienie Myszy procz innych rożnych sposobow, ten iest osobliwszy, tám gdźie ich iest wiele, postáwiay ogniá w naczyńkách iákich tu i owdzie, ná ten ogień álbo węgłe, kłádź skorki álbo łupiny z cybule, żeby się kádźiło, co raz przykładáiąc, gdy to raz, y drugi y trzeci uczynisz, wszystkie wyżdychaią [!], rzecz pewna. CompMed 697.
patrz: NACZYŃKO
– Opiata też w tey chorobie dobrze się nádáią. CompMed 175.
patrz: NADAWAĆ SIĘ
– Bálsam náturalny, iest bárdzo skuteczny [na kamień nerkowy]. CompMed 337.
patrz: NATURALNY
– Dziąsłá częśćią bywáią czerwone, częśćią żołtáwe nabrzmiałe, czásem świrzbiące, z ktorych krew wodnista odchodzi; przytym ślin z ust częste odchodzenie, przez spluwánie, niespánie, w niektorych żáś wielkie ospálstwo, oddech ćięszki, Kászel, nauzea, ápetytu utrácenie żywot czasem wolny, á czásem trudny do stolcow, bokow rozdęćie bol w zywoćie, ná nogách wydáią się plámy, álbo krostki, częśćią śine, czerwone, á pod czás czarne, á nie tylko ná nogách, ále też y ná wstydliwych mieyscách [...]. CompMed 321.
patrz: NAUZEA, NAUZEA, NAUZJA
– Ieżeli kto w czym iáki błąd postrzeże, niech wybaczy nieudolności moiey. CompMed 4.
patrz: NIECH
– [...] nieprzystoyna rzecz polskim ięzykiem opisywáć ią [gonoreę]. CompMed 411.
patrz: NIEPRZYSTOJNY
– Ieżeli w zawrocie, nie tylko obiętká obraca się w koło, ále też y głowá (z zaćmieniem Oczu) znáczy wielkie niebespieczeństwo [...]. CompMed 103.
patrz: OBJĘTKA
– Ná toż [...] w tym maczáiąc chustkę przykładay, wprzod kiszkę wpráwiwszy; tákże weś tarnek, szyszek Olszowych, liśćia Dębowego, Kurzego ziela, warz w wodźie Kowálskiey, maczay w tym chusty, przykładay záraz po wpráwieniu, á kiszkę potrząśni proszkiem z Tormentilli. CompMed 245.
patrz: OLSZOWY
– Iezeli fluxus seminis pochodzi z gorącości wielkiey, dobra rzecz nosić blachę ołowiáną ná ná krzyżách. CompMed 580.
patrz: OŁOWIANY
– Przyłoż ná zęby chlebá ośrzodkę ćiepłą, ieżelić to niepomoże, wytrway, á samo ustánie. CompMed 71.
patrz: OSRZÓDEK, OSZRODEK, OŚRODEK, OŚRODEK, OŚRÓDKA, OŚRÓDKA, OŚRZODEK, OŚRZÓDKA
– [chorzy na suchoty] ieść máią ćielęćinę [...] ráki [...] ślimaki, ostrygi, zołwie [...]. CompMed 134.
patrz: OSTRYGA, OSTRYGA, OSTRZYGA
– Z Dwoiákiey przyczyny przydáie się Osutká, to iest álbo z chumorow złych, ostrych ... we krwi zostáiących [...] álbo z czárow, co się nayczęśćiey przytrafia. CompMed 476.
patrz: OSUTKA
– Pospolicie osutki leczą kąpielámi, y smárowaniem. CompMed 477.
patrz: OSUTKA
– Likwor twarz czyszczący,to iest spędzaiący wszelkie plámy,osutkę, liszáie, piegi, krosty, ogorzelinę. CompMed 678.
patrz: OSUTKA
– I tá kąpiel ná osutkę pewna. CompMed 477.
patrz: OSUTKA
– Sposoby leczenia osutki. CompMed 476.
patrz: OSUTKA
– Ná Plámy y Osutkę Dobry iest oleiek z wosku, smáruiąc niem. CompMed 86.
patrz: OSUTKA
– Maculae Hepaticae Osutká CompMed 11.
patrz: OSUTKA
– Bywa też osutká ze złey dyspozycyey, nayczęściey wątroby. CompMed 478.
patrz: OSUTKA
– Przyczyná tey choroby iest [...] materya osobliwym sposobem w macicy zkorumpowána lubo samá przez się lubo z przyczyn powierzchownych, iáko z zápachu rzeczy pachniących, Pizmá, Zibetu, Ambry. CompMed 612.
patrz: PACHNĄCY, PACHNIĄCY
– Ná czoło y skronie y kark przyłoż pácynę z piecá rostworzoną octem. CompMed 452.
patrz: PACYNA, PACYNA, PACZYNA, PECZYNA, PĘCZYNA
– Swinskie łáyno, zmieszáne z pácyną z piecá piekárskiego wziętą znácznie krew zátrzymywa. CompMed 452.
patrz: PACYNA, PACYNA, PACZYNA, PECZYNA, PĘCZYNA
– Niemász teraz pálatynki, Ni szrynkierki, ni szmácinki. Wszystko w trunnie, w ropie zgniło, Czym się marny proch zdobiło. CompMed 708.
patrz: PALATYNKA
– Ten bol y palenie ku nocy bárdziey się wzmaga [karbunkuł]. CompMed 601.
patrz: PALENIE
– Julep z Octu [...] służy osobliwie w gorączkách, mieszáiąc z wodą y piiąc, tákże ná palenie w żołądku, y zgagę. CompMed 645.
patrz: PALENIE
– Weś Lagru winnego [...] day go wypalić do piecá gdzie wapno álbo cegłę palą, żeby go podwierzch włożono. CompMed 679.
patrz: PALIĆ
– Ieżeli zäś w samym sercu urośnie kamyk álbo kostká: [...] Palpita infestuie tákich áż do śmierci. CompMed 174.
patrz: PALPITA
– Częsta y nagła mdłość (przy Pálpitácyey) nápádaiąca, częstokroć śmierć przynosi nagłą. CompMed 174.
patrz: PALPITACYJA
– Palpitatia nie tylko wydaie się przez dotykánie, ále pod czás ták wielka bywa, że áż żebrá podnosi. CompMed 173.
patrz: PALPITACYJA
– WEś Wáysztynu y Soli rowne części, włoż do worká, grzey ná Panwi. CompMed 76.
patrz: PANEW
– Weś Terpentyny Weneckiey [...] włoż do panwi, álbo kociełká [...] naley wody w kociełek, podpal żeby woda wrzáłá. CompMed 685-686.
patrz: PANEW
– Pánią dziedziczną iestem ia w tobie [mówi podagra]. CompMed 391.
patrz: PANI
– Febris alba, Mortus virgineus, Cerá bláda Pánieńska. CompMed 15.
patrz: PANIEŃSKI, PANIEŃSKI, PANIĘSKI
– By odrobił Pánszczyznę, Pan oto niestoi, Ze chłop o głodzie robi, bo się plagi boi. CompMed 399.
patrz: PAŃSZCZYZNA
– S. pulv. divid. in 6. part. aequal daway codzień po iednym pápierku w serwatce przewárzoney. CompMed 320.
patrz: PAPIEREK, PAPIEREK, PAPIREK
– Polipodium, Páproć dębowa [regestr ziół]. CompMed 27.
patrz: PAPROCZ, PAPROĆ, PAPROĆ
– Kto chce więcey wiedzieć, niech czyta Autorow szeroko o tey chorobie piszczących, y sposoby do leczenia podáiących, tu dość ná pápugę. CompMed 581.
patrz: PAPUGA
– Kolor Ponso, y Amorant [!], Aurora, Kafe Blamorant, Dyszer, y Gryalinowy, Papuży, y Sosenkowy. CompMed 709.
patrz: PAPUZI, PAPUŻY, PAPUŻY
– Na poiedynki nie raz wyzywa, Zkąd párágrafy po gębie miewa [Bachus]. CompMed 390.
patrz: PARAGRAF
– Oprocz Bálsamu nácieráć głowę często wodką Páráliżową z mrowek zrobioną. CompMed 115.
patrz: PARALIŻOWY
– Lepra Iudaeorum, Parchy. CompMed 16.
patrz: PARCH, PARCHA
– Zmieszay [maść] y smáruy párchy, czyli świerzb. CompMed 488.
patrz: PARCH, PARCHA
– O Parchach. PArchow álbo Swierzbu iest kilká rodzáiow. CompMed 487.
patrz: PARCH, PARCHA
– Nie tylko kołtony moczą [żydzi], ále też y sami się w piwách, w gorzałkách kąpią, y one párchámi zárażáią. CompMed 393.
patrz: PARCH, PARCHA
– Naprzod bol w boku lewym álbo w práwym z kłociem z párciem. CompMed 156.
patrz: PARCIE
– Przypadáią też pod czás przed Pároxysmem womity, párcia, rozdymánie {objawy epilepsji]. CompMed 108-109.
patrz: PARCIE
– Gorączká wolnieysza, párcie y bol w boku nie ták dokuczáiący [objawy nieprawdziwej pleury]. CompMed 156.
patrz: PARCIE
– Iliaca passio, Párcie, álbo bol bárdzo cięszki w kiszkách cieńszych z womitámi przydáiący się. CompMed 14.
patrz: PARCIE
– Koliczny záś [ból] niestáteczny iest, raz w tym, drugi raz w owym mieyscu párcie, y bole spráwuiący. CompMed 207.
patrz: PARCIE
– Samę Páryetáryą z Trybulą zwierciawszy przyłoż ná krzyże. CompMed 333.
patrz: PARIETARYJA
– WEś liścia wierzbowego, Párietáryey polney Dryakwi, Zánklu, káżdego po dobrey garści. CompMed 517.
patrz: PARIETARYJA
– Po Pároxysmie chory nie pámięta co się z nim działo. CompMed 109.
patrz: PAROKSYZM
– W Sámym Pároxyzmie obudzić chorego á naylepiey strzelić mu nád głową. CompMed 155.
patrz: PAROKSYZM
– Trzecia [febra] zowie się Duplex, to iest: kiedy ieden dzień wolny, á dwá nástępuiące niewolne od pároxysmu. CompMed 417.
patrz: PAROKSYZM
– Jeżeli w tey chorobie oddech nie bárdzo się tłumi, y pároxysmy nie często się odbywáią, są znáki dobre. CompMed 612.
patrz: PAROKSYZM
– Choćby skorá oblázłá z chłopá párszywego, Pan tego nieuważa, dla zysku swoiego. CompMed 399.
patrz: PARSZYWY
– Łatwo kámień urodzić się może, należy do tego dziedziczna dispozycya, to iest z Rodzicow na dzieci spadáiąca choroba, y inne pártikularne przyczyny. CompMed 616.
patrz: PARTYKULARNY
– W pártykularnym Páráliżu, ktory pochodzi, álbo ze krwie złey, álbo z spadku [...] może krew bespiecznie puścić CompMed 122-123.
patrz: PARTYKULARNY
– W rożnościách potraw nayduie się wiele pártykuł ostrych, iáko to siárczystych, Sáletrzánych, Słonych. CompMed 515.
patrz: PARTYKUŁA
– Tákże powiesiwszy ná szyi Jaspisz czerwony stánowi krew, álbo Krwáwnik kámień, ktory często w pierścieniách bywa. CompMed 592.
patrz: PIERSCEN, PIERSCZIEN, PIERŚCIEŃ, PIERŚCIEŃ, PIERZCIEŃ, PIĘRŚCIĘŃ
– O Rożnych chorobách piersi Białogłowskich CompMed 570.
patrz: PIERŚ
– Weś korzenia tátárskiego ziela, ostruż ie, y pokray płásko, włoż do garnká. CompMed 648.
patrz: PLASKO, PŁASKO, PŁASKO
– [...] przecedziwszy [dekokt] przez płat sukienny, schoway ná zimno [...]. CompMed 404.
patrz: PŁAT, PŁATA
– WYkroy z Sáfianu cztery okrągłe płateczki [...]. CompMed 511.
patrz: PŁATECZEK
– [...] álchermes z winem rozmąciwszy/ przykładáć ku sercu płatek szkárłátny, tym nápuściwszy. CompMed 629.
patrz: PŁATEK
– [...] nácieray [maścią] wprzod mieysce płatkiem Sukiennym nátárszy, áż záczerwienieie [...]. CompMed 521.
patrz: PŁATEK
– Służą przytym płokánia rożne chłodzące [na zapalenie gardła]. CompMed 79.
patrz: PŁOKANIE, PŁOKANIE, PŁUKANIE
– W tákiey chorobie Opiata są záwsze podeyrzáne, lepiey się od nich wstrzymáć miásto nich warz mákowski w wodzie, maczaiąc w niey chustę, okładay głowę. CompMed 94.
patrz: PODEJRZANY
– Tinea, Kiedy włosy sztukámi od nieiákich robakow podgryzione wypadáią. CompMed 11.
patrz: PODGRYZIONY
– Podkurzanie koziemi rogámi, wielce skuteczne iest [przy porodzie], tákże Gálbánem. CompMed 603.
patrz: PODKURZANIE
– Częste podkurzanie się rozmárynem, tákże drzewem Lignum Aloes, zwánym, wielom pomaga. CompMed 608.
patrz: PODKURZANIE SIĘ
– O Podnoszeniu się Mácicznym. Byłá stárodawnych Medykow opinia, ktorą y teraz niezupełni Medycy trzymáią, iákoby Matrix miałá tám y sám chodzić po żywocie. CompMed 615.
patrz: PODNOSZENIE SIĘ
– Pokurczenie onych z wiátrow [...] tákże ściśnienie kiszek, od humoru ná wierzchu zostáiącego [jest przyczyną kolki]. CompMed 206.
patrz: POKURCZENIE
– Weś korzenia Polipodij, Kopru włoskiego, Szpárágowego. CompMed 516.
patrz: POLIPODA, POLIPODIA, POLIPODIUM
– Ból wielki w żołądku pałający, kolący, siepający, rozszerzający, który w grzbiecie czuć się daje, przytym nabrzmiałość żołądka znaczna, pod czas tak znaczna, że nietylko dotykaniem, ale i naoko widzieć się daje łopatki się na dół ociągają, oddech cięszki, w połykaniu trudność, rzyganie częste, womity podczas podczás nieco pomieszane ze krwią, gorączka wnętrzna znaczna. CompMed 196.
patrz: POŁYKANIE
– Dla pomagánia prędkiego zbieránia, iest osobliwy Plaster. CompMed 598.
patrz: POMAGANIE
– Pomatá. Weś sadłá wieprzowego [...] warz w soku iábłecznym świeżym, a wystałym. CompMed 660.
patrz: POMATA
– Pomex rospalony zgaś w Winie po dwá rázy. CompMed 72.
patrz: POMEKS
– Oko [...] wypukłe, pomrugliwe, znáczy serce boiaźliwe. CompMed 702.
patrz: POMRUGLIWY
– Trzeci czás Supparationis, to iest gdy się [ospa] doskonále wyda y ponábiera. CompMed 563.
patrz: PONABIERAĆ SIĘ
– Zyły in Orificio ani to iest, w pośladku [...] otwieráne bywáią piiawkámi, gdy świerzbią y gdy ponábrzmiewáią. CompMed 32-33.
patrz: PONABRZMIEWAĆ
– Fandievenis ponderaty, wszystko zgniło... CompMed 709.
patrz: PONDERATA
– ...náwyrzynay kiiow Berberysowych, z ktorych iedne poostruguy ze skory... CompMed 698.
patrz: POOSTRUGIWAĆ
– Kurcz z rány w ktorey są Nerwy poprzecináne, czásem śmierć przynosi. CompMed 127.
patrz: POPRZECINANY
– Jeżeli będzie opárzenie prochem, ą spryszczy się ciáło, trzeba pryszcze poprzestrzygáć, á proch igłą, álbo czym innym powybieráć. CompMed 479.
patrz: POPRZESTRZYGAĆ
– ...lipkość onychże [humorów złych] gdy do zmarszczkow żołądká poprzylegáią [przyczyna braku apetytu]. CompMed 177.
patrz: POPRZYLEGAĆ
– ...kiedy máterya Sczkawkę spráwuiąca, w samym żołądku iest, iáko to humory ostre: do zmarczkow[!] żołądká po przylegáłe. CompMed 182.
patrz: POPRZYLEGAŁY
– Przyczyny Dycháwice są te. Naprzod poprzylegánie humorow kliiowátych, w około Arteryey dechowi służącey. CompMed 140.
patrz: POPRZYLEGANIE
– Posadzą chorego [...] ná padołku Mężá iákiego mocnego [...] Strząśnie nim z gory ná doł kilká rázy, y záraz obie ręce do stop dobrze poprzywięzuie. CompMed 348.
patrz: POPRZYWIĄZYWAĆ, POPRZYWIĘZOWAĆ, POPRZYWIĘZYWAĆ
– Dysenterya, iest rożnych humorow, z ropa y ze krwią zmieszánych, z morzyskámi, zgorączką, z prágnieniem z niespániem, ápetytu utráceniem, z kiszek ustáwicznego poruszenia, álbo sczypánia od humorow ostrych, niekiedy z poránieniem, y owrzedzeniem onychże, przez stolec odchodzenie CompMed 228.
patrz: PORANIENIE
– Weś nasienia száleiowego, Porowego, Cybulánego, rowne części... CompMed 75.
patrz: POROWY
– Vpiecz chlebá dwá bochny ięczmiennych, prosto z piecá poroskraway, uwiń w chusty y poprzykładay do bokow chorego. CompMed 550.
patrz: POROZKRAWAĆ
– Iusi iáskołki żywo porozrzynáne przykłádaią [na głowę - lek na szaleństwo]. CompMed 94.
patrz: POROZRZYNANY
– ...przyday Aloesu [...] posmaż z godzinę, iák się ustoi schoway, iest [ten pokost] bárdzo schnący, y rány świeże bárdzo prędko goiący, zápusczáiąc nim ciepło. CompMed 687.
patrz: POSMAŻYĆ
– [...] áby [...] umieli poznawáć choroby, náczym wszystká rzecz należy, według áxiomá pospolitego. Medicus in tantum bene curat, in quantum bene cognoscit. CompMed 3.
patrz: POSPOLITY
– [...] guzy po głowie, potłuczone lice [...] [pijak po bójce]. CompMed 400.
patrz: POTŁOCZONY, POTŁUCZONY
– Iedno drugie potłucze, oczy popodbiia [małżeństwo pijackie]. CompMed 400.
patrz: POTŁUC
– Ziołá drobno pokray, insze rzeczy zgrubá potłucz [...]. CompMed 49.
patrz: POTŁUC
– [...] wszystko pokráiawszy y potłukszy, włoż do naczynia szklánego [...]. CompMed 636.
patrz: POTŁUC
– Wszystko potłukszy, y pokráiáwszy, warz w kwarcie winá [...]. CompMed 58.
patrz: POTŁUC
– [...] wszystkie medicamentá w ktore castereum wchodzi skuteczne są do potłumienia kwáśności [...]. CompMed 623.
patrz: POTŁUMIENIE
– NAprzod uważyć pilnie, z iákiye przyczyny bol głowy pochodzi, ktorą przez należyte sposoby oddalić potrzebá. Ieżeli z powierzchniey przyczyny łátwo y prędko uleczyć się może ieżeli ze wnętrzney, trudniey ná to podáią się sposoby ták w pospolitośći, iáko y w osobnośći. CompMed 41.
patrz: POWIERZCHNI, POWIERZCHNY
– Sposoby do Leczenia [śledziony] Naprzod służą [...] powierzchne aplikacye: to iest plastry, materace, linimenta, etc. CompMed 310.
patrz: POWIERZCHNI, POWIERZCHNY
– NAprzod Káthar pozbywa się przez poty, przez purgánse, przez Enemy, przez applikácye powierzchowne, przez kurzenia, przez dietę, przez ágitácyą, iákoż ludzie prácowići nieznáią Kátháru. CompMed 47.
patrz: POWIERZCHOWNY
– Piąta [ruptura] Carnosa to iest mięsista. Szosta Varicosa, to iest gdy się żyły w kupę powiklą. CompMed 503.
patrz: POWIKLIĆ SIĘ
– Varix, Iest powikłánie álbo pozbiegánie się żył, z ktorych gdy się iedná otworzy, záledwie krew się ustánowić może. CompMed 10.
patrz: POWIKŁANIE
– Cienie Kryształowe weź wody wapienney czystey, powleway do Bań. CompMed 682-683.
patrz: POWLEWAĆ
– ...warz z pułgodziny [...] iák powre odley [wodę] y przepłocz inszą... CompMed 649.
patrz: POWRZEĆ
– W eś Pigew [...] ostruż ie y powydrożay, włoż do garnká, náley wodą, warz áż zmiękną. CompMed 648.
patrz: POWYDRĄŻAĆ
– Więc y z przyodziewku ogołociłá, Suknie, rządziki powywłoczyłá [Wenus- dworska choroba]. CompMed 413.
patrz: POWYWŁÓCZYĆ
– w dmuchuy [...] Cinober, Gryszpan, gdy pozásypuiesz, wsyp ná ostatku mąki rżany... CompMed 697.
patrz: POZASYPOWAĆ, POZASYPYWAĆ
– WĄtroby zatwárdzenie, iest pośćiskánie, álbo pozátykánie żył, idących á Porta et cara, á pod czás y samey Parenchimatis, to iest, istności wątroby, do prześcia humorow náturálnych, y álimentu dystrybucyey przeszkadzaiące Máterya zátykáiąca pory, lubo żyły... CompMed S2.
patrz: POZATYKANIE
– ...zrázu tá wodá będzie bez koloru [...] potym iák się wystoi powlewáy do Bań, dobrze pozáwięzuy, y schoway. CompMed 681.
patrz: POZAWIĄZYWAĆ, POZAWIĘZYWAĆ
– Varix, Iest powikłánie, álbo pozbiegánie się żył, z ktorych gdy się iedná otworzy, záledwie krew się ustánowić może [słownik]. CompMed 10.
patrz: POZBIEGANIE SIĘ
– NAprzod Káthar pozbywa się przez poty, przez purgánse, przez Enemy... CompMed 47.
patrz: POZBYWAĆ SIĘ
– Gdy glisty przez ustá álbo przez stolce w gorączce pozdycháłe pokażą się: znák iest máligny. CompMed 419.
patrz: POZDYCHAŁY
– Hedera terrestris. Konrádek, Bluszcz ziemny. CompMed 23.
patrz: POZIEMNY, POZIOMNY, POZIOMNY
– WYkroy z Sáfianu cztery okrągłe płateczki, ktore pozlepiay, y násmáruy w około Emplastrio Oxyfroces. CompMed 511.
patrz: POZLEPIAĆ
– Ktoż maiący zdrowy rozum, widząc tákie strászydłá ná głowách [kołtun], miáłby to przypisać náturálnemu powikłániu, albo pozrastániu włosow. CompMed 394.
patrz: POZRASTANIE
– Milum solis, Wroble proso. CompMed 26.
patrz: PROSO
– Wielu álbowiem iest niedoskonáłych lekárzow, ktorzy leczenia tey choroby [dworskiej] podeymuią się, á náwet y báby, chłopi prości, żydzi, etc. CompMed 406.
patrz: PROSTY
– Odwłoczenie bowiem puszczenia [krwi] dla przeciwnych aspektow, wielom ruinę w zdrowiu przynosi. CompMed 34.
patrz: PRZECIWNY
– PIerwszy znák iest bol w krzyżách, ktory (ieżeli w sámych nerkách iest kámień) bywa wolny: ile rázy zaś ruszy się ad Urethram, spráwuie bol bárdzo przykry, ktory ták długo trwa, poko[!] tám zostáie kámień, że álbo názad weydzie do nerek álbo przemknie się do Wesiki, dopiero ustáie. CompMed 329.
patrz: PRZEMKNĄĆ SIĘ
– Korzeń Kozłkowy, to iest Valerianae, dźiwnym sposobem wzrok náprawia, ták wewnątrz go záżywaiąc, iáko też wárząc go oczy niem przemywáiąc, służą y rożne wodki do zákrapiánia, ktore się niżey położą. CompMed 62.
patrz: PRZEMYWAĆ
– Weś Cynámonu [...] przepal przez álembik wolnym ogniem. CompMed 633-634.
patrz: PRZEPALIĆ
– Ustá też trzebá przez gwałt otworzyć dla wolnieyszego oddechu [...]. CompMed 115.
patrz: PRZEZ GWAŁT
– Senecio, Przymiętowe ziele [regestr ziół]. CompMed 28.
patrz: PRZYMIĘTOWY
– Enemy tákże są pożyteczne, ktore máią bydź przymocnieysze. CompMed 140.
patrz: PRZYMOCNY
– Nayosobliwsza iest z głow ySkopowey wárząc ią, przydawszy Roży suchey, ieczmieniá przypálonego, y Caudam Equinam, to iest, Equisetum, z Cukrem, y z żołtkámi iáiowemi; także dobre są z mleká z żołtkámi, iáiowemi, przydawszy szárego Cukru, y łoiu Kozłowego. CompMed 234.
patrz: PRZYPALONY
– ...pozyngowawszy [pierniki] piwem kłaść do piecá, y wyiąwszy ie iák się przypieką, znowu ie zyngowáć miodem... CompMed 672.
patrz: PRZYPIEC SIĘ
– Orzechy laskowe przypiekáne z miodem prásnym záżywáne pomagáią [na kaszel]. CompMed 147.
patrz: PRZYPIEKANY
– ...należy też do tego [pleury] zápalenie błony, dzielącey płucá (ktora názywa się Mediastinum) tákże y płuc do żeber przyrośnienie... CompMed 156.
patrz: PRZYROŚNIENIE
– Nakray korzenia Przystępowego, włoż do garnká... CompMed 678.
patrz: PRZYSTĘPOWY
– WEś Krochmalu łotow 4. żywice łot ieden, zmięszay nád ogniem: rościągni ná chuście włosow przystrzykszy obłoż ciepło... CompMed 89.
patrz: PRZYSTRZYC
– ...niech mokną [zioła] przez noc, dobrze przytkawszy naczynie, názáiutrz przyley winá dobrego gárniec. CompMed 667.
patrz: PRZYTKAĆ
– Uryná Dziecięca z oliwą y miodem zmieszána y przywárzona dobra iest [przeciw puchlinie]. CompMed 300.
patrz: PRZYWARZONY
– Cetula faetida, Psi rumienek [...]. CompMed 22.
patrz: PSI
– Weś [...] pietruszki, złotowierzby, psinku, rumienku po gárści. CompMed 347.
patrz: PSINEK
– Y owszem káżda żołć iest dobra ná słuch, á osobliwe Pstrągowa, Węgorżowa, Záięcza, Krucza, ieszcze lepiey pomaga essencya z nich wyćiągniona, tákże Wodká z mrowek y miody wypalona iest dobra. CompMed 54.
patrz: PSTRĄGOWY
– REGESTR Rzeczy tey ksiąszki [...] Dziąsłá puchniące. CompMed 718.
patrz: PUCHNĄCY, PUCHNĄCY, PUCHNIĄCY
– ...przyday [...] Boraxu, álbo Purisu Weneckiego, po puł ćwierci łotá. CompMed 585.
patrz: PURYS
– O Puszczániu się ząbkow dzieciom. CompMed 449.
patrz: PUSZCZANIE SIĘ
– Y owszem wielu sie ná tę ckorobę uzdawiáią, záżywáiąc proszku z samego Rhabarbarum w Konfekcie Rożowym co dzien, dokłada się iednák żeby Rhabarbarum było práwdziwe, wielkie bowiem oszukánie bywa w niem [...]. CompMed 248.
patrz: RABARBARUM, RABARBARUM, RABARUM, REUBARBARUM, REUBARBARUN, REUMBARBARUM
– Osmy znák iest [kamienia w nerkach]. Náuzea, y womity dla społeczności nerek z żołądkiem przez membránę á peritoneo per nervum sextae coniugationis z ktorych dwie od nogi od zołądká idą do nerek: zkąd flegmá, cholerá żołtá, álbo rdzáwá odchodzi. CompMed 330.
patrz: RDZAWY
– Czy znać teraz [po śmierci] [...], które rączki w rękáwiczkách, Nogi w przepysznych trzewiczkách. Zá żywotá więc bywáły, Gdy się ludziom podobáły. CompMed 707-708.
patrz: RĘKAWICZKA
– Powierzchowne sposoby do zgłádzenia zbytniego rumieńcu są te [...]. CompMed 83.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– [...] znaki Choroby. Naprzod [...] rozpalenie ktore się ná twárzy wydáie, przez rumieniec [...]. CompMed 315.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Wodká z żabiego skrzeku [...] czyści twarz, y rumieniec gási [...]. CompMed 84.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Znáki Choroby [dworskiej] [...] cera bláda, niektorym często rumieniec się ná twárzy wydáie. CompMed 401.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Wodká wypalona z przestępowego korzenia (myiąc się nią) spędza rumieniec, krosty [...]. CompMed 84.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Znáki pospolite nástępuiącey Ospy [...] oczu odmiáná, y świerzbienie, twarzy nábrzmiáłość, y rumieniec [...]. CompMed 561.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Czy znáć teraz między wámi [...] Ktora w mászkárce chodziłá. Gębę w pokrowcu nosiłá. Rumieniec zmyslony miáłá [...]. CompMed 707-708.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Modá bowiem teráźnieysza świátowa: ochydziwszy sobie rumieniec, (na ktory przedtym rożnych sposobow záżywáłá) niezwyczáynych y bárdzo szkodzących zdrowiu sposobow używa, áby białości dostąpiłá [...]. CompMed 82-83.
patrz: ROMIENIEC, RUMIENIEC, RUMIENIEC
– Cetula faetida, Psi rumienek [...]. CompMed 22.
patrz: ROMIONEK, RUMENOK, RUMIANEK, RUMIANEK, RUMIENEK, RUMINEK
– Warz ruminek w wine [!] piy często, urynę pędzi [...] toż czyni sok z belice często pity. CompMed 346.
patrz: ROMIONEK, RUMENOK, RUMIANEK, RUMIANEK, RUMIENEK, RUMINEK
– Chamomilla, Rumienek ogrodny [...]. CompMed 21.
patrz: ROMIONEK, RUMENOK, RUMIANEK, RUMIANEK, RUMIENEK, RUMINEK
– Chamomilla Romana, Rumienek włoski [...]. CompMed 21.
patrz: ROMIONEK, RUMENOK, RUMIANEK, RUMIANEK, RUMIENEK, RUMINEK
– Tám gdzie pluskwy przebywáią pozácieray wapnem niegászonym, rospráwnym żołcią wołową. CompMed 690.
patrz: ROZPRAWNY
– Gdy się iuż chorobá [suchoty] bárdzo záweźmie, iágody sinieią, ktore się przedtym rumieniły, twárz blednieie [...]. CompMed 131.
patrz: RUMIENIĆ SIĘ
– Więc y z przyodziewku ogołoćiłá, Suknie, rządziki powywłoczyłá (=Wenus, dworska choroba). CompMed 413.
patrz: RZĄDZIK, RZĄDZIK, RZĘDZIK
– Aloe z sokiem rzodkwiánym zmieszáne wpuszczamy w ucho. CompMed 52.
patrz: RZODKWIANY
– Weś [...] drzewá Sandáłu, Cytrynowego, etc. káżdego mniey nieżeli się kładzie, do Alembika, záwiąż álbo záwiń do chustki. CompMed 669.
patrz: SANDAŁ, SANDAŁ, SZANDAŁ
– SUchoty názywáią się Phtisis, to iest: Ciáłá wynizczenie, z gorączką wnętrzną ustáwiczną, z kászlem uprzykrzonym, przez ktory máterya flegmista, z ropą, á czásem ze krwią odchodźi, z humorow ostrych, często z głowy na piersi spadáiących, ktore ostrośćią swoią ranią Płucá, lecz oprocz zránienia płuc, z ktorego Suchoty pochodzą, zrożnych przyczyn ćiáło ná człeku niszczeie, to iest: álbo z trućizny zádáney, álbo z czárow, álbo z żołądká źle trawiącego, álbo z Sledźiony, ktora nie iednym sposobem człeká dręczy, álbo Skorbutem, álbo Hypochondryą, y Scyrchusem oddech tłumi, boki pali, y rozdyma, meláncholiey wiele rodząc, onego nisczy. CompMed 131.
patrz: SKORBUT, SZKORBUT, SZKORBUT
– Zmnieyszenie, álebo ztrawienie Dźiąseł, álbo gnićie, zkąd się Szkorbut rodżi. CompMed 70.
patrz: SKORBUT, SZKORBUT, SZKORBUT
– Tłustość Węgorzowa, tákże Kretowa, Oleiek z Migdałow gorżkich, Wężowe sádło wpuszczay w uszy, słuch nápráwuie. CompMed 53.
patrz: SŁUCH
– Chceszli mieć sporo oleyku, każ same kwiecie osmykiwáć z piolunu do námoczenia, z nich tylko bowiem oleiek bywa, á łodygi zá nic ważą. CompMed 653.
patrz: SPORO
– Plaster Wulfowski [...] Iest bárdzo skuteczny ná rány, ná bole Artektyczne, na stłuczenia etc. CompMed 663.
patrz: STŁUCZENIE
– Ná stłuczenie gdy ciáło zásinieie [leki]. CompMed 597.
patrz: STŁUCZENIE
– ...záczyń ciásto, wynieś go do piwnice niech będzie przez kilká dni, choćby tydzień, potym rob pierniki, zynguy sytą miodową, wsadzay do piecá po chlebie. CompMed 672.
patrz: SYT, SYTA
– Ieżeli pochodzi [mdłość] z defektu álimentu, w ten czás Winem dobrym chorego posiláć, polewkámi sytnemi, bulione, etc. CompMed 169.
patrz: SYTNY
– Młotki, piłki, srubsztáki noże, y nożyce [...] Wlecze [pijaczka] wszystko do żyda, iákby do kramnice. CompMed 400.
patrz: SZRUBSZTAK, ŚRUBSZTAK, ŚRUBSZTAK
– WEś szyiek rákowych obránych co chcesz, warz ie dobrze w mleku owczym, (może y w krowim) potym rozwierć w donicy, y roztworz tymże mlekiem, przyday do tego migdałow tłuczonych, mąki ięczmienney Krochmalu żołtkow iáiowych, Cukru, wszystkiego co potrzebá, zmięszay, przywarz, niech tego chory záżywa, uznasz pomoc. CompMed 138.
patrz: SZYJKA
– Ná toż [...] w tym maczáiąc chustkę przykładay, wprzod kiszkę wpráwiwszy; tákże weś tarnek, szyszek Olszowych, liśćia Dębowego, Kurzego ziela, warz w wodźie Kowálskiey, maczay w tym chusty, przykładay záraz po wpráwieniu, á kiszkę potrząśni proszkiem z Tormentilli. CompMed 245.
patrz: SZYSZKA
– Weś wierzchołkow lebiodki, liśćia Dębowego, Iáłowcu, wszystkiego po trzy gárśći, szyszek Iodłowych n[ume]ro 12. warz w wodźie, ostudźiwszy, mocz część náruszoną, otárszy smáruy tym. CompMed 125.
patrz: SZYSZKA
– Proszek z iárzębiny suszoney, Bob wárzony w otćie, skorę dębową wárzyć w otćie y pić, Szyszki z Olszowego drzewá ná proch utárte, są skuteczne záżywáiąc ich. CompMed 222.
patrz: SZYSZKA
– Slimaki stłuczone y przykładáne około szyi rospędzáią slinogorz. CompMed 526.
patrz: ŚLEMAK, ŚLIMAK, ŚLIMAK
– Nábrzmienie slinnych iágod, ktore Tonsillas, álbo Amygdalas zowią CompMed 71.
patrz: ŚLINNY
– Ná zápalenie slinnych iágod, ktore Tonsillas zowią, służą tákże w zwyż pomienione medykamentá CompMed 52J.
patrz: ŚLINNY
– Ná nábrzmienie iágod ślinnych [leki] CompMed 78.
patrz: ŚLINNY
– Iedzeni tłustych potraw częste, czynią śliskośc żołądká, ápetyt odeymuią, tákże zbytnie picie Win mocnych, żołądek słábią. CompMed 177.
patrz: ŚLISKOŚĆ
– Znáki są te. Naprzod krostka pod nosem, álbo nákształt brodawki guzik popieláty świerzbiący [wyrasta], ktory drapiąc y trząc śliwi się, potym oboie wárgi krostami obsypuie [...]. CompMed 57.
patrz: ŚLIWIĆ SIĘ
– W Dysenteryey nie ták często bywa wydymánie; tu záś ustáwiczne, przytym in Tenesmo wychodźi trochę śluzu, to iest, kliowatey Máteryey, álbo ropistey ze krwią, w Dysenteryey záś máterya rożnego koloru, y wiele iey odchodzi. CompMed 240.
patrz: ŚLOZ, ŚLUZ, ŚLUZ
– Śni się im [melancholikom] często o pogrzebách, o trupách, o grobách, że po nich chodzą, y z umárłemi gádáią. CompMed 701.
patrz: ŚNIĆ SIĘ
– Pospolita tez tá chorobá młodym, gdy w głębokim śnie pod się pusczáią, álbo też gdy się im śni, że na dworze to odpráwuią. CompMed 364.
patrz: ŚNIĆ SIĘ
– Z kąd ią Medycy Lues przezwáli, By się zarázy tey wárowáli [...] Młodzi rospustni, świátowniczkowie, Złego ćwiczenia, źli synaczkowie. CompMed 415.
patrz: ŚWIATOWNICZEK
– Bokámi świeci, iákby z niewoli, Głod niedostátek, áż głowa boli [wielbiciel Wenus]. CompMed 413.
patrz: ŚWIECIĆ
– Weś kwartę winá stárego, włoż w nie kilká gałek Gálásu przetłuczonego iágod tarkowych garść, warz w gárnuszku záspuntowawszy, macżay w tym chustkę zákładay ćiepło, często macżáiac, wpráwiwszy wprzod ielito tym sposobem, zgrzey piwá z Oliwą álbo z másłem, maczay w niem pálce, wpraw, y záraz pomienione wino przyłoż Item. CompMed 245.
patrz: TARKOWY
– Ziele zwane Tránk, ná proch stárte daiąc go ná raz łyszkę w czymkolwiek: mocz zatrzymány wyprowadza. CompMed 337.
patrz: TRANK
– Z ust fetor, nosa opádnienie, álbo ugnicie (sc. dworska choroba) CompMed 402.
patrz: UGNICIE
– NAprzod uważyć pilnie , z iákiye przyczyny bol głowy pochodzi, ktorą przez należyte sposoby oddalić potrzebá. Ieżeli z powierzchniey przyczyny łátwo y prędko uleczyć się może ieżeli ze wnętrzney, trudniey ná to podáią się sposoby ták w pospolitośći, iáko y w osobnośći. CompMed 41.
patrz: ULECZYĆ SIĘ
– Weś stochmalu, miodu prásnego, gorzałki, soku rzodkwiánego wszystkiego coc się będżie zdáło, włoż do gárnuszká, zalep, upraż, rozłożywszy ná chuśćie, przyłoz ná śledźionę [...]. CompMed 312.
patrz: UPRAŻYĆ
– Weś Bufoná, to iest, żábę ziemną, usiekay ią żywo [...]. CompMed 465.
patrz: USIEKAĆ
– Uwarz twárdo iaiec co chcesz, powybieray z nich żołtek, ktore usiekay drobno [...]. CompMed 654.
patrz: USIEKAĆ
– [...] niech mokną te rzeczy utłuczone przez kilká dni [...]. CompMed 69.
patrz: UTŁOCZONY, UTŁUCZONY
– Weś ieża, zabiy y spal ná popioł, utłucz, przesiey, y daway potrosze. CompMed 619.
patrz: UTŁUC
– [...] utłuką ná proch Bob, przydąwszy mąki pszenney, przywarzáią w mleku, y okładáią [piersi]. CompMed 575.
patrz: UTŁUC
– Ieżeli tá biegunká wolna iest, y z ktorey chory ná śiłách nie upada, y owszem czuie się lekszym, táka názywa się Crytica, od wielu chorob uwalniaiąca. CompMed 225.
patrz: UWALNIAJĄCY
– Rożni się [ten wrzód] od nábrzmiáłośći, álbo w zdęćiá śledźiony tym, że gdy náćiśniesz nábrzmiałość Sledziony pálcámi; ustępuie, y churkotánie, álbo wárczenie po kiszkách spráwuie, gdy záś Scyrrhum náćiśniesz, bynamniey nie ustępuie, áni tych háłásow po kiszkách robi. CompMed 313.
patrz: WARCZENIE
– ...wedmiy wiátry w chorego Syrengą przez stolec, y záraz Enemę day mocną [sposób na zatwardzenie]. CompMed 209.
patrz: WDĄĆ
– Proszek kicháiący w nos (piorem) wdmuchni, pod nos przytykay Spir: sal: Arm: ur: CompMed 169.
patrz: WDMUCHNĄĆ
– ...gdy chory po wdmuchnionym proszku kicháiącym w nos nie kichnie, iest znák bárdzo zły. CompMed 169.
patrz: WDMUCHNIONY
– Ieżeli záś w nerkách, álbo w pęcherzu iest exulcerácya, dochodzi się z bolu, ktory ieżeli iest w krzyżách, znáć że z nerek w exulcerowánych. CompMed 358.
patrz: WEGSULCEROWANY
– ...suchą wellifikacyą ustawiczne prágnienie spráwuie [puchlina] (a chora wątroba). CompMed 1719.
patrz: WELLIFIKACJA
– Sposoby robienia Wernixow rożnych. Wernix, álbo Pokost Turecki. CompMed 684.
patrz: WERNIC, WERNIKS, WERNIKS, WERNIS
– Najlepsze jest Rhabarbarum z Cytwarowym nasieniem, albo weś Rhabarbar. dr. 1. nalej wodką z trawy, namocz przez noc, nazajutrz przygrzej dobrze, żeby wezwrzało; przecedź, przydaj Rhabárbarum w proszku;... CompMed 252.
patrz: WEZWREĆ, WEZWRZEĆ, WEZWRZEĆ
– ...ná te choroby służą purgánse często, Frykácye, Vesicátoria, Kauterye... CompMed 62.
patrz: WEZYKATORIA, WEZYKATORIUM
– Tłustość Węgorzowa, tákże Kretowa Oleiek z Migdałow gorżkich, Wężowe sádło wpuszczay w uszy, słuch nápráwuie. CompMed 53.
patrz: WĘGORZOWY
– Tłustość Węgorzowa, tákże Kretowa, Oleiek z Migdałow gorżkich, Wężowe sádło wpuszczay w uszy, słuch nápráwuie. CompMed 53.
patrz: WĘŻOWI, WĘŻOWY, WĘŻOWY
– Weś korzenia wężowniku, korzenia kozi álbo Aronowey brody, Rad. Aaronis zwáney [...] po ośmi łotow. CompMed 464.
patrz: WĘŻOWNIK
– Zágnieć ciásto, z ktorego rob pierniczki według upodobánia, powierzchu wgniátay skorkę Cytrynową. CompMed 671.
patrz: WGNIATAĆ
– Konfekt Rożowy purguiący Weś Roży Wiedenki, álbo Centofoliey obráney puł funtá. CompMed 665.
patrz: WIEDENKA
– Basilicum, Bázyliká większa [rejestr ziół]. CompMed 20.
patrz: WIELIKI, WIELKI
– Weś Gleyty puł łotá, Bleywásu w wodce Rożáney płokánego, Háłunu palonego, sádzy z kominá twárdych, proszku z korzenia Omanowego, Bibuły paloney, wszystkiego po puł ćwierći łotá, oleyku z żołtkow iáiowych, Bobkowego, Rożánego, Sádłá wieprzowego, wszystkiego zárowno, uczyn máść, do ktorey przyley octu mocnego trochę, smáruy nią po zmyćiu, iest doświadczona. CompMed 88.
patrz: WIEPRZOWY
– Czemu się Dworską chorobą zowie, Bo tám proznuią, rádzi Pánowie. Młodzi swawolni, wiercipiętkowie, Smágli y chożi moczywąsowie. CompMed 414.
patrz: WIERCIPIĘTKA
– Lupuii iuli, Wierzchołki chmielowe [regestr ziół]. CompMed 24.
patrz: WIERZCHOŁEK
– ...tu naylepiej służy [na poty] proszek Wiperynowy, często go dawáiąc. CompMed 516.
patrz: WIPERYNOWY
– Sekret Elektorá Saxoniae dla dźieći, áby ná záwsze wolne były od tey choroby. weś trochę łayná krowy czarney, ususz, utrzi iák naysubtelniey, day nowonárodzonemu dźiecięćiu iák napárstek w mleku, álbo w polewce, wkrotce wyrzući z siebie wiele złych humorow ktorych w się nábráło w żywoćie Mátki, zkąd pospolićie przyczyná iest tey choroby. CompMed 112.
patrz: WKRÓTCE
– Consolida saracenica Virga aurea, Prosiána włoć [regestr ziół]. CompMed 22.
patrz: WŁOĆ
– Záraz z Wiosny zbieray te kwiecia [...] ze bzu włoskiego, z hiszpáńskiego, biedrzeńcowe etc. CompMed 636-637.
patrz: WŁOSKI
– Chamomilla Romana, Rumienek włoski [...]. CompMed 21.
patrz: WŁOSKI
– Pizmo w Báwełnę wmieszáne, kłádąć w uszy słuch przywraca. CompMed 55.
patrz: WMIESZANY, WMIĘSZANY
– Ná ściągnienie wodnistego humoru z ćiáłá, naylepszy iest sok z korzenia Kosaccowego, dáiąc go ná raz uncy trzy z wine, przydawszy Mánny Kalábryny: ktory ták przez stolec iák przez urynę wyprowadza wodnistośc. CompMed 299.
patrz: WODNISTOŚĆ
– Smaż do konsistentiey wolney, to iest: gdy pocznie lipnąć, álbo gęstnieć [...]. CompMed 595.
patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY
– Jeżeli stolce bywáią wolne, álbo womity czásem dobrowolnie nápadáiące, dobry znak. CompMed 316.
patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY
– Ktoby chciał mieć wolnieyszą [wódkę], niech miásto gorzałki przyda wodki Rożáney [...]. CompMed 669.
patrz: WOLEN, WOLEN, WOLEŃ, WOLIEN, WOLNY, WOLNY
– Weś Bursztynu tártego, násyp w worek, przeszyi, weś Pieprzu długiego, przetłucz, náley gorzałką dobrą, niech moknie przez noc, ta gorzałką skrapiay często worek, y przykładay w tył głowy. CompMed 43.
patrz: WOREK
– NAprzod w samym Pároxyzmie krew puścić, z ręki, naylepiey z Sálwátelli, z lewey strony, przytym dáwáć záraz choremu lubo Theryáki, lubo Mitridatu, álbo Diascordium, nad to Lapis Bezoar: prawdziwy iest naylepszy, dáć go gran trzy, w wodce Cynámonowey z proszkiem Perłowym. CompMed 174.
patrz: WÓDKA
– Ma [Wenus] [...] Roskoszne wodki Alkiermesowe, Ma Háłunowe y Gryszpanowe [leki na dworską chorobę]. CompMed 413.
patrz: WÓDKA
– ...wárząc w mleku, máczáć chusty, y ćiepło okładác, często odmieniáiąc, do wpráwiánia kiszki obsypáć tym proszkiem... CompMed 243.
patrz: WPRAWIANIE
– Zátwardżenie wątroby świeże, łátwo uleczyć się może: zástárzáłe záś trudniey, y lubo się uleczy, iednákże wiele chorob wprowadza; to iest: álbo zgniłość humorow, álbo gorącyki, y zápalenie wnętrzne... CompMed 208.
patrz: WPROWADZAĆ
– Námocz w gorzałce korzenia Ciemierzyce czarney, tę gorzałkę wpuszczay w ucho kroplámi ćiepło. CompMed 55.
patrz: WPUSZCZAĆ
– Weś wodki Babczáney co chcesz, wpuść w nię tego liquoru trochę, puść ná ięzyk, ieżeli nie iest bárdzo ostra, álbo máło co czuć: przyley trochę więcey, tą wodką zákrapiay Wrzod;... CompMed 59.
patrz: WPUŚCIĆ
– ...zmieszawszy, nákryi szpuncikiem, przysmasz w goracym popiele, potym rozkroy, tym co wewnątrz iest posmáruy skronie, nozdrze, pierśi, pępek pulsy, iest rzecz doświadzona. Item. Weś Rhabar. dr 1. Senesu y Agaryku po dwá skrupuły Cytwarowego nasienia, Koraliny, wierzchołkow Wrotyczu, po skrupule. CompMed 255.
patrz: WROTEZ, WROTYCZ
– Weś Piołunu garść, łaien wroblich, y gołębich po połgarści [...]. CompMed 186.
patrz: WRÓBLI
– Milum solis, Wroble proso. CompMed 26.
patrz: WRÓBLI
– Naprzod duszność, kászel, y do kászlenia ustáwiczna chęć, przez kászel odchodźi flegmá żołta, popieláta, zielona z ropą, á czásem ze krwią, tá flegmá gdy ią ná ogniu połozysz, smrod z siebie wydáie, á gdy wrzućisz do wody záraz tonie. CompMed 131.
patrz: WRUCIĆ, WRZUCIĆ
– Weś kobyli mięty, Bukwice, Máieranu, warz to wszystko w mleku, y párę przez liiek z tego wpuszczay, wrząco od ogniá odiąwszy; ropá tá pospolicie odchodzi z wrzodu wnętrznego, te wrzody często się dźiećiom trafiáią... CompMed 56.
patrz: WRZĄCO
– Łep się záwraca, ciáło wrzedzieie [dworska choroba]. CompMed 412.
patrz: WRZEDZIEĆ, WRZODZIEĆ
– Ieżeli do wrzodku prżydáie się zápalenie, ná ten czás bywa Stranguria, to iest trudność w pusczániu uryny. CompMed 241.
patrz: WRZODEK
– Káuterya ná wierzchu głowy, nád futurą uczyniona. stáry Wrzost głowy leczy. Item. Kichánia częste pobudzanie, Errhiná, Dekokcya z Gwáiaku, etc. CompMed 104.
patrz: WRZOST
– WEś Wáysztynu y Soli rowne częśći, włoż do worká, grzey ná Panwi, przykładay ćiepło, często powtarzáiąc. Ná Wrzody álbo rany w ustách. CompMed 76.
patrz: WRZÓD
– ...záczyń ciásto, wynieś go do piwnice niech będzie przez kilká dni, choćby tydzień, potym rob pierniki, zynguy sytą miodową, wsadzay do piecá po chlebie. CompMed 672.
patrz: WSADZAĆ
– ...iák się przypieką [pierniki], znowu ie zyngowáć miodem z piwem zmáżonym, y znowu po wsadzeniu do piecá. CompMed 672.
patrz: WSADZENIE
– WEś kwiećia Szałwiey, Bzowego, Lewándy, Rozmárynu, Rumienku, Melissy, Máieranu, Páráliżowego źiela, Iáłowcu, wszystkiego coć się podoba, włoż do gárcá, náley wodą, warz nákrywszy, odeym prędko od ogniá, staw do Wánny, do ktorey wsadź chorego, okryi go dobrze, żeby się od páry poćił. CompMed 124.
patrz: WSADZIĆ
– WEś źiela Orliká, warz w wodźie ná poły z winem, przecedziwszy przyday trochę Soli oczkowátey, wymyway ustá. CompMed 76.
patrz: WYMYWAĆ
– WEś Zołędzi ćwierć łotá, Gálásu puł ćwierći łotá, Háłunu palonego, Succi Acaciae, po puł ćwierći łotá, Roży suchey pułgárśći, warz w kwarćie winá, żeby ná pálec wywrzáło, przecedźiwszy wymyway zęby kilkákroć ná dzień. CompMed 72.
patrz: WYMYWAĆ
– Iáko się wzwyż námieniło, że ieżeli kámień będzie znáczny, y twárdy, żadne Medykámentá y naysekretnieysze skruszyć go nie mogą, ináczey pozbyć go trudno, tylko przez wyrznięcie [...]. CompMed 348.
patrz: WYRZNIĘCIE
– Kámień w pęcherzu zostáiący dziecinny, ieżeli za wczasu lubo przez Medykámentá, lubo przez wyrznięcie pozbyty nie będzie, zá czásem większy rośnie, y w dálszym wieku o śmierć przypráwi. CompMed 617.
patrz: WYRZNIĘCIE
– Iáko Krety wytrácić. Wydroż Orzech włoski, wybierz iądrá [...]. CompMed 675.
patrz: WYTRACIĆ
– [...] ktorym się oddech w konwulsiách zátłumia [...] tácy są w wielkim niebespieczeństwie życia. CompMed 621-622.
patrz: ZATŁOMIAĆ, ZATŁUMIAĆ, ZATŁUMIAĆ
– Pochodzi też tá chorobá [moczenie się] z słábości wielkiey, y zátłumienia ciepłá przyrodzonego, iáko się trafia bliskiemu śmierci. CompMed 365.
patrz: ZATŁUMIENIE
– Z zátłumienia duchow ożywiaiących, tákże z defektu onychże [są mdłości]. CompMed 168.
patrz: ZATŁUMIENIE
– Przyczyny tego złego [gangreny] są, ciepłá przyrodzonego w tey cześci zátłumienie y wyniszczenie od zbytniego zápalenia [...]. CompMed 480-481.
patrz: ZATŁUMIENIE
– Ieżeli z zátłumienia duchow ożywiaiących [jest mdłość], czynić Frykácye [...]. CompMed 170.
patrz: ZATŁUMIENIE
– [...] moc kwaskowátego humoru do fermentácyéy należytego od śledziony pochodzącego zátłumiona bywa [...]. CompMed 19.
patrz: ZATŁUMION, ZATŁUMIONY
– Gdy kto zbytnim apetytem iedząc, oraz żołądek oblewa piwem [miewa kolki]. CompMed 206.
patrz: ZBYTNI
– Przyczyny zbytniego apetytu. CompMed 180.
patrz: ZBYTNI
– Woreczki z zioł chłodzących y odmiękczáiących dobre [na zapalenie uszu]. CompMed 51.
patrz: ZIELE
– Hedera terrestris. Konrádek, Bluszcz ziemny. CompMed 23.
patrz: ZIEMNY
– Zaczym czyli dobry, czyli zły Aspekt, czyli kwadra, Now, albo Pełnia [...] gdy gwałtowna choroba przymusza, bespiecznie puścić się ma [krew]. CompMed 34.
patrz: ZŁY
– Gdy się przyzwyczai, wlecze co nádybie [niewiasta do szynku] Choć iey mąż bokow zmáca, gdy ią przy czym zdybie. CompMed 399-400.
patrz: ZMACAĆ
– Item. Z ukąszenia żmii, albo wężá. CompMed 96.
patrz: ZMIJA, ŻMIJA, ŻMIJA
– Hormintum vulgare. Zwieśinosek. CompMed 24.
patrz: ZWIESINOSEK, ZWIESINOSEK, ZWIESINOSZEK, ZWIESIONOSEK, ZWIEŚNOSEK, ZWISINOSEK
– WEŚ [...] Cybule zwyczayney głowek dwánaście. CompMed 549.
patrz: ZWYCZAJNY
– ...záczyń ciásto, wynieś go do piwnice niech będzie przez kilká dni, choćby tydzień, potym rob pierniki, zynguy sytą miodową, wsadzay do piecá po chlebie. CompMed 672.
patrz: ZYNGOWAĆ, ZYNGOWAĆ, ŻYNGOWAĆ
– Mgłą zaście Oká [...] to iest zaście oká, od kątá większego, błonką żyłowátą nákształt strzałki, czásem áż do zrzenice. CompMed 60.
patrz: ŹRENICA, ŹRENICA, ŹRZENICA
– Unquis et sagitra, Iest błoneczká żyłowáta białáwa, ktora od większych kącikow oczu wychodzi, y rozszerza się po nich czásem y zrzenice zákrywa. CompMed 12.
patrz: ŹRENICA, ŹRENICA, ŹRZENICA
– Wodka z żabiego skrzeku nieprzepalona, ale w piwnicy z worka ścieka, przydawszy do niej Salarmoniaku, i Kamfory w Gorzałce rozpuszczonej czyści twarz, i rumieniec gasi. CompMed 84.
patrz: ŻABI
– Osmy znák iest [kamienia w nerkach]. Náuzea, y womity dla społeczności nerek z żołądkiem przez membránę á peritoneo per nervum sextae coniugationis z ktorych dwie od nogi od zołądká idą do nerek: zkąd flegmá, cholerá żołtá, álbo rdzáwá odchodzi. CompMed 330.
patrz: ŻÓŁTY
– [...] ná káżdy dzień warz żywokostne korzenie w wodzie, ktorą odcedziwszy daway pić, przydaiąc do niey potrosze soli bálsamowey [...]. CompMed 507-508.
patrz: ŻYWOKOSTNY