Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Szymon Syreński (Syreniusz, Sirenius, Sirrenius, Sirennius) Sacranus (z Oświęcimia)
SyrZiel 1613 oryginał
Zielnik herbarzem z języká Łácińskiego zowią To iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow y mocy Zioł wszelakich [...] pilnie zebrane a porządnie zapisane przez D. Simona Syrenniusa.

http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=8955&from=FBC, https://polona.pl/item-view/8a63ab3d-6d86-436b-a4b1-697a9dd89c0e?page=3, http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=46055&from=FBC
Odnotowano 3622 cytatów z tego źródła
– Bulbus esculentus. Katzen zwiwel. Sniodek Afrycki/ ábo Oszloch/ o ktorym tu w tym rozdziale Dyoskorydes pisze/ názwálismy go cudzoziemskim/ á ktemu nágim. SyrZiel 861.
patrz:
– FIrletkę wodną drudzy wodną Básilią zowią/ dla podobienstwá liścia/ które zsobą máią. SyrZiel 1301.
patrz:
– Drugi [kozi mlecz]/ ktory Césarskim tránkiem názywáią/ ma liście długie/ tákże iáko y pierwszy/ iedno cienkie/ węzssze/ y iákoby ogłodáńsze/ y głęboko aż do samego ziebrá wykroioue [!]/ po ziemi się rozkłádáiące: kłącza oblego/ mleczu pełnego. SyrZiel 1166.
patrz:
– Wziąć tey Jeleniey Bedłki/ Kokornaku okrągłego y długiego/ korzenia Wężownikowego/ Bziwochy/ ktorą też Angielskim Tránkiem zowiemy/ Lácinnicy Alisma: Z tego wszystkiego proch vczynić co nasubtelniey bydź może/ á z białym winem dobrym y stárym po ćwierci łotá/ poranu pić/ záchowywa ábowiem od zarázy powietrza morowego. SyrZiel 912.
patrz:
– Lánia broń/ álbo Ielenie Oko/ Rozdział 36. Elaphoboscum. SyrZiel 129.
patrz:
– Drudzy rozumieią go być Arabskim Dzięgielem: ále y ci brodu własnego chybili. SyrZiel 123.
patrz:
– Ale y ci są w błędzie/ ktorzy Girem nászym/ álbo Alexándriyską Pietruszką być go [dzięgla włoskiego] rozumieią. SyrZiel 101.
patrz:
– ZNáyduie się w tych stronách nászych/ podobne ziele [...] ktore wielkim Opichem ábo Kobylim zowiemy: y ten niektorzy chcą mieć zá Opich/ ábo pietruszkę Alexándriyską. SyrZiel 1087.
patrz:
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz:
– DWoiáki mamy Lánieybronie rodzay. Ogrodny y Polny. SyrZiel 129.
patrz:
– Sercá boleści vśmierza Rutá/ wziąwszy iey z pułtrzeci gárści/ łupin ábo skorek z Bań suchjch ze dwánaście łotow. SyrZiel 527.
patrz:
– Dwoy rodzay Sadźcu znáyduiemy/ ktore też Stárcámi y s. Kunegundy Tánkiem/ ábo zielem miánuiemy. SyrZiel 281.
patrz:
– ZAmorskie Iábłko dwoie sie znáyduie/ sámiec y sámicá. Obie [!] máią liście Bániom wodnistym/ które Auguriámi [!] zowią/ podobne SyrZiel 1511.
patrz:
– Wziąć korzenia tey trawy trzy łoty/ korzenia psiegobluiu trawy dwá łoty korzenia Wilczey ogáni korzenia Bsiwochy/ álbo Angielskiego tránku/ Wroblego prosá/ Rzepiu mnieyszego/ po łocie. SyrZiel 825.
patrz:
– Trzebulá płonna potężnieyszych iest skutkow. Przeto Kwiátom zástánowionym białogłowskim w winie ią wárząc á piiąc/ iest osobliwym lekárstwem wzbudzáiąc ie y wywodząc. Przeciwko morowemu iádu/ y inszym zárázom/ iest lekárstwem. SyrZiel 1197.
patrz:
– Też do wzbudzenia kwiatow białogłowskich/ wodká doświadczona y bárzo użyteczna. SyrZiel 720.
patrz:
– Wziąć dwie gárści bylice/ soli/ Szałwiry/ po garści: to wespoł warz w wodzie/ tydzień przed zwykły[m] przyszcie[m] miesięcznej choroby/ nogi po koláná w niey ciepło párząc/ ráno y ná noc/ przez cáły tydzień. Tak się zástánowione białogłowskie kwiaty wzbudza. SyrZiel 723.
patrz:
– Viola Matronalis. Frawen Violen. Winter Violen. Welch Violen. ROzne ma názwiská to ziele/ ták w ięzyku Łácińskim iáko y w nászym. Zowią ie zime skopki ábo Fijołki zime/ Fijołki białogłowskie. SyrZiel 756.
patrz:
– Opich/ ktory się tu opisuie iest pospolity/ ktory też opichem błotnym y wodnym zowiemy przeto iż przy wodách y błotách rad roście. SyrZiel 1078.
patrz:
– Z tych [kwiatów jeleniego ogona] nasienie iáko Broniłániey obszyrne/ żłobkowáte álbo stryfiáste. SyrZiel 132.
patrz:
– ZLe rozumieią/ y nie bez nágány/ chocia ludzie uczeni/ ktorzy wodną Bábkę/ Angelskim trankiem zowią/ gdyż w niczym nie są sobie podobne/ á iescze mniey skutkámi. SyrZiel 826.
patrz:
– Te drugie Rumienki/ [rumienek] białyZ y żołty za[ś] potężniey wywodzą [kamień z pęcherza i z nerek]. SyrZiel 793.
patrz:
– [tytuł] Firletká wodna/ Rozdział 34. SyrZiel 1301.
patrz:
– Oset Arábski. Rozdział 13. Spina Arabica, & Spina AEgyptia. Frembdiestel/ oder Egiptsch diestel. OSet Arábski ábo Egyptski/ bárzo podobny iest białemu Ostu/ ták że go drudzy zá biały Oset máią/ ále nie bez omyłki/ iáko się wyższey powiedziáło. SyrZiel 668.
patrz:
– Liście Angelskiego tránku z wodą dżdżową roscieráne/ ábo korzeń z wieprzowym sadłem vtárty/ á ná zołzy y gruczoły twárde plastrowány/ rospądza ie/ lisciem iego z wierzchu plastr przykłádáiąc. SyrZiel 826.
patrz:
– Dzięgiel Arabski/ Rozdział 24 Dzięgiel włoski álbo Arábski (bo ták my pospolicie ziołá cudzoziemskie zowiemy włoskiemi). Smyrnium. Petroselinum Cylicium. SyrZiel 99-100.
patrz:
– Oset Arábski. Rozdział 13. Spina Arabica, & Spina AEgyptia. Frembdiestel/ oder Egiptsch diestel. OSet Arábski ábo Egyptski/ bárzo podobny iest białemu Ostu/ ták że go drudzy zá biały Oset máią/ ále nie bez omyłki/ iáko się wyższey powiedziáło. SyrZiel 668.
patrz:
– Gdy sam szátan spráwić niemoże/ tám oszustá/ álbo bábę posle. SyrZiel 1079.
patrz:
– Wziąć [...] Cynámonu sześć łotow/ Száfranu przedniego Cementu/ łotow dziesięć. SyrZiel 581.
patrz:
– Konfekt. Z tego ziela korzeniá/ z odwárzonego Soku y przekláryfikowánego/ wziąć trzy funty/ Cukru Kánáru przedniego funt/ Száfránu Cymentu/ á możeli być Moráwskiego łotow sześć. To wárzyć do zgęszczenia Konfektá. SyrZiel 140. SyrZiel 140.
patrz:
– ANgielski Tránk/ liście ma Bábczánemu podobne/ ieno węssze/ á ku ziemi náchylone/ po ziemi y tám y sám rozkłádaiące się/ miękie. SyrZiel 825.
patrz:
– Wziąć soku Ruciánego/ Piołynowego/ po sześcidziesiąt y czterech łotách/ ábo łyżek/ octu winnego ośm łotow/ Goryczkowego korzenia/ korzenia Kurzego zielá/ korzenia Dyáblikowego ábo Aronowego/ iágod Jáłowcowych po dwá łoty/ wszystko to zhrubá przetlukszy. SyrZiel 544.
patrz: AARONOWY, AARONOWY, AARONÓW, AARONÓW, ARONOWY
– Zowią [to ziele] drudzy Aronową brodą dla rozłożenia ich [liści] ślicznego ná kształt brody rozłożystey/ á długiey. SyrZiel 634.
patrz: AARONOWY, AARONOWY, AARONÓW, AARONÓW, ARONOWY
– Wodna wesz korzeń ma iáko u trzciny/ członkowáty ábo kolankowáty/ długi od ktorych członkow wiele pochodzi korzonkow ozdobnych cienkich y długich/ iako y od Obrazkow ábo Aronowey brody/ o ktorey trochę niżey. SyrZiel 628.
patrz: AARONOWY, AARONOWY, AARONÓW, AARONÓW, ARONOWY
– Obrazki/ Aronowá brodá/ ábo Wielezłego. SyrZiel 631.
patrz: AARONOWY, AARONOWY, AARONÓW, AARONÓW, ARONOWY
– Nayduie sie w Cyprze kámień Amiantus [...] z ktorego ubodzy ludzie knoty czynią [...] Drudzy to zowią Lnem Abestinskim. SyrZiel 1022.
patrz: ABESTYŃSKI
– Piwo gdzieby Jáchtelem ábo beczką trąciło/ wziąć Wrotyczu/ korzenia Benedyktowego/ Dzięgielu/ Iáłowcowych iágod po gárści/ zioła pokráiáć. SyrZiel 812.
patrz: ACHTEL, ACHTEL, JACHTEL
– Piwo nákwáśniáłe nápráwić tym sposobem może/ Pszenice wziąć do iednego áchtela funt/ y przetłuc ią zhrubá/ á w worku ią záwiesić we srzodku piwá. SyrZiel 934.
patrz: ACHTEL, ACHTEL, JACHTEL
– Drugi Máczek polny/ ábo Adonis/ ábo Záwilec/ ma liście więtsze y szersze/ bárzo pokráiáne y zdrobione/ rownie iáko ma Lisia Roża czwarta/ twárde. SyrZiel 877.
patrz: ADON, ADONIS
– Roście [drzewko kaparowe] ná ostrowiech morzá Adryatyckiego. SyrZiel 869.
patrz: ADRIATYCKI
– Afrowie piszą/ ktoby iadł to ziele/ á tego dniá był od niedźwiadká obrażony/ boleści z iádowitego vsczknieniá nie vczuie. SyrZiel 480.
patrz: AFER
– Bulbus esculentus. Katzen zwiwel. Sniodek Afrycki/ ábo Oszloch/ o ktorym tu w tym rozdziale Dyoskorydes pisze/ názwálismy go cudzoziemskim/ á ktemu nágim. SyrZiel 861.
patrz: AFRYCKI
– Plinius y niektorzy z stárych lekárzow piszą/ że nie tylko ná drzewie Modrzewowym Agáryk/ to iest/ Modrzewowa Gębka roście, ále ná wielu inych rozmáitych drzewách iako ná brzozie/ ná dębie/ buku/ iedli/ ná sosnie/ ná wierzbie/ y inych rozmáitych drzewách. SyrZiel 640.
patrz: AGARYK
– Jednák świeżo zielone w strączu swym wárzone/ á z oliwą i z ágrestą przypráwione/ [fasole] są tucznieysze y smácznieysze. SyrZiel 1036.
patrz: AGREST, AGREST, AGRESTA, AGRESTA, AGRESZT, ANGREST
– [...] ocet winny z agrestem nápoły nato [kłącza kopru z solą] leią/ y w mieyscu suchym żeby niepopleśniáło stáwiáią [...]. SyrZiel 1140.
patrz: AGREST, AGREST, AGRESTA, AGRESTA, AGRESZT, ANGREST
– Żołądkowi zbytnie gorącemu: wziąć tey wodki cztery łyszki/ podrożnikowey/ syropu z Agrestu/ to iest z winnych niedoźrzałych iágod po dwu łyżek [...] to poránu y ná noc kilká dni pić. SyrZiel 1153.
patrz: AGREST, AGREST, AGRESTA, AGRESTA, AGRESZT, ANGREST
– [...] ze dwie grzance z chlebá rżánego vpiec/ w winnym octcie/ ábo w Agreśćie ie rozmoczyć [...]. SyrZiel 914.
patrz: AGREST, AGREST, AGRESTA, AGRESTA, AGRESZT, ANGREST
– Do tego [wziąć] Diáltiey/ y Maści/ ktorą zowią Agrippe tákże po łocie. SyrZiel 219-220.
patrz: AGRYPE
– Z Tych Hyácyntow żaden nie iest Hyácyntem onym/ o ktorym Poetowie pisali/ że miał być ze krwie Aiáxowey/ ná ktorym kwiatku są te litery A. I. wyráżone: bo ten iest kwiátu bládo rumiánego. SyrZiel 1357.
patrz: AJAKSOWY
– Strupy ciekące na twarzy leczy/ proch tego ziela [koszysczka]/ á z soku Akácyey po łocie oboygá. SyrZiel 851.
patrz: AKACJA
– Czwarta wodká/ ktora sie Aquauicie rowna/ wysszey pomienionym niedołężliwościom służy [...]. SyrZiel 93.
patrz: AKWAWITA
– To [zioła] w czerwony Cyndalin záwiązáć/ y do tey Aqua vity w puścić/ ktora te skutki ma. SyrZiel 606.
patrz: AKWAWITA
– Iednę [część] wapná z Alábástru palonego y miáłko vtártego do tego bráli. SyrZiel 953.
patrz: ALABASTER, ALABASTER, ALABASTR, ALABASTR, HALABASTER
– W nim [w ciele dziecka] żyłki snádnie będzie mogł rozeznáć káżdy/ iáko iáki Alábástr polerowány biały/ iásne. SyrZiel 184.
patrz: ALABASTER, ALABASTER, ALABASTR, ALABASTR, HALABASTER
– Korzeń biały/ á iáko Alábástrowy łsnący/ ná pálec wzmiąsz [ma omieg]. SyrZiel 1381.
patrz: ALABASTROWY
– W wielkich serdecznych mdłościách/ wziąć iey [wody z kukliku] z sześć łyżek/ máłmázyey/ ábo Alekántu/ ábo przednie dobrego białego winá ze dwie łyszce/ Manus Christi z perłámi uczynionych w Aptece/ kwintę Bursztynu białego/ tákże miáłko vtłuczonego puł kwinty/ to z wodą tą ubiwszy choremu y oziębłego sercá mdłemu/ káżdey godziny po łyszce y po dwu pić może dáwáć. SyrZiel 271.
patrz: ALAKANT, ALAKANT, ALEKANT, ALIKANT, ALKANT
– Piołynowa wodká ták z kwiatu iáko z nasienia y z młodego kłącza iego [...] przez ogień Alembikiem [...] bywa wyciągána. SyrZiel 355.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Bywa ták z liścia/ iáko z korzenia iego [omanu]/ Wodká dystyllowána: ták z osobná/ iáko społecznie tłuczone y ziuszone/á z Alembiku palona. SyrZiel 60.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Wyciągaią z Piołynu przez Alembik w kotle wody wrzącey wodkę, po ktorey odeściu, to co na dnie zostawa kálcinuią. SyrZiel 355.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– To [zioła] w Balneum maris, to iest/ w kotle wody wrzącey/ Alembik wstáwiwszy wárzyć. SyrZiel 10.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Ocet [...] przecedzić [...] á potjm w Kukurbitę Alembikiem slepym nákrytą/ wlać. SyrZiel 232.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Wziąć tych zioł [...] usiekáć drobno, z Alembiku wypalić, á ráno y ná noc w oczy puszczáć. SyrZiel 393-394.
patrz: ALAMBIK, ALEMBIK, ALEMBIK, HALEMBIK
– Kármázynowy konfekt/ Alkermes. Alkermes, Alchermes. Alkermes do potrzeb ludzkich z wielkim użytkiem zdrowia przychodzi/ ktory ták bywa czyniony [...]. SyrZiel 1344.
patrz: ALCHERMES, ALKERMES, ALKIERMES, ALKIERMES
– [...] spráwą Alchimiyską bywa z tego ziela/ iáko z inych wielu Elixir [...] tym sposobem. SyrZiel 175.
patrz: ALCHIMIEJSKI, ALCHIMIJSKI, ALCHIMISKI, ALCHIMISKI, ALCHYMISKI
– Oley/ ktory z korzeniá bywa wyciągniony Alchimiskim misterstwem/ żyłom [...] iest vżyteczny. SyrZiel 133.
patrz: ALCHIMIEJSKI, ALCHIMIJSKI, ALCHIMISKI, ALCHIMISKI, ALCHYMISKI
– Oleiek Piołynowy Alchimiskiem sposobem dystyllowány. SyrZiel 357.
patrz: ALCHIMIEJSKI, ALCHIMIJSKI, ALCHIMISKI, ALCHIMISKI, ALCHYMISKI
– Misterstwem y spráwą Alchimiyską bywa z tego ziela/ iáko z inych wielu Elixir [...] tym sposobem. SyrZiel 175.
patrz: ALCHIMIEJSKI, ALCHIMIJSKI, ALCHIMISKI, ALCHIMISKI, ALCHYMISKI
– Może Istność z tego ziela ták iáko z Piołynu, ábo z inych zioł sposobem Alchimiskim wyciągnąć do potrzeb wyższey pomienionych. SyrZiel 373-374.
patrz: ALCHIMIEJSKI, ALCHIMIJSKI, ALCHIMISKI, ALCHIMISKI, ALCHYMISKI
– Robią vczeni Alchimistowie/ y ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego ziela Bálsam/ tym sposobem. SyrZiel 152.
patrz: ALCHIMISTA, ALCHIMISTA, ALCHYMISTA, ALHIMISTA
– Alchimistowie dystylluią z Biedrzeńcowego korzeniá [...] Oleiek. SyrZiel 74.
patrz: ALCHIMISTA, ALCHIMISTA, ALCHYMISTA, ALHIMISTA
– Może też być ten oleiek Alchimistskiem obyczáiem czyniony y distillowány/ tym sposobem/ iáko piołunowy. SyrZiel 44.
patrz: ALCHIMISTKI
– Niepłodne pánie/ płodnymi czyni/ własnego Aminku Alexándriyskiego/ vżywáiąc/ ták w potráwách/ iáko z winem białym słodkim/ ieno potrzebá pierwey lekárstwy ciáło przeczyścić [...]. SyrZiel 447.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– Ale y ci są w błędzie/ ktorzy Girem nászym/ álbo Alexándriyską Pietruszką być go [dzięgla włoskiego] rozumieią. SyrZiel 101.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– Ostrzyż Włoski od Syryiskiego/ Alexándryiskiego/ tákże od Cylickiego/ w swych skutkách dáleko mdleyszy iest. SyrZiel 28.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– [...] do tego przydáć wybornego y przedniego Piżmá Alexándriyskiego własnego/ nie fałszowáneg[o]. SyrZiel 606.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– ZNáyduie się w tych stronách nászych/ podobne ziele [...] ktore wielkim Opichem ábo Kobylim zowiemy: y ten niektorzy chcą mieć zá Opich/ ábo pietruszkę Alexándriyską. SyrZiel 1087.
patrz: ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYJSKI, ALEKSANDRYSKI
– Poty[m] z piasku naprzod wolny[m] ognie[m] distyllowáć/ podstáwiwszy naczynie skláne/ dobrze do Rury Alembikowey przystosowáne y obwárowáne/ żeby nie wietrzáło. SyrZiel 94.
patrz: ALEMBIKOWY
– [...] wziąć mąki teyże [z słoneczniku]/ mąki kąkolowey/ Bożego drzewká/ Aloe ábo Alonki/ Liścia Brzoskwiniowego/ álbo Rdestowego/ plastr z tego wszystkiego vczynić z żołcią wołową álbo z sokiem Piołunowym/ á ná żywot ciepło przykłádać ná cczo/ ták dzieciom máłym iáko we trzydzieści lat będącym. SyrZiel 1037.
patrz: ALENKA, ALENKA, ALONKA
– Wódká z Kopytniku wydystyllowána/ oczóm mdłym/ z Alenką w nie pusczáiąc/ iest vżyteczna. SyrZiel 46.
patrz: ALENKA, ALENKA, ALONKA
– Wziąć każe [Vigo] co naświeższego Nárdusu Indyáńskiego/ Alenki/ ktorą Aloe Epaticam zowią: Tucyey/ Gwoździkow kramnych/ káżdego po rowney części. SyrZiel 33.
patrz: ALENKA, ALENKA, ALONKA
– Boleniu żołądká z zbicia ábo stłuczenia/ z uderzenia. Mąki wziąć Ięczmienney sześć łotow. Ládánu miáłko vtártego łot. Aloepátyku połto[r]á lota. SyrZiel 972.
patrz: ALEOPATYK, ALEOPATYK, ALOEPATYK
– Wodká przeciwko wszelákim glistom w żywocie doświádczona, y wdzięcznieysza á niżli proch. Tym sposobem. Wziąć Glistniku łotow szesnaście/ Ieleniego rogu tártego/ sześć łotow/ kwiátu suszonego Brzoskwiniowego/ dwá łoty, Aleopátyku łot. To wszystko zhrubá przetłukszy/ w naczynie szkláne wsypáć [...]. SyrZiel 361.
patrz: ALEOPATYK, ALEOPATYK, ALOEPATYK
– Drudzy do tego plástru przydawáią Aleopátyku miáłko vtártego zárowno z nasieniem Czárnuchy/ y żołci wołowey/ miodu trochę. SyrZiel 461.
patrz: ALEOPATYK, ALEOPATYK, ALOEPATYK
– Sok klarowny Kopru Włoskiego/ z Aleopátykiem/ á z trochą Kamphory miáłko utártey/ kreẃ z oczu spądza z vderzenia/ pusczáiąc po kropce ábo po trzy w oczy tey wodki. SyrZiel 389.
patrz: ALEOPATYK, ALEOPATYK, ALOEPATYK
– Liście wyrasta szerokie/ liściu Aloesowemu podobne [u cebuli morskiej]. SyrZiel 864.
patrz: ALEOSOWY, ALOESOWY, ALOESOWY
– Pęcak czyniony/ ábo Aliká/ bywał nie tylko z Sámopsze/ ále y z Pszenice/ Ięczmieniá/ Orkiszu. SyrZiel 952.
patrz: ALIKA
– U Starodawnych ludzi dwoiáki był Pęcak/ ktory oni Alicam zwáli: Iedná sámorodna/ druga czyniona. Sámorodna iáko Pliniusz [...] pisze/ z Pláskurá/ Pszenice łuskney/ ábo z Orkiszu dwu rzędney ábo dwu gránowitey/ gdy się w rodzeniu zá czásem wysili/ y przemienia w Alikę. SyrZiel 952.
patrz: ALIKA
– Sol Alkali. Tá sol tym sposobem bywa robiona z liściem/ z klączem/ z korzeniem/ y z kwiátem tego Kminu. SyrZiel 437.
patrz: ALKALI
– Dobrze też vżywáć tego Antidotu tym ktorzy się w gory szybámi spuszczáią/ w ktorych sol/ ábo iákiekolwiek kruszce biorą/ [...] Tákże w sklepy zdawna zámknione/ w domy/ w olmárie/ w skrzynie. SyrZiel 403.
patrz: ALMARIA, ALMARIA, OLMARIA
– Z miodem/ á z Aloe pity [polej]/ z piersi y z płuc/ hrubą/ gęstą/ kliiowátą flágmę snadnie wywodzi. SyrZiel 477.
patrz: ALOE
– Przydáią drudzy do tego miáłko tártego Aloes/ dla potężnieyszego wilgotności wysuszenia. SyrZiel 991.
patrz: ALOES
– Może też miásto tych pomienionych Aloesu rozetrzeć/ pod tąż wagą. SyrZiel 570.
patrz: ALOES
– Wziąć żołtego Aloesu łot/ Modrzeiowey [!] gębki puł łotá. SyrZiel 407.
patrz: ALOES
– Záś poty zbytnie záwściąga [ruta] dobrą garść w oleyku Rożánym smáżąc ią/ przydawszy Alony ze dwá łotá/ y tym ciáło pomázowáć. SyrZiel 537.
patrz: ALONA
– W ogrodách bywáią siane [żółte fiołki]/ ná áltanách/ w oknách/ dla ich zapachu. SyrZiel 1451.
patrz: ALTANA, ALTANA, ALTANNA
– Do tego [alembiku z różnymi składnikami] przydać [...] Pizma Alexandrijskiego [...] Ambry po dwunaście gran. SyrZiel 606.
patrz: AMBRA
– Za używaniem iego [ziela boży byt] [...] długowieczne y żywotne ludzie zachowuie, iako y ona Ambrosia, ktorą powiadaią bydź pokarmem Bogom. SyrZiel 729.
patrz: AMBROZJA
– Nayduie się w Cyprze kamień Amiantus, ktory barzo iest podobny Ałunowi łupnemu [...] O Amiancie powie się szerzey w 5. księgach/ da Bog. SyrZiel 1022.
patrz: AMIANT, AMIANTO, AMIANTUS
– AMinek/ ktory też Polskim Kminem zowiemy/ pręt obli ma zielony/ podobny Kopru Włoskiemu/ drobno gáłęzisty. SyrZiel 445.
patrz: AMINEK
– Niepłodne pánie/ płodnymi czyni/ własnego Aminku Alexándriyskiego/ vżywáiąc/ ták w potráwách/ iáko z winem białym słodkim/ ieno potrzebá pierwey lekárstwy ciáło przeczyścić [...]. SyrZiel 447.
patrz: AMINEK
– U inych ziołopisow/ co o tym zielu pisano/ właśnie nie iemu [aminkowi polskiemu]/ ále Aminkowi należy. SyrZiel 449.
patrz: AMINEK
– Wziąć nasienia Kopru swoyskiego/ Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Amintku [!]/ Mácedońskiey Pietruszki nasienia/ po pułtorá łota każdego [...]. SyrZiel 422.
patrz: AMINEK
– SA iescze dwá ine Aminki: Pierwszy korzenie miąsszeysze od pierwszego máiące y białe. SyrZiel 447.
patrz: AMINEK
– Polski Aminek/ pod Aminek/ Rozdźiał 19. [...] Polski Kmin ábo Polski Aminek/ korzenia białego/ długie[g]o/ twárdozdrewniáłego/ rosochátego/ y odnożyste[g]o/ miąsszosći y kształtu korzenia Swinieywsze/ do lekárstwá nieużytecznego. SyrZiel 448.
patrz: AMINEK
– Przeciwko teyże Kolce/ y gryzieniu w kiszkách: Wziąć korzenia Herkule/ álbo Leczywrzodu/ Bobrowego stroiu po trzy czwierci łotá/ Nasienia włoskiego Kopru/ Aminku/ po czwierci łotá. SyrZiel 228.
patrz: AMINEK
– Do onego korzenia Pietrusczanego przydać korzenia Kopytnikowego dwa łoty, Aminkowego nasienia tak wiele, Goryczki [...] Masztyki po łocie. SyrZiel 383.
patrz: AMINKOWY
– Szyię też Maciczną [...] tym Extraktem z nasieniem Aminkowym/ Galią [...] podkurzać dobrze. SyrZiel 148.
patrz: AMINKOWY
– Piersi/ Płuca [...] Nasienie Aminkowe rozgrzewa. SyrZiel 446.
patrz: AMINKOWY
– Wziąć liścia y z kłączem garść/ do tego przydać trochę Amomu/ albo miasto nieg[o] Szpiki Indyyskiey. SyrZiel 162.
patrz: AMOM
– Przydaiąc [do maści] Situ okrągłego wonnego/ dla zagęszczenia/ y zapachu wdzięcznego/ Kosztownego drzewa Amomu. SyrZiel 37.
patrz: AMOM
– [...] wsypáć do tegoż [...] Soli Amoniáckiey poł łotá tákże miáłko utártey. SyrZiel 837.
patrz: AMONIACKI
– Każe wziąć [Galenus] [...] żywice Amoniackiey cztery łoty [...]. SyrZiel 109-110.
patrz: AMONIACKI
– O Ammoniaku/ Rozdział 63. Ammoniacum, Hammoniacum. Agasyllum. Eliustrum. Criotheum Ammoniak/ álbo Armoniak/ iest Zywicá z iednego chrościástego drzewká płynąca/ czásu gorącego [...] NAyduie się tylko w Afryce sámey/ y to nie wszędzie/ tylko niedaleko miasta Cyreny/ tám gdzie był niekiedy kościoł Iowiszow/ ktorego tamci obywatele Amonem zwáli. SyrZiel 216.
patrz: AMONIAK, AMONIAK, ARMONIAK
– Wziąć [...] Ammoniaku żywicznego/ Nasienia Swiniey wszy/ abo weszki po łocie. SyrZiel 194.
patrz: AMONIAK, AMONIAK, ARMONIAK
– Komuby się flágmá w piersiách stánowiłá záduszáiąca/ iáko bywa pospolicie w Chorobách długich y cięszkich/ flágmistych/ z miodem Armoniak vtrzeć/ á iáko Laskowy orzech wielki/ ná raz w vsta choremu dawáć/ álbo z łyszki lizáć/ álbo z miękkim iáiem wypić/ álbo iáko się wyższey namieniło/ z Grucą/ álbo z rzadką kászą Ięczmienną przebiiáną/ czwierć łotá pić dáiąc. SyrZiel 217.
patrz: AMONIAK, AMONIAK, ARMONIAK
– Oleiek Ammoniakow. [tytuł] SyrZiel 222.
patrz: AMONIAKOWY, AMONIAKÓW
– Twárdość wątroby zmiękcza/ dáiąc iey [soli] kwintę z oleykiem Ammoniakowym/ przez trzeci dzień. SyrZiel 740.
patrz: AMONIAKOWY, AMONIAKÓW
– Wziąć [...] Anakardow/ albo Ptaszego Serca/ miodu/ ile potrzeba. SyrZiel 207.
patrz: ANAKARD
– Potym Euforbium w Soku Rucianym uwarzywszy z iąderki samymi z Ptaszego Serca/ albo z Anakardu/ onże tył [głowy] mocno nacierać. SyrZiel 207.
patrz: ANAKARD
– Wziąć tey Jeleniey Bedłki/ Kokornaku okrągłego y długiego/ korzenia Wężownikowego/ Bziwochy/ ktorą też Angielskim Tránkiem zowiemy/ Lácinnicy Alisma: Z tego wszystkiego proch vczynić co nasubtelniey bydź może/ á z białym winem dobrym y stárym po ćwierci łotá/ poranu pić/ záchowywa ábowiem od zarázy powietrza morowego. SyrZiel 912.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– Liście Angelskiego tránku z wodą dżdżową roscieráne/ ábo korzeń z wieprzowym sadłem vtárty/ á ná zołzy y gruczoły twárde plastrowány/ rospądza ie/ lisciem iego z wierzchu plastr przykłádáiąc. SyrZiel 826.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– ANgielski Tránk/ liście ma Bábczánemu podobne/ ieno węssze/ á ku ziemi náchylone/ po ziemi y tám y sám rozkłádaiące się/ miękie. SyrZiel 825.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– ZLe rozumieią/ y nie bez nágány/ chocia ludzie uczeni/ ktorzy wodną Bábkę/ Angelskim trankiem zowią/ gdyż w niczym nie są sobie podobne/ á iescze mniey skutkámi. SyrZiel 826.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– Wziąć korzenia tey trawy trzy łoty/ korzenia psiegobluiu trawy dwá łoty korzenia Wilczey ogáni korzenia Bsiwochy/ álbo Angielskiego tránku/ Wroblego prosá/ Rzepiu mnieyszego/ po łocie. SyrZiel 1304.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– Angielski Trank. Alisma, Damasonium, Plantago Alpina, Chrysantemum latifolium. Engeltranck/ Lucianskraut/ Waldtblum. SyrZiel 825.
patrz: ANGELSKI, ANGIELSKI, ANIELSKI, ANIELSKI, ANJELSKI, JANIELSKI, JENIELSKI
– Bole vśmierza subtelnym przenikániem swym/ ktorym iest Roży podobny. A swym rozgrzewániem do oliwy może bydź przyrownány. Ale Rumien Rzymski pełny y niepełny. Tákże Rumien Angielski we wtorym stopniu są rozgrzewáiące/ y wysuszáiące. SyrZiel 793.
patrz: ANGIELSKI
– Plastr Anyelski. Ná rány z postrzelenia. SyrZiel 92.
patrz: ANGIELSKI
– Obie rośliny [zamorskie jabłka] maią liście Baniom wodnistym/ które Auguriami [!] zowią/ podobne. SyrZiel 1511.
patrz: ANGURIA
– Przećiwko pikiekielnenu ogniu/ ktory ogniem S. Antoniego zowią: weźmi żiela stuliszu dwie garści [...] SyrZiel 1417.
patrz: ANTONI
– Antidot, to iest lekarstwo przeciw truciznom y zarazom. SyrZiel 399.
patrz: ANTYDOT
– Obrażonym od bestiy jadowitych, so1 ta, oleiek, sok, y Antydot, bywa wielkim ratunkiem, tym rany namazuiąc. SyrZiel 400.
patrz: ANTYDOT
– O Hanyżu/ Rozdział II [...] Anisum. Anisz. Enisz. SyrZiel 403.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Wziąć [...] nasienia Pietruszczanego dwa łoty, polnego hanyżu, hanyżu ogrodnego, Colidoniey po locie. SyrZiel 381.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Hanyż polny/ Rozdział 12. Carum, Carui, & Caros Feldtkimmel. Wisenkimmich. SyrZiel 413.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Drudzy są/ tak tych rzeczy nieznaiomi/ że Kopr Włoski Hanyżem nazywają. SyrZiel 413.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Iako przedtym ten Kminek polny [...] Hanyżem nazywali/ tak y teraz powiętszey części iescze go tym imieniem zowią. SyrZiel 419.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Wziąć [...] násienia tego Kopru cztery łoty, Hányżu, Kopru polnego, Pietruszczánego nasienia, po dwu łotow, Chrzanu cztery łoty, korzenie drobno pokráiawszy z innymi rzeczámi, wlać ná to pułgárncá winá, á kwartę wody wárzyć, do wywrzenia trzeciey części. SyrZiel 385.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Na tych [szypułkachJ kwiatki białe drobne/ iako na Anyżu. SyrZiel 23.
patrz: ANYŻ, ANYŻ, HANYŻ
– Wziąć Włoskiego Kopru nasienia trzy łoty, Kozłkowego, Cykoriey korzenia, po pułtora łota, hanyżku nasienia dwa łoty. SyrZiel 381.
patrz: ANYŻEK, ANYŻEK, HANYŻEK
– Korzenie Kozłkowe/ z nasieniem Kopru włoskiego y Anyżkowego [...] w wodzie warzyć. SyrZiel 52.
patrz: ANYŻKOWY, ANYŻKOWY, HANYŻKOWY
– Nasienie Hanyżowe icst miernie ostrogorzkie. SyrZiel 404.
patrz: ANYŻOWY, ANYŻOWY, HANYŻOWY
– [Alchemicy] wiele obiecuią/ a malo abo nic nie czynią dobrego y skutecznego/ tylko aparencie iakieś/ ktorymi oczy/ y rozumy ludzkie mydlą/ y słowy podaią. SyrZiel 333.
patrz: APARENCJA
– Tak na apertury abo rany y sadzele [...] przykładać ziele. SyrZiel 742.
patrz: APERTORA, APERTURA, APERTURA
– Nieprzystoyną chęć do iedzenia brzemiennym oddala/ á do przystoynych potraw czyni. [Marg.:] Złemu apetytu białogłowskiemu [przeciwdziała kopr włoski]. SyrZiel 392.
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– Nieprzystoyną chęć do iedzenia [brze]miennym oddala [kopr włoski] Apetytu złemu apetytu białogłowskiemu [przeciwdziała]. SyrZiel 392.
patrz: APETYK, APETYT, APETYT
– O Jelenich Opichách/ Rozdział 49. Libanotis Theophrasti. prima & secu[n]da & tertia Hirtzwurtz SyrZiel 165.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Trzeci Opich Jeleni iest czarny/ máiąc korzenie długie/ miąższe y czarne/ a na wierzchu sczeciąsty máiąc okrążek iáko pierwszy/ Liścia drobnieyszego od pierwszego/ wodnemu Opichu bárzo podobnego iednák trochę więtsze niż Pietrusczáne. SyrZiel 165-166.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– TRoiáki Jeleni Opich/ dwoy biały/ to iest mały y wielki. Trzeci czarny [...]. SyrZiel 165.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– NIeprzystoynie Gir z opichem wielkim ábo kobylem mieszáią. SyrZiel 1089.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– POnieważ tę Pietruszkę [...] drudzy Opichem ogrodnym zowią/ z tey przyczyny rozumiem że przystoynie o inych Opichách tu się záraz położy. SyrZiel 1078.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Syriyczyk/ álbo Opich Syriyski/ Rozdział 44. Sison Sinnus Apium Syriacum SyrZiel 150.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Opich/ ktory się tu opisuie iest pospolity/ ktory też opichem błotnym y wodnym zowiemy przeto iż przy wodách y błotách rad roście. SyrZiel 1078.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– POnieważ tę Pietruszkę [...] drudzy Opichem ogrodnym zowią/ z tey przyczyny rozumiem że przystoynie o inych Opichách tu się záraz położy. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Drugi Jáskier iest wielki ábo kosmáty/ ktory leśnym Opichem zowiemy. SyrZiel 874.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Tá wodká z Opichu Mácedońskiego służy kaszlom zimnych fluxow z głowy ná płucá spadáiących. SyrZiel 1084.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pęchyrz mułem piasczystym záćpány Nasienie Jelenich Opichow otwiera/ y wychędaża. SyrZiel 166.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Macedonska Pietruszká/ ktorą Opichem Włoskim/ ábo Greckim zowią/od podobieństwá pietruszki nászey ogrodney. SyrZiel 1083.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Te trzy Opichy Jelenie/ ácz są iednego przyrodzenia/ y iednych skutkow z Rozmarynem Dioscoridowym/ iednák okolicznościámi zwierzchnimi/ są bárzo od siebie rozne/ Liściem/ Kwiátem/ y wzrostem. SyrZiel 167.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Trzeci Opich Jeleni iest czarny/ máiąc korzenie długie/ miąższe y czarne/ a na wierzchu sczeciąsty máiąc okrążek iáko pierwszy/ Liścia drobnieyszego od pierwszego/ wodnemu Opichu bárzo podobnego iednák trochę więtsze niż Pietrusczáne. SyrZiel 165-166.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– W krzyżách y w lędźwiách boleniu/ wziąć ziela Włoskiego Kopru/ Opichu ziela/ po piąciu garści [...]. SyrZiel 391.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– NIeprzystoynie Gir z opichem wielkim ábo kobylem mieszáią. SyrZiel 1089.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Pietruszká álbo Opich Alexándriyski/ drudzy Opichem wielkim/ drudzy Kobelim/ álbo konskim zowią: rożny iest od Opichu Mácedońskiego. SyrZiel 1086.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Wziąć nasieniá Czárnuchy/ korzenia ábo nasienia kobylego Opichu/ ábo wielkiego Opichu [...] po trzy łoty [...]. SyrZiel 459.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Wziąć nasieniá Czárnuchy/ korzenia ábo nasienia kobylego Opichu/ ábo wielkiego Opichu [...] po trzy łoty [...]. SyrZiel 459.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– ZNáyduie się w tych stronách nászych/ podobne ziele/ temu opisaniu [?]/ ktore wielkim Opichem ábo Kobylim zowiemy. SyrZiel 1087.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Opich nász wielki/ ábo Kobyli. [tytuł] SyrZiel 1087.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– ZNáyduie się w tych stronách nászych/ podobne ziele/ temu opisaniu [?]/ ktore wielkim Opichem ábo Kobylim zowiemy. SyrZiel 1087.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Opich/ ktory się tu opisuie iest pospolity/ ktory też opichem błotnym y wodnym zowiemy przeto iż przy wodách y błotách rad roście. SyrZiel 1078.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Opich/ ábo Pietruszká Macdońská. SyrZiel 1083.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Macedonska Pietruszká/ ktorą Opichem Włoskim/ ábo Greckim zowią/od podobieństwá pietruszki nászey ogrodney. SyrZiel 1083.
patrz: APICH, OPICH, OPICH, OPYCH
– Ten Konfekt [...] Apoplexiey/ to iest/ we wszystkim ćiele náruszeniu powietrznem/ bárzo iest vżyteczny. SyrZiel 43.
patrz: APOPLEKSJA
– [Używać leku] zwłasczá do vwárowania Apoplexiey/ to iest/ nagłey śmierći y szláku. SyrZiel 753.
patrz: APOPLEKSJA
– Tego [olejku] mało nie wszyscy nawięcey w Aptekach vżywaią. SyrZiel 13.
patrz: APOTEKA, APTEKA, APTEKA, APTYKA, HAPTEKA, JAPTYKA
– Rozmaitym sposobem bywa czyniony oley z Piołynu, iednak ten nalepszy, ktory umieiętni pracowici Aptekarze zachowuią. SyrZiel 356.
patrz: APOTEKARZ, APTEKARZ, APTEKARZ, APTYKARZ
– Zle niektorzy Aptekarczycy/ za Ben czerwony do lekarstw/ do ktorych Ben wchodzi/ tego ziela [ćwikły] korzeń biorą. SyrZiel 1282.
patrz: APTEKARCZYK
– Swinie wrzody zá vszymá rospądza/ y leczy/ wźiąwszy przechędożonego tego Soku/ Sálmoniáku po funćie Aptekárskim/ Gleyty srebney poł funtá/ Oliwy funt/ gleytę z Oliwą co nalepiey vtrzeć/ á potym znienagłá do zgęsczenia miodowego wárzyć: Potym Sálmoniak miáłko vtárty wsypáć/ y znowu przywárzyć/ Ná ostátku Gáłban w trosze winá rospuczony. To wespoł dobrze vmieszáć/ áż wychłodnieie/ y tym wrzody te plastrowáć. SyrZiel 213.
patrz: APTEKARSKI, APTEKARSKI, APTYKARSKI, HAPTEKARSKI
– To [zioła można używać] bez szkody/ obrazy/ y vprzykrzenia/ zwłaszcza ktorzy się zbytnie brzydzą Aptykarskimi lekarstwy. SyrZiel 173.
patrz: APTEKARSKI, APTEKARSKI, APTYKARSKI, HAPTEKARSKI
– Gmin Aptekarski Lanceolatam zowie [babkę wąskolistną]. SyrZiel 1130.
patrz: APTEKARSKI, APTEKARSKI, APTYKARSKI, HAPTEKARSKI
– To wespoł złożyć y zamieszać/ a według postępku Aptekarskiego maść uczynić. SyrZiel 773.
patrz: APTEKARSKI, APTEKARSKI, APTYKARSKI, HAPTEKARSKI
– Drudzy rozumieią go być Arabskim Dzięgielem: ále y ci brodu własnego chybili. SyrZiel 123.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Wilcze łyko Arábskie trzygránowite/ Rozdział 167. Chamaelea Arabum Tricoccos, Oleastellum, Mezereum Arabum. Seydelbast. SyrZiel 1463.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– KOcánki Arábskie są smáku gorzkiego. SyrZiel 469.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– To ziele/ iż kłosem iest podobne Szyszkowey Láwendzie/ ktorą Arabskiemi Kocánkámi miánuiemy: przeto od niektorych/ etoremi Arábskimi Kocánkaámi iest názywáne. SyrZiel 1456.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Kászel suchy z gorącey przyczyny ták vleczyć może: w ięczmienney wodzie wárzyć Trágágánt y Gumi Arábskie/ Lákrycya figi suche/ á fiiołkowego syropu przylawszy trzecią część/ to pić po ránu y ná noc. SyrZiel 678.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– O Kocánkách Arábskich/ ábo Szyszkowey Láwendzie/ Rozdział 25. Stoechas. Stichas. Stöchaskraut. SyrZiel 468.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– KOcánki Arábskie/ ktore Szyszkowá Láwendá zowiemy/ jest ziele przespolne/ y przywoźne/ Láwendzie bárzo podobne/ dla czego też nazwiská od niey dostáłá drugie[g]o. SyrZiel 469.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Oset Arábski. Rozdział 13. Spina Arabica, & Spina AEgyptia. Frembdiestel/ oder Egiptsch diestel. OSet Arábski ábo Egyptski/ bárzo podobny iest białemu Ostu/ ták że go drudzy zá biały Oset máią/ ále nie bez omyłki/ iáko się wyższey powiedziáło. SyrZiel 668.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Dzięgiel Arabski/ Rozdział 24 Dzięgiel włoski álbo Arábski (bo ták my pospolicie ziołá cudzoziemskie zowiemy włoskiemi). Smyrnium. Petroselinum Cylicium. SyrZiel 99-100.
patrz: ARABSKI, ARABSKI, HARABSKI
– Czwarty Dzięgiel ma korzenie miąższe y długie [...] Ten zowią Archangeliką. SyrZiel 86.
patrz: ARCHANGELIKA, ARCHANGELIKA, ARCHANIELIKA
– Archanielika/ Rozdział 23 Archangelica. Angelica Sca[n]oliaca. SyrZiel 98.
patrz: ARCHANGELIKA, ARCHANGELIKA, ARCHANIELIKA
– Na tym [pręcie krkusa] główki iáko v kárćiochá ośćiste/ obdłużne/ z listkámi nieiákimi wkoło włośistemi/ iako gwiazdá/ ośćistemi tákże v wiérzchu. SyrZiel 1526.
patrz: ARCIOK, KARCIOCH, KARCIOF, KARCIOK, KARCOCH, KARCZOCH, KARCZOCH, KARCZOCHA, KARCZOCHA
– KArczofie ábo Kárćioki ábo Arćioki/ wiele ich y rozmáitych rodzáiow iest: iednák tu o dwu tylko się przypomni o ogrodnych y dźikich ábo płonnych. SyrZiel 668..
patrz: ARCIOK, KARCIOCH, KARCIOF, KARCIOK, KARCOCH, KARCZOCH, KARCZOCH, KARCZOCHA, KARCZOCHA
– Czynią z niego [słonecznika] do stołu smácznieyszą potráwę/ niż kárćioffy y szpáragi [...]. SyrZiel 1527.
patrz: ARCIOK, KARCIOCH, KARCIOF, KARCIOK, KARCOCH, KARCZOCH, KARCZOCH, KARCZOCHA, KARCZOCHA
– Czwarty rodzay Dzięgielu Archangelica/ iakoby Arcydzięgiel/ że iest korzenia większego/ mięższeyszego nad inne Dzięgiele. SyrZiel 98.
patrz: ARCYDZIĘGIEL
– Vczynić worek na wielkość arkusza papieru wszerz y wzdłuż. SyrZiel 797.
patrz: ARKUSZ
– Komuby w trunku był zadany Arsenik/ to iest złotołusk/ krochmal w wodzie warzony [...] vżywać. SyrZiel 959.
patrz: ARSENIK, ARSZENIK, ARSZENIK, ARSZENNIK
– Arszenik swą iadowitością wszystkie ine iady zatłumia. SyrZiel 97.
patrz: ARSENIK, ARSZENIK, ARSZENIK, ARSZENNIK
– Sol. Ta służy Arteryey wątrobney. SyrZiel 148.
patrz: ARTERIA
– Wilgotność y pary z nich melankoliczne ze krwie wyżgłey [...] w sercu y w żyłach żywotny[ch] od serca/ (pulsowemi zowią/ y Arteryami). pochodzących wypędza [wino z melisy]. SyrZiel 691.
patrz: ARTERIA
– Podagrykom. Artetycznym [...] iest znacznym y wielkim lekarstwem [asafetyda]. SyrZiel 193.
patrz: ARTETYCZNY
– PIguły bywaią z tego ziela robione/ ktore Artetyczne bywaią mianowane. SyrZiel 834.
patrz: ARTETYCZNY, ARTETYCZNY, ARTRYTYCZNY
– Tegoż trunku ćwierć łota po kilka używaiąc, bywa pewnym, a doświadczonym ratunkiem Podagrykom, Artetykom, Chyragrykom. SyrZiel 342.
patrz: ARTETYK
– W artretyce, abo w łamaniu członków y stawow [...] używać iey [wódki z kopru] może. SyrZiel 395.
patrz: ARTETYKA, ARTETYKA, ARTRETYKA
– Wino [...] przynosi [...] podagry/ chyragry/ scyatyki/ artetyki, puchliny/ y inych wiele ciężkich chorob. SyrZiel 944.
patrz: ARTETYKA, ARTETYKA, ARTRETYKA
– Artetyce/ to iest/ żyły od serca pochodzące/ ktore pulsowymi zowią/ v pięści nim namazuiąc/ oczerstwia [olejek miarzowy]. SyrZiel 122.
patrz: ARTETYKA, ARTETYKA, ARTRETYKA
– Arteriey/ to iest/ żyły pulsowey otworzoney [...] iest wielkim ratunkiem nim [prochem pępawy] zasypanim (marg.) Artetyce zerwaney. SyrZiel 314.
patrz: ARTETYKA, ARTETYKA, ARTRETYKA
– Artetyce. To iest boleniu w członkach y w stawiech [...] czyni [melisa] ratunek . SyrZiel 690.
patrz: ARTETYKA, ARTETYKA, ARTRETYKA
– Każe [Nicolaus Alexandrinus] wziąć [...] Cynamonu/ Asi/ abo Bełzuinu/ szpiki/ każdego po dwu łotu. SyrZiel 12.
patrz: ASJA
– Trzećia [cebula] którą Włoską zowiemy/ abo łupną/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częśćiach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
patrz: ASKALONICKI
– Czwarta [cebula] Askalonicka/ którą Czechowie bracia naszy/ y my z nimi Oszłochem mianuiemy. SyrZiel 1222.
patrz: ASKALONICKI
– Wziąć [...] Aspalatu/ Ostryżu wonnego/ każdego po piąci funtow. SyrZiel 12.
patrz: ASPALAT
– To też pilnie obaczaiąc [zbierać nasienie]/ żeby Venus na mieyscu sposobnym/ a od Aspektow złych wolna była. SyrZiel 155.
patrz: ASPEKT
– ZBierane bydź ma [ziele rosiczki] [...] gdy słońce w w swym własnym znaku by było/ to iest/ we Lwie/ tego czasu/ gdy by miesiąc czwartacznym Aspektem/ albo promieniem lewym nań poglądał. SyrZiel 330.
patrz: ASPEKT
– Poki młode w głąb nie wyrasta [ziele karczocha]/ sámo ziele wárzą iáko Aszpárak. SyrZiel 669.
patrz: ASZPARAK
– Wziąć [...] czarney gorney siarki/ ktorą Atramentem kruszcowym/ albo kopanym zowią. SyrZiel 1268.
patrz: ATRAMENT
– Zostały po śmierci Autorowey niektore figury opisanych zioł w tych księgach. SyrZiel 1533.
patrz: AUKTOROWY, AUKTORÓW, AUTOROWY, AUTOROWY, AUTORÓW, AUTORÓW
– Z tego opisánia Iozephowego Báárásá/ vczynili szálbierze y mátácze/ po świecie sie tułáiący/ báśni/ przyszywaiąc go do Pokrzyku swego. SyrZiel 336.
patrz: BAARAS
– Baczyć możemy/ że ma coś społeczności [rosiczka] z Cynospástem Eliánusowym/ ábo z Báárásem Zydowskim. SyrZiel 332.
patrz: BAARAS
– Gdy sam szátan spráwić niemoże/ tám oszustá/ álbo bábę posle. SyrZiel 1079.
patrz: BABA
– Wielka [goryczka] list [...] ma podobny Bábczánemu/ ieno więtszy/ y przyrumiániáły. SyrZiel 642.
patrz: BABCZANY
– ZLe rozumieią/ y nie bez nágány/ chocia ludzie uczeni/ ktorzy wodną Bábkę/ Angelskim trankiem zowią/ gdyż w niczym nie są sobie podobne/ á iescze mniey skutkámi. SyrZiel 826.
patrz: BABKA
– Pierwsza Babká wiélka/ ktorą czérwoną zowią. SyrZiel 1129.
patrz: BABKA
– Wziąć [...] Bábki ták wąskiey/ iáko szyrokiey: Piołunu [...] po gárści. SyrZiel 83.
patrz: BABKA
– Trzecia Bábká mnieysza/ ktorą rádniey Ięzyczkámi zowiemy bo ma listki iáko báranie iezyki. SyrZiel 1129.
patrz: BABKA
– Babká wodna [...] Plantago aquatica. Barba Syluana, Plantago Syluestris, Cochlearia palustris. Wasserwegrych. SyrZiel 1133.
patrz: BABKA
– Co sie pisáło o Bábce szerokiey/ to też rozumieć mamy o wąskiey/ ábo o Ięzyczkách. SyrZiel 1133.
patrz: BABKA
– Pierwsza Babká wiélka/ ktorą [babką]czérwoną zowią. SyrZiel 1129.
patrz: BABKA
– Pierwsza [roślina - kokoryczka] iest pospolita [...] Liścia podobnego Babkowemu. SyrZiel 1260.
patrz: BABKOWY
– Ktoby ie [rączki – ziele] przy sobie nosił/ temu nie mogą nic czáry y gusłá Babskie vczynić. SyrZiel 765.
patrz: BABSKI
– KOpáią go [korzeń lakrycji] [...] w ten czás gdy Báby niebieskie záchodzą. SyrZiel 652.
patrz: BABY
– Od rozumu odchodzące y szaleiące/ do pierwszego baczenia y zdrowia przywodzi [sól z pecyny]. SyrZiel 745.
patrz: BACZENIE
– Od rozumu y dobrego baczenia odchodz[ącym]/ dobrze czynić plastr z świeżeg[o] nasienia Hanjżu[!]. SyrZiel 409.
patrz: BACZENIE
– Kto się boi od gádziny obráżenia, ten tylko wárząc Bożedrzewko w oliwie, á tym ciało pomázuiąc, ustrzeże się. SyrZiel 370.
patrz: BAĆ, BAĆ SIĘ, BOIĆ SIĘ, BOJAĆ SIĘ
– Roście też [kocia mięta] [...] na rumách/ y ná mokrádliskách/ przy błotnych y bágiennych trzęsáwicách. SyrZiel 497.
patrz: BAGIENNY
– Wodny także ábo bagienny [szparag] y gorny/ tegoż są przyrodzenia. SyrZiel 1125.
patrz: BAGIENNY
– ROście v nas w Polscze obficie [...] pospolicie przy borách ná bágniskách [rozmaryn czeski]/ y od tych imię v nas wzięło Bagno. SyrZiel 171.
patrz: BAGNISKO
– Zaczynić ią [mąkę] wodą chędogą/ przeźrzoczystą/ nie kálną [...] nie ieziorzystą/ nie bágnistą. SyrZiel 937.
patrz: BAGNISTY
– Rozmaryn plonny álbo dziki/ ktory drudzy zowią Rozmárynem Czeskim. Naszy go zowią Bágnem Swinim/ Czechowie Rozmárynkiem [...] Iest y drugie Bágno Swinie/ bárwy popielátey. SyrZiel 170.
patrz: BAGNO
– Bágnem to ziele zowiemy/ przeto że ná Bágniskách przy Borách roście. SyrZiel 171.
patrz: BAGNO
– Bogi nieśmiertelne czyni y záchowanie [ambrozja]/ iáko pogáńskie y Poetyckie baśni báią. SyrZiel 729.
patrz: BAJAĆ
– Zębow bol vkłáda [...] Toż ziele [krwawnik] z balbą [!] z korzeniem wespoł z winem vtłuc y ciepło ná żuchwy przykładáć toż czyni. SyrZiel 604.
patrz: BALBA, BULBA, BULBA
– Księga lekarzom Aptekarzom Cyrulikom Barbirzom, Rostrucharzom [potrzebna]. SyrZiel s. tyt.
patrz: BALBIERZ, BALWIERZ, BALWIERZ, BALWIRZ, BARBIERZ, BARBIRZ, BARWIERZ, BARWIRZ
– Valeriana Phu maius Baldrian. SyrZiel 48.
patrz: BALDRIAN
– Oleiek bywa od vczonych Cyrulikow z tego ziela czyniony/ ktory Bálsámem dla osobliwości iego miánuią. SyrZiel 25.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Biorą [...] Situ pachnącego/ Bálsámu prawdziwego nasienia [...] po pułłociu. SyrZiel 29.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Gdzieby kto chciał, to lekárstwo ostrzeysze [...] tedy przywziąć żołci kuropátwiey we dwoynasob, y distyllowánego Balsámu, ktory Antybalsamum miánuią. SyrZiel 388.
patrz: BALSAM, BALSAM, BALZAM, BAŁSAM, BAŁZAM
– Bálsámká/ Zydowskie Iágody/ Rozdział 203 [...] Momordica, Viticella, Balsamina, Pomum Ierosolmitanum. SyrZiel 1521-1522.
patrz: BALSAMKA
– [...] wziąć [...] Kosztowego korzenia/ Owocu Bálsámowego, kazdego z osobná po dwu łotow/ Gwozdzikow/ Cynámonu po łocie/ Száfránu trzy ćwierci łotá. SyrZiel 580.
patrz: BALSAMOWY
– Sercá boleści vśmierza Rutá/ wziąwszy iey z pułtrzeci gárści/ łupin ábo skorek z Bań suchjch ze dwánaście łotow. SyrZiel 527.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– Wziąć mąki Ięczmienney/ mięsiwości z kurbásu/ ábo z Bánie po sześci łotow. SyrZiel 973.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– Zamorskie Iábłko/álbo Bániá [...] Colocynthis, Coloquintida, Sycionia, Cucurbita syluestris. SyrZiel 1511-1512.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– ZAmorskie Iábłko dwoie sie znáyduie/ sámiec y sámicá. Obie [!] máią liście Bániom wodnistym/ które Auguriámi [!] zowią/ podobne. SyrZiel 1511.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– Kwiát [kolokwinty] bládo żółty: z niego Bánie bywáią máłe/ okrągłe iáko piły iákie. SyrZiel 1512.
patrz: BANIA, BANIA, BANIJA
– Párę onę ktora się będzie [tworzyć] w onym naczyniu śklánym ná wierzchu ábo w wieku/ w bánieczkę śkláną zbieráć/ y do potrzeby chowáć. SyrZiel 545.
patrz: BANICZKA, BANIECZKA, BANIECZKA
– TEn Slaz [leśny] liścia Bániowemu podobnego tylko mnieyszego y głádszego. SyrZiel 821.
patrz: BANIOWY
– Po pusczániu krwie álbo otwierániu bániek/ gdy go [ziele szczerbak] kto pożywa/ wątrobę barzo posila. SyrZiel 1152.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Leczy [pszonka] ie [oczy]/ ále przycięższym/ bo wyciągnie oko ná wierzch iáko báńkę. SyrZiel 898.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Dzięgielowe pączki [...] nożyczkámi zstrzygnąć [...] w báńkę álbo w Alembik sklány ślepy. SyrZiel 97.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Ruty w śklaną bańkę napełniwszy co naprzednieyszego winá ná nię naláć. SyrZiel 524.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Wziąć [...] Miodu iárego co nachędoższego cztery łoty/ do tego przyłożyć trzy ábo cztery dukaty złotá Węgierzkiego przedniego/ żeby wespoł to wrzáło w naczyniu miedziánym […] To gdy do połowice wywre/ w szkláney báńce chowáć/ bárzo osobliwe mázánie do oczu. SyrZiel 388.
patrz: BANKA, BAŃKA, BAŃKA
– Ná biesiádách y ná bánkieciech ktoby sie opicia vstrzedz chciał/ ten [...] przed iedzeniem wszystkim czerwoną Brzoskiew [...] ma pożywáć. SyrZiel 1113-1114.
patrz: BANKIET
– Owcá ábo báran/ od gádziny gdzieby był obráżon/ tedy cztery łoty z ciepłym winem tego prochu w gębę mu wláć. SyrZiel 459.
patrz: BARAN
– Báránkom młodym tákże do wychowánia snádnego/ naprzod dáią mąkę Ięczmienną wodą ná ciásto záczynioną. SyrZiel 970.
patrz: BARANEK
– Wziąć […] Owczego ábo bárániego łoiu ośm łotow. SyrZiel 292.
patrz: BARANI
– Cąbr ogrodny […] smák wdzięczny/ nie tylko rybom/ ále y mięsu/ zwłaszczá wilgotnemu/ iákowe iest owce/ báránie […] czyni. SyrZiel 506.
patrz: BARANI
– SyrZiel .
patrz: BARANI
– Oczom czerwonym płynącym bywa osobliwy[m] rátunkiem/ popioł z owczey ábo báránkowey nie płokáney wełny/ z wodką Kopru Włoskiego. SyrZiel 393.
patrz: BARANKOWY, BARANKÓW
– Obráżony[m] od Bárázá wężá/ Ceraste[s] Łácinnicy/ y Grekowie zowią/ to iest wężá iádowitego/ ktory ma ná głowie rożki/ daiąc go [aminku] puł łotá z Mirrhą/ a z winem pić/ bywá lekárstwem. SyrZiel 447.
patrz: BARASZ, BARAŚ, BARAZ, BARAŻ, BARAŻ
– Od Wężá ktory zowiemy Báraż/ á ten ma rożki ná głowie Tákże od ziemnych Iászczurek/ ktore gwiazdzistemi zowią/ vsczknione/ leczy [sezam]/ nárány vtłukszy przykłádaiąc. SyrZiel 1015.
patrz: BARASZ, BARAŚ, BARAZ, BARAŻ, BARAŻ
– Plastr temuż boleiącemu żołądkowi służący/ po námázániu pomienionym/ wziąć Piołynu świeżego ze dwá łoty vtłuc go miáłko/ Ptaszey zobi/ ktorę Ligustrum zowią Łácinnicy / kwiecia ośm łotow/ woski iárzęcego cztery łoty/ oliwy ile potrzebá/ wosk z oliwą spuścić: potym do tego prochy wsypáć/ pilnie vmieszáć/ á ná bárchánie ábo irsze rozmázawszy/ ná żołądek przykłádáć. SyrZiel 339.
patrz: BARCHAN, BARCHAN, BARCHON, BARCHOŃ
– Podágrze knodowátey y gruczołowátey/ tákże iest rátunkiem/ w occie Gáłban rospuszczony/ ták żeby sie mogł plastrowáć ná skorze álbo Bárchanie/ y przykłádáć. SyrZiel 213-214.
patrz: BARCHAN, BARCHAN, BARCHON, BARCHOŃ
– Rhabarbarum częścią żółte będące/ częścią żołtogorące/ y bárwy wewnatrz cielistey od Rheupontiku bárzo bládożołtego iest rożne. SyrZiel 642.
patrz: BARDZO
– Pániom brzemiennym/ ten cukier na Włoskim Koprze bárzo służy. Abowiem Płod w żywocie ich oczerstwia y posila. SyrZiel 392.
patrz: BARDZO, BARZO, BARZO
– Pęcek z iabłek Cytrynowych, zlekka przetłuczonych, kwiatow Miodunkowych, ábo wołowego Języka, kwiecia Gwoździkow polnych, káźdego po łocie. To wszystko co nadrobniey posiekać, w worek płotná wietchego wsypać, y do báryły, ktoraby czternaście, ábo piętnaście gárcy winá w się wzięłá, we śrzodku zawiesić. SyrZiel 354.
patrz: BAREŁA, BARYŁA, BARYŁA
– To [określone ilości krwawnika suszonego, nasienia szczawikowego, róży czerwonej, babki, leśnych orzechów laskowych, nasienia kurzej stopy, koriandru i innych składników] z heblowánymi trzaskámi lesczynowymi/ ábo z bukowego drzewá/ do pięć gárncowey báryłeczki wsypáć. SyrZiel 607.
patrz: BAREŁECZKA, BARYŁECZKA, BARYŁECZKA
– Ośm gárści Zánklu z liściem y z korzeniem/ bukwice żołtey álbo białey/ [...]/ Przetárzniku/ Złomignatu/ po cztyry gárści. To drobno posiekawszy z Lesczynowymi trzasczkámi/ nabiiáią sześćgárncową fáskę/ álbo báryłkę. SyrZiel 250-251.
patrz: BAREŁKA, BARYŁKA, BARYŁKA
– To wszytko [określone ilości listków senesowych, piołynu włoskiego, włosków Panny Marii, izopu suchego, imbiru białego, ziela tatarskiego, nasienia kopru włoskiego, gębki modrzewiowej] [...] włożyć w ośm gárncową Báryłkę álbo w dziewięć gárncową. SyrZiel 175.
patrz: BAREŁKA, BARYŁKA, BARYŁKA
– Wszystko [określone ilości korzenia dzięgielu, nasienia pietruszki, lebiody cerwonej, dyptanu kreteńskiego, dzięcieliny, cynamonu, szpiki indyjskiej] wespoł pomieszawszy z heblowánymi trzasczkámi Lesczyny/ [...] w báryłkę siedmi gárncową wsypáć. SyrZiel 96.
patrz: BAREŁKA, BARYŁKA, BARYŁKA
– Bolączki [...] z niebespiecznego mieyscá/ ná bespiecznieysze przeciąga [sok loczydła]/ iáko z twarzy ná plecá/ albo na barki. SyrZiel 186.
patrz: BARK
– BErnádynek/ ktory Cardobenedictum z Lácińskiego/ drudzy Ostem Włoskim/ ini Tureckim czubkiem zowią: Ziele iest ościstokolące wszystko. SyrZiel 562.
patrz: BARNADYNEK, BARNARDYNEK, BERNADYNEK, BERNARDYNEK, BERNARDYNEK
– Weźmi […] Iáskołczego ziela álbo Celidoniey/ Bárnádynku […] po gárści. SyrZiel 69.
patrz: BARNADYNEK, BARNARDYNEK, BERNADYNEK, BERNARDYNEK, BERNARDYNEK
– Weźmi […] Pietrásznikiu korzenia/ ziela Bárnádynkowego/ ábo Kárdusowego. SyrZiel 298.
patrz: BARNADYNKOWY, BERNADYNKOWY, BERNADYNKOWY
– Iescze gorzey/ co go [wodny barszcz] z naszym Polskim/ albo z Ruskim Barsczem mieszaią/ y za iedno być rozumieią. SyrZiel 177.
patrz: BARSZCZ
– SMaczna y wdzięczna iest polewka Barscz/ iako go v nas abo w Rusi/ y w Litwie czynią. SyrZiel 673.
patrz: BARSZCZ
– ROzdzieniec abo włoski barsz[cz] ma liście labrowate. SyrZiel 672.
patrz: BARSZCZ
– Iescze gorzey/ co go [wodny barszcz] z naszym Polskim/ albo z Ruskim Barsczem mieszaią/ y za iedno być rozumieią. SyrZiel 177.
patrz: BARSZCZ
– MIStrzownik albo Miarz ma liście podobne naszemu/ albo wodnemu Barsczu. SyrZiel 113.
patrz: BARSZCZ
– Z tych [kwiatków] po okwitnieniu nasienie cienkie/ iako Barszczowe/ pachniące/ ieno drobnieysze. SyrZiel 85.
patrz: BARSZCZOWY
– Przy wierzchu gałązek miewa knafliczkow popielatey barwy. SyrZiel 367.
patrz: BARWA
– Barwiczkom do gładzenia twarzy bywa przymieszany [olej fengrekowy]. SyrZiel 1020.
patrz: BARWICZKA
– BArwinek/ rosczki/ álbo witeczki swe po ziemi rościeła. SyrZiel 318.
patrz: BARWINEK
– Barwinek/ Rozdział 94. Chlematis I. Clematis Daphnoidis. Vinca per vinca. SyrZiel 318.
patrz: BARWINEK
– Boleści zębow vskramia liście Barwinkowe/ żucháiąc y ná nie przykłádáiąc. SyrZiel 319.
patrz: BARWINKOWY
– Naprzednieyszy [amoniak] y nalepszy bárwisty/ świátły y przeźrocżysty/ niemáiąc w sobie żadnego plugástwá. SyrZiel 216.
patrz: BARWISTY
– Nasienie przyrodzone mnoży [coriandrum]/ piiąc go z iuchą Rozynkową w winie słodkim wárzonych [...] ábo z Básztártem po ćwierci łotá. SyrZiel 453.
patrz: BASTARD, BASTER, BASTERT, BASZTARD, BASZTARD, BASZTARD, BASZTARDO, BASZTARDO, BASZTARDO, BASZTART
– Mężscyznę [!]/ do Małżeńskiey spráwy [...] pobudza [...] po łyszce go [konfektu] z Muszkátelą/ álbo z winem słodkim/ z Bástertem ná raz vżywáiąc. SyrZiel 159.
patrz: BASTARD, BASTER, BASTERT, BASZTARD, BASZTARD, BASZTARD, BASZTARDO, BASZTARDO, BASZTARDO, BASZTART
– Oni [winni szynkarze] [...] dobre [wina] psuią y káżą/ zlewáiąc winá podłe z dobremi [...] zás ie [wina] leczą [...] ná lagry Muszkátelowe/ Máłmázyowe/ Bástertowe/ Kánárowe/ y innych win dobrych/ leiąc. SyrZiel 219.
patrz: BASTERTOWY
– Wziąć [...] ziarnek z drzewká Báwełny łot. SyrZiel 978.
patrz: BAWEŁNA
– Pręt ná łokieć wzwysz obli/ prosty/ rumiány/ á zleká kosmáty/ máło nie od śrzodku do wierzchu włosokłosowaty. kwiatki iako báwełná miękie/ iásnorusáwe. SyrZiel 1129.
patrz: BAWEŁNA
– BAwełny więcey do szat y vbiorow/ tákże do płocien czynienia z niey vżywamy/ niżli do lekárstw. SyrZiel 733.
patrz: BAWEŁNA
– [Wziąć] Slazu liścia/ Báwełny z iąderkámi iey/ po gárści. SyrZiel 971.
patrz: BAWEŁNA
– Gdy się sam otworzy [owoc bawełny]/ Báwełnę bieluchną z siebie wydáie. SyrZiel 732.
patrz: BAWEŁNA
– Bawełłne drzewo, Rozdźiał 52. SyrZiel 732-733.
patrz: BAWEŁNY
– DRzewko Báwełłne/ iest chrośćisty krzaczek/ nie wielki/ gáłąskowáty. SyrZiel 732.
patrz: BAWEŁNY
– Iest insze ziele v Galena pod tym imieniem Cynocrambe/ ktorym te Bazankę/ iakby psią kapustą zowiemy. SyrZiel 1533.
patrz: BAZANKA, BAZANKA, BAŻANKA
– DWie są Bazance/ iako y dwa Sczery/ na karcie 857 samiec y samica. SyrZiel 1352.
patrz: BAZANKA, BAZANKA, BAŻANKA
– Wodka z Bazanowca do tych wszytkich pomienionych niedostatkow [krwotoków, biegunki] służy. SyrZiel 1259.
patrz: BAZANOWIEC, BAZANOWIEC, BAŻANOWIEC
– Weźmi [...] liścia z drzewa Pigwowego / Bazanowcu po pułtory garści. SyrZiel 270.
patrz: BAZANOWIEC, BAZANOWIEC, BAŻANOWIEC
– Kwiczoły/ Iemieluchy/ Przepiorki/ Grzywacze/ Bázanty/ Wroble/ Prosá bárzo rády vżywáią/ y od niego tyią. SyrZiel 1006.
patrz: BAZANT, BAŻAN, BAŻANT, BAŻANT
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. Pierwszą/ ktorą zowiemy wielką dla wielkiego y szyrokiego liścia [...] Kwiátu białego/ kłosowátego/ nasienia czarnego. Ziele wszystko pachniące iako Cytryna/ y przeto ią też Bazyliyką Cytrową abo Cytrynową zowią. SyrZiel 478.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Iacobus Holerius vczony lekarz Páryski pisze [...] o iedny[m] Włochu/ w ktoreg[o] mozgu zálągnął się chrobak z vstáwiczneg[o] woniánia Bázyleyki. SyrZiel 481.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. SyrZiel 478.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Vdáią niektorzy Bázyliykę/ gdzieby miedzy dwiemá kámieńmi byłá tárta/ á w nowy gárniec włożona/ y przez kilá dni ná słońce iárkie wystáwiona/ żeby się on gárniec dobrze rozgrzewał/ po kilku dni/ żeby się mieli Niedźwiadkowie zálągnąć [...] Ale Galenus pisze/ że to báśni. SyrZiel 481.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Pisze Theophrástus [...] że się podczás Bázyliyká przemienia w Mácierząduszkę. SyrZiel 482.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– PLiniusz/ krowią Firletkę czyni podobną w skutkách Básiliyce ogrodney. SyrZiel 1301.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Z suchą Bázyleyką bywa wino przypráwione. SyrZiel 482.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Drudzy ine ziele polne pachniące/ y kosmáte/ á kształt nieiákokolwiek do Bázyleyki [podobne] máiące bydź chcą/ ále y to źle/ ábowiem y to kwiatki miewa: A Bázylia polna [iesli ma bydź wiara Pliniusowi miana] kwiátu nie niesie. SyrZiel 520.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. Pierwszą/ ktorą zowiemy wielką dla wielkiego y szyrokiego liścia [...] Kwiátu białego/ kłosowátego/ nasienia czarnego. Ziele wszystko pachniące iako Cytryna/ y przeto ią też Bazyliyką Cytrową abo Cytrynową zowią. SyrZiel 478.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– Tá [zębrzyca] Korzeń ma wielki y soku pełny: Odnożek rzadkich/ ále mocnych y cienkich/ á w środku maiąc sparę [...] iako w Kozłku/ álbo w korzeniu Mydelnice: ktorą też Bázyliyką polną nazywamy. SyrZiel 146.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– MYlą się sprosnie/ ktorzy Ocymum Dioskorydowe/ ktore my Bázyliyką zowiemy/ Tatárką mieć chcą/ te wszystkie skutki ktore są Bázyliyce własne/ nie vważnie przypisuią. SyrZiel 1005.
patrz: BAZYLEJKA, BAZYLIJKA, BAZYLIJKA
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. [...] Trzecia/ namnieysza/ listeczkow drobnych y wąskich/ zapáchu Gwoździkowego y bárzo przyiemnego/ ine swą przyiemnością przechodząca. SyrZiel 478.
patrz: BAZYLIA
– Bázylia polna/ Rozdział 45. Acinus. Aconos. Ocimastrum. Epimetron. SyrZiel 519.
patrz: BAZYLIA
– Ci ktorzy Clymenum/ Mydelnicę naszę/ abo płonną Bázylią/ Saponariam łacinnicy zową/ chcę mieć/ nagorzey rozumieią. SyrZiel 1272.
patrz: BAZYLIA
– FIrletkę wodną drudzy wodną Básilią zowią/ dla podobienstwá liścia/ które zsobą máią: ieno to mnieysze/ á przy wierzchu karbowáné. SyrZiel 1301-1302.
patrz: BAZYLIA
– BArzo się mylą/ ktorzy Firletki/ álbo polną Bazylią mienią być Trędownikiem. SyrZiel 1411.
patrz: BAZYLIA
– Firletká krowia/ którą drudzy Basilią płonną zowią/ ma liście do Basiliey ogrodney podobne/ żyłowate/ soku pełné/ a trochę kosmáté. SyrZiel 1301.
patrz: BAZYLIA
– Drudzy ine ziele polne pachniące/ y kosmáte/ á kształt nieiákokolwiek do Bázyleyki [podobne] máiące bydź chcą/ ále y to źle/ ábowiem y to kwiatki miewa: A Bázylia polna (iesli ma bydź wiara Pliniusowi miana) kwiátu nie niesie. SyrZiel 520.
patrz: BAZYLIA
– Firletká krowia/ którą drudzy Basilią płonną zowią/ ma liście do Basiliey ogrodney podobne/ żyłowate/ soku pełné/ a trochę kosmáté. SyrZiel 1301.
patrz: BAZYLIA
– Wziąć [...] Wrotycze/ Bázyliey płonney/ álbo Midolnice[!] po pułtoru gárści. SyrZiel 291.
patrz: BAZYLIA
– Liście [szczyru] [...] iásnozielone/ Bázyliykowemu liściu podobne. SyrZiel 857.
patrz: BAZYLIJKOWY
– Nasienia drobnego/ okrągłego á żołtego [jest firletka]/ Bázyliykowemu podobne/ tylko mnieysze. SyrZiel 576.
patrz: BAZYLIJKOWY
– W tey wodzie iąderká pigwowe/ ábo nasienie Bázyliykowe moczyć. SyrZiel 1123.
patrz: BAZYLIJKOWY
– Wziąć korzenia Kozłkowego y z nacią ze dwie gárści/ Podrożnikowego ziela y z kwiecim/ Bázyliki/ Bárwinku/ Ruty ogrodney/Kopru Włoskiego zielonego/ Ośrzodki chlebá rżánego chędogiego po garści. SyrZiel 53.
patrz: BAZYLIKA
– Jest y czwarta Bázyliká kędzierzáwa/ cudzoziemska/ liścia niemáłego/ modráwego/ ábo pobłękitniáłego/ około kárbowánego. SyrZiel 479.
patrz: BAZYLIKA
– Do tego [opatrunku] przydáć máści/ ktorą Básiliką zowią. SyrZiel 194.
patrz: BAZYLIKA
– Białegłowy ktore ciężko dziatki rodzą/ czásu prácowánia się nimi/ korzeń Bázylikowy z piorem iáskołcem dáć im w ręku trzymáć: ták bez bolu ciężkiego porodzi. SyrZiel 480.
patrz: BAZYLIKOWY
– Liście [głowienki] Bázyliowemu podobne/ ieno ostrzeysze y kosmátsze zupełney zieloności. SyrZiel 262.
patrz: BAZYLIOWY
– Bol w głowie z zimney przyczyny vśmierza: Wziąwszy [...] nasienia Bázyliowego/ Gwoździkow kramnych po poł szkrupułá. SyrZiel 452.
patrz: BAZYLIOWY
– Ten ktoryby wszystek był Rutą ogárniony ábo obwiązány/ może do zámordowánia bázyliszká/ bespiecznie przystápić [!]. SyrZiel 541.
patrz: BAZYLISZEK
– Albowiem ostrość/ y iádowitość tego [soku loczydła] Twarz zápuchłą czyni. Záczym bembele y krosty. SyrZiel 185.
patrz: BĄBEL, BĄBEL, BĄBEŁ, BĄBOL, BEBEL, BĘBEL
– Weźmi Ammoniaku / Bdelium/ fig suchych mięśistych po dwu łotu. SyrZiel 220.
patrz: BDELIUM
– Wziąć Gáłbanu z pięć łotow/ Ammoniaku/ Bdelium po cztery łoty/ Vliczniku/ ktory Propolis Łácinnicy zowią/ łotow pięć/ Terpentyny sześć/ Wosku dwá łoty/ Gáłban y Ammoniak w winie rospuściwszy/ á Bdelium miáłko vtłukszy/ Wespoł pomieszać. SyrZiel 213.
patrz: BDELIUM
– Strutym iádowitymi bdłámi/ liście rozetrzeć/ á ze trzemi grány/ ábo ziárny/ sáletry dáć pić/ wywodzi ią. SyrZiel 690.
patrz: BDŁA
– Strutym Grzybámi ábo bdłámi iádowitymi/ korzenie Liliowe y z kwieciem iego pić dobrze. SyrZiel 578.
patrz: BDŁA
– Prochu tego/ ktory y do kołaczkow czynienia przychodzi/ zowią go Aptekárze species Diacymini ćwierć łotá z przednie dobrym winem/ ábo z máłmázyą ciepło pić dobrze/ tym ktorzy się skázili grzybámi/ ábo bedłámi struli. SyrZiel 435.
patrz: BDŁA
– O Modrzewowym drzewie/ we Wtorey Części Zielniká/ o drzewách pisząc będzie się mowiło: Tu tylko o Gębce iego/ ktora dwoiáka iest/ sámicá y sámiec/ á tá iest bdłá ná Modrzewowym drzewie rosnąca [...] SyrZiel 637.
patrz: BDŁA
– JElenia Bedłká/ ábo Gębká/ nie iest ziele ále Bdłá/ pełná wilgotności mleczney tákże się trzesie iáko Gálretá[!] iáka. SyrZiel 911.
patrz: BDŁA
– Lekarstwo temu złemu. Mleko obficie pic. Też Tych rátunkow vżywáć [...] ktore bdłam y grzybom iádowitym służą. SyrZiel 1396.
patrz: BDŁA
– Duszeniu y dawieniu z Bedł iádowitych/ iest lekárstwem/ z octem álbo iákimkolwiek sposobem pożywana [rzodkiew]. SyrZiel 1047.
patrz: BDŁA
– Rozeznánie dobrych bdłow. SyrZiel 1394 (marg.).
patrz: BDŁA
– Kwitnący Poley gdyby go bydło iádło/ beczenie w nim wzbudza. [marg.] Bydło beczące czyni. SyrZiel 477.
patrz: BECZĄCY
– Kwitnący Poley gdyby go bydło iádło/ beczenie w nim wzbudza. SyrZiel 477.
patrz: BECZENIE
– iáko beczká SyrZiel 434.
patrz: BECZKA
– beczołeczki SyrZiel 411.
patrz: BECZOŁECZKA, BECZUŁECZKA, BECZUŁECZKA
– beczołeczce SyrZiel 451.
patrz: BECZOŁECZKA, BECZUŁECZKA, BECZUŁECZKA
– beczołki SyrZiel 1359.
patrz: BECZOŁKA, BECZUŁKA, BECZUŁKA
– becżołki SyrZiel 95.
patrz: BECZOŁKA, BECZUŁKA, BECZUŁKA
– BEdł y Grzybów/ iedne przychodzą do stołowego vżywánia/ drugie nie: które przy żelezie rdzáwym/ ábo przy rudách rosną/ ná gnoiách/ przy iámách iádowitych bestiy/ przy drzewách iadowitych/ iáko są Prochowki/ Muchorówki/ Jelenia bedłká/ Wężówki y innych wiele: których gdyby kto pożywał/ nagle vmrzeć musi. SyrZiel 1393.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– Bedłkámi Jádowitymi strutym iest lekárstwem [piołun]/ piiąc go z octem á z ciepłą wodą. [Dios] dla womitow. SyrZiel 341.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– JElenia gębká/ ábo Jayká Jelenie/ są Bedłki w ziemi się rodzące/ które Dioszkorid korzonkámi okrągłemi miánuie [...] SyrZiel 1235.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– JElenia Bedłká/ ábo Gębká/ nie iest ziele ále Bdłá/ pełná wilgotności mleczney tákże się trzesie iáko Gálretá[!] iáka. SyrZiel 911.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– W stárym korzeniu więtsze/ w młodym mniejsze/ miękkości gębczástej/ álbo Jeleniej bedłki/ środek máiąc miedzy twárdym á miękkim [...]. SyrZiel 177.
patrz: BEDŁKA, BEDŁKA, BETKA, BETŁKA
– Wężowniku dostatek mamy/ ktory tákże iáko y Been/ serdecznym lekárstwom należy. SyrZiel 1282.
patrz: BEEN, BEN, BEN
– Do lekarstw serdecznych/ miásto oboygá Ben/ to iest Kuczmerki Ormieńskiey/ ábo pachniącey/ może korzenia tego bespiecznie bráć/ y dáleko lepiey y bespieczniey/ niźli fałszowánego Ben. SyrZiel 268.
patrz: BEEN, BEN, BEN
– Zle niektorzy Aptekárczycy / zá Ben czerwony do lekarstw/ do ktorych Ben wchodzi/ tego ziela [ćwikły] korzeń biorą. SyrZiel 1282.
patrz: BEEN, BEN, BEN
– [Ci, którzy łowią ryby na wędkę] biorą nasienia Kopru ogrodnego dwá łoty/ Słoniowych bobkow puł łotá/ nasienia Belu noweg[o] ćwierć łotá [na przynętę]. SyrZiel 424.
patrz: BEL
– SyrZiel 1316.
patrz: BELICA, BYLICA, BYLICA
– SyrZiel 374.
patrz: BELICA, BYLICA, BYLICA
– SyrZiel 211.
patrz: BELICOWY, BYLICOWY, BYLICOWY
– Psinki ogrodne wysokie [...] Tessakiem zowiemy/ Włoszy Belladonna. SyrZiel 1372.
patrz: BELLADONA
– Ránom ciętym/ kłotym/ y tłuczonym/ trunek barzo osobliwy wziąwszy […] liścia Belsynowego/ liścia gáiowey miedunki/ álbo Wężownikowego […] po pułgárści. SyrZiel 298.
patrz: BELSYNOWY, BELZYNOWY, BELZYNOWY
– Zápaleniu mácice […] oleyku z Belzynowego owocu/ oleyku Bielunowego po części zmieszáć. SyrZiel 1147.
patrz: BELSYNOWY, BELZYNOWY, BELZYNOWY
– Każe [Nicolaus Alexandrinus] wziąć […] Cynámonu/ Asi/ ábo Bełzuinu/ Szpiki/ káżdego po dwu łotu. SyrZiel 12.
patrz: BELZOIN, BELZOIN, BEŁZUIN
– Y Asá ábo Czártowe łáyno y Belzoim [!] z Indiey záwsze obficie w te násze strony przywożą [kupcy]. SyrZiel 191.
patrz: BELZOIN, BELZOIN, BEŁZUIN
– Złego rozsądku y omylnego są mniemánia/ ktorzy Benedikt owieiczkámi/ á owieczki Benediktem sądzą. SyrZiel 272.
patrz: BENEDYKT, BENEDYKTA
– Kuklik ábo Benedykt [...] Cariophylata. Sanamunda garyophillata. & Auantia, Auartia, Herba Benedicta, Getia. SyrZiel 266.
patrz: BENEDYKT, BENEDYKTA
– Głowy boleniu/ Apoplexiey/ y Sláku Pádáiącey chorobie/ Także z zimnych wilgotności flagmistych z konfektem hiera: álbo z Benediktą laxátywą daiąc przed przyściem ktorreykolwiek z tych chorob/ dla uwárowánia/ álbo po ominieniu iey. SyrZiel 207.
patrz: BENEDYKT, BENEDYKTA
– Wziąć [...] z Benediktu ábo Skukliku wodki/ syropu Fiołkowego po dwu łyżek. SyrZiel 1152.
patrz: BENEDYKT, BENEDYKTA
– Niektorzy korzenie Benediktowe ochędożywszy suszą. SyrZiel 270.
patrz: BENEDYKTOWY
– BER/ tákże iáko y Proso/ od Theofrástá iest miedzy zbożá poczytány/ w trzecim mieyscu. SyrZiel 1009.
patrz: BER
– BER Indiyski błękitney álbo modrey bárwy/ korzonki puscza według wzrostu swego nie wielkie. SyrZiel 1014.
patrz: BER
– Druga [kostrzewa] ktorą dzikim Brem názywamy/ źdźbłá ciénszego. SyrZiel 1013.
patrz: BER
– Ber modry Indiyski/ Rozdziáł 35. Panicum caerulum Indicum. SyrZiel 1014.
patrz: BER
– Niektorzy Myszy Ber chcą mieć/ Manną ábo trawą Mánny/ Ale omylnie. SyrZiel 814.
patrz: BER
– PRoso álbo Ber Indiyski/ niedawnemi czásy z Hiszpániey w te strony iest przyniesione. SyrZiel 1011.
patrz: BER
– O Bru y kászywie iego Roździał 33. Panicum, Panica, Elymus Helymus, Melyne, [et] Melinu Mel Frugum. SyrZiel 1009.
patrz: BER
– Y zwierzchu do zágrzewánia części oziębionych/ przystoynieysze Proso/ y lepsze niżli Ber. SyrZiel 1009.
patrz: BER
– Bez ogrodny sośiki z korzeniá zielone wypuscza. SyrZiel 1504-1505.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná/ ále o tey zosobná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– CHebd iest rodzáiu Bzowego/ zowią go drudzy Bzem niskim/ y nie między drzéwká/ ále między ziolá iest poczytány. SyrZiel 1508.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Iágody ták Bzu iáko y Chebdowe/ włosy czarne fárbuią nácieráiąc ie. SyrZiel 1506.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: BES, BEZ, BEZ
– Vsczknionym y vkąszonym od psá wściekłego. Tákże od Páiąká/ Zaby ziemney y párchowátey/ Nietoperzá/ od Pczoł/ Syrszeni/ od Os/ Mrowek Gąsienic/ y od inych bestiy iádowitych/ iest rátunkiem [miarz]. SyrZiel 116.
patrz: BESTIA
– Iádowitemu vkąszeniu/ bądź od człowieká/ bądź od bestyey/ tákże z winem go pić dobrze. SyrZiel 36.
patrz: BESTIA
– BEzkwiát ziółko niewielkie: [...] Bez kwiátu y nasienia. SyrZiel 1285.
patrz: BEZKWIAT
– Co baczemy w Dyptanie/ w Podbiale wysokim [...] w Bezkwiátu. SyrZiel 1288.
patrz: BEZKWIAT
– Bębelom w zádnicy/ máść kosztowna y doświádczona: Wziąć ziela y z korzeniem tych kámykow łotow ośm... SyrZiel 737.
patrz: BĘBELE
– Bębele pęcherzowáte w stolcu leczy/ sok prochem Hormodáktylowym/ ábo z Páluchowym plastrowány. SyrZiel 293.
patrz: BĘBELE
– Mák száry/ Grekowie Pithite zowią/ iákoby bębniásty/ bo ma głowki iáko bębenki. SyrZiel 1359.
patrz: BĘBNIASTY
– Puchlinie wietrzney y bębniástey/ z ciáłá do pozbyciá trudney/ pożywáć go dobrze. SyrZiel 465.
patrz: BĘBNIASTY
– Iest tedy szałwia ziołko krzakámi rosnące. [...] Liściá długiego/ ostrego/ miąsszego/ chropowátego/ białásego. SyrZiel 483.
patrz: BIAŁASY
– Iedno [ziarno kukurydzy] bywa żołte drugie ruse/ ábo rumiáne/ trzecie biáłáse. SyrZiel 961.
patrz: BIAŁASY
– Sámiec [bazanki] wypuszcza ieden pręt ná dwie piędzi/ miękki/ biáłásy. Liście podobne do sczéru/ biáłáse náprzemiány. SyrZiel 1532.
patrz: BIAŁASY
– Białáwiec/ ábo Srebrnik włoski. Rozdz. 92. Leucas, Leuce [et] Leucea, Mesoleucon, Argentina, Mompeliaca. Welsch Sylberkraut/ oder Silberkraut von Mompelier. SyrZiel 315.
patrz: BIAŁAWIEC
– Białáwcem podobáło się go nam miánowáć/ od białości lsnącego listu. SyrZiel 316.
patrz: BIAŁAWIEC
– Białáwiec/ ktory Srebrnikiem zowiemy włoskim. Zowiemy go y ziebrem/ ábo białym ziebrem Także Sczyrzycą. SyrZiel 315.
patrz: BIAŁAWIEC
– Cyprys ziele ogrodne, rozkrzewia się w drzewko, od ktorego pniaczká, wiele y gęsto pochodzi odnożek prosto wzgorę. Ná tych listeczkow biáłáwych, ábo iasnopopielatych y drobno kędzierzáwych máło nie iáko ná Aegiptckim Piołynie. SyrZiel 372-373.
patrz: BIAŁAWY
– Srzedni Kozłek Liście ma [...] gdy doyzrzeie białáwe/ álbo popieláte/ iáko Srzebnik. SyrZiel 50.
patrz: BIAŁAWY
– Tá [skorzonera] liścia biáłáwégo/ ábo z bládá zielonégo/ długiégo/ miązszego y konczystego. SyrZiel 1240.
patrz: BIAŁAWY
– Kwiátu biáłáwego/ w szupinkách swych kolących tchwiącego [jest szanta biała]. SyrZiel 685.
patrz: BIAŁAWY
– SyrZiel 443.
patrz: BIAŁE
– Wziąć Papawy [...] przydáć [...] Białkow od świeżych iáiec dwá vmieszać co napilniey/ żeby sie białki inkorporowały dobrze. SyrZiel 1156.
patrz: BIAŁEK, BIAŁKO
– Lecz nászym winnym szynkarzom tey proby nie potrzebá: bo oni tysiąc przypraw z piekłá podánych máią/ ktoremi nie zepsowáne [wina] napráwuią/ ále dobre psuią [...] Ktore ták pomordowáwszy nielutościwie/ zaś ie leczą/ y pochlebstwem smáruią/ cukruiąc w rzeczy/ rozynkuiąc ipsymuiąc/ háłunuiąc/ białkuiąc/ siarkuiąc/ plastruiąc. SyrZiel 1219.
patrz: BIAŁKOWAĆ
– Bluscz biały lepszy y pożytecznieyszy iest śledzienie chorey/ żelázem goracym rospárzoney. SyrZiel 889.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Drudzy ten miod tym sposobem czynią. Biorą korzenia suszonego Kopru Wloskiego łotow dwánaście/ nasienia tegoż łotow ośm/ korzenia białego Biedrzeńcu/ Pieprzu czarnego y białego po dwa łoty... SyrZiel 395.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– TEgo ziela iest kilkána scie rodzáiow/ z których tylko przednieysze położymy. Począwszy od tego/ który Lamikámieniem białym zowiemy. My sierotkámi/ ábo Máiowym trankiem miánuiemy. SyrZiel 1275.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– ROzmáity rodzay fásiolow/ álbo Bobu Tureckiego znáyduiemy/ bárwámi rozlicznemi od siebie rożne: iedne są białe/ drugie czarne/ trzecie czerwoné/ czwarté pstre y srokáté/ á iákoby pisáné: dlaczego Warro zwał ie żáłobnym pismem. SyrZiel 1034.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Te drugie Rumienki/ [rumienek] biały y żołty za[ś] potężniey wywodzą [kamień z pęcherza i z nerek]. SyrZiel 793.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Proch známienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć [...] Kwiátu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela ... SyrZiel 52.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Dziewánná [...] Wtóra Sámicá/ pierwszey podobna / tylko listu obdłużnieyszego / bielszego. SyrZiel 1419.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Ręce hrube/ czarne/ twárde/ czyni miękkie/ białe/ y cudne/ często ie myć pszenicznymi otrębámi z ciepłey wody. SyrZiel 933.
patrz: BIAŁŁY, BIAŁY, BIAŁY, BIEŁY
– Káżdy [liść] porozdzierány ná dziesięć części spoionych/ biało skropiony. SyrZiel 627.
patrz: BIAŁO
– Liścia podobnego innym Ptászym Oczkom/ abo zielu Czosnaczkowemu od spodku biało bláde iáko w Srebrniku/ siwowełnistego [jest ozanka]. SyrZiel 571.
patrz: BIAŁOBLADY
– Na wierzchu [u angielskiego tranku] kwiát biáłoblády/ we śrzodku głowczásty/ iáko v Wołowego oká. SyrZiel 825.
patrz: BIAŁOBLADY
– Kwiecie [ślazu jest] woniey przyiemney y porney/ ku Cytrynowemu podobney/ białobronatne/ iáko w prostym Slazu być baczemy. SyrZiel 106.
patrz: BIAŁOBRUNATNY
– Kwiatu chochołowátego mienionego/ biało bronatnego [jest ziele rączki]. SyrZiel 764.
patrz: BIAŁOBRUNATNY
– Kwiateczkow drobnych biało brónátnych/ á w śrzodku żołtáwe [jest świetlik]. SyrZiel 1334.
patrz: BIAŁOBRUNATNY
– [U żywiczki] w wiérzchu różdżek kwiateczki biało cielistey bárwy. SyrZiel 1317.
patrz: BIAŁOCIELISTY
– Sámicá [trojajestu] rozmáicie fárbistego/ [kwiatu] bronatnozielona/ białoczerwona/ á od spodku száráwa. SyrZiel 761.
patrz: BIAŁOCZERWONY
– Tákże kile y wrzodom fráncowátym/ ná członkách/ białogłowskich wstydliwych iest niewymownym lekárstwem [kmin]. SyrZiel 418.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Oleiek [z żebrzycy]. Ten Wątrobney mocy/ w brániu y w przyciągániu pokármu do siebie. Także Zołądkowi sámemu. Nerwom/ ábo suchym żyłom. Iądrom Białogłowskim y zwiąskom ich. [...] Sol. Tá Słuzy Arteryey wątrobney: [...] Iądrom Białogłowskim. SyrZiel 148.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Oleiek. Ten użyteczny iest żyłom, w ciele białogłowskim, ktore z płuc do piersi pochodzą, y do mácice. SyrZiel 365.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Też do wzbudzenia kwiatow białogłowskich/ wodká doświadczona y bárzo użyteczna. SyrZiel 720.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Nieprzystoyną chęć do iedzenia brzemiennym oddala/ á do przystoynych potraw czyni. [Marg.:] Złemu apetytu białogłowskiemu [przeciwdziała kopr włoski]. SyrZiel 392.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Mácicę záplugáwioną/ y boleiącą wychędaża y leczy/ czopek z Kosacowego korzenia vczyniwszy/ w otwor łona białogłowskiego włożyć. SyrZiel 8.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Miesiączne czyszczenie białogłowskie záwściągnione wzbudza y wywodzi, kwintę miáłko utártego Piołynu z winem piiąc. SyrZiel 342.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Mleko w piersiách białogłowskich zákámiáłe y w bryły zrosłe rosprowadza [okład z anyżu]. SyrZiel 410.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Tákże Rány y dziury w króku [!] z zápsowánia z fránce/ przerzeczony Sok z Zánklu ziela goi: ták płci męskiey/ iáko Białogłowskiey/ nim wymywáiąc: ábo fláytuszki w nim maczáiąc/ á kłádąc. SyrZiel 249.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Czyścienie miesiączne białogłowskie nád przyrodzenie zátrzymáne, wzbudza Piołyn z miodem utárty, ná prog łoná náciepley przykłádáiąc. SyrZiel 341.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Viola Matronalis. Frawen Violen. Winter Violen. Welch Violen. ROzne ma názwiská to ziele/ ták w ięzyku Łácińskim iáko y w nászym. Zowią ie zime skopki ábo Fijołki zime/ Fijołki białogłowskie. SyrZiel 756.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– SLaz ogrodny/ y iákoby w drzewo vrosły/ pięcioraki. Z tych niektoré zowiemy białogłowską Rożą/ czarną Rożą/ á tá troiáka: Pierwsza czerwonego kwiátu/ ábo ciemnorumianego nie pełnego. SyrZiel 1099.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Liście z látorostkámi swymi wárzone w winie/ á w trunku używáne/ miesięczną chorobę białogłowską/ wzbudza. SyrZiel 483.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Zápsowánie otworu łona białogłowskiego goi, częstokroć toż czyniąc. SyrZiel 371.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Nasienie tego ziela dziateczkom w powiciu tym sposobem iáko Cytwarowe nasienie pić z mlekiem białogłowskim/ ábo z krowim daway/ bo tákże z nich czyrw morząc wywodzi. SyrZiel 287.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Spuchnienie piersi białogłowskich leczy, nasienie tego Kopru, z Márzymiętką á z wieprzowym sádłem utłukszy przykłádáć. SyrZiel 390.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Ná członkách wstydliwych/ ták mężczyńskich/ iáko y białogłowskich/ złe wrzody iádowite/ y te ktore kiłámi zowią goi [wódka]. SyrZiel 606.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Wziąć dwie gárści bylice/ soli/ Szałwiry/ po garści: to wespoł warz w wodzie/ tydzień przed zwykły[m] przyszcie[m] miesięcznej choroby/ nogi po koláná w niey ciepło párząc/ ráno y ná noc/ przez cáły tydzień. Tak się zástánowione białogłowskie kwiaty wzbudza. SyrZiel 723.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Trzebulá płonna potężnieyszych iest skutkow. Przeto Kwiátom zástánowionym białogłowskim w winie ią wárząc á piiąc/ iest osobliwym lekárstwem wzbudzáiąc ie y wywodząc. Przeciwko morowemu iádu/ y inszym zárázom/ iest lekárstwem. SyrZiel 1197.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– Miesięczną chorobę białogłowską/ nád przyrodzenie záwściągnioną/ wzbudza/ y potężnie wywodzi/ z winem go vżywaiąc [korzeń fiołkowy]. SyrZiel 7.
patrz: BIAŁOGŁOWSKI
– BIała Szántá wypuscza kilká prątkow łokietnych z korzenia [...] czworogránowitych/ biało kosmátych. SyrZiel 685.
patrz: BIAŁOKOSMATY
– Wewnątrz pełne drżenia białego/ zwierzchu zlekká białokosmátego [są rózgi sadźca]. SyrZiel 281.
patrz: BIAŁOKOSMATY
– To ziołko [sadliczka] wszytko biało kosmate y wełniste. SyrZiel 557.
patrz: BIAŁOKOSMATY
– Przydáć [do soku ruty] miodu iárzącego dwá łoty/ cukru białolodowátego miáłko vtłuczonego łot. SyrZiel 524.
patrz: BIAŁOLODOWATY
– Około prątkow swych gęsto obrosłe/ białopopieláte/ á kosmáte/ ábo wełniste [są liście iwy]. SyrZiel 832.
patrz: BIAŁOPOPIELATY
– Ziołko niskié [psia łoboda]/ listeczkow obszernych białopopielátych/ á iákoby Srebrnym prochem potrząśnionych migocąc sie/ ábo mąką. SyrZiel 1106.
patrz: BIAŁOPOPIELATY
– Liście [ostropestu] [...] po wierzchu biáło pstre/ iákoby mlekiem skropione. SyrZiel 676.
patrz: BIAŁOPSTRY
– Liście [języczków siwych] [...] po części biało rumiáne. SyrZiel 1300.
patrz: BIAŁORUMIANY, BIAŁORUMIANY, BIAŁORUMIONY
– Z tego zboża [owsa] potráwy [...] bárzo zdrowe/ posilne: cerę piękną/ białorumienną/ ábo własnie cielistą dáiące. SyrZiel 988.
patrz: BIAŁORUMIENNY
– Trzecia Siwioznká [...] do pierwszey podobna/ ácz niektore gáłązki iey bywáią ku ziemi nákłonione: wszystká białosiwa/ w wierzchu głowki niemáłe z żołtego kwiátu: y zátym ią żołta Siwioznka miánuią. SyrZiel 703.
patrz: BIAŁOSIWY
– [Hyzop ma] liście po wierzchu zielone/ á od spodku ták białe/ że z śniegiem/ swą białością zrowna. SyrZiel 467.
patrz: BIAŁOŚĆ
– Mirha ziele od korzenia rumienne ku wierzchu żołtawe, twárde białowełniste, ábo kosmáte, wdziecznie y mocno pachniące. SyrZiel 361.
patrz: BIAŁOWEŁNISTY
– Pęgi krwáwe/ z osieczenia rozgámi/ ábo biczem/ rospądza y goi [maść z kopru]. SyrZiel 424.
patrz: BICZ
– Biedrzeniec/ Rospikámień/ Rozdział 18. Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell. BIedrzeniec własny iest troiáki. Wielki/ Máły álbo sámicá. Trzeci namnieyszy kryspowaty/ álbo kędzierzáwy. SyrZiel 62.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Syrop z Biedrzeńcá. Bywa też Syrop wyciągniony z biedrzeńcu korzeniá suchego/ tym sposobem/ iáko sie powiedziáło o czynieniu Syropu z Cynámonu. SyrZiel 73.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Wodká z Biedrzeńcu. SyrZiel 71.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Drudzy ten miod tym sposobem czynią. Biorą korzenia suszonego Kopru Wloskiego łotow dwánaście/ nasienia tegoż łotow ośm/ korzenia białego Biedrzeńcu/ Pieprzu czarnego y białego po dwa łoty... SyrZiel 395.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Biedrzeniec mnieyszy pospolity/ Rozdział 19. Pimpinella secunda. Pimpinel: minor. Pimpinel: foena. Tragoselinum secundum, vel minus. Pampinnulla vera. Klein Bibenell. Klein Bockspeterlein. Oder. Kleiner/steinpeterlein. Oder. [...] BIedrzeniec nász pospolity/ ktory mnieyszym/ álbo sámicą/ względem pierwszego zowiemy... SyrZiel 75-76.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Biedrzeniec Czarny/ Rozdział 20. Bibenalla nigra. et Pimpinella hirsuta. Schwartz Bibenell. BIedrzeniec czarny/ korzeniá iest mocnego/ ná pálec wzmiąsz/ zwierzchu czarnego/ we wnątrz białego ... SyrZiel 78.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Są ktorzy ten Koziorożnik twierdzą być Biedrzeńcem. Drudzy Rospikámieniem/ ktory Łácinnicy Saxifragiam Hircinam zowią. Drudzy omylnym Dyptanem. Ale ci wszyscy w swym mniemániu się mylą. SyrZiel 1346.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Proch známienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć [...] Kwiátu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela ... SyrZiel 52.
patrz: BIEDRZENIEC, BIEDRZENIEC, BIEDRZYNIEC
– Tá [zębrzyca] Korzeń ma wielki/ y soku pełny [...] Zápachu Biedrzeńcowego/ mocno pachniącego y przenikáiącego. SyrZiel 146.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Alchimistowie dystylluią z Biedrzeńcowego korzeniá [...] Oleiek. SyrZiel 74.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Korzenie Biedrzencowe ma być kopáne dniá dwunastego/ trzynastego/ y czternastego/ w Księżycu Lipcu. SyrZiel 63.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Wziąć [...] Nasienia Biedrzeńcowego/ Anyżowego/ po połtorá łotá... SyrZiel 69.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Wziąć liścia Biedrzeńcowego dwie gárści/ Prosiáney włoci ktorą też Trankiem zowią/ Zánklu po gárści: to posiekawszy/ w kotle vkropu wrżcego wárzyć/ przez godzin cztery/ á teg[o] ná czczo y ná noc/ po piąci álbo sześci łyżek ránnemu káżdy dzień ciepło dawáć. SyrZiel 69.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– Błonce/ ktora wnętrzności wszystkie okrywa/ Peritoneum zowią/ [...] iest użyteczny [olej] biedrzeńcowy. SyrZiel 75.
patrz: BIEDRZEŃCOWY
– W Litwie wespoł kwaszą ią [ćwikłę] z rzepą/ z czosnkiem/ z cebulą/ z kápustą/ y z Bielámi/ warstwámi prześciełáią/ y zowią to kwászeniną. SyrZiel 1120.
patrz: BIEL
– Do tego przydáią Merkuryuszu [...] y Bielu Ołowiánego/ álbo Bláywasu/ po dwu łotách. SyrZiel 233.
patrz: BIEL
– Truciznom wszelákim, w trunku ábo w potráwách zádánym, ábo [...] z ołowney bieli, Arseniku [...] uczynionym, służy. SyrZiel 396.
patrz: BIEL
– Przeciw truciznie Mákowego soku, ktory Opium álbo Meconium zowią, piołyn z stárym winem pić dobrze. Biel ołowną, ktorą Blaywáysem drudzy zowią, ktoby wypił Piołyn z miodem przez kilká dni pić dawać. SyrZiel 343.
patrz: BIEL
– W pospolitym używániu té są/ Grzyby/ Kozakowie/ Biele/ Rydze. SyrZiel 1394.
patrz: BIEL
– Vtłukszy korzeń/ [...] co namieley [...] / ná słońcu vsuszyć/ przydáwszy trzecią część Ceruzy/ to iest Bláiwáysu ábo bieli ołowiáney. SyrZiel 627.
patrz: BIEL
– Wziąwszy tego ziela soku/ Bleyweisu/ ábo ołowiáney bieli [...] tym nácieráć. SyrZiel 454.
patrz: BIEL
– Szumieniu [...] w uszu [...] sok Ruciány z świeżem másłem/ ábo z tłustością ze szpyrek wieprzowych/ ábo z bielu y tłustości mięsá wieprzoweg[o] wyskwárzona pomieszány [...] odpędza. SyrZiel 525.
patrz: BIEL
– Z tego [kwiecia bielunu ogrodnego] potym bywáią obłe kieliszki/ ábo strączki/ któré tákże nie iákie podobieństwo z Bielunem białym máią. SyrZiel 1365.
patrz: BIELAN, BIELON, BIELUN, BIELUN
– Spánie przywodzi [...] Rumien wziąwszy go ze dwie garsci [...] Makowek/ Grzybieniá/ liściá Bielanu białego [...] po poł gárści. SyrZiel 796.
patrz: BIELAN, BIELON, BIELUN, BIELUN
– KAżdego Bielunu nasienie y korzeń/ dla zbytniey swy wrodzoney zimności/ barzo iest iádowite. SyrZiel 1366.
patrz: BIELAN, BIELON, BIELUN, BIELUN
– Bielun/ Száley/ Lulek/ Rozdziáł 85. Hyosciamus, Apollinaris herba, Symphoniaca. SyrZiel 1364.
patrz: BIELAN, BIELON, BIELUN, BIELUN
– Bielun ogrodny [...] Kwiátu bládobiałego: białému Bielunowi we wszystkim podobnego. SyrZiel 1365.
patrz: BIELAN, BIELON, BIELUN, BIELUN
– Ma być zbieráne [jabłko zamorskie] gdy poczyna zwiérzchu bieleć/ ábo żołcieć. SyrZiel 1512.
patrz: BIELEĆ
– Które [liście kaptura] niźli sie rozwinie statecznie/ łsnąc sie bieleie/ iako Alábáster. SyrZiel 1455.
patrz: BIELEĆ
– Włosy białymgłowom wyciera/ y Bieli [sok centurii]/ pocieráiąc nim. SyrZiel 660.
patrz: BIELIĆ
– Nie trzebá nad to rumienidłá y bielidłá lepszego [nad wódkę melonową] SyrZiel 1185.
patrz: BIELIDŁO
– Bielidło czynią z korzenia [żmijowca] ná twarz. SyrZiel 627.
patrz: BIELIDŁO
– Moszná abo iądra mezkie spuchłe leczy puchline z nich wyciągaiąc korzeń złotogłowu z liściem Bielinowym warząc. SyrZiel 583.
patrz: BIELINOWY
– Oleiek z nasienia czárnuchy tych sposobem może bydź czyniony/ iáko z Sesámowego nasienia/ ábo z Bielinnowego. SyrZiel 462.
patrz: BIELINOWY
– Oczom zászłym błonką/ álbo wrzedzienicom ná bielmie oká/ y ná zrzenicy zásiádłem/ wielkim iest lekárstwem [kozłek]. SyrZiel 55.
patrz: BIELMO
– Oczom płynącym. Páwłoką subtelnie zászłym. zaćmieniu. Ropistym oczom. Krwią zászłym. Bielmu świeźemu. - [lekarstwo]. SyrZiel 379.
patrz: BIELMO
– Bielmo z oczu ściera proch korzenia Fiołkowego miáłko vtárty. SyrZiel 8.
patrz: BIELMO
– Krosty ábo wrzedzieniczki ná bielmie oká, ábo ná źrzenicy, bez wszelákiego niebespieczeństwa ściera [sól]. SyrZiel 400.
patrz: BIELMO
– Bielmok ábo Pałecznik/ bielmo z oczu [...] spędza. Stąd też y v nas Polakow Bielmokiem názwány. SyrZiel 881.
patrz: BIELMOK
– O Pałeczniku/ ábo Bielmoku. Rozdział 138 [...] Argemonium, Argemone, Argemonia, Concordia, Concordalis, Libernica herba [et] pergalium. SyrZiel 880-881.
patrz: BIELMOK
– Z tych [kwiatów fiołka miesięcznego] okrągłe strączki/ ze trzech łupin złożone bieluchnych przeźrzoczystych. SyrZiel 1454.
patrz: BIELUCHNY
– Gdy się otworzy [owoc bawełny]/ Báwełnę bieluchną z siebie wydáie. SyrZiel 732.
patrz: BIELUCHNY
– Biorę wszystko Bielunowe ziele/ poki zielone z liściem/ z kłączem/ z nasieniem. SyrZiel 1366.
patrz: BIELUNOWY, BIEŁONOWY, BIEŁUNOWY, BIEŁUNOWY
– KOpytnik [...] ma [...] kwiát bronatnyt Bielunowemu pąpiu kształtem podobny. SyrZiel 44.
patrz: BIELUNOWY, BIEŁONOWY, BIEŁUNOWY, BIEŁUNOWY
– Oleyku z Belzynowego owocu (oleyku Bielunowego po części zmieszáć. SyrZiel 1147.
patrz: BIELUNOWY, BIEŁONOWY, BIEŁUNOWY, BIEŁUNOWY
– NIe tylko do picia przychodzi piwo/ ále y do inákszego vżywánia/ iáko do biermusek ábo grámátek z chlebem á z másłem/ ábo z oliwą/ z cukrem/ bądź z miodem czynionych/ ktore ták chorym iáko zdrowym/ są przynależącym y zdrowym pokarmem. SyrZiel 948.
patrz: BIERMUSZKA
– Toż czynić może z winem á z cukrem/ ábo w piwie wárzyć másłá/ á soli przydawszy/ á kto chce mieć smáczniey/ polnego Kminu trochę/ będzie grámatká/ ábo biermuszká smáczna/ y użyteczna potráwá/ ták zdrowym iáko y chorym. SyrZiel 922.
patrz: BIERMUSZKA
– Wiele ich/ ktorzy się w tym Kminie kocháią/ y w częstym go vżywániu miewáią/ iedni z potráwámi/ drudzy z biermuszkámi/ y z inymi polewkámi/ tákże z mięsem. SyrZiel 431.
patrz: BIERMUSZKA
– Piwo Pszeniczne przystoynie vczynione/ męże gnuśne do Wenusá wzbudzáią. Obfitość przyrodzonego nasienia dáią/ záczy[.] potężnieysze do skutku małżeńskiego czynią/ y w siodło ie sadzáią polewkami/ Biermuszkámi/ Pánátámi dáiąc go vżywáć. SyrZiel 948.
patrz: BIERMUSZKA
– Ná biesiádách y ná bánkieciech ktoby sie opicia vstrzedz chciáł/ ten [...] przed iedzeniem wszystkim czerwoną Brzoskiew [...] ma pożywáć... SyrZiel 1113.
patrz: BIESIADA, BIESIADA, BIESIEDA
– [...] kości przełomione żeby były vstánowione/ y w łubki przystoynie wpráwione/ y bindámi/ áni zbytnie tęgo/ áni słábo vwiązáne. SyrZiel 258-259.
patrz: BINDA, BIŃDA
– ZIele Grot/ ábo Włocznia/ ktore Kiwiorem/ y Bindásámi drudzy zowią/ podobne iest listem [..] Lukowi. SyrZiel 817.
patrz: BINDAS
– Toż mázánie służy Biedrom boleiącym/ álbo Scyátyce. SyrZiel 218.
patrz: BIODRA, BIODRO
– Piekáią z nim [anyżem] chleb żołnirski/ ktory Biscoctem, to iest dwákroć pieczonym zowią. SyrZiel 404.
patrz: BISKOKT, BISKOKT, BISZKOKT
– Czásu iednego po znáczney bitwie woienney/ ná poboisku przez kilká dni ciáłá leżały. SyrZiel 707.
patrz: BITWA
– Zmázy/ y Bláchy pstre po ciele wyciera [aminek]. SyrZiel 447.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Pstrociny y bláchy białe po ciele/ y ine szkárádności/ tymże sposobem z miodem wyciera/ nácieráiąc nią [maść z kąkolnicy]. SyrZiel 463.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Rykle/ albo Rytle/ to iest czerwone bláchy po ciele máłym dziatko[m] wywodzi ná wierzch [maść z pietruszki]. SyrZiel 1071.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Plámy y bláchy sprosne po ciele/ spądza y ściera [pięciornik]. SyrZiel 300.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Kłádą żyto między dwie obszerne blásze miąsze y gorące/ y ták z niego wyprásuią oley. SyrZiel 919.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Potym [zioła] miedzy dwie blásze żelázne/ á na pálec wzmiąsz [...] kładą. SyrZiel 122.
patrz: BLACH, BLACH, BLACHA, BLACHA, BŁACHA
– Mylą się ktorzy rozumieią y twierdzą Wilup Dzięcielnice bydź osobliwym zielem. Tákże ci ktorzy go kwiátem Dzięcieliny vdáią/ á kwiátem zielonym bydź go mienią/ gdyż áni korzenia żadnego niema skądby wyrastał áni kwiátu zielonego/ ieno niekiedy biały/ niekiedy bládo bronatny/ ábo blado pobronatniáły. SyrZiel 505.
patrz: BLADO
– Naprzod zielone [liście łobody]/ potym bládożołcieie/ á ku stárości czerwienieie/ podczas też żółcieie. SyrZiel 1105.
patrz: BLADO
– Bielun ogrodny [...] Kwiátu bládobiałego: białému Bielunowi we wszystkim podobnego. SyrZiel 1365.
patrz: BLADOBIAŁY
– Przy wiérzchu kwiatki [ruty] brunatne/ niekiedy bládobiałe/ drobne. SyrZiel 1431.
patrz: BLADOBIAŁY
– [W roślinie kleśniec] Z tey [pochwy] iákoby żądło cieniuchna látorośla wychodzi bládobiała. SyrZiel 653 [635].
patrz: BLADOBIAŁY
– Kwiátem podobne iest [czartowe ziele albo komonica] do polney Dryakwie: w okrążku głowátym gęstym bládo błękitny/ podczás y białáwy/ á ile sámicá. SyrZiel 883.
patrz: BLADOBŁĘKITNY
– [Driakiew polna] Kwiátu pełnego/ bladobłękitnego abo ráczey modráwego. SyrZiel 1263.
patrz: BLADOBŁĘKITNY
– Ná wierzchu byla káżdego zosobná osobne głowki obdłużne bodłáwe/ z ktorych kwiateczki niewielkie wykwituią/ pomáłu ieden zá drugim wychadzáiąc/ niekiedy białe niekiedy bládo błękitne. SyrZiel 665.
patrz: BLADOBŁĘKITNY
– LAwendá Podobna iest Spikánárdzie [...] máiąc kwiateczki bládo błękitne. SyrZiel 41.
patrz: BLADOBŁĘKITNY
– Kwiátu bládo bronatnego/ kształt Fiiołkow białych/ ktore Firletką zowiemy/ maiącego [jest wyżlin]. SyrZiel 594.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Áni korzenia żadnego niema skądby wyrastał [wilup]/ áni kwiátu zielonego / ieno niekiedy biały/ niekiedy bládo bronatny/ ábobládo pobronatniáły. SyrZiel 505.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Kwiátki bládobronatne/ iáko ná Grochu/ ieno mnieysze [u wyki]. SyrZiel 767.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Kwiátbládobronatny ábo modry/ y cienki/ mszysty [u dziewięćsiłu]. SyrZiel 661.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Które [kokornaki] są kwiátu bládo brunatnego/ sámcámi miánuią; które białego/ sámicámi. SyrZiel 1435.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– V sámcá cielisto rumiány/ ábo bladobrunatny/ v sámice biały [kwiat wężownika]. SyrZiel 1254.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Ná wierzchu klącza zosobná/ po dwu [...] kwiatków pálczástych/ ábo główczástych/ mszystych/ á blado brunatnych ẃydáie [sierpik]. SyrZiel 1253.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– Kwiát po wszystkiey bylinie gromatkámi/ áż do wierzchu przy liściu wynika bládo brunátny/ niekiedy biáłáwy [opis poleju]. SyrZiel 476.
patrz: BLADOBRONATNY, BLADOBRUNATNY, BLADOBRUNATNY
– W wierzchu okołki z kwieciem bládo cielistym [u ziela żebrzycy]. SyrZiel 146.
patrz: BLADOCIELISTY
– BIała Szántá wypuscza kilká prątkow łokietnych z korzeniá/ podczás dłuższych/ czworogránowitych/ biało kosmátych. Liścia tákże bládokosmátego/ miąższego. SyrZiel 685.
patrz: BLADOKOSMATY
– Ogrodna [czarnucha] iest prącikow drobnych/ łokietnych: Listeczkow mnieyszych niż v ziela Przymiotowego/ ieno rozdzielnieysze y drobnieysze. Kwiátu ná wierzchu rozdżek bládomodrego/ ná kształt gwiazdy/ ktory gdy opádnie/ głowki wydáie nie wielkie/ obdłużne/ o kilku wierzchách spiczástych. SyrZiel 457.
patrz: BLADOMODRY
– Bárziey ci [mylą się]/ ktorzy Koniczynę wysoką ná łąkách rosnącą bládomodrym/ ábo y białym kwiátem głowczásto kwitnącą/ tą [komonicą] bydź twierdzą. SyrZiel 518.
patrz: BLADOMODRY
– Drugi Omylnik Iáłowy/ rozny od tego/ kwiátu bládo modrego/ ná kształt ziemnego Blusczá. SyrZiel 48.
patrz: BLADOMODRY
– Kwiátu kłosowátego/ ku wierchu zieleniáwy/ ábo bládomodry [jest cąbr] . SyrZiel 506.
patrz: BLADOMODRY
– Tá Bukiew Turecka ma przodek/ która bládopopielatey iest bárwy/ krucha/ tłusta y oleiowáta. SyrZiel 1482.
patrz: BLADOPOPIELATY
– To [ziele kozia reż] kwiatu bládorumiánáwego/ ono [ziele czarnokwit] czarnego/ dla ktorego Czárnokwitem iest názwáne. SyrZiel 751.
patrz: BLADORUMIANAWY
– Drugi Máczek polny [...] Kwiátu Pomoráńczowego ábo bládorumiánego á łsnącego. SyrZiel 877.
patrz: BLADORUMIANY
– To ziele [kozia reż] przy końcu Czerwcá w wierzchu kłącza swego/ rostáczuie ogániste okołki z gęstych stopek/ ná ktorych naprzod głowki strysiáste/ iáko głowki Lniáne/ ktore gdy się otworzą/ kwiatki bládo rumiáne bárzo gęsto wypusczáią/ niemal iáko Krwáwnik sámiec. SyrZiel 749.
patrz: BLADORUMIANY
– TO ziołko Konitrud ma rozgi ná piądź/ podczás ná pułtory wzwysz/ czworogánowite: liście Izopowemu podobne/ ieno trochę szersze y dłuższe/ zárowno parą po rozdżce pochodzące: miedzy ktorymi wynikáią bládo rumiáne/ ábo cielistey bárwy kwiatki. SyrZiel 467.
patrz: BLADORUMIANY
– Wielki [kozłek]/ ktory drudzy zowią Nardusem leśnym/ máiąc liście máło niepodobne Łániey broni: Prętá głádkiego/ ná łokieć zwysz/ álbo wyższe[g]o: we wnątrz czczego/ lekkiego/ miękkiego á bládo rumiennego: ná wierzchu okołek tákieyże bárwy. SyrZiel 49.
patrz: BLADORUMIENNY
– Korzenia niemáłego/ długiego/ knodowátego/ ná vkoś w ziemię pochodzącego. álbo poprzec przy samym wierzchu ziemię zmarszczonego kosmátego/ á bez zápachu/ ná wyskoczkách rozdzielone/ bládo rumienne/ smáku cierpkiego y ściągáiącego álbo stwirdzaiącego [kosaciec płonny]. SyrZiel 16.
patrz: BLADORUMIENNY
– Druga [rukiew] ma korzeń iescze cieńszy od pierwszey/ długi y biały. Liścia dobrze szerszego/ bládoszarego/ bárzo podobnego liściu polney Rukwy/ álbo Gorczycy płonney. SyrZiel 126.
patrz: BLADOSZARY
– [Piołyn] Bládość sprosną y trawienie wszystkiego ciała, iákimkolwiek sposobem używány spądza [...]. SyrZiel 348.
patrz: BLADOŚĆ, BLADOŚĆ, BLIADOŚĆ
– [Korzeń mistrzownika jest] Zwierzchu czarny/ álbo ciemno popieláty: we wnątrz bládo zielonáwy [...]. SyrZiel 114.
patrz: BLADOZIELONAWY
– Trzebulá [..] Liścia pietrusczánégo [...] podczás bládozielonáwé podczás żółtáwe/ niekiedy też rumienáwe. SyrZiel 1193-1194.
patrz: BLADOZIELONAWY
– Druga [ciemierzyca czarna] [...] Kwiátu piérwszey podobnemu/ bládo zielonáwéy bárwy/ z piąci listków złożonego. SyrZiel 1468.
patrz: BLADOZIELONAWY
– Pierwsze [ziele wrotycz włoska], korzenia iest zdrewniáłego, z wielą odnożek cieńszych. Z tego rozgi ábo kłącze wyrasta proste, bládozielone, łokietne [...]. SyrZiel 375.
patrz: BLADOZIELONY
– Bládym tákże/ z przerzeczoney przyczyny/ ábo bládozielonym [pomaga anyż]. SyrZiel 405.
patrz: BLADOZIELONY
– Wszystko ziołko [boży byt] biáłáwe/ ábo bladozielone. SyrZiel 729.
patrz: BLADOZIELONY
– [Dzięgiel arabski ma] Korzeń tákże pachniący/ ostropieprzny vstá rospaláiący/ y sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniáły/ we wnątrz biáłáwy/ niekiedy bládożołtáwy. SyrZiel 99.
patrz: BLADOŻÓŁTAWY
– Pierwszy [biedrzeniec] ma korzeń długi/ głádki/ ná kształt Pietruszki ogrodney/ ná pálec wzmiąsz/ zwierzchu popieláty/ we wnątrz bládożołtáwy [...]. SyrZiel 62.
patrz: BLADOŻÓŁTAWY
– [Bernardynek] Ná wierzchu rozg swych głowki obdłużne niesie ościstokolące/ zewsząd listeczkámi ogárnione: z ktorych kwiát bládożołty wykwita/ á ten potym w wełnianki się przemienia: násienie w tychże głowkách z bladá białe/ ábo bládożołtáwe/ w wełniankách leżące. SyrZiel 563.
patrz: BLADOŻÓŁTAWY
– Drugie [łyszczaki] też kwitną biało/ bládo żółto/ modro/ nakrápiáno. SyrZiel 255.
patrz: BLADOŻÓŁTO
– Białobládo/ á ile mnieyszy [wilk zielny] kwitnie: więtszy bládo żołto kosmato. SyrZiel 1232.
patrz: BLADOŻÓŁTO
– Zieloność swoię w bládożołtość odmieniaią [jabłka zamorskie - dojrzewając]. SyrZiel 1514.
patrz: BLADOŻÓŁTOŚĆ
– Rhabarbarum częścią żółte będące/ częścią żołtogorące/ y bárwy wewnatrz cielistey od Rheupontiku bárzo bládożołtego iest rożne. SyrZiel 642.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– [Bernardynek] Ná wierzchu rozg swych głowki obdłużne niesie ościstokolące/ zewsząd listeczkámi ogárnione: z ktorych kwiát bládożołty wykwita/ á ten potym w wełnianki się przemienia: násienie w tyche głowkách z bladá białe/ ábo bládożołtáwe/ w wełniankách leżące. SyrZiel 563.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– Ná wierzchu tych [rózg kuklika] kwiatki bládożołte/ z piąci listeczkow złożone/ mnieysze niżli [!] ogrodnych Gwoździkow kwiát. SyrZiel 267.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– [Ziele miłosna jest] Kwiecia w wierzchu swych rosczek bládożołtego/ mszystego/ iáki ná drzewie oliwnym bywa [...]. SyrZiel 592.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– Ten [kobyli kopr] się troiáki náyduie: Pierwszy korzenia prostego/ długiego y rownego/ zwierzchu popielátego/ wewnątrz bladożołtego [...]. SyrZiel 397.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– Kwiátu bládożołtego/ mszystego [są języczki siwe 3.]. SyrZiel 1300.
patrz: BLADOŻÓŁTY
– Wino Ozánkowe [...] Bládey twarzy/ piękny rumieniec y cerę dáie. SyrZiel 574.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Bládym Cerę cudną y rumienną czyni [korzeń tataraku]. SyrZiel 21.
patrz: BLADY
– KOrzeń Kopru gornego/ ábo skálnego/ iest długi/ y ná wiele odnożek rozdzielony/ z żołtá blády, miękki [...]. SyrZiel 401.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Bládym tákże/ z przerzeczoney przyczyny/ ábo bládozielonym [pomaga anyż]. SyrZiel 405.
patrz: BLADY
– Osmy rodzay [fiołków] są Podlasczki bez zapáchu: y tym tylko á barwą bledszą/ od piérwszych są rożne. SyrZiel 1447.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Kwiátu z żołtábládego [jest czarnogłów]. SyrZiel 138.
patrz: BLADY, BLADY, BLIADY
– Plány ábo y liszáie ná twarzy łupiące czerwone goi/ y spędza/ wziąwszy tego ziela [kolendry] soku/ Bleyweisu/ ábo ołowiáney bieli/ srebrney gleyty/ octu winnego/ á Rożánego oleiu: z tego wszystkiego máść vczyniwszy/ tym nácieráć. SyrZiel 454.
patrz: BLAJWAJS, BLAJWAS, BLEJWAS, BLEJWAS, BLEJWEJS
– Ktoby ztruty był [...] Bielą ołowiáną/ ábo Bleywaysem/ sokiem suchy[m] mákowym/ ábo opium [...] tenże proch z Ruty ábo sok z winem pity/ iest lekárstwem. SyrZiel 531.
patrz: BLAJWAJS, BLAJWAS, BLEJWAS, BLEJWAS, BLEJWEJS
– Biel ołowną/ ktorą Bláywáysem drudzy zowią/ ktoby wypił/ Piołyn z miodem przez kilká dni pić dáwáć. SyrZiel 343.
patrz: BLAJWAJS, BLAJWAS, BLEJWAS, BLEJWAS, BLEJWEJS
– Bielidło czynią z korzenia ná twarz/ vtłukszy korzeń [...] przydawszy trzecią część Ceruzy/ to iest Bláiwáysu ábo bieli ołowiáney... SyrZiel 627.
patrz: BLAJWAJS, BLAJWAS, BLEJWAS, BLEJWAS, BLEJWEJS
– Rozumieią go być niektorzy Glaucium/ to iest Bláskáwcem/ ále nie przystoynie. SyrZiel 1380.
patrz: BLASKAWIEC
– [Piołun] Blechy wygubia [marg.] Blechy w gmáchách/ y komorách wytráca w rosole álbo w słoney wodzie wárzony/ tym często páwiment pokrápiáiąc y polewáiąc. SyrZiel 347.
patrz: BLECH, BLECHA
– Pierwszy [piołyn], który Grekowie Seriphium zowią: A ten iest prawdziwy Piołyn zamorski Dioskoridow, ktory Cyprysowi bárzo iest podobny. Drugi, pospolitemu bliski, lecz liścia bielszego: zapáchu bárzo przykrego: smáku gorzkiego. SyrZiel 358.
patrz: BLISKI
– Korzeń ma bydź kopány, gdy Słońce y Mars w znáku niebieskim, Lwie. A miesiąc, iesliże też nie w tym, tedy w bliskich, to iest, w Ráku, ábo w Pánnie będzie. SyrZiel 401.
patrz: BLISKI
– Bluscz drzewny/ ktory y wielkim y białym zowiemy/ iest bárzo krzewisty. SyrZiel 886.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Drugi Omylnik Iáłowy/ rozny od tego/ kwiátu bládo modrego/ ná kształt ziemnego Bluscza. SyrZiel 48.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Kwiatki ná wierzchu rozg [szczeci pomorskiej] gronkámi niemáłymi/ iáko ná drzewnym Blusczu. SyrZiel 682.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Bluscz biały lepszy y pożytecznieyszy iest śledzienie chorey/ żelázem goracym rospárzoney. SyrZiel 889.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Sok z ziarn Blusczá czarnego/ włosy czarno fárbuie. SyrZiel 888.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Wziąć [...] Głowienek [...] Blusczu skálne[g]o/ ábo Kurdwanu ná skále rosnącego po gársci. SyrZiel 329.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Weźmi [...] Záięczych vszek/ Konradu/ álbo ziemnego Blusczu/ po poł gárści. SyrZiel 249.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Bluscz drzewny/ ktory y wielkim y białym zowiemy/ iest bárzo krzewisty. SyrZiel 886.
patrz: BLIUSZCZ, BLUSZCZ, BLUSZCZ
– Psi/ trawy świeżey do swego czyścienia używáią/ záczym womity miewáią/ y ztąd názwáli ią Psimbluiem. SyrZiel 1304-1305.
patrz: BLUJ
– Wziąć [...] korzenia psiego bluiu trawy dwá łoty. SyrZiel 1304.
patrz: BLUJ
– Psibluy/ álbo Psia pasza/ [...] Gramen caninum, Canarina, Cynagrostis, Gramen canarium Hundtsgrap/ Hundtstzahn. SyrZiel 1306.
patrz: BLUJ
– BLusczoperz gęsto z ziemie puscza rósczki liście niosąc Blusczowému podobné. SyrZiel 1308.
patrz: BLUSZCZOPERZ
– Tylko ieden list ná obdłużney stopce obley/ korzonka naprzód wyrasta/ maiąc kształt własny listu Blusczoperzowégo/ álbo Bábczánego [wygląd rośliny zwanej jednolistem]. SyrZiel 1310.
patrz: BLUSZCZOPERZOWY
– [...] źiele Vincetoxicum [...] Toiádem/ Troieśćią/ Toieśćią/ Blusczownikiem/ od podobieństwá liśćiá/ ktore ma z Blusczem/ y z Zwyćiężyiádem/ od zwyćiężenia iádu [...] miánuiemy. SyrZiel 560-561.
patrz: BLUSZCZOWNIK
– BLuscz namnieyszy/ ktory Blusczykiem zowiemy/ ten niepłodny iest. SyrZiel 887.
patrz: BLUSZCZYK
– Trzeci [rodzaj bluszczu] máły Blusczyk rzeczony/ abo Bluscz skálny. SyrZiel 886.
patrz: BLUSZCZYK
– Smáku błáhego/ iednák lepsze do trunku niźli wodá [piwo z otrąb]. SyrZiel 998.
patrz: BŁACHY, BŁAGI, BŁAHY, BŁAHY
– BŁawat/ który Chabrkiem/ Modrzencem y Modrakiem miánuiemy/ czworákiego rodzáiu nayduiemy. SyrZiel 1175.
patrz: BŁAWAT
– Dźiąsłom gniiącym/ y opadáiącym służy: wźiąć z sześć żywych Rákow rzecznych świeżo vłowionych/ dwá łotá korzenia Lopianu wielkiego. To co nalepiey vtłuc/ że będźie iáko kászá: to rostworzyć kwartą wodki Błáwatowey/ á przez chustkę przecedźić [...]. SyrZiel 1177.
patrz: BŁAWATOWY
– Z korzeniá [steby] dwie/ podczás trzy rozgi łokietné oble/ pochodzą/ podczás wysszé: odnożek niemáło máiąc/ ná których w wierzchu główki/ podobné Błáwatowym głowkom/ rumiánobłękitné kwiatki z śiebie wydáiąc/ tym kształtem iáko y Modrak. SyrZiel 1270.
patrz: BŁAWATOWY
– Ná wierzchu rozg [ziela zwanego grot] kwiecie ciemno czarne zieiące/ ná kształt czapek wywrácánych błazeńskich/ iákich w komedyách stárzy pospolicie vżywáli. SyrZiel 817.
patrz: BŁAZENSKI, BŁAZEŃSKI, BŁAZEŃSKI, BŁAŻEŃSKI
– Mistrzowie zabobonow, używáią tego ziela [kobylego kopru] inákszym sposobem nieprzystoynie, y błazeńskie, czyniąc tabliczki z sczerego złotá [...] miedzy ktore ten korzeń kłádą. SyrZiel 400-401.
patrz: BŁAZEŃSKIE
– Ale y ci są w błędzie/ ktorzy Girem nászym/ álbo Alexándryiską Pietruszką być go [dzięgiel włoski] rozumieią. SyrZiel 101.
patrz: BŁĄD
– W tym niemal błędzie Ruellius y Hermolaus Barbarus tkwią/ iáko Brazauola y Manardus [nieodróżnianie korzenia od kłosa ziela Nardusa Indyjskiego - Nardus Indica]. SyrZiel 34.
patrz: BŁĄD
– Ták wiele błędow y omylności w swych księgách o ziołách zostáwił [Ruelius]/ że żaden z ziołopisow więcey. SyrZiel 727.
patrz: BŁĄD
– [Ostrożeń ma] w wierzchu rózg listeczki w kupce/ błękitnáwe. SyrZiel 1444.
patrz: BŁĘKITNAWY, BŁĘKITNAWY, BŁĘKITNIAWY
– Weźmi [...] Napárstnice błękitno kwitniącej/ Wężowych ięzyczkow [...] po puł gárści. SyrZiel 283.
patrz: BŁĘKITNO
– [Kwiaty kosaćca] w śrzodku rozmáicie fárbiste/ żołto/ zielono/ z bládá białe/ szárłatno/ błękitno. SyrZiel 2.
patrz: BŁĘKITNO
– W wiérzchu prątkow pochodzi pięć/ sześć/ y siédm gáłązek/ z ktorych kwiatki błękitnojásné. SyrZiel 1020.
patrz: BŁĘKITNOJASNY
– Przy wierzchu kłącze puscza z siebie gáłązki kwiatkámi błękitnorumiánémi obsádzoné [w roślinie psie języczki]. SyrZiel 1298.
patrz: BŁĘKITNORUMIANY
– Kwiatki [ozanki greckiej] błękitności coś z siebie pokázuią. SyrZiel 569.
patrz: BŁĘKITNOŚĆ
– Piszą o tym zielu [odmienniku] że trzykroć przez dzien kwiát swoy odmienia/ poránu biały/ w południe szárłatney fárby/ wieczor z czerwonábronatney: wszystek kształt iego do kwiátu Rumienku błękitnego podobny. SyrZiel 584.
patrz: BŁĘKITNY
– A kolanká álbo członki [kłącza zapaliczki] ćienka błonecżká okrywa/ właśnie/ iáko ná trzćinie baczymy. SyrZiel 177.
patrz: BŁONECZKA
– Błonce/ ktora wnętrzności wszystkie okrywa/ Peritoneum zowią/ [...] iest użyteczny [olej biedrzeńcowy. SyrZiel 75.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Boleści w poprzeczney błonce/ ktorą Diaphragma zowią/ tenże proch [z korzenia gorzyszowego] vśmierza. SyrZiel 197.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Wierzchu tego [pręta czosnku] kwiát okrągło bániásty/ zwierzchu iako v cebule błonką obleczony. SyrZiel 1226.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Błonce poprzeczney/ ktora odsierdzie przegradza od inych wnętrzności [...] zbytnie rospiętey/ bárzo vżytecznym trunkiem bywa [miód z kopru]. SyrZiel 394.
patrz: BŁONKA, BŁONKA, BŁÓNKA
– Opich/ ktory się tu opisuie iest pospolity/ ktory też opichem błotnym y wodnym zowiemy przeto iż przy wodách y błotách rad roście. SyrZiel 1078.
patrz: BŁOTNY
– Te [korzonki] z błotnego prochu przez przeták wysiewáią/ ktory proch do wycieránia rąk vżyteczny bywa. SyrZiel 31.
patrz: BŁOTNY
– Lubi y kocha się [ryż] w mieyscách wodnistych/ w błotnych/ w lipkich y w bágnistych. SyrZiel 1000.
patrz: BŁOTNY
– Po wszytkiéy rózdze pełno ostrych bodakow drobnych/ y po liściu [ma jeżyna]. SyrZiel 1320.
patrz: BODAK
– TO ziele [krzyżowniczki]/ máło nie może bydź miedzy osty poczytáne/ dla bodących iego bodlaków. SyrZiel 1346.
patrz: BODĄCY
– Gdy podroście [bernardynek]/ około kráiow ości bodzące wypuscza. SyrZiel 563.
patrz: BODĄCY
– TO ziele [krzyżowniczki]/ máło nie może bydź miedzy osty poczytáne/ dla bodących iego bodlaków. SyrZiel 1346.
patrz: BODLAK, BODŁAK, BODŁAK
– Są iescze inne dwie krzewince tych Málin okrom nieościsto kolącey. Iedná máiąca ości bodláwe iáko Ieżyná. SyrZiel 1323.
patrz: BODLAWY, BODLAWY, BODŁAWY
– Ná wierzchu byla káżdego zosobná osobne głowki obdłużne bodłáwe/ z ktorych kwiateczki niewielkie wykwituią. SyrZiel 665.
patrz: BODLAWY, BODLAWY, BODŁAWY
– Skutki czerwone Bocianie noski ábo Bodziszek. SyrZiel 717.
patrz: BODZISZEK
– Ten [rodzaj geranium] nászy Bodziszkiem názywáią. SyrZiel 713.
patrz: BODZISZEK
– Gruczoły twárde/ á boleiące otwiera/ Kopru Włoskiego miáłko vtártego proch w miodowey sycie ábo w pitym miedzie wárzony/ á potym z wieprzowym smalcem vmieszány y przykłádány. SyrZiel 391.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Slezienie bolącey/ ták wiele go z winem pijąc/ [kmin] iest prędkim lekárstwem. SyrZiel 430.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– [Boże drzewko] Głowie boleiącey iest wielkim ulżeniem y prędkim/ z Rożą zárowno vtárty á octem rostworzony/ y ná głowę przywiiány. SyrZiel 369.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Woreczki ná tenże boleiący żołądek/ z nasienia y zwierzchołkámi iego uczynione/ y przeszyte/ á w winie wárzone/ y ciepło przykłádáne/ bol iego uśmierzaią. SyrZiel 390.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Item, Kminu kramnego/ Piołynu/ bobku/ po rowney części wziąć wszystkiego/ utłuc co namieley/ miodem záczynić y plastrowáć mieyscá bolące. SyrZiel 346.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Nyrkom boleiącym rátunek czyni/ wziąwszy nasienia tego Kopru trzy łoty/ Pietrusczánego dwá łoty/ Pieprzu łot. SyrZiel 384.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Slezionę zátwárdziáłą y boleiącą/ rátuie [piołun] nágrzewáiąc ią wodą wárzonego/ ábo też wárzonym okłádáiąc. SyrZiel 346.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Sercu zbytnie boleiącemu/ y drżącemu/ ćwierć ábo pułtorá łotá násienia tego Kopru [...] iest ratunkiem [...]. SyrZiel 383.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Piersiom/ y Płucom z záziębienia bolącym/ [boże drzewko] iest osobliwym rátunkiem/ wárząc go z Izopem/ káżdego z nich po gárści wziąwszy/ Lákryciey ze trzy łoty/ cukru 6 łotow. SyrZiel 368.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– [Boże drzewko] Sciátice iest wielkim á potężnym lekárstwem/ wárząc sámo ziele w wodzie y w winie/ á przez niemáły czás poránu y ná noc po trunku dobrym pijąc/ á ziele uwárzone co nagorącey przykłádáć ná mieysce bolące. SyrZiel 368.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Żołądkowi boleiącemu/ Kopr Włoski w oliwie y w winie wárzyć/ áż do strawienia winá/ y tym go oleiem przecedziwszy y wygniotszy mázáć. SyrZiel 390.
patrz: BOLĄCY, BOLEJĄCY
– Bolączki [...] z niebespiecznego mieyscá/ ná bespiecznieysze przeciąga [sok loczydła]/ iáko z twarzy ná plecá/ albo na barki. SyrZiel 186.
patrz: BOLĄCZKA
– [...] od ślinogorzu/ y od bolączek w gárle/ od zápuchnienia gárłá/ od omienienia i ochrapienia czini wolne [kłącze lubszczy]. SyrZiel 105.
patrz: BOLĄCZKA
– Bolączkom ognistym/ ktore Cárbunculámi zowią/ iest osobliwym rátunkiem [Sok Cyrenajski]. SyrZiel 190.
patrz: BOLĄCZKA
– Puchliny ktore po bolączkách ognistych rády pozostáwáią rozgánia [boże drzewko]. SyrZiel 370.
patrz: BOLĄCZKA
– Podágrze/ Chyrágrze/ Łámaniu y boleniu w stáwách y członkách/ wziąć nasienia Kopru Włoskiego miáłko utártego/ mąki ięczmienney/ Glistniku ábo Korolowego mchu/ po rowney części [...]. SyrZiel 391.
patrz: BOLENIE
– W krzyżách y w lędźwiách boleniu/ wziąć ziela Włoskiego Kopru/ Opichu ziela/ po piąciu garści [...]. SyrZiel 391.
patrz: BOLENIE
– Śleźionę nábrzmiáłą y bolesną leczy sok Piołynowy [...]. SyrZiel 343.
patrz: BOLESNY, BOLESNY, BOLEŚNY
– Nápuchnieniu w stolcu bolesnemu/ Rumienkowego kwiecia wziąć ze dwie gárści [...] wárzyć w biáłym winie/ do trzeciey części wywrzenia/ á w tey polewce chustę ábo gębkę maczáiąc ciepło przykłádáć. SyrZiel 799.
patrz: BOLESNY, BOLESNY, BOLEŚNY
– [Kopr włoski] Lędźwi y biodr/ Nyrko[w]/ y Krzyżow boleści ukłáda. SyrZiel 392.
patrz: BOLEŚĆ
– [Cyprys] Sciátykę ábo boleści w biodrách uskramia. SyrZiel 373.
patrz: BOLEŚĆ
– [Syrop z piołunu] Mácicznym boleściam iest rátunkiem/ ieno go lepiey po przeczysczeniu używać. SyrZiel 351.
patrz: BOLEŚĆ
– Tákowy miod [...] Sciátyce y boleściom w biodrách użyteczny, bo ie ucisza. SyrZiel 395.
patrz: BOLEŚĆ
– Służy y tym tá potráwá/ ktorych często z gorącá głowá bolewa/ á owszem z piiáństwá winá siárczystego. SyrZiel 981.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– Tym ktore wątrobá z zámuleniá/ y z zátkánia zbytniego bolewa/ iest vżyteczne z winem nasienie [łyszczycy] piiąc SyrZiel 1446.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– Kopr Włoski ták świeży/ iáko y suchy w káżdych potráwách używány/ tym bárzo iest użyteczny/ ktorych częstokroć głowá bolewa z zbytniey żołci. SyrZiel 380.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– Tym ktorych głowá bolewa y spać nie mogą/ Ięczmienna y żytna [mączka] dobra do iedzenia. SyrZiel 954.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– Tylko ktorych głowá bolewa/ nie máią tego vżywáć. SyrZiel 1019.
patrz: BOLEWAĆ, BOLEWAĆ, BOLIWAĆ
– POspolicie w Lesiech/ w Borách y w Pusczách roście/ kędy wiele Ieleni [serdecznik]. SyrZiel 136.
patrz: BOR, BÓR, BÓR
– To [cechy omanu] drudzy Borakowi przypisuią. SyrZiel 62.
patrz: BORAG, BORAG, BORAK
– Co nam Borag/ to było stárádawnym ziołopisom Buglossum to iest/ Wołowy ięzyk wielki. SyrZiel 1291.
patrz: BORAG, BORAG, BORAK
– Borak teráznieyszych czásów nász/ á przedtym ziołopisom stárádawnym/ Wołowy ięzyk: ma liście szerokie y długie/ ostré/ á kolące/ ciemnozielone SyrZiel 1288.
patrz: BORAG, BORAG, BORAK
– Nasienie Borakowé/ przez dwie lecie bez náruszenia swych skutków trwáć może. SyrZiel 1289.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Przydać do tego Rheupontiku dwá łotá [...] Kwiatkow Borakowych/ Ięzyczkow Ielenich/ kożdego po poł garści. SyrZiel 9.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Odlawszy onę polewkę w inny gárniec/ znowu włożyć do niey dwie garści kwiátu Borakowego. SyrZiel 1290.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Śleźionę nábrzmiáłą y bolesną leczy sok Piołynowy z sokiem Borakowym. SyrZiel 343.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Biorę [...] korzonkow polnych Gwoździkow, Kárdebenedyktu, korzenia Borakowego po dwu łotu. SyrZiel 354.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Bráć ná kążdy dziéń [...] z konfektem Rożánym ábo Borakowym/ ábo Sczawikowym. SyrZiel 531.
patrz: BORAGOWY, BORAKOWY, BORAKOWY
– Wziąć [...] Cukru Borakoweg[o] dwá łoty. SyrZiel 303.
patrz: BORAKOWY, BURAKOWY, BURAKOWY
– Jescze potężniey to czyni [wódka] gdziebyś do niey trochę Boráksu złotniczego przydał. SyrZiel 1269.
patrz: BORAKS
– Maartwe dziecię z żywotá pędzi/ dawszy tey wodki z ośm łotow/ z poł łocim Boraxu/ ktorego złoczyńcy vżywaią. SyrZiel 809.
patrz: BORAKS
– Swierzb suchy [...] spędza/ sok z ziela [driakwi]z trochą kámfory/ á z Boraxem/ ktory złotą rożą Lácinnicy/ á Grekowie/ Chrisokolą zowią. SyrZiel 1266.
patrz: BORAKS
– ROzmáryny dwá pierwsze/ ná gorách płonnych/ y skálistych pospolicie się znáyduią/ [...] Trzeci ná borowinách/ gdzie y Szmer/ roście. SyrZiel 161-162.
patrz: BOROWINA
– Á ten [chleb z mieszanej mąki] Borysem zowią/ bo go Borowi ludzie vżywáią/ á po części go też z boru zbieráią y vżywáią/ zwłasczá czásu nieurodzáiu/ y głodu/ iáko z wrzosu z żolędzi/ z Bukwie. SyrZiel 936.
patrz: BOROWY
– WIlczy Pieprz wielki [...] Iágódki niesie Mirtynkowym podobne/ ábo czérnicom nászym/ które Borówkámi zowiemy. SyrZiel 1501.
patrz: BORÓWKA
– Á ten [chleb z mieszanej mąki] Borysem zowią/ bo go Borowi ludzie vżywáią/ á po części go też z boru zbieráią y vżywáią/ zwłasczá czásu nieurodzáiu/ y głodu/ iáko z wrzosu/ z żolędzi/ z Bukwie. SyrZiel 936.
patrz: BORYS
– Zołtą chorobę spądza násławszy go [taszniku] w obuw/ tak żeby pod bossemi nogámi był. SyrZiel 1213.
patrz: BOSSY, BOSY, BOSY, BOSZY
– Tym ktorzy często żołtą niemoc cierpią/ dobrze im go [srebrnik, ziele] w obuw náściełáć pod bosse podeszwy. SyrZiel 292.
patrz: BOSSY, BOSY, BOSY, BOSZY
– Odgniecieniu y stárciu nogi botem/ cebulá z kokoszym sadłem vtárta/ á przykłádána/ dobra. SyrZiel 1222.
patrz: BOT, BOT, BÓT, BUT
– Ten [kosaciec] co nád morzem [rośnie] ma zbytnią wilgotność w sobie/ dla ktorey rychło więdnieiąc/ butnieie y psuie się. SyrZiel 5.
patrz: BOTWIEĆ, BÓTWIEĆ, BUTNIEĆ, BUTWIEĆ, BUTWIEĆ
– Tá wodká użyteczna/ iest tárgáiącemu bolu w oku [...]. SyrZiel 456.
patrz: BÓL
– Bole ogniste w oczach ukłáda/ ziele świeże [maczku] tłukąc/ a przez chustkę przykłádáiąc. SyrZiel 1359.
patrz: BÓL
– Bole wszelákie vspakaia/ Rumien ná proch miáłko vtárty/ á ze świeżym másłem plastrowány. SyrZiel 799.
patrz: BÓL
– [Iwa] fráncowátym bolom iest bárzo użyteczna. SyrZiel 834.
patrz: BÓL
– [Olejek piołunowy] W bokách bole uskramia. SyrZiel 356.
patrz: BÓL
– [Piołun] ukłáda wszelákie bole w żołądku/ z iákieykolwiek przyczyny wsczęte. SyrZiel 340.
patrz: BÓL
– [Sok z kopru włoskiego] Ták ábowiem y bol w oczách uśmierza/ y zápalenie ich wychładza/ y ciemności ich oświeca. SyrZiel 393.
patrz: BÓL
– TO ziele [krzyżowniczki]/ máło nie może bydź miedzy osty poczytáne/ dla bodących iego bodlaków. SyrZiel 1346.
patrz: BÓŚĆ
– Gdy podroście [bernardynek]/ około kráiow ości bodzące wypuscza. SyrZiel 563.
patrz: BÓŚĆ
– Bráhá Jęczmienna. Rozdział 22. Curmi, [et] Corma. Był drugi napoy w zwyczáiu stárodawnemu wieku/ Curmi rzeczony/ ktory sie nam podobáło Bráchą názwáć. Ten także z Jęczmieniá czyniono/ y częstokroć do trunku miásto winá vżywano. SyrZiel 985.
patrz: BRAHA
– Z żytá/ dla vbogich ludzi/ pospolity trunek. BYwa niegdzie trunek prosty z żytá czyniony/ dla tych ktorzy nie przemogą ná piwo/ ábo ná wino. [...] Ták będziesz miał Bráhę osobliwą dla ludzi vbogich. SyrZiel 919.
patrz: BRAHA
– Miedzy tym trunkiem ktory Curma Łácinnicy y z Grekámi miánuią/ my bráhą/ á miedzy wysszey pomienionym piwem ięczmiennym/ ktore Zythum zowią/ nie mász iney roznice żadney/ tylko w wárzeniu/ gdyż z iedney oboie máteryey bywáią... SyrZiel 985.
patrz: BRAHA
– Nieprzystoynie tedy ci czynią/ ktorzy zá Dioskorydowym y Gálenowym zdániem piwo gánią/ y vżywánia ie[go] zákázuią/ gdyż nie o tákim piwie [jak polskie] oni [starożytni] rozumieli/ ále o Bradzie/ ktorą Zythum ábo Curmi zwáli. SyrZiel 944.
patrz: BRAHA
– To abowiem zgorzáłość vst/ y popádánie ięzyká/ co szkołą ábo brain drudzy zowią/ wychędaża odwilżáiąc. SyrZiel 982.
patrz: BRAIN
– Bráinu/ y Szkole/ ábo szkodzie w Vstrczkách dziatkom máłym służy [wódka srebrnikowa]. SyrZiel 293.
patrz: BRAIN
– Bráin/ to iest/ zákáżeniu vstek dzieciom w powiciu/ ze złego pokármu/ iest prędkim rátunkiem/ wymywáiąc im często vsteczká tą wodką [z kurzego ziela] ciepłą/ ábo pocieraiąc. SyrZiel 314.
patrz: BRAIN
– Wodká Głowienkowa. Vstom zákáżonym w gorączkách ábo w ciężkich chorobách/ ktore drudzy Bráin zową. Tákże vstom z fránce zákáżonym/ zránionym/ zágniłym/ iest wielkim rátunkiem/ ciepło nią płocząc/ y gárgaryzmy czyniąc. [...] Wchodzi vżytecznie do tych lekarstw ktore bywáią gotowáne przeciwko szkodzie Bráin/ y skázie ná ięzyku/ w vściech/ y w gardle tákże przymiotom ognistym w tychże częściách ciáłá. SyrZiel 263.
patrz: BRAIN
– Mleko w piersiách białogłowskich zákámiáłe y w bryły zrosłe rosprowadza [okład z anyżu]. SyrZiel 410.
patrz: BRELA, BREŁA, BRYŁA, BRYŁA
– Zerznąć go [głąb sałaty] aż ku samemu dołu/ a ná wierzchu albo brełkę ziemie/ álbo skorupkę młodą/ coby nie była tłusta/ álbo smolna: álbo kámyk położyć. SyrZiel 1191.
patrz: BREŁKA, BRYŁKA, BRYŁKA
– Ięczmyk ná powiece/ tákże ine krosty ze brwi spądza/ plastruiąc ten Sok z octem rostárty. SyrZiel 203.
patrz: BREW
– Brwiom opárszywiáłym iest lekárstwem: wziąwszy máści Cytrynowey łot á dwie kropce teg[o] oleyku/ y tym ie námázuiąc. SyrZiel 223.
patrz: BREW
– Komuby włosy z brody lázły, ábo nie rychło rosły, ábo nigdy, dobrze sokiem teg[o] ziela [Bożego drzewka] nácieráć mieyscá gołe/ y włosámi obnáżone. [marg.:] Brodzie oblázłey. SyrZiel 369.
patrz: BRODA
– Obrazki/ Aronowá brodá/ ábo Wielezłego. SyrZiel 631.
patrz: BRODA
– Zowią [to ziele] drudzy Aronową brodą dla rozłożenia ich [liści] ślicznego ná kształt brody rozłożystey/ á długiey. SyrZiel 634.
patrz: BRODA
– Wodna wesz korzeń ma iáko u trzciny/ członkowáty ábo kolankowáty/ długi od ktorych członkow wiele pochodzi korzonkow ozdobnych cienkich y długich/ iako y od Obrazkow ábo Aronowey brody/ o ktorey trochę niżey. SyrZiel 628.
patrz: BRODA
– W Márcu pospolicie ná tych prątkách wyrastáią pąpie brodáté fałdowaté [w roślinie mniszek]. SyrZiel 1155.
patrz: BRODATY
– Te [rzepiki łopianu] brunatny kwiát włosienkowáty wydáią/ który násienie czyni brodáte/ iáko Osset. SyrZiel 1425.
patrz: BRODATY
– Brodawnik/ Brodawiec/ Náwrot/ Oblubienicá słoneczna: Rozdział 211 Heliotropium, Verrucaria, Herba Cancri, Scorpiurus, Sponsa solis. SyrZiel 1529.
patrz: BRODAWIEC
– To conamieley vtrzeć/ á oleykiem swieżym słodkich Migdałow y z sokiem pietrusczánym/ zá rowno oboygá wziąwszy záczynic/ y plastrowáć około brodawki/ ná owę szárość ciáłá. Przyciągnie dostátek mleká. SyrZiel 1071.
patrz: BRODAWKA
– Mnieyszy [brodawnik]/ ma list okrągleyszy/ násienie záwieszone/ iák brodawki odwisłe/ które po łácinie zową/ Acrochordones. SyrZiel 1529.
patrz: BRODAWKA
– Brodawki ktore stárzy Polacy/ kurzeoká zwáli ná nogách/ spądza [zminda mniejsza]: tłukąc liście/ á przykłádáiąc. [marg.] Brodawkom. SyrZiel 1099.
patrz: BRODAWKA
– Owocu pękatego y podługowatego/ po wierzchu którego iakóby iakie brodawki ostre [jest ogórek]. SyrZiel 1181.
patrz: BRODAWKA
– W occie ią [rutę] wárząc [...] siarki przyłożywszy/ á ná pierś wszytkę okrom brodawki/ ciepło przykłádáć. SyrZiel 534.
patrz: BRODAWKA
– Brodawki y ine wyrośliny z ciáłá spądza/ mocno nácieráiąc [sól ziołowa]. SyrZiel 176.
patrz: BRODAWKA
– Dyoszkorydów Mlecz kwiátu modrego/ á Brodawnik żołtego. SyrZiel 1165.
patrz: BRODAWNIK
– IEst Podrożnik inny/ który Lácinnicy Cichoreu[m] Verrucosum zowią [...] My Brodawnikiem. SyrZiel 1164 [1162].
patrz: BRODAWNIK
– DWá są Brodawniki/ mnieyszy y więtszy. SyrZiel 1529.
patrz: BRODAWNIK
– Gdzie sie Niedźwiadki lągną/ tám/ rosczkę brodawniku zátknąć/ nieśmie żaden wyniść. SyrZiel 1530.
patrz: BRODAWNIK
– DWá są Brodawniki/ mnieyszy y więtszy. SyrZiel 1529.
patrz: BRODAWNIK
– Mrowcze komorki zágrodzić brodawnikiem/ nie wynidzie żadna. SyrZiel 1530.
patrz: BRODAWNIK
– Brodawki tráci brodawnikowe nasienie tárte/ plastrem przyłożone. SyrZiel 1530.
patrz: BRODAWNIKOWY
– Obrzydzenie pokármow czyni/ y wiele inego broi [socznica]. SyrZiel 1500.
patrz: BROIĆ
– Ostrożki/ abo Bronatek. Dwoy/ ogrodny y polny. SyrZiel 442.
patrz: BRONATEK, BRUNATEK, BRUNATEK
– W tych [szyszkach chmielu] naśienie bywa drobne a gorzkie naprzód brunatnawe potym czarne. SyrZiel 1459.
patrz: BRONATNAWY, BRUNATNAWY, BRUNATNAWY
– Bywaią niekiedy czerwonawe y bronatnawe [kwiaty gwiazdeczek]. SyrZiel 1444.
patrz: BRONATNAWY, BRUNATNAWY, BRUNATNAWY
– Z tego źiela kłącza począwszy od śrzodku aż do wierzchu kwiećie puszcza [gniazdosz] bronatnoblade y wełnisto kosmate [!] SyrZiel 266.
patrz: BRONATNOBLADY
– Barwy nie iakokolwiek Sliwobrunatney albo bronatno Fiołkowey iedno dobrze węższe nisli Kasacu pierwszego są kwiaty [kosaćca poziemnego] SyrZiel 15.
patrz: BRONATNOFIOŁKOWY, BRUNATNOFIOŁKOWY, BRUNATNOFIOŁKOWY
– Bronatnomodre kwiatki pokazuią się podobieństwem do Szanty [u sadliczki] SyrZiel 557.
patrz: BRONATNOMODRY
– Samica [kwiatu trojajestu] rozmaićie farbistego bronatnozielona białoczerwona a od spodku szarawa SyrZiel 761.
patrz: BRONATNOZIELONY
– Z tych [kwiatów jeleniego ogona] nasienie iáko Broniłániey obszyrne/ żłobkowáte álbo stryfiáste. SyrZiel 132.
patrz: BRONIA, BRONIA, BROŃ, BROŃ, BRÓŃ
– Lánia broń/ álbo Ielenie Oko/ Rozdział 36. Elaphoboscum. SyrZiel 129.
patrz: BRONIA, BRONIA, BROŃ, BROŃ, BRÓŃ
– DWoiáki mamy Lánieybronie rodzay. Ogrodny y Polny. SyrZiel 129.
patrz: BRONIA, BRONIA, BROŃ, BROŃ, BRÓŃ
– Kámieniu w Pęchyrzu y w Nyrkách broni sie zámnażáć [wino z korzeniem miarzowym]. SyrZiel 120.
patrz: BRONIĆ
– Poronienia w białychgłowách broni [sól]. SyrZiel 365.
patrz: BRONIĆ
– Kwiát suchy miedzy száty kłádziony broni ich od molow. SyrZiel 377.
patrz: BRONIĆ
– Wziąć Dyń niedoźrzáłych/ pokráiáć ie wzdłuż ná sztuki według ich brozd. SyrZiel 1187.
patrz: BROZDA, BROŻDA, BRÓZDA, BRUZDA, BRUZDA, BRUŻDA
– Też bywáią [melony] po wierzchu brozdowáté śrzodkiem, iáko grzędy iákié/ z obu końców wespół sie schodzące. SyrZiel 1184.
patrz: BROZDOWATY
– Wziąć Záwiłkowego kwiecia sámych listeczkow bez głowek y bez brodek pod nim będących. SyrZiel 878.
patrz: BRÓDKA
– Kozią brodką/ dla tego [nazwano to ziele]/ że gdy zwiędnieie kwiát/ y záwrze się iákoby w pąpie: w wierzchu wydaie z siebie/ iáko iáką szedziwą brodkę. SyrZiel 1240.
patrz: BRÓDKA
– Drugie [ziele tobołki] [...] także przy kłączu rozdzielone [ma liście]. SyrZiel 1211.
patrz: BRÓDKA
– Ma [ziele tobołki] liście wązkie [...] przy samym kłączu rozdzielone/ iáko ná dwie brodce. SyrZiel 1210.
patrz: BRÓDKA
– Z tych [kwiatów] potym bywáią głowki obdłużne/ kosmáte/ á brodkę ná wierzchu máiące/ w ktorych nasienie podobne Czárnusze/ ieno więtsze [ziele kąkolnica]. SyrZiel 462.
patrz: BRÓDKA
– W wierzchu rózg kwiatki barzo ozdobne w okołku z rumiana białe niekiedy brunatniałe. SyrZiel 1347.
patrz: BRUNATNIAŁY
– Druga Czerwona [lebiodka] ábo pospolita: Tá liście ma podobne pierwszey/ ieno więtsze/ szersze/ y kosmatsze. Prątki czworogránowite/ ták że kosmáte/ ále rumiáne: w wierzchu kwiat okołkiem brunatnorumiány/ rozpierzchły y kosmáty/ ábo wełniasty/ wdzięcznie pachniący. SyrZiel 471.
patrz: BRUNATNORUMIANY
– [...] z ktorych [główek czuryły] kwiatki wynikaią/ iakoby brunatnoszarłatne / a ze śrzodka białe. SyrZiel 1474.
patrz: BRUNATNOSZARŁATNY
– MYlą sie sprosnie/ ktorzy to ziele [miodunkę] Brytániką zowią. SyrZiel 1257.
patrz: BRYTANIKA
– Nie są bez przygány/ ktorzy twierdzą to ziele [warzęchę] bydź Brytániką/ ábo Telephium/ my Wronim masłem/ ábo Bobownikiem zowiemy. SyrZiel 617.
patrz: BRYTANIKA
– Owa wszystkie te skutki ma [pępawa]/ ktore Brytániká/ tákże Wężownik/ álbo gáiowa Miedunka. SyrZiel 314.
patrz: BRYTANIKA
– BRytánicá, álbo ziele Brytánskié/ któré my P. Mariéy kożuszkiem zowiemy. List ma łopianowému podobny. SyrZiel 1253.
patrz: BRYTANIKA
– Iágły [...] Pokarm ciáłu lepszy y tucznieyszy dáią/ niźli kaszá Brzána. SyrZiel 1009.
patrz: BRZANY
– Brzána kászá w mleku wárzona [...] iest potráwá zdrowa/ stráwna/ y tucząca. SyrZiel 1010.
patrz: BRZANY
– PRoso y iágły dáleko są do káżdey rzeczy przystoynieysze y lepsze [...] á niżeli Ber/ álbo Brzáná kasza. SyrZiel 1009.
patrz: BRZANY
– Ziárno [kostrzewy] w sowitych szupinkách/ bielsze od Brzánego/ Iágielnego y Mánniánego. SyrZiel 1013.
patrz: BRZANY
– Roście [pępawa] pospolicié/ y nawięcey Brzozowych lesiéch/ Stąd też y od Lácinnikow Betularia nazwána: że się w cieniu y w chłodzie/ miedzy Brzeziną bárzo kocha. SyrZiel 308.
patrz: BRZEZINA
– Záś piwo Brzezińskie w Pomrozu/ Przemyskie/ Wáráckie/ Grábowieckie/ w pierwszym stopniu ku końcu rozgrzewáią/ y odwilżáią: przeto też bárziey tuczą. SyrZiel 946.
patrz: BRZEZIŃSKI
– Tym sposobem brzuchá bolenie vśmierza [maruna]. SyrZiel 808.
patrz: BRZUCH
– Smáku szlamowátego/ brzydkiego/ y przeciwnego [są kosatki]. SyrZiel 696.
patrz: BRZYDKI
– Brzydliwość oddala [polna marchew]. SyrZiel 156.
patrz: BRZYDLIWOŚĆ
– Podczás ták iádowite y złe [są wrzody]/ że chocia ie brzytwą kraie/ czynności w sobie nie máią. SyrZiel 618.
patrz: BRZYTEW, BRZYTWA
– Tákże Buchty rozdęte wieśniacy/ to iest/ ciásto w wielkie sztuki toczą y w vkropie wárzą. SyrZiel 949.
patrz: BUCHTA
– WOszczycá álbo Bucień/ iest trzeci rodzay/ Syriyskiey ábo Cylickiey Trzebule. SyrZiel 1198.
patrz: BUCIEN, BUCIEŃ, BUCIEŃ, BUCIŃ
– To ziele [przyjemka] [...] Liścia więcey do Wosczyce ábo do Bucinia/ niźli do Piotrusczáne[g]o ábo Opichowego podobnego/ zupełney zieloności. SyrZiel 741.
patrz: BUCIEN, BUCIEŃ, BUCIEŃ, BUCIŃ
– Wosczycá álbo Bucien/ Rozdział 115. Visnaga, Bisnaga [...] Gingidium tertium Syriacum. SyrZiel 1198.
patrz: BUCIEN, BUCIEŃ, BUCIEŃ, BUCIŃ
– Gdzieby komu kropiá krwie w oko wpádłá/ wziąć puł kwarty tey wodki, á rospaláiąc sztuczkę Burstynu żołtego w niey gásić. SyrZiel 393.
patrz: BURSTYN, BURSZTYN, BURSZTYN, BURZTYN
– Wziąć [...] Burstynu/ czerwonego kámieniá/ glinki Ormieńskiey/ Myrtowych iágodek. SyrZiel 303.
patrz: BURSTYN, BURSZTYN, BURSZTYN, BURZTYN
– Kto ma w sobie krew gorącą y burzliwą/ á że mu sie ráda po zacięciu żyły dobywa y puscza/ tylko mu tego ziela w garść dáć świeżego/ nie puści sie. SyrZiel 1214.
patrz: BURSZLIWY, BURZLIWY, BURZLIWY, BURŻLIWY
– Ale y ci są w błędzie/ ktorzy Girem nászym/ álbo Alexándryiską Pietruszką być go [dzięgiel włoski] rozumieią. SyrZiel 101.
patrz: BYĆ, BYĆ, BYDŹ
– Bydlęce rány/ y wrzody zágniłe leczy [kozłek] wychędażáiąc ie. SyrZiel 54.
patrz: BYDLĘCI, BYDLĘCI, BYDLĘCY, BYDLĘCY, BYDLĘCZY, BYDLIĘCZY
– Bydłu rogátemu/ iáko krowom/ wołom/ kozom/ báranom dycháwicznym iest lekárstwem [marunka]. SyrZiel 806.
patrz: BYDŁO
– Bydłu czwornogiemu/ od wężá vkąszonemu [pomaga czarnucha]. SyrZiel 459.
patrz: BYDŁO
– Podágrę leczy z łoiem Bykowym/ álbo z kozłowym nasienie/ álbo iágody Bzowe. SyrZiel 1506.
patrz: BYKOWY
– Szałwia mnieysza [...] iest [...] Liścia krotszego/ á v spodku vszástego/ ná krotkich stopkách: rozgi ábo byla cienszego. SyrZiel 483.
patrz: BYL
– WSzystkim ile ich [jaskrów] iest przyrodzenie dáło ostrogorść ták w korzeniu iáko w liściu/ w kwieciu y w bylu. SyrZiel 874.
patrz: BYL
– W Wenecyey Szpikánárdę z iey zielmi álbo z bylim y z korzeniem kupić naydziesz. SyrZiel 34.
patrz: BYL
– SyrZiel 720.
patrz: BYLICZNY
– [Wino piołynowe] Złotnikom/ y tym ktorzy przy pozłoceniu/ dymem iádowitym z żywego srebrá bywaią záráżeni/ wielkim bywa rátunkiem. [Na marg.:] Wrzod bystrzy złotnikom. SyrZiel 453 [353].
patrz: BYSTRZYĆ
– [Piołynowa wodka] Wzrok iásny y bystry czyni dwákroć ią káźdego dniá w oczy pusczáiąc. [Na marg.:] Wzrok bystrzy. SyrZiel 455 [355].
patrz: BYSTRZYĆ
– Rzepá słodka ktorą Kolnikiem ogrodnym álbo domácym náśy [?] w powiécié Krakowskim Bytomką zowią: Liścia także iáko y okrągła SyrZiel 1043.
patrz: BYTOMKA
– Listeczki [płodzieńca] [...] podobne liściu Czárnuchy dzikiey ábo leśney/ ktorą drudzy Bziuchą/ ábo Krowią rżą miánuią. SyrZiel 757.
patrz: BZICHA, BZICHA, BZIUCHA, BZUCHA
– Piąta [czarnucha]/ ktorą Bzichą/ ábo Bzuchą miánuią: Tá od przednich w niczym nie iest rozna. SyrZiel 458.
patrz: BZICHA, BZICHA, BZIUCHA, BZUCHA
– Wziąć korzenia tey trawy trzy łoty/ korzenia psiegobluiu trawy dwá łoty korzenia Wilczey ogáni korzenia Bsiwochy/ álbo Angielskiego tránku/ Wroblego prosá/ Rzepiu mnieyszego/ po łocie. SyrZiel 1304.
patrz: BZIWOCHA
– Wziąć tey Jeleniey Bedłki/ Kokornaku okrągłego y długiego/ korzenia Wężownikowego/ Bziwochy/ ktorą też Angielskim Tránkiem zowiemy/ Lácinnicy Alisma: Z tego wszystkiego proch vczynić co nasubtelniey bydź może/ á z białym winem dobrym y stárym po ćwierci łotá/ poranu pić/ záchowywa ábowiem od zarázy powietrza morowego. SyrZiel 912.
patrz: BZIWOCHA
– Wziąć [...] liścia Bziwochy [...] Wężowych ięzyczkow/ każdego po garści. SyrZiel 603.
patrz: BZIWOCHA
– Odrę/ to iest czerwone pstrociny po ciele iákoby pchły pokąsały/ álbo kálinámi ie popstrzykał/ spądza rosczká Bzowa/ álbo Chebdowa/ zlekká nią ono ciáło popstrzykáne biiąc. SyrZiel 1506.
patrz: BZOWY
– Skotopásowie ábo pásterze/ y koziarze/ miásto powąski y cedzidłá/ vżywáią tego ziela do cedzenia mleká/ ábowiem sierć y wełnę snádnie ná się bierze [ostrzyca]. SyrZiel 557.
patrz: CADZENIE, CEDZENIE, CEDZENIE
– Przez popioł onę wodę ná Rumien także w naczynie podstáwione cedzić raz y trzy przelewáiąc w tym nogi ná noc parzyć. SyrZiel 795.
patrz: CADZIĆ, CEDZIĆ, CEDZIĆ, CĘDZIĆ
– Biedrzeniec Czarny/ Rozdział 20. Bibenalla nigra. et Pimpinella hirsuta. Schwartz Bibenell. BIedrzeniec czarny/ korzeniá iest mocnego/ ná pálec wzmiąsz/ zwierzchu czarnego/ we wnątrz białego ... SyrZiel 78.
patrz: CARNY, CZARNY, CZARNY
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: CARNY, CZARNY, CZARNY
– Sok z ziarn Blusczá czarnego/ włosy czarno fárbuie. SyrZiel 888.
patrz: CARNY, CZARNY, CZARNY
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: CARNY, CZARNY, CZARNY
– Zł[a]mikámień ktory Cąbrzystym miánuiemy od kształtu/ który ma z cąbrem podobny: iest krzewisty y gałęzisty. SyrZiel 1277.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– To ziele zowią niektorzy Leśną Lebiodką/ álbo Dobrą myślą. Drudzy Cząbrem [....] ále nie właśnie. SyrZiel 235.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Dwoiáká Dzięcieliná/ bywa więtsza iedná/ ktora do Cąbru iest bárzo podobna. SyrZiel 503.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Dzięcielinę do tychże potrzeb Aptekárskich bráć się godzi/ iáko też w niedostátku Dzięcieliny/ Cąbru. SyrZiel 507.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Druga [dzięcielina] iest chrostowátsza/ ogánistsza/ twárda/ Cąbrowi podobna. SyrZiel 499.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Wziąć Cąbru Włoskiego, ktory też Dzięcieliną zowiemy, Grekowie Thymum, łotow pięć dwádzieścia, Bożegodrzewká czterdzieści. SyrZiel 371.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Cąbrzycą przeto od nas názwána [wyłup dzięcielnica]/ nie żeby do Cąbru byłá podobna/ ále iż ná tey Dzięcielinie ktora Cąbru ma kształt/ około niey się wiie y rościeła. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Wiie się y ná Cąbrze pod czás/ á ten Epitymbram miánuią [wyłup]. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Cąbr ogrodny iest pospolitym korzeniem wieyskim do zápráwienia potraw/ á zwłasczá ryb. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Rozgi chrostowáte/ twárde/ ciemnozielonemi listkámi przyodziáne/ rownie iáko Cąbru/ ieno więtsze [u hyzopu]. SyrZiel 464.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– O Cąbrze/ Rozdział 36. Tymbra. Satureia. Cunila. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Wziąć [...] Szmeru Włoskiego/ ktory też Dzięcieliną/ y Cąbrem Włoskim zowiemy/ nasienia Aminkowego/ ábo białego Kopru/ po dwu łotu. SyrZiel 411.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Ten [wyłup] po Dzięcielnicy/ ktorą też Włoskim Cąbrem zowiemy/ wiie się y oplata/ biorąc od niey nazwisko/ moc y siłę. SyrZiel 503.
patrz: CĄBR, CZAMBR, CZĄBER, CZĄBER, CZĄBR, CZĄBR
– Do ktorego nasienia cebulnego/ każe Plinius nasienia Cąbrowego przymieszáć/ dla lepszego iey vrodzáiu. SyrZiel 1225.
patrz: CĄBROWY, CĄBROWY, CZĄBROWY
– Z tego [kwiatu bukwicy] záczásem nasienie Cząbrowému podobné. SyrZiel 1247.
patrz: CĄBROWY, CĄBROWY, CZĄBROWY
– Iest kwiát Szmeru Włoskiego ábo Dzięcieliny twárdszey/ podobny Cąbrowemu. SyrZiel 503.
patrz: CĄBROWY, CĄBROWY, CZĄBROWY
– Listki ma zielone [sporysz]/ Ruciánym/ álbo rádniey Cąbrowym podobne/ ieno dłuższe. SyrZiel 321.
patrz: CĄBROWY, CĄBROWY, CZĄBROWY
– NAsienie tey Cwikły pomorskiey/ zrowna częścią Cząbryce [!]. SyrZiel 1517.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– KAmianká Włoska/ ábo Wylup Dzięcielnice Włoskiey/ ktorą też Cąbrzycą zowią/ iest Iedwábnikowi/ ábo Kániey Przędzy miedzy lnem/ ábo po płociech/ ná pokrzywách/ y ná inych ziołách rosnącey podobny. SyrZiel 503.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– Wylup Dzięcielnice ábo Cąbrzyce/ nic inego nie iest ieno iákoby prządziono iákie żołtáwe/ cienkie/ ktore się ná Włoskim Szmerze ábo Dzięcielinie obwiia. SyrZiel 503.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– A iż dwoiáka Dzięcieliná/ bywa więtsza iedná/ ktora do Cąbru iest bárzo podobna/ á ktemu twárdsza/ y chrostowátsza/ y ná tey Dzięcielnicy/ ábo Cąbrzycy roście [wyłup]. Druga mnieysza/ miętsza. SyrZiel 503.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– Cąbrzycą przeto od nas názwána/ nie żeby do Cąbru byłá podobna/ ále iż ná tey Dzięcielinie ktora Cąbru ma kształt/ około niey się wiie y rościeła. SyrZiel 505.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– CWikłá pomorska/ którą drudzy Wiesiołkiem miánuią/ iest prosto wzgórę/ krzewiste ziele/ z iednego máłego pniaczká/ rózdzek cienkich/ rumiánych listeczków drobnych. Kwiátu żółto obfitego/ wielkiego y lekkiego/ Cwiklánemu podobnego. Tákże y korzenie ćwiklánemu podobne/ ieno że cienkie/ soku pełne lipkiego ostrokorzennego/ á vstá sczmiącego/ y rozpaláiącego. Nasienia Cząbrzyce y Wyłupu Dzięcielnego. SyrZiel 1517.
patrz: CĄBRZYCA, CĄBRZYCA, CZĄBRZYCA
– ZL[o]mikámień ktory Cąbrzystym miánuiemy od kształtu/ który ma z cąbrem podobny: iest krzewisty y gałęzisty. SyrZiel 1277.
patrz: CĄBRZYSTY
– Lomikámień ktory Cąbrzystym [Łamikamieniem] miánuiemy od kształtu/ który ma z cąbrem podobny: iest krzewisty y gałęzisty/ máiąc listeczki pewnemi rozdziałmi rozsádzone. SyrZiel 1277.
patrz: CĄBRZYSTY
– Lamikámien Cąbrzysty/ Rozdział 17. Saxifragia Tymbraeides 2. Matthioli. Das ander Steinbrech. SyrZiel 1277.
patrz: CĄBRZYSTY
– To w cebr ługu włożyć wszystko [zioła]/ pierwey na dnie owsianą słomą podesławszy. SyrZiel 894.
patrz: CEBER, CEBER, CEBR, CEBR, CĘBR, CZEBER, CZEBR
– Wody náláć mu [koniowi] w cebrzyk/ wsypáć do tego otrąb z mąki przesiáney. SyrZiel 916.
patrz: CEBRZYK, CEBRZYK, CZEBRZYK
– Trzecia [cebula] którą Włoską [cebulą] zowiemy/ abo łupną/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częściach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– ROzmáity rodzay cebul/ o których Theofrást y Plinius piszą. SyrZiel 1221.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Odgniecieniu y stárciu nogi botem/ cebulá z kokoszym sadłem vtárta/ á przykłádána/ dobra. SyrZiel 1222.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Wziąć [...] Cebul zd dwie wielkich obłupionych. SyrZiel 544.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Cebulá/ Rozdział 130 Cepa & Cepe. Zwiebel. SyrZiel 1221.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– CEbulę morską Plinius dwoiáką bydź pisze. SyrZiel 864.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Wierzchu tego [pręta czosnku] kwiát okrągło bániásty/ zwierzchu iako v cebule błonką obleczony. SyrZiel 1226.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Korzenie Ruciáne [...] we dwu cebulách ábo we trzech [...] w popiele gorącym dobrze vpiec. SyrZiel 535.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Broń wszeláka/ sokiem z Cebule nápusczona/ śmiertelne rány czyni. SyrZiel 152.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Wziąć [...] Młodey Cebuli dwánaście łotow. SyrZiel 917.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Trzećia [cebula] którą Włoską zowiemy/ abo łupną/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częśćiach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Czwarta [cebula] Askalonicka/ którą Czechowie bracia naszy/ y my z nimi Oszłochem mianuiemy. SyrZiel 1222.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Trzećia [cebula] którą Włoską zowiemy/ abo łupną [cebulą]/ Oszłochowi abo Askalonickiey cebuli podobna/ tylko że we wszytkich częśćiach y okolicznosciach wietsza. SyrZiel 1221.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Liście wprzod wydáie długie [lilia] [...] głádkie/ lśniące/ tuczne/ y soku pełne/ na podobieństwo zamorskiey Cebule/ ktorą Scylam ábo Pancracium Lácinnicy zowią. SyrZiel 577.
patrz: CEBULA, CEBULA, CYBULA, CZYBULA
– Zawoy/ który gdy się otworzy/ kwiecie się wysypuie, z którégo potym nasienie czarné iáko cebuláné. SyrZiel 1217.
patrz: CEBULANY, CEBULANY, CYBULANY
– Pierwsza [lilia żółta] ma korzeń Liliey białey podobny/ Cebulásty/ wielki/ żołtáwy. SyrZiel 751.
patrz: CEBULASTY
– Abo wziąwszy korzonkow Cebulástych Lilie: z ktorych iedne wsadzić w ziemię/ ná trzy dłonie w glębią/ drugie ná dwie/ trzecie ná dłoń. SyrZiel 582.
patrz: CEBULASTY
– Korzeń Cebulásty/ iáko v Liliey/ ieno żołty/ iákoby pozłocony/ stąd też Złotogłowem iest miánowány. SyrZiel 583.
patrz: CEBULASTY
– SMagliczká [...] ma [...] korzeń Cebulásty/ okrągły/ á czarny. SyrZiel 552.
patrz: CEBULASTY
– Pierwsza [lilia] białego kwiátu. Korzenia Cebulatego białego/ złożonego iákoby z łusk iákich/ ábo z strączkow. SyrZiel 577.
patrz: CEBULATY
– SPilánká/ ktorą żołtym Podeźrzonem zowiemy/ iest ziołko z zioł Cebulátych/ ábo Narciszkow. SyrZiel 863.
patrz: CEBULATY
– Nágim też zowiemy go [śniodek]/ że korzeń iego Cebuláty/ ták subtelną łupinkę ná sobie ma/ że się zda żadney nie mieć. SyrZiel 862.
patrz: CEBULATY
– ZImowit ma korzeń cebuláty/ łupinę ciemno rumiáną. SyrZiel 1395.
patrz: CEBULATY
– Korzeń Cebulaty Liliowy w żarzystym popiele vpiec., SyrZiel 578.
patrz: CEBULATY
– Głąb prosty ná wierzchu/ podczás biały/ podczás błękitny. Zołte drugie máią/ drugie bládozielone/ ábo żolto/ korzeń káżdy Cebuláty/ ále ieden biały/ drugie czerwonáwy/ ábo rumiány. SyrZiel 862.
patrz: CEBULATY
– Korzenia to ziele nima cebulatego/ ábo okrągłego/ áni słodkigo nie iest/ áni liścia Záwilcowego. SyrZiel 716.
patrz: CEBULATY
– Korzeń cebuláty [hiacyntu]/ wysusza w piérwszym stopniu/ á ná koncu drugiego chłodzi/ ábo ná początku trzeciego. SyrZiel 1356.
patrz: CEBULATY
– Iest iescze trzeci Sniedek namnieyszy. Korzonká niewielkiégo/ iáko cebulká okrągłégo. SyrZiel 1233.
patrz: CEBULKA, CEBULKA, CYBULKA
– Czerw z zębow wygania/ ktory zęby psuie y wygryza/ nasienie cebulne vtłuc/ a z wodą ciepłą w vściech długo trzymać. SyrZiel 1224.
patrz: CEBULNY, CEBULNY, CYBULNY
– Do ktorego nasienia cebulnego/ każe Plinius nasienia Cąbrowego przymieszáć/ dla lepszego iey vrodzáiu. SyrZiel 1225.
patrz: CEBULNY, CEBULNY, CYBULNY
– Liście wyrasta szerokie [...] żadnych stopek niemáiące iáko y Cebulne liście [u zamorskiej cebuli]. SyrZiel 864.
patrz: CEBULNY, CEBULNY, CYBULNY
– Nasienie czarne/ w cienkich łupinkách ábo męchyrzynách/ iáko Cebulne. SyrZiel 864.
patrz: CEBULNY, CEBULNY, CYBULNY
– Korzonkow ma mnostwo czarnych/ Cebulowátych/ obdłużnych/ iáko Kozie iądrá/ od ktorych nazwiská v Polakow dostali [ziele kozie jajka]. SyrZiel 859.
patrz: CEBULOWATY, CEBULOWATY, CYBULOWATY
– Korzen przyokrągleyszym/ Cybulowáty/ do korzeniá Obrazkowego podobny [u żmijowca]. SyrZiel 628.
patrz: CEBULOWATY, CEBULOWATY, CYBULOWATY
– ZE wszech ma przodek Cedrowy Mech. SyrZiel 844.
patrz: CEDROWY, CEDROWY, CZEDROWY
– Który [cis] w Arkadiéy roście/ czarnego bywa drzewá. A który ná górze Idá/ żółtego/ Cedrowemu podobny. SyrZiel 1391.
patrz: CEDROWY, CEDROWY, CZEDROWY
– Mech [...] widuiemy [...] ná drzewie Cedrowym białey Topoli/ Modrzeiowym. SyrZiel 843.
patrz: CEDROWY, CEDROWY, CZEDROWY
– Skotopásowie ábo pásterze/ y koziárze/ miásto powąski y cedzidłá/ vżywáią tego ziela do cedzenia mleká/ ábowiem sierć y wełnę snádnie ná śię bierze [ostrzyca]. SyrZiel 557.
patrz: CEDZIDŁO
– Potym czásie zlawszy z tego ocet/ ziele ktore mokło w gárncu surowym niewypalonym/ dobrze wierzch gliną zálutowawszy/ w piecu gárncárskim/ ábo w cegielnym wypalić [...]. SyrZiel 1089.
patrz: CEGIELNY, CEGIELNY, CZEGIELNY
– Albo ták: Wziąć korzeniá Miarzowego/ czásu przy stoynego kopánego/ suchego/ y w gárniec gliniány nie wypalony/ włożywszy zálutowáć gliną/ á w piecu gárncárskim/ álbo w Cegielnym przez trzy dni/ y trzy noce palić/ áż się w popioł biáły obroci. SyrZiel 121.
patrz: CEGIELNY, CEGIELNY, CZEGIELNY
– Nápełnić gárniec wielki [kminem] [...] a [...] w piecu Ceglánym ábo gárncárskim/ przy wypaleniu cegły ábo gárncow ná popioł spalić. SyrZiel .
patrz: CEGLANY, CEGLANY, CEGŁANY, CZEGLIANY
– Gdybysmy ie [ruty leśne] w ogrodziech záchowáć chcieli/ potrzebáby im ziemię z rumem ceglánym/ ábo prochem cegły tłuczoney [...] vmieszáć. SyrZiel 548.
patrz: CEGLANY, CEGLANY, CEGŁANY, CZEGLIANY
– Sczawik kwaśny [...] Kwiátu rumiánáwego/ ábo ceglástéy bárwy. SyrZiel 1094.
patrz: CEGLASTY, CEGLASTY, CEGLIASTY
– Bárzo się kocha [ruta] w ceglástey ziemi/ ábo w rumie. SyrZiel 522.
patrz: CEGLASTY, CEGLASTY, CEGLIASTY
– To wszystko drobno pokráiawszy, á drzewo Orle y z inny[m] korzeniem z miąsszá przetłuc y we dwá woreczki płocienne żołądkowe záżyć á ná gorącey cegle ná párzáć winem dobrym pokropiwszy ie. SyrZiel 339.
patrz: CEGŁA, CEGŁA, CZEGŁA
– Zacność w tey mierze tego ziela pokazáłá sie. Czásu pánowánia Nerona/ ktory po Rzymie dla wszeteczeństwá/ cekluiąc w ciemne nocy/ częstokroć twarz potłukał y zbiiał. SyrZiel 184.
patrz: CEKLOWAĆ
– SyrZiel 191.
patrz: CEL, CEL, CYL, CZEL
– Ten álbowiem [Serapion] álbo rádniey Przekłádácz iego/ Curcumę zowie Celidonią/ álbo ziele Iáskołcze wielkie. SyrZiel 29.
patrz: CELIDONA, CELIDONIA, CELIDONIA
– Wziąć [...] Celidoniey/ álbo ziela Iáskołczego/ Kozłku ziela [...] po dwánaście łotow. SyrZiel 242.
patrz: CELIDONA, CELIDONIA, CELIDONIA
– O Celidoniey/ ábo o zielu Iáskołcym więtszym. [...]. Chelidonium maius, Caelidonium, Caelidonum, Hirundinaria maior. SyrZiel 889-890.
patrz: CELIDONA, CELIDONIA, CELIDONIA
– CElidonia wykłáda się dar niebieski/ dwoiáka iest/ więtsza/ y mnieysza. SyrZiel 889.
patrz: CELIDONA, CELIDONIA, CELIDONIA
– Wziąć wodki Rożáney. Wodki Ruciáney. Wodki Kopru Włoskiego. Wodki Celidoniowey. Wodki Swieczkowey. Wodki z Ostrożek. Káżdey po puł kwarty. SyrZiel 390.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– W oczy puszczać ná Cynki [roztwór wódki różanej]. Może toż vczynić z świeczkową álbo z Celidoniową wodką. To Páwłoki/ Cynki/ zasłony z oczu sciera/ oczy wychędaża/ y wzrok posila. SyrZiel 224.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– Wziąć soku Kopru Włoskiego, Celidoniowego kláryfikowánych przez sukienne płáty, po łyscze. SyrZiel 388.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– Toż czyni wodká ábo sok tegoż Kopru z wodką ábo tákże z sokiem Celidonowym zmięszány á w oczy puszczány. SyrZiel 379.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– Páwłokom y wrzedzieniczkom ná oczách/ wodká Kopru Włoskiego/ Celidoniowa/ Swieczkowa po łyszce káżdey wziąć. SyrZiel 393.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– Weźmi [...] korzenia Iáskołczego ziela / ábo Celidoniowego po pułtoru łociu. SyrZiel 274.
patrz: CELIDONIOWY, CELIDONIOWY, CELIDONOWY
– Rozsądek o Soku/ y Zielu Cyrenayskim [...] Plinius w księgách dziewiętnastych w trzecim Rozdziale nie Nomádom to przypisuie/ ále Celnikom/ ktorzy skupuiąc bydłá/ zákupowáli y te pásze/ gdzie się to ziele ná więtszey obfitości rozmnażáło. SyrZiel 191.
patrz: CELNIK, CELNIK, CZELNIK
– Trzeci, bráli Nárdusu Celtyckiego łotow czternáście, Piołynu gornego suszonego łotow czterdzieści, y to we śrzodku naczynia w płociennym worku wieszáli, leiąc ná to 24 gárnce słodkiego mosztu, przez dni 40. mocząc. SyrZiel 353.
patrz: CELTYCKI
– Nárdus Celtycki/ [marg.] Nard[us] Celtica. Gallica. Romana. SyrZiel 34.
patrz: CELTYCKI
– Przydaią drudzy kwiátu wonnego Situ łotow dwánaście/ Szpiki Celtyckiey álbo Fráncuskieyták wiele. SyrZiel 12.
patrz: CELTYCKI
– Drugi błąd/ co się też tu o kłosie te[g]o Nárdusá wspomina/ rozumieć mamy nie kłos ktoryby wierzche[m] z nie[g]o wyrastáć miał/ iáko bywa ná Szpikánárdzie nászey ogrodney/ álbo ná láwendzie/ ále rádniey korzeń iego/ ktory ma ná kształt kłosá/ z ktorego liście kosmáte y z łączem swym pochodzi/ á od niego spodkiem korzonki włoskowáte gęsto. Co znáczniey báczyć możemy w Celtyckim Nárdusie. SyrZiel 33.
patrz: CELTYCKI
– Mylą sie ci/ ktorzy spuściwszy sie ná lekkomyślny rozum swoy/ biorą zá Szpikę Celtycką Szpikánárdę ogrodną/ álbo Láwende. SyrZiel 36.
patrz: CELTYCKI
– Item, Opuchłęy y nábrzmiáłey wątrobie bárzo służy z Celtyckim Nardusem w winie wárzony/ á ráno y ná noc ciepło używány. SyrZiel 340.
patrz: CELTYCKI
– NARDVS Celtycki/ Fráncuski/ ábo Rzymski/ dwoiáki się znáyduie. SyrZiel 34.
patrz: CELTYCKI
– Nyrkom bolącym/ z zámulenia piasczystego iest rátunkiem/ wziawszy korzenia Kozłkowego/ Oleśniku/ Kopytniku/ Spiki Celtyki/ káżdego po rowney części. SyrZiel 52.
patrz: CELTYKA
– Do tego przydáć z kilká pior Cementu/ álbo Moráwskiego száfránu. SyrZiel 1293.
patrz: CEMENT, CHYMENT, CYMENT, CYMENT
– Konfekt. Z tego ziela korzeniá/ z odwárzonego Soku y przekláryfikowánego/ wziąć trzy funty/ Cukru Kánáru przedniego funt/ Száfránu Cymentu/ á możeli być Moráwskiego łotow sześć. To wárzyć do zgęszczenia Konfektá. SyrZiel 140.
patrz: CEMENT, CHYMENT, CYMENT, CYMENT
– Wziąć [...] Cynámonu sześć łotow/ Száfranu przedniego Cementu/ łotow dziesięć. SyrZiel 581.
patrz: CEMENT, CHYMENT, CYMENT, CYMENT
– Pokurczonym z winá wapiennego vżywánia/ Węgrowie to Cemerem zowią/ niemász nic lepszego nád ten plastr. SyrZiel 64.
patrz: CEMER
– Potym to naczynie hełmem Cynowym nákryć/ ktoregoby w wierzchu Rurká byłá Miedziána. SyrZiel 181.
patrz: CENOWY, CYNOWY, CYNOWY, CZENOWY, CZYNOWY
– Swierzb z oczu odpądza z oliwą umieszawszy, á w cynowym naczyniu przez sto y pietnaście dni ná gorącym słońcu smażony. SyrZiel 379.
patrz: CENOWY, CYNOWY, CYNOWY, CZENOWY, CZYNOWY
– To wespoł w cynowey konwi, w kotle ukropu wrzącego wárzyć. SyrZiel 339.
patrz: CENOWY, CYNOWY, CYNOWY, CZENOWY, CZYNOWY
– Máthiolus świadczy/ że widział Rzepę/ z ktoréy iedná więcéy niźli cetnar ważyłá. SyrZiel 1042.
patrz: CENTNAR, CENTNAR, CETNAR
– Drugi [kozi mlecz]/ ktory Césarskim tránkiem názywáią/ ma liście długie/ tákże iáko y pierwszy/ iedno cienkie/ węzssze/ y iákoby ogłodáńsze/ y głęboko aż do samego ziebrá wykroioue [!]/ po ziemi się rozkłádáiące: kłącza oblego/ mleczu pełnego. SyrZiel 1166.
patrz: CESARSKI
– CHábr/ który y Chábrkiem czerwonobrunatnym/ y Stebą zowiemy/ dwoiáki/ sámiec y sámicá. SyrZiel 1270.
patrz: CHABER, CHABR
– Cąbrzyca przeto od nas názwána/ nie żeby do Cąbru byłá podobna/ ále iż ná tey Dzięcielinie ktora Cąbru ma kształt/ około niey się wiie y rościeła. Tákże Wilupem Dzięcielnice przeto iest rzeczony/ że się po iey pnie. Znáyduie się też ná Chábrze czerwonobronátnym: á ten Wilup Epistoebe zowią. SyrZiel 505.
patrz: CHABER, CHABR
– Stebá/ álbo Chábr wielki/ Rozdziáł 11. Stoebe & Staeba, Colymbas, Phleo & Phleum. SyrZiel 1270.
patrz: CHABER, CHABR
– Błáwat/ Chábrek/ Modrak/ Rozdział 106. Cyanus, Baptisecula, Flos frumenti. Kornblum, Rockienblum/ Zachariasblum/ Blauwkornblum. SyrZiel 1175.
patrz: CHABREK
– W wierzchu których [gałązek driakwi] główki spiczasto záostrzone/ z łusk iákoby złożoné y spoione/ iako v Chabrku ábo Bławatu. SyrZiel 1263.
patrz: CHABREK
– Páczki [koziej bródki] [...] łuskámi obsádzoné/ właśnie iáko v Błáwatu ábo Chabrku. SyrZiel 1239.
patrz: CHABREK
– Wodká z Chábrku, álbo z Błáwatu. SyrZiel 1177.
patrz: CHABREK
– Liścia podobnégo polnégo Chábrká/ iedno mnieyszégo [jest trzeci modrak]. SyrZiel 1176.
patrz: CHABREK
– Bławat/ który Chabrkiem/ Modrzencem y Modrakiem miánuiemy/ czworákiego rodzáiu nayduiemy. SyrZiel 1175.
patrz: CHABREK
– Świeże rány/ sok z wielkiego Chábrku/ goi. SyrZiel 1177.
patrz: CHABREK
– CHábr/ który y Chábrkiem czerwonobrunatnym/ y stebą zowiemy/ dwoiáki/ sámiec y sámicá. SyrZiel 1270.
patrz: CHABREK
– Z tych [kwiatów] potym nasienie/ które z swemi głowkámi bárzo do Chábrku bywa podobné. SyrZiel 1253.
patrz: CHABREK
– Wziąć [...] Kámphory dwie ziarnká/ wodki z kwiecia Hábrkowego łyszkę. SyrZiel 443.
patrz: CHABRKOWY, CHABRKOWY, CHABRKÓW, CHABRKÓW, HABRKOWY
– OCet bárzo cudney bárwy wodney z kwiecia Chábrkowego/ tym sposobem może bydź vczyniony. SyrZiel 1177.
patrz: CHABRKOWY, CHABRKOWY, CHABRKÓW, CHABRKÓW, HABRKOWY
– Tok krwie ták z ran/ iáko z nosá zástánawia/ korzeń chábrkow zucháiąc. SyrZiel 1176.
patrz: CHABRKOWY, CHABRKOWY, CHABRKÓW, CHABRKÓW, HABRKOWY
– Kosaciec Kálcedoński. Iris Chalcedonica maioi variegata. SyrZiel 17.
patrz: CHALCEDOŃSKI, CHALCEDOŃSKI, KALCEDOŃSKI
– Gnilcu/ y Dziąsłom opadáiącym iest wielkim lekárstwem [wódka rzepikowa]/ często á gęsto ciepło płocząc/ gárgárjzmy/ ábo chárkánie z niey czyniąc. SyrZiel 279.
patrz: CHARCHANIE, CHARKANIE, CHARKANIE, CHRACHANIE
– To ustáwicznie ciepło pijąc/ ábowiem wilgotności zimne y lipkie w Zołądku y w Piersiách rozgrzewa/ rospráwuie/ rzedzi y snádnie chárkanim wywodzi [korzeń tataraku]. SyrZiel 21.
patrz: CHARCHANIE, CHARKANIE, CHARKANIE, CHRACHANIE
– Ten Sniedek iest też bárzo tym vżyteczny/ ktorzy z piersi charkániem ropy pozbywáć nie mogą. SyrZiel 862.
patrz: CHARCHANIE, CHARKANIE, CHARKANIE, CHRACHANIE
– Korzenie [ślazu] tákże Czerwonkę stánowi/ charkánie krwią zástánawia. SyrZiel 818.
patrz: CHARCHANIE, CHARKANIE, CHARKANIE, CHRACHANIE
– Chárkániu gęstą á kliiowátą flágmą/ z Ammoniaku sámego Piguły/ álbo też wyszey opisánym sposobem poczynione/ á w miękkim iáiu/ po piąci álbo siedmi vżywáne/ są vżyteczne. SyrZiel 218.
patrz: CHARCHANIE, CHARKANIE, CHARKANIE, CHRACHANIE
– Zimnicę y trzęsienie ciáłá z febry odpądza: wziąwszy Ruciánego oleyku/ máłmazyey/ po trzy łyżki/ Mitrydatum przednie dobrego ćwierć łotá: tym pácierz wszytek we grzbiecie od kárku począwszy áż do końcá chárcice/ w ten czás nácieráć gdzie by poczuł chory/ żeby przypaść miáłá [febra]. SyrZiel 547.
patrz: CHARCICA, CHARCICA, HARCICA
– Krwią wrácáiącym/ pluiącym/ ábo charkáiącym/ poł łotá ná ráz prochu z tych zioł [...] piiąc [pomaga]. SyrZiel 1340.
patrz: CHARKAJĄCY
– Krwią chárkáiącym proch z Omanowego korzenia sucheg[o] [...] iest ratunkiem. SyrZiel 59.
patrz: CHARKAJĄCY
– W Syryey y w Cylicyey ten Nardus naoficiey roście: w nászych kráinách nie znáiomy/ iednák náyduie się ná gorách Chárwáckich. SyrZiel 38.
patrz: CHARWACKI
– Roście [łyszczak] w Styriey około Gracu/ y w pobliskich kráinách/ iáko ná gorách Chárwáckich y Tyrolskich. SyrZiel 255.
patrz: CHARWACKI
– Iedni Pálecznik o ktorymesmy iuż zmiánkę vczynili. Drudzy polną ábo leśną szałwią. Trzeci/ Mikołáiek zá Rzepik pokázowali. Czwarci/ Chastáne/ inni Pleśnik/ drudzy Rdest Rzepikiem chcieli mieć. SyrZiel 280.
patrz: CHASTANA
– Liśćie z kłączem/ á ile ogrodney poki z korzeniem w chrostowátość zdrewniáłą nie wyrośćie/ przychodźi do vżywánia stołowego/ y do potraw bárzo chętliwych/ á żołądkowi przyiemnych/ zwłasczá Wielkiego Postu. SyrZiel 130.
patrz: CHĘTLIWY
– Osłom iest wdźięcznym á chętliwym pokármem/ iáko Plinius pisze lib. 24. capit: 1. SyrZiel 180.
patrz: CHĘTLIWY
– Bolaczki twárde y nábrzmiáłe w ropę álbo w otok/ niechcące sie zbieráć/ [...] odmiększa/ korzeń z ośrzodką chlebá świeżego/ á z Terpentyną/ ná kształt plástru vczyniony/ y plástrowány. SyrZiel 133.
patrz: CHLEB, CHLEB, KLEB
– Sok z korzeniá y ze wszystkiey Naci/ z ośrodką rżánego chlebá záczyniony/ y dobrze vmieszány/ miásto plástru przykłádáiąc/ wychędaża ie/ goi/ y záwiera. SyrZiel 179.
patrz: CHLEB, CHLEB, KLEB
– Ták buyno wzgorę sie pusczáią [fasole]/ że w ogrodách bywáią z nich osobliwe chłodniki/ y letnie siedzenia czynioné. SyrZiel 1034.
patrz: CHŁODNIK
– Gdy tenże Plánetá [Merkury] w trzecim/ szostym/ y dziewiątym stopniu w Pánnie będzie [...] w ten czás Ziołom dáie suchość/ y chłodności dodáie. SyrZiel 241.
patrz: CHŁODNOŚĆ
– MIeszánego iest przyrodzenia/ y złożenia z żywiołow [komonica]: ma ábowiem w sobie nieiákową chłodność y ciepłotę stwierdzáiącą. SyrZiel 515.
patrz: CHŁODNOŚĆ
– Lubią [lilie] ziemię wypráwną/ chłodną/ czerstwą/ y cienisty grunt. SyrZiel 577.
patrz: CHŁODNY
– To wespoł [...] przez godzin cztery wárzyć: potym przecedziwszy w chłodney piwnicy mieć do używánia y trunku pospolitego. SyrZiel 395.
patrz: CHŁODNY
– Tákże tym wszystkim/ ktorzyby żołądek záziębili sobie vżywániem rzeczy chłodzących/ iáko rybámi ná zimno vżywánymi/ ogurkámi/ Bániámi/ Małonámi [służy olejek z kminu]. SyrZiel 436.
patrz: CHŁODZĄCY
– Tego oleyku w chorobách gorących może bespiecznie/ z wodką Tłustoszową/ ábo z iáką iną chłodzącą vżywáć. SyrZiel 133.
patrz: CHŁODZĄCY
– Śrzodek trzyma/ między chłodzenim y zágrzewánim [hiacynt]. SyrZiel 1356.
patrz: CHŁODZENIE
– Chleb z Prosá ábo y kászá/ tym iest vżyteczna/ ktorych żołądek potrzebuie wysuszenia y chłodzenia. SyrZiel 1008.
patrz: CHŁODZENIE
– BER Indiyski błękitney álbo modrey bárwy [...] Trzciny ná chłopá wzwysz/ á miąższey ná dobry wielki pálec. SyrZiel 1014.
patrz: CHŁOP
– Zmárski ná żywocie z czestego rodzenia dziatek pániom wyrownywa/ liście tego ziela [Matki Bożej włosków] naprzod w moczu chłopięcim ie moczone/ potym z sáletrą vtrzeć/ á tym żywot białeygłowie námázywáć. SyrZiel 588.
patrz: CHŁOPIĘCI
– Konop hrubsza dáleko [niż len]/ y wieyskie[g]o á chłopskie[g]o rodzáiu. SyrZiel 822.
patrz: CHŁOPSKI
– Przeto niemamy sie ledáiáko do iego [soku z kapusty morskiej] vżywánia skwápiáć/ zwłaszcza ludziom młodym/ stárym/ mdłym/ álbo zbytnie zchorzáłym/ okrom naturom dużym chłopskim/ y to obyczáynie. SyrZiel 1118.
patrz: CHŁOPSKI
– OBłápá wonna iest ziele krzaczkowáte [...] liścia ostrego chłupátego/ máiąc śrzodek miedzy liściem Fiiołkowym/ y Dziewánowym. SyrZiel 520.
patrz: CHŁUPATY
– Mięso/ Ryby/ Kiełbásy/ Ptaki/ gdzieby kto wędzić chciał/ dla dalszego záchowánia/ chmielem á pokrzywámi ie podkurzáć. SyrZiel 1460.
patrz: CHMIEL, CHMIEL, HMIEL
– CHmiel dwoiáki iest/ Siany ábo sadzony: drugi/ dobrowolnie rosnący/ ábo płonny. SyrZiel 1458.
patrz: CHMIEL, CHMIEL, HMIEL
– Piwo dla czego chmielą. Dla dwoiákiey przyczyny [...]. Dla smáku y dla dálszego záchowánia. SyrZiel 945.
patrz: CHMIELIĆ
– DWóy Płesznik/ ktory też Chmielikiem/ y Psylen zowiemy znáyduiemy: różny ieden od drugiego liściem y główkámi. SyrZiel 1367.
patrz: CHMIELIK
– Konfekt z Chmieliká. W Aptekách bywa czyniony/ z ciáłá wywodzi ostrą kolerę/ y Tym wszystkim chorobom/ ktore z niey pochodzą/ służy. SyrZiel 1370.
patrz: CHMIELIK
– Płesznik/ Chmielik/ Psylen/ Rozdział 86. SyrZiel 1367.
patrz: CHMIELIK
– Strutym nasieniem chmielikowym. SyrZiel 343 marg.
patrz: CHMIELIKOWY
– Z Tego ziela nasienia napospoliciey szłámowátość do odwilżenia bywa czyniona: wziąć nasienia chmielikowego ośm łotow/ y moczyć go w kwarcie wody chędogiey przez godzin dwánaście [...]. SyrZiel 1368.
patrz: CHMIELIKOWY
– Dziatkom máłym zátwárdziáłość stoleczkow z vpalenia gorączki odmiękcza: wziąć nasienia Chmielikowego z łot/ kwiatkow modrych fiołkow swieżych/ ábo suchych zpoł łotá/ nálać wodki fiołkow modrych cztery ábo pięć łyżek ciepłey [...]. SyrZiel 1368.
patrz: CHMIELIKOWY
– Abige Arab pisze: iż ziele Koriánder ziołom przyłączony/ iest zielem: to iest/ nie iest szkodliwy. Ale do iádowitych przymieszány/ iest iádem/ iáko y liście/ nać/ nasienie chmielikowe/ ktory Psylium Łácinnicy zowią [...]. SyrZiel 455.
patrz: CHMIELIKOWY
– Wole poczynáiące ná gárle spądza: wziąć nasienia Chmielikowego/ Bobu odłużánego/ nasienia Pokrzywiánego po rowney części/ á vtłukszy co namieley/ rzadką smołą záczynić/ ná to plástrowáć. SyrZiel 1369.
patrz: CHMIELIKOWY
– Drugi [sitowiec] liścia Psylowego/ ábo Chmielikowégo/ węzszégo dobrze od piérwszego/ iedno dłuzszégo/ y zlekká kosmátégo. SyrZiel 1262.
patrz: CHMIELIKOWY
– Tákżew Arszenik/ álbo Złotołusk Hiszpáński. Albo Euphorbium/ ktore rzeczy wnętrzności zbytnie vpaláią: wziąć szłamowátości nasienia Chmielikowego z cukrem/ álbo z Iulepem Fiołkowym/ álbo z syropem y z wodą ocukrowáną dáć pić. SyrZiel 1369.
patrz: CHMIELIKOWY
– Przeciwko niezmiernemu prágnieniu/ wziąć [...] szlámowátości nasienia Psilenowego ábo Chmielikowego trzy łoty/ octu winnego mocnego łot [...]. SyrZiel 972.
patrz: CHMIELIKOWY
– Głowy bolenia zbytnie w gorączkách srogich kolerycznych vśmierza/ ośrzodká chlebá rżánego z szlámowátością nasienia Psylenowego/ ábo Chmielikowego vmieszána/ á ná czoło y skronie przykłádáná. SyrZiel 922.
patrz: CHMIELIKOWY
– Koryándrem świeżo zielonym/ ktoby się iedząc záráził. Tákże Nasieniem Psilen/ álbo Chmielikowym w winie wárzony pić dobrze. SyrZiel 343.
patrz: CHMIELIKOWY
– Nasienia z śliskością chmielikową álbo z Psilową záczyniwszy poczynić kołaczki. SyrZiel 1183.
patrz: CHMIELIKOWY
– Chmieliny ma bárzo długie/ ostrokosmáte [chmiel]. SyrZiel 1459.
patrz: CHMIELINA
– Krew melánkoliczną wysmáżoną wywodzi/ nasienia chmielowego czwierć łotá/ ż winem piiąc. Czyni toż kwiecie chmielowe w winie wárzone. SyrZiel 1459.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Drżeń we środku cienki/ y biały. Liście gęsto z korzeniá/ ná długich y mocnych stopkách pochodzi/ zupełney zieloności: á iáko Dioscorides pisze/ Ostrowełniste/ Figowemu liściu bárzo podobne/ w swym okręgu ná pięcioro sie dzielące labrem/ iáko list chmielowy/ miąższe/ szerokości mierney/ á około kráiow kárbowáne. SyrZiel 226.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Liścia więtszego niżli Dzięgiel/ ná kształt chmielowego/ około kráiow ząbkowáneg[o]: miękkością Rozdzieńcowi podobne/ á żołtáwe dzięgielnica]. SyrZiel 103.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Wszytkie ine Febry zástárzáłe y zágniłe leczy/ ktore z zátkánia y zámulenia wątroby pochodzą/ tym sposobem: Wziąć Rzepikowego ziela dwie gárści/ korzenia iego garść/ Chmielu młodego ábo wierzchołkow iego/ y z liściem/ kwiátu chmielowego/ Kopytniku z korzeniem po gárści. SyrZiel 275.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Weźmi liścia sámego Bylice/ Słazu máłego ábo niskiego polnego/ Lebiotki/ kwiecia Chmielowego/ po dwu gárści káżdego [...]. SyrZiel 724.
patrz: CHMIELIWY, CHMIELOWY, CHMIELOWY
– Sádzony/ [chmiel] w Chmielnikách roście. Płonny po płociech y drzewách y po krzewinách sie pnie. SyrZiel 1459.
patrz: CHMIELNIK
– Miesięczną chorobę wzbudza/ nasienia chmielnikowego puł czwierczi łotá/ vtárszy z winem pić. Toż czynią głowki/ álbo kwiát chmielowy w winie wárzony. SyrZiel 1459.
patrz: CHMIELNIKOWY
– Nogi komuby czuchnęły wziąć żołtosc z kwiecia/ álbo z głowek chmielnikowych/ háłunu/ Dębianek/ z tego proch vczynić/ á między palce zásypowáć. SyrZiel 1460.
patrz: CHMIELNIKOWY
– Acz sie to może ściągáć do chmielu młodego; ále o stárym/ á ile kwieciu/ trudno to mowić/ bo się znácznie pokázuie z mocnego zapáchu iego/ ktorym głowę nápełnia/ rozdyma/ y zawrot czyni/ á tym więcey gdy sie chmielne piwo piie. SyrZiel 1460.
patrz: CHMIELNY
– Do tego chmiel także piwo chmielne zátkáne żyły otwiera/ zámulone wyciera/ nyrki/ pęchyrz/ z flágmy wychędaża/ bez zbytniego rozgrzewánia. SyrZiel 945-946.
patrz: CHMIELNY
– Iedno chmielne drugie wolne. Iedno drugiego piiáńsze/ y w tym tylko są od siebie/ á niczym inym rozne [piwo i braha]. SyrZiel 985.
patrz: CHMIELNY
– Też piwo káżde by nalepsze/ ták chmielne iáko niechmielne/ nád potrzebę y nád miárę/ iáko się wysszey námieniło/ vżywáne/ iáko káżda rzecz by nazdrowsza/ zdrowie obráża [...]. SyrZiel 950.
patrz: CHMIELNY
– Vczy Plinius/ żeby to lekárstwo [ciemierzyca] dniá chmurnego niebyło vżywáne/ bo nieznośne w ciele boleści czyni. SyrZiel 1466.
patrz: CHMURNY
– Z tego [korzenia] [...] obdłużne Sosiki/ álbo Pączki chochołáto kline[m] wychodzą/ iáko v nas Kápusty w ziemnych grubách pospolicie wyrastáć widziemy. SyrZiel 177.
patrz: CHOCHOŁATO
– Gębczysta tá Máteria/ ktorą my Sosikámi zowiemy/ chochołáto wyrastáiąca przed tym/ niźli sie w kłącze wzwysz wyniesie [...] wypuszcza z siebie nieiáką wilgotność wodnistą. SyrZiel 181.
patrz: CHOCHOŁATO
– Liście [tłustosza płonnego] piérwszemu álbo ogrodnému podobne: ieno drobnieysze/ y węzsze/ tylko chochołacieysze/ dłuzsze y gęstsze. SyrZiel 1121.
patrz: CHOCHOŁATY
– Zaraz ná Wiosnę [...] z ziemie chochołaté ku wierzchu/ y spiczasté kiełki wypusczaią [szparagi]. SyrZiel 1125.
patrz: CHOCHOŁATY
– Korzeń [mordownika] chochołáty/ długi/ miązszy iáko márchew/ czárnáwy [...] á we wnątrz biáły. SyrZiel 1387.
patrz: CHOCHOŁATY
– Kwiát tákże chochołowaty bronatny/ ná kształt szárłatowego/ ieno ciemnieyszey barwy [u jednej z odmian ziela rączki]. SyrZiel 764.
patrz: CHOCHOŁOWATY
– Ze śrzodku iáko pęcherzyki wychodzą/ dwá abo trzy chochołowáte/ iáko strącze pálczyste v Mieczyká. SyrZiel 1395.
patrz: CHOCHOŁOWATY
– Kwiátu chochołowátego mienionego/ biáło bronatnego [jest ziele rączki]. SyrZiel 764.
patrz: CHOCHOŁOWATY
– Mały [krwawnik] roście [...] przy ścieszkách/ łąkách/ ále nawięcey przy drogách/ y chodnikách. SyrZiel 601.
patrz: CHODNIK
– Womity zbytnie záwściąga [...] zwłascza z koleryczney przyczyny pochodzące [wężownik]. SyrZiel 1255.
patrz: CHOLERYCZNY, CHOLERYCZNY, HOLERYCZNY, KOLERYCZNY
– Bárzo iest użyteczny [piołyn pontski] osobliwie tym, ktore w sobie wiele żołci máią wylewáiącey się w żołądek, náwet po wszytkim ciele, nie tylko do ustáwicznego gniewu, ále też do chorob kolerycznych y niebespiecznych ie domiescza. SyrZiel 341.
patrz: CHOLERYCZNY, CHOLERYCZNY, HOLERYCZNY, KOLERYCZNY
– Zołtą chorobę spądza násławszy go [taszniku] w obuw/ tak żeby pod bossemi nogámi był. SyrZiel 1213.
patrz: CHOROBA
– Liście z látorostkámi swymi wárzone w winie/ á w trunku używáne/ miesięczną chorobę białogłowską/ wzbudza. SyrZiel 483.
patrz: CHOROBA
– Miesięczną chorobę białogłowską/ nád przyrodzenie záwściągnioną/ wzbudza/ y potężnie wywodzi/ z winem go vżywaiąc [korzeń fiołkowy]. SyrZiel 7.
patrz: CHOROBA
– Wino Piołynowe ábo Piołynek [...] Pádáiącey chorobie.Páráliżu. Szláku y powietrzem náruszonym służy, używaiąc go, od tego wszytkiego záchowuie, piiąc y nácieraiąc nim. SyrZiel 352-253.
patrz: CHOROBA
– [...] tym obwinąć sztuczkę chrzanu/ á po wierzchu Ambrą posypáć/ y w otwor łoná włożyć. SyrZiel 507.
patrz: CHRZAN, CHRZAN, CHRZON, KRZON
– Chrzan/ Rozdźiał 59. Raphanus maior, Raphanus marinus, Raphanus obsonionum chren/ Meetretych SyrZiel 1052.
patrz: CHRZAN, CHRZAN, CHRZON, KRZON
– O Chrzanie Starzy pisárze nic nie pisáli. SyrZiel 1052.
patrz: CHRZAN, CHRZAN, CHRZON, KRZON
– Wziąć [...] násienia tego Kopru cztery łoty, Hányżu, Kopru polnego, Pietruszczánego nasienia, po dwu łotow, Chrzanu cztery łoty, korzenie drobno pokráiawszy z innymi rzeczámi, wlać ná to pułgárncá winá, á kwartę wody wárzyć, do wywrzenia trzeciey części. SyrZiel 385.
patrz: CHRZAN, CHRZAN, CHRZON, KRZON
– Dycháwicznym/ y Suchoty máiącym/ Sok chrzanowy zálecáią wielce trunkiem używány. SyrZiel 1053.
patrz: CHRZANOWY
– Każe [Nicolaus Alexandrinus] wziąć [...] Cynamonu/ Asi/ abo Bełzuinu/ szpiki/ każdego po dwu łotu. SyrZiel 12.
patrz: CINAMON, CYNAMON, CYNAMON
– Wszystko [określone ilości korzenia dzięgielu, nasienia pietruszki, lebiody cerwonej, dyptanu kreteńskiego, dzięcieliny, cynamonu, szpiki indyjskiej] wespoł pomieszawszy z heblowánymi trzasczkámi Lesczyny/ [...] w báryłkę siedmi gárncową wsypáć. SyrZiel 96.
patrz: CINAMON, CYNAMON, CYNAMON
– WOszczycá álbo Bucień/ iest trzeci rodzay/ Syriyskiey ábo Cylickiey Trzebule. SyrZiel 1198.
patrz: CYLICKI
– Oleiek bywa od vczonych Cyrulikow z tego ziela czyniony/ ktory Bálsámem dla osobliwości iego miánuią. SyrZiel 25.
patrz: CYROLIK, CYRULIK, CYRULIK
– Księga lekarzom Aptekarzom Cyrulikom Barbirzom, Rostrucharzom [potrzebna]. SyrZiel k. tyt.
patrz: CYROLIK, CYRULIK, CYRULIK
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. Pierwszą/ ktorą zowiemy wielką dla wielkiego y szyrokiego liścia [...] Kwiátu białego/ kłosowátego/ nasienia czarnego. Ziele wszystko pachniące iako Cytryna/ y przeto ią też Bazyliyką Cytrową abo Cytrynową zowią. SyrZiel 478.
patrz: CYTROWY
– BAzylia/ ktorą Bázyliyką drudzy miánuią/ troiáką w ogrodziech páńskich widuiemy. Pierwszą/ ktorą zowiemy wielką dla wielkiego y szyrokiego liścia [...] Kwiátu białego/ kłosowátego/ nasienia czarnego. Ziele wszystko pachniące iako Cytryna/ y przeto ią też Bazyliyką Cytrową abo Cytrynową zowią. SyrZiel 478.
patrz: CYTRYNOWY
– Nasienie tego ziela dziateczkom w powiciu tym sposobem jako Cytwarowe nasienie pić z mlekiem białogłowskim/ abo z krowim dawaj/ bo także z nich czyrw morząc wywodzi. SyrZiel 287.
patrz: CYTWAROWY, CYTWAROWY, CYTWARZOWY
– Sok z ziarn Blusczá czarnego/ włosy czarno fárbuie. SyrZiel 888.
patrz: CZARNO
– Mowy vtráceniu iest wielkim rátunkiem: Wźiąć Dźięgielu/ Oleśniku/ źiela Zębnego/ ktore Piretrum Láćinnicy zowią: Czárnuchy/ Pieprzu/ Ruty/ bobrowego stroiu/ przetłukszy zgrubá/ to wszysto w máłe y w wąskie woreczki/ ná pálec wszerz/ násypáć/ przeszyć/ á po iednemu w vśćiech obrácáć. SyrZiel 91.
patrz: CZARNUCHA
– Dycháwice z źimney przyczyny leczy/ Ięczmień ták długo wárząc/ áż oná wodá zgęstnieie/ potym korzeń Omanowy miáłko vtárty w niey wárzyć/ y to ná czczo y ná noc po dobrym trunku ciepło pić. SyrZiel 60.
patrz: CZCZO
– BEz w drzewo wyrasta: Ieden pospolity/ który przy płotách/ przy párkánách roście. Drugi czarny/ ábo leśny/ ábo czérwony. Iest trzeci wodny/ Káliná. SyrZiel 1504.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Zle niektorzy Aptekárczycy / zá Ben czerwony do lekarstw/ do ktorych Ben wchodzi/ tego ziela [ćwikły] korzeń biorą. SyrZiel 1282.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Wziąć [...] Burstynu/ czerwonego kámieniá/ glinki Ormieńskiey/ Myrtowych iágodek. SyrZiel 303.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Pierwsza Babká wiélka/ ktorą [babką]czérwoną zowią. SyrZiel 1129.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– Lamikámien czerwony. Saxifragia rubea, 1. Matthioli Rottsteinbrech. SyrZiel 1279.
patrz: CZERWONY, CZERWONY, CZYRWONY
– ROzmaryn plonny álbo dziki/ ktory drudzy zowią Rozmárynem Czeskim. Naszy go zowią Bágnem Swinim/ Czechowie Rozmárynkiem [...] Iest y drugie Bágno Swinie/ bárwy popielátey. SyrZiel 170.
patrz: CZESKI
– Ná członkách wstydliwych/ ták mężczyńskich/ iáko y białogłowskich/ złe wrzody iádowite/ y te ktore kiłámi zowią goi [wódka]. SyrZiel 606.
patrz: CZŁONEK
– Wodá korzeniá wárzonego [...] Męski członek osłábiáły wzbudza. SyrZiel 155.
patrz: CZŁONEK
– Członek przyrodzony męzki osłábiáły wznosi [...] sok z niego [kopru] z gorzałką, á z száfranem záraz po łáżni piiąc. SyrZiel 399.
patrz: CZŁONEK
– Wstydliwy członek męski, spuchły, obráżony y boleiący, korzeń Kopru Włoskiego w winie wárząc, párą nápárzáć dobrze. SyrZiel 391.
patrz: CZŁONEK
– Tákże kile y wrzodom fráncowátym/ ná członkách/ białogłowskich wstydliwych iest niewymownym lekárstwem [kmin]. SyrZiel 418.
patrz: CZŁONEK
– [Marg.] Języczku w gárdle. Czopku w gárdle nábrzmiáłemu. SyrZiel 344.
patrz: CZOPEK
– Języczek ábo czopek w gárdle gniiący goi [ziele srebrnik] SyrZiel 291.
patrz: CZOPEK
– Czopek w gárle spádaiący ná swe mieysce przywodzi [kłącze lubszczy] SyrZiel 105.
patrz: CZOPEK
– Zápalenie ięzyczka, álbo czopká w gárdle iuchą iego płokánie czyniąc, leczy [korzeń kosaćca]. SyrZiel 7.
patrz: CZOPEK
– [Marg.] czopku nábrzmiałe[go]. - Swierzb z słonych wilgotności flágmistych z ciałá spądza, często tym winem nácierány. SyrZiel 354.
patrz: CZOPEK
– Komuby ięzyczek ábo czopek w garle często spadał, ten sok utwierdza go SyrZiel 190.
patrz: CZOPEK
– Czopku ugniłemu. Zębom osłabiałym y chwierocącym [pomaga sok kosmaczka] SyrZiel 908.
patrz: CZOPEK
– Drugi czosnek dziki ábo polny który Grekowie Oplnoscorodon, Łácinnicy Allium anguinum, vel serpentinum. My zmiiowym czosnkiem/ Gadownikiem y piegáwym łukiem miánuiemy. SyrZiel 1226.
patrz: CZOSNEK
– Fistułę w oczách záwiera y goi/ Rzepiku/ y Ruty ogrodney liśćia po gárści w kwarćie ábo we czterydźiestu łotow/ białęgo winá wárzyć do połowice/ y tą iuchą przecedźiwszy często wychędáżáć Fistuły. SyrZiel 277.
patrz: CZTERDZIEŚCI, CZTERDZIEŚCI, CZTERDZIEŚCIE, CZTERYDZIEŚCI, CZTYRDZIEŚCI, SZTERDZIEŚCI, ŚTERDZIEŚCI
– Piegi/ węgrowátośći/ ogorzeliny od słońcá/ y opierzchnienie twarzy od wiátru y sreżogi śćiera/ y bárzo śliczną twarz czyni/ Sok z korzeniá/ w sámym punkćie pełniey Kśiężycá kopánego/ z rowną częśćią Siarki trzy kroć dystyllowáney/ á z białki/ z trzech iay kokoszych/ trzy álbo cztyry kroć przećiągniony/ tym námázuiąc. SyrZiel 181.
patrz: CZTERYKROĆ, CZTERYKROĆ, CZTYRYKROĆ
– Sádná/ sadzele/ y rány końskie leczy/ iuchą tegoż ziela wárzonego wymywáiąc czterykroć káżdego dniá. SyrZiel 328.
patrz: CZTERYKROĆ, CZTERYKROĆ, CZTYRYKROĆ
– BErnádynek/ ktory Cardobenedictum z Lácińskiego/ drudzy Ostem Włoskim/ ini Tureckim czubkiem zowią: Ziele iest ościstokolące wszystko. SyrZiel 562. SyrZiel 562.
patrz: CZUBEK
– [...] wtrzeciey pátelli rospuść w occie Gálbán/ y Ammoniák/ nád bárzo wolnym ogniem/ żeby namnieyszego przypalenia czuć nie było [...]. SyrZiel 259.
patrz: CZUĆ
– ZBierane bydź ma [ziele rosiczki] [...] gdy słońce w w swym własnym znaku by było/ to iest/ we Lwie/ tego czasu/ gdy by miesiąc czwartacznym Aspektem/ albo promieniem lewym nań poglądał. SyrZiel 330.
patrz: CZWARTACZNY
– Bydłu czwornogiemu/ od wężá vkąszonemu [pomaga czarnucha]. SyrZiel 459.
patrz: CZWÓRNOGI
– Czyścienie miesiączne białogłowskie nád przyrodzenie zátrzymáne, wzbudza Piołyn z miodem utárty, ná prog łoná náciepley przykłádáiąc. SyrZiel 341.
patrz: CZYSZCZENIE
– Miesiączne czyszczenie białogłowskie záwściągnione wzbudza y wywodzi, kwintę miáłko utártego Piołynu z winem piiąc. SyrZiel 342.
patrz: CZYSZCZENIE
– wźiąć [...] Czarnogłowu, ábo Łánie[g]o czyścu [...]. SyrZiel 382.
patrz: CZYŚCIEC
– Od pszmielow/ Od sierszeni/ vkąszonym Rutá z winem vżywána w trunku/ rátunek dáie. SyrZiel 531.
patrz: ĆMIEL, PSZMIEL, ŚĆMIEL, TRZMIEL, TRZMIEL
– CWikłá pomorska/ którą drudzy Wiesiołkiem miánuią/ iest prosto wzgórę/ krzewiste ziele/ z iednego máłego pniaczká/ rózdzek cienkich/ rumiánych listeczków drobnych. Kwiátu żółto obfitego/ wielkiego y lekkiego/ Cwiklánemu podobnego. SyrZiel 1517.
patrz: ĆWIKŁA
– Kolikę ábo okrutne dárcie w kiszkách ukłáda. SyrZiel 345.
patrz: DARCIE
– [...] zdáło mi sie kielká lekárstw tu/ dla tych nieukow dármochlubnych przypomnieć [...]. SyrZiel 248.
patrz: DARMOCHLUBNY
– [...] do tego przydáć [...] Datle dwá/ kostki z nich wyiąwszy. SyrZiel 162.
patrz: DATEL
– [...] z Kápádociéy [...] gorsze [ciemierzyce] chocia bielsze/ y bárziey dáwiące [...]. SyrZiel 1464.
patrz: DAWIĄCY
– Krztań w gárle/ przez ktorą dech idzie wychędaża zostrzáły. Głos głádki czyni/ sok tego ziela [serdecznika] piiąc. SyrZiel 136.
patrz: DECH
– Zostrzáłość krztaniá, ábo piszczałki/ przez ktorą dech pusczamy/ głádką y wolną czyni/wárząc korzenie iego [pięciornika] w miodzie/ á potym ochłodzić ciągnionym Cukrem/ á chárkánie ábo gárgáryzm sobie często czynić co naciepłey. SyrZiel 299.
patrz: DECH
– Tedy niechcielismy tu zániecháć dla czytelniká/ o Dentariey więtszey. SyrZiel 266.
patrz: DENTARIA
– Rhabarbárum [jest] smáku przykre[g]o zapáchu skor dębnych/ iákich gárbárze do gárbowánia skor wołowych vżywáią [...]. SyrZiel 642.
patrz: DĘBNI, DĘBNY
– Roście w Dębnikách/ w mieyscách cienistych [łaniczka][...]. SyrZiel 1399.
patrz: DĘBNIK
– Gdy sam szátan spráwić niemoże/ tám oszustá/ álbo bábę posle. SyrZiel 1079.
patrz: DIABEŁ, DIABEŁ, DIACHEŁ, DYJABEŁ, DYJABOŁ
– Wziąć Soku z korzenia Biedrzeńcowego/ z korzenia Diablikowego/ álbo Obraskowego po łocie [...]. SyrZiel 66.
patrz: DIABLIKOWY
– [...] mocnemu y bárzo zpiekłemu/ [dorosłemu człowiekowi] może do tego konfektu cztery graná Diagredij przymieszáć [...]. SyrZiel 1368.
patrz: DIAGREDIUM
– Biorą [...] Hierj prostey łot Dyágredium ćwierć łotá [...]. SyrZiel 834.
patrz: DIAGREDIUM
– Konfekt álbo Letwarz/ ktory Diacurcumą w Aptekách zowią. SyrZiel 29.
patrz: DIAKURKUMA
– [...] ieno pierwey Piersi odwilżyć y odmiękczyć/ Dyaltyią námázuiąc [...]. SyrZiel 218.
patrz: DIALTEA, DIALTEA, DIALTIA, DIALTYJA
– Do tego [wziąć] Dialtiey/ y Máści/ ktorą zową Agrippe tákże po łocie [...]. SyrZiel 219-220.
patrz: DIALTEA, DIALTEA, DIALTIA, DIALTYJA
– Dyálteą lewy bok námázowáć [...]. SyrZiel 9.
patrz: DIALTEA, DIALTEA, DIALTIA, DIALTYJA
– Potym y przez kichánie tákowe, może też głowę czyścić, wziąć Macierzeyduszki, Poleiu, liścia Ostroszkowego, Maieranu po ćwierci ábo po pułćwierci łotá, Diámbry ziarn siedm ábo osm [...]. SyrZiel 390.
patrz: DIAMBRA
– Pierwszy [piołyn], ktory Grekowie Seripium zowią: A ten iest prawdziwy Piołyn zamorski Dioskoridow, ktory Cyprysowi bárzo iest potrzebny. SyrZiel 358.
patrz: DIOSKORYDOWY, DIOSKORYDÓW, DIOSKORYDÓW, DIOSZKORYDÓW
– Trzeci Dioszkorydów Omieg/ który Lisią Różą zowiemy. SyrZiel 1384.
patrz: DIOSKORYDOWY, DIOSKORYDÓW, DIOSKORYDÓW, DIOSZKORYDÓW
– Zle á nieprzystoynie zowią niektorzy to ziele Leontopodium Dioscoridowe: To iest siwe Ięzyczki. SyrZiel 329.
patrz: DIOSKORYDOWY, DIOSKORYDÓW, DIOSKORYDÓW, DIOSZKORYDÓW
– Ten [Piołun głuchy] nie wszędy bywa pospolity/ oprocz żeby go gdzie w ogrodziech fláncowano/ więcey dla dziwu/ á niż użytku. SyrZiel 358.
patrz: DLA
– Drugi máło niepodobny pierwszemu/ tylko liścia dłuzszego: y przeto Długolistnym Doronikiem názwány. SyrZiel 1389.
patrz: DŁUGOLISTNY
– Kłosu długo ościstego [jest orkisz]. SyrZiel 950.
patrz: DŁUGOOŚCISTY
– [...] człowieká długo wiekuistego w dobrym zdrowiu y w czerstwości sił záchowuie [cebula morska] [...]. SyrZiel 867.
patrz: DŁUGOWIEKUISTY
– Długo zywotnego záchowuie[.] SyrZiel 332 marg.
patrz: DŁUGOZYWOTNY
– Człowieká długożywotnego záchowuie/ káżdego dniá tego źiela sámego po trosze vżywáiąc SyrZiel 332.
patrz: DŁUGOŻYWOTNY
– [...] proch z niey [ruty] [...] pewnym iest záhámowániem krwie z nosá zbytnie płynącey/ z piorká ábo z rurki iákieykolwiek/ w nozdrzá dmuchniony. SyrZiel 533.
patrz: DMUCHNIONY
– [...] mieyscá Dnáwe w ktorych bol y łupánie/ tym często námázywáć [...]. SyrZiel 1509.
patrz: DNAWY
– Zle czynią ktorzy nátkawszy się iey [kapusty] do syta wino po niey piią. SyrZiel 1115.
patrz: DO SYTA
– Száleiącym y od rozumu odstępuiącym, przypada podczás spik ná nie że się ich dobudzić trudno. SyrZiel 307.
patrz: DOBUDZIĆ SIĘ
– Chwytáią [cyrulicy]/ dostáwáiąc biegłych Doktorow/ w práktyce Lekárskiey/ Recept/ y tych ná dohad do choryuch vżywáią [...]. SyrZiel 248.
patrz: DOHAD
– [...] ktory [korzeń] zá dozrzałościa zrániaią y Sok w naczynie w podstánowione wytoczáią. SyrZiel 202.
patrz: DOJRZAŁOŚĆ, DOJRZAŁOŚĆ, DOJZRZAŁOŚĆ, DOJZRŻAŁOŚĆ, DOJŹRZAŁOŚĆ, DOŹRZAŁOŚĆ
– Bywa z tegoż ziela nasienia/ tákże y z kwiecia/ iny Oleiek Alchimiskim misterstwem wyciągniony/ ktore máło nie są sobie podobne/ ieno że z Nasienia potężnieyszy iest w skutkách/ dla doźrzenia doskonálszego. SyrZiel 180.
patrz: DOJRZENIE, DOJRZENIE, DOŹRZENIE
– [...] wina białego ná to wlać, y zálutowáć w naczyniu, moczyć áż ku końcu księżycá Páździerniká, ktorego czásu nasienie doźrzewa. SyrZiel 399.
patrz: DOJRZEWAĆ, DOJRZEWAĆ, DOJZREWAĆ, DOJŹRZEWAĆ, DOZRZEWAĆ, DOŹRZEWAĆ
– A iesliby náczynia nie nápełniło, inym dolać y dobrze zászpuntować. SyrZiel 355.
patrz: DOLAĆ
– Broni pokármu dolec dná żołądkowego/ zwłasczá przed iedzeniem vżywána [rzodkiew] [...]. SyrZiel 1050.
patrz: DOLEC
– Slepi/ sámym domácaniem/ lepszyby rozsądek vczynili/ niźli ci oczymá swymi tych zioł rozność mogą rozeznáć [...]. SyrZiel 123.
patrz: DOMACANIE
– RZepá słodka/ ktorą Kolnikiem ogrodnym/ lbo domácym/ ná szy w powiecie Krákowskim Bytomką zowią: Liścia tákże iáko y okrągła/ Rzodkwiánemu podobné[g]o. SyrZiel 1043.
patrz: DOMACY
– Bez czerwony. Tych wszystkich sztuk [właściwości] iest Bez czerwony/ ktorych nász czarny álbo domowy. SyrZiel 1508.
patrz: DOMOWY
– Doronik/ Serdeczny korżeń/ Rozdział 103. SyrZiel 1388.
patrz: DORONIK
– Tegoż trunku ćwierć łota po kilka używaiąc, bywa pewnym, a doświadczonym ratunkiem Podagrykom, Artetykom, Chyragrykom. SyrZiel 342.
patrz: DOŚWIADCZONY
– [...] przy końcu dowarzánia białkiem od iáiá klaryfikuiąc przecedzáią [syrop]. SyrZiel 1163.
patrz: DOWARZANIE
– [...] z miętą/ álbo z ćwikłą ná dowierániu/ wárzona/ tę wádę tráci [soczewica] [...]. SyrZiel 1033.
patrz: DOWIERANIE
– Napośledniey przy wierzhu kwiát wydáie [słonecznik strączysty] [...] ale z niego owocu nigdy nie bywa/ bo doźrzeieć żadnym sposobem nie może. SyrZiel 1037.
patrz: DOŹRZEJEĆ
– Bywáią też kołaczki z Korzenia Fiołkowego z Drágákántu [...] przeciwko temuż czynione. SyrZiel 6.
patrz: DRAGAKANT
– Wybor soku Dragántowe[g]o [...]. SyrZiel 678.
patrz: DRAGANTOWY
– Szosty rodzay [geranium] [...] liścia [...] bárzo podobnego do liścia Kozieydresty [...]. SyrZiel 712-713.
patrz: DRESTA
– [...] poki dostátecznie w kłącze y w drewniáłość korzenia nie wyroście [...]. SyrZiel 115.
patrz: DREWNIAŁOŚĆ
– W tych [macharzynkach morzenek] nasienie [...], ktore będąc wsiane/ w krzewinę drewniástą wyrasta. SyrZiel 840.
patrz: DREWNIASTY
– Oczom poczynáiącym tarnieieć ábo drewnieieć/ á iáko drudzy mowią w słup iść/ sok Kopru Włoskiego z oliwą stárą [...] tym oczy pomázowáć. SyrZiel 389.
patrz: DREWNIEJEĆ
– Krosty czerwone krwią pełne, ná oczách y ná ciele, w nocy ciężey niźli w dnie dręczące (Epinyctidas Grekowie zowią) spądza, przemywáiąc ich wodą piołynu wárzonego. SyrZiel 348.
patrz: DRĘCZĄCY, DRĘCZĄCY, DRĘCZĄCZY
– [...] w boleniu nyrek, biodr, y w sciátyce, w nábrzmieniu y w boleniu śledziony, y w ciężkim puszczániu moczu, od kámienia dręczonym, tego chlebá używáć dobrze. SyrZiel 380.
patrz: DRĘCZONY
– [...] wchodzi [dyptan II) też y do tych lekarstw/ ktore czynią przeciwko iádom y truciznom/ iáko do Dryákwie/ y ktore Dryákwiánymi zowią. SyrZiel 111.
patrz: DRIAKWIANY
– Kozłek naprzednieyszy y Nawiętszy Dryáwnik [...]. SyrZiel 49.
patrz: DRIAWNIK
– Oczom zápalonym/ dwá łoty ośrzodki miáłko drobioney [...] śliskości nasienia lniánego moczonego trzy łoty/ to wespoł [...] wárzyć [...]. SyrZiel 939.
patrz: DROBIONY
– Korzenia też wielkością drobnością [...] długością/ krótkością są od siebie rożné [jastrzębce] [...]. SyrZiel 1170.
patrz: DROBNOŚĆ
– Kwiátu tákże iáko y ogrodna drobnożołtego [polna łoboda]. SyrZiel 1105.
patrz: DROBNOŻÓŁTY
– Z tych [kwiatków] po okwitnieniu nasienie cienkie/ iako Barszczowe/ pachniące/ ieno drobnieysze. SyrZiel 85.
patrz: DROBNY
– Liście [tłustosza płonnego] piérwszemu álbo ogrodnému podobne: ieno drobnieysze/ y węzsze/ tylko chochołacieysze/ dłuzsze y gęstsze. SyrZiel 1121.
patrz: DROBNY
– Nie ma ciásto drożdżami zbytnie bydź przeięte/ bo táki chleb do iedzenia bywa niesmáczny [...]. SyrZiel 921.
patrz: DROZDE, DROZDZE, DROZDZIE, DROZDŻE, DROŻDZE, DROŻDŻE, DROŻDŻE
– DRzewko Báwełłne/ iest chrośćisty krzaczek/ nie wielki/ gáłąskowáty. SyrZiel 732.
patrz: DRZEWKO
– Kwiatki ná wierzchu rozg [szczeci pomorskiej] gronkámi niemáłymi/ iáko ná drzewnym Blusczu. SyrZiel 682.
patrz: DRZEWNY
– Bluscz drzewny/ ktory y wielkim y białym zowiemy/ iest bárzo krzewisty. SyrZiel 886.
patrz: DRZEWNY
– Bawełłne drzewo, Rozdźiał 52. SyrZiel 732-733.
patrz: DRZEWO
– [...] czwarty [jaskier] namnieyszy trzeciemu podobny [...] Ten my zowiemy Kozim drzystem [...]. SyrZiel 874.
patrz: DRZYST
– Wziąć [...] z Benediktu ábo Skukliku wodki/ syropu Fiołkowego po dwu łyżek. SyrZiel 1152.
patrz: DWA
– Zátym dwákroć ránę każdego dniá opátrzyć/ Sztychflastr ná nię kłádąc/ á w ránę sztychową/ Bálsamu/ niżey opisánego/ z Biedrzeńcu wpusczáć. SyrZiel 82.
patrz: DWAKROĆ
– Drugi Brát z Siostrą/ który mnieyszym zowią [...] ten nie iest trzybárwisty/ ále dwóybárwisty/ biały á żółty/ niekiedy modry y biały [...]. SyrZiel 1452.
patrz: DWÓJBARWISTY
– POdkolan/ ktory y Dwóylist zowiemy/ o dwu listkách tylko roście/ które są podobne Ciemierzycy białéy. SyrZiel 1472.
patrz: DWÓJLIST
– Przeto gdźiebysmy Rzepiku do potrzeb lekárskich mieć nie możemy/ Sádźcu ná to mieysce pułtorą kroć/ ábo y we dwoy nasob możemy brác. SyrZiel 282.
patrz: DWÓJNASÓB
– Kłącza głádkiego/ nie róznego od Kosacu własnego/ dwułokietny/ ná tym bywá kwiećiá niemáło żółtego/ iáko ná inych Kosacách. SyrZiel 16.
patrz: DWUŁOKIETNY
– U nas Iáry [jęczmień] tylko dwu y trzy rzędzisty. SyrZiel 964.
patrz: DWURZĘDZISTY
– Cięszkiemu á dycháwicznemu tchnieniu/ iest wielkim rátunkiem/ rozrzewáiąc/ rozwadniáiąc wilgotności w nich lipkie/ grube/ kliiowáte/ y wyrzucáiąc snádnie. SyrZiel 241.
patrz: DYCHAWICZNY
– Potym ocet przez płát gęsty sukienny przecedzić raz kielká/ áż práwie chędogi y iásny będzie: á potjm w Kukurbitę/ Alembikiem ślepym nákrytą/ wlać/ y ná piasku/ álbo popiele ciepłym digerowáć/ y ták niecháć/ áż sie zsiędźie. SyrZiel 232.
patrz: DYGEROWAĆ
– [...] do Bálneum maris wstáwić [alembik] żeby sie przez dzień y noc digerowáło moknąc [...]. SyrZiel 1342.
patrz: DYGEROWAĆ SIĘ
– Zowią go też zielem dymienicznym/ iż dymienice leczy [...]. SyrZiel 1445.
patrz: DYMIENICZNY
– Krosty y świerzb z ciáłá spądza/ y ciáło zwierzchu chędoży/ sokiem tego ziela á miodem nácieráiąc. Dymienicom Dymienice twárde/ w dymionách/ y pod pachámi rozgáni. SyrZiel 18.
patrz: DYMIĘ
– Wziąć korzenia Diptánowego ile sie podoba. SyrZiel 22.
patrz: DYPTAMOWY, DYPTAMOWY, DYPTANOWY
– Mysmy Aptekarze [...] y ták w Dyspensatoriách ták w Pándectách/ ták w Lumináriách nászych iest nápisano [...]. SyrZiel 289.
patrz: DYSPENSATORIUM
– Gdzieby kto chciał, to lekárstwo ostrzeysze [...] tedy przywziąć żołci kuropátwiey we dwoynasob, y distyllowánego Balsámu, ktory Antybalsamum miánuią. SyrZiel 388.
patrz: DYSTYLOWANY
– Przy wierzchu kwieciá białégo/ niekiedy brunatnégo/ podczás z bládá cielistego z których iákoby zbáneczki bywáią [firletka krowia]. SyrZiel 1301.
patrz: DZBANECZEK, DZBANECZEK, ZBANECZEK
– [...] gdy opádnie [kwiat grzybienia] wyrasta zátym iákoby zbánuszek zielony/ ná kształt mákowki/ z tákąż ná wierzchu pokrywką [...]. SyrZiel 773.
patrz: DZBANUSEK, DZBANUSZEK, DZBANUSZEK, DZBANUŻEK, ZBANUSZEK
– W ozgrzywości końskiey warz w wodzie słomę owieśną/ y wley gorącą w Dzber [...]. SyrZiel 990.
patrz: DZBER
– [...] z niey [dzikiej konopii] [...] kręcą. Tákże sznury do dziania sieci źwierzęcych. SyrZiel 824.
patrz: DZIANIE
– To ziele rozmaite nazwiská dla swych skutkow v nas odnosi Rodzieniec, Czynirod, Płodzisz/ Dziecinnik/ ábo Dzieciniec/ á to dla tego/ że do płodu oboiey płci po łásce Bożey pomaga [....]. SyrZiel 758.
patrz: DZIECINIEC
– To ziele rozmaite nazwiská dla swych skutkow v nas odnosi Rodzieniec, Czynirod, Płodzisz/ Dziecinnik/ ábo Dzieciniec/ á to dla tego/ że do płodu oboiey płci po łásce Bożey pomaga [....]. SyrZiel 758.
patrz: DZIECINNIK
– Dziegnę Y Gnilec w vściech leczy [nard]. SyrZiel 32.
patrz: DZIEGNA
– Dziegnie y Gnilcu. SyrZiel 32 marg.
patrz: DZIEGNA
– [...] korzenia Dziewannowego miáłko vtarszy przydáć [...]. SyrZiel 1421.
patrz: DZIEWANNOWY, DZIEWANNOWY, DZIEWANOWY
– Gdy tenże Plánetá [Merkury] w trzecim/ szostym/ y dziewiątym stopniu w Pánnie będzie [...] w ten czás Ziołom dáie suchość/ y chłodności dodáie. SyrZiel 241.
patrz: DZIEWIĄTY
– Potym Oley odlać/ y ogień mnieyszy vczynić/ áż sie korzenie pomarzczy/ y zwiędnieie/ ktore precz odrzućiwszy/ inego przerzeczonym sposobem násiekawszy/ w tenże Oley nasypáć/ ták/ żeby zágrąznęło dobrze/ y ták to do dźiewiąći kroć czynić. SyrZiel 175.
patrz: DZIEWIĘĆ
– Koniom Kupie máiącem/ wźiąć tego korzenia/ Fengreku/ soli prostey po dwu á trzydźieści łotów/ Goryczki łotów szesnaśćie: To drobno vtłukszy w wodźie wárzyć/ że tylko pięć kwart zostánie/ álbo więcey trochę. Tego pokwarćie do dźiewięći kroć day co naćiepley śćierpieć może/ á zostánieli ná dźieśiąty dźień co więcey/ y to mu dáć á będźie zdrow. SyrZiel 70.
patrz: DZIEWIĘĆ
– [Olej z serdecznika] Puchliny z źimná álbo z wody wywodźi/ dáiąc go z połkwinty z fiołkowym octem/ dźiewięć kroć przez dźień. SyrZiel 136.
patrz: DZIEWIĘĆKROĆ
– Wziąć wyłupu z Dzięcielnice/ Listkow Senesowych zárowno. SyrZiel 504.
patrz: DZIĘCIELNICA
– Cwikłá pomorska [...] iest [...] Nasienia Cząbrzyce y Wyłupu Dzięcielnego. SyrZiel 1517.
patrz: DZIĘCIELNY
– Czwarty rodzay Dzięgielu Archangelica/ iakoby Arcydzięgiel/ że iest korzenia większego/ mięższeyszego nad inne Dzięgiele. SyrZiel 86.
patrz: DZIĘGIEL
– Dzięgiel Arabski/ Rozdział 24 Dzięgiel włoski álbo Arábski (bo ták my pospolicie ziołá cudzoziemskie zowiemy włoskiemi). Smyrnium. Petroselinum Cylicium. SyrZiel 99-100.
patrz: DZIĘGIEL
– Drudzy rozumieią go być Arabskim Dzięgielem: ále y ci brodu własnego chybili. SyrZiel 123.
patrz: DZIĘGIEL
– Dzięgielowe pączki [...] nożyczkámi zstrzygnąć [...] w báńkę álbo w Alembik sklány ślepy. SyrZiel 97.
patrz: DZIĘGIELOWY
– CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
patrz: DZIKI
– Korzeń w ziemi nie głęboko puscza [bez] /iedno po stronách ie roskáłda rzadkie y dziórkowáte [...]. SyrZiel 1505.
patrz: DZIÓRKOWATY, DZIURKOWATY, DZIURKOWATY
– Ten [Piołun głuchy] nie wszędy bywa pospolity/ oprocz żeby go gdzie w ogrodziech fláncowano/ więcey dla dziwu/ á niż użytku. SyrZiel 358.
patrz: DZIW, DZIWO
– Euforbium, Dziwie mięso wyiada/ y trawi/ nim zásypuiąc. SyrZiel 207.
patrz: DZIWI, DZIWY
– Gdzieby też w stanie małżeńskim iáka boiaźń/ z strony poronienia płodu niedonoszonego/ álbo cudownego/ y dziwowidznego byłá [...] Tedy tym sposobem temu zábiegáć [...]. SyrZiel 134.
patrz: DZIWOWIDZNY
– [...] Szumieniu/ zwonieniu/ pisczeniu/ y inym dźwiękom w vszu rozmáitym/ sok Ruciány z świeżem másłem [...] odpądza [...]. SyrZiel 525.
patrz: DZWONIENIE, DZWONIENIE, ZWONIENIE
– Tego Kozłku/ álbo rádniey drugiego/ korzeń bywa fałszowány/ korzeniem ziela Iglice włoskiey/ ktorą Myszą wiechą/ á Łácinnicy Ruscu[m] zowią. SyrZiel 49.
patrz: FALSZOWANY, FAŁSZOWANY, FAŁSZOWANY
– NArdus Indyáński/ fałszyrze y oszustowie/ niekiedy w wodzie wymoczony przedáią. SyrZiel 30.
patrz: FAŁSZERZ, FAŁSZERZ, FAŁSZYRZ
– Teyże ośrzodki suchey miálko vtártey w wodzie wárzyć/ y przebić: do tego iábłek/ ábo gruszek wárzonych ták wiele przydáć, soli y másłá włożyć/ będzie potráwá/ ktorą fámułą nászy przodkowie zwáli. SyrZiel 922.
patrz: FAMUŁA
– [...] wziąć [...] Sirpiku/ ábo Sirpiku fárbierzkiego/ bo go ci do fárbowánia vżywáią/ zánklu / po gárści [...]. SyrZiel 907.
patrz: FARBIERSKI, FARBIERSKI, FARBIERŻSKI
– GNidosz ma [...] Kwiát podobny do Fárbnikowego/ który Sinilem y Vrzetem zowiemy. SyrZiel 1477.
patrz: FARBNIKOWY
– [...] potym wodą obmyć w ktoreyby Turecki Bob ábo Fasoli były wárzone [...]. SyrZiel 970.
patrz: FASIOLI, FASOLI, FASOLI, FASOŁY, FAZIOLI, FAZOLI
– ROzmaity rodzay Fásiolow/ álbo Bobu Tureckiego znáyduiemy/ bárwámi rozlicznemi od siebie rożne. SyrZiel 1034.
patrz: FASIOLI, FASOLI, FASOLI, FASOŁY, FAZIOLI, FAZOLI
– Wziąć białych Fasołow funt [...]. SyrZiel 1035.
patrz: FASIOLI, FASOLI, FASOLI, FASOŁY, FAZIOLI, FAZOLI
– [...] to do Balneum przez dziewięć dni wstáwić/ żeby się fermentowáło ábo kiśniáło [...]. SyrZiel 333.
patrz: FERMENTOWAĆ SIĘ
– Viola Matronalis. Frawen Violen. Winter Violen. Welch Violen. ROzne ma názwiská to ziele/ ták w ięzyku Łácińskim iáko y w nászym. Zowią ie zime skopki ábo Fijołki zime/ Fijołki białogłowskie. SyrZiel 756.
patrz: FIAŁEK, FIJOŁEK, FIOŁEK, FIOŁEK, FIOŁKA
– ...widłámi siennymi zágrzawszy ie trzy mu [koniowi] po brzuchu.[kuracja] SyrZiel 990.
patrz: FIDŁA, FIDŁY, WIDŁA, WIDŁA, WIDŁY, WIDŁY
– PLiniusz/ krowią firletkę czyni podobną w skutkách Básiliyce ogrodney. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Firletká płonna álbo krowia/ Rozdział 33. Ocimoides, et Ocimastrum. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Firletká płonna álbo krowia/ Rozdział 33. Ocimoides, et Ocimastrum. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– BArzo się mylą/ ktorzy Firletki/ álbo polną Bazylią mienią być Trędownikiem. SyrZiel 1411.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– FIrletkę wodną drudzy wodną Básilią zowią/ dla podobienstwá liścia/ które zsobą máią. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– [o roślinie wyzłyn] Kwiátu bládo bronatnego/ kształt fiiołkow białych/ ktore firletką zowiemy/ máiącego. SyrZiel 594.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Przodkowie nászy stárzy/ poki báwełnynie mieli/ suchego do knotow firletki liścia vżywáli/ y ztąd Lychnidem/ to iest knotem/ ábo knotownicą/ názwáli Czárnuchę żytną/ ábo Kąkolnice/ niektorzy z poślednieyszych Ziołopisow/ chcą też mieć zá iednę z polnych firletek/ ále mym zdániem nie przystoynie/ gdyż firletki wszystkie prawdziwe/ purguią/ iáko Dyoskorydes y Orybasius świádczą. Tá Kąkolnicá naminiey. SyrZiel 577.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– GAlenus w 7. księgách o ziołách. Tákże Egineta w 7. piszą zgodnie Nasienie firletek wszytkich/ bydź przyrodzenia rozgrzewáiące[go]. SyrZiel 576.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Firletká/ ktorą też Rożyczką P. Máryey zowią/ dwoiáka iest/ ogrodna y dzika. SyrZiel 575.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– [tytuł] Firletká wodna/ Rozdział 34. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Mydelnicá/ ktora v nas roście iest od cudzoziemskiey rożna. [...] Mydelnicą to niektorzy swoyską zowią/ ia Fierletką polną. SyrZiel 621.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Firletká krowia/ którą drudzy Basilią płonną zowią/ ma liście do Basiliey ogrodnéy podobné/ żyłowáte/ soku pełné/ a trochę kosmáté. SyrZiel 1301.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Firletki polne iáko Orybasius pisze [...] stolcámi wilgotności z ciáłá wywodzą. SyrZiel 577.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– ...Been album, nie w kiscách/ áni w ogánistych okolkách/ ma swe naśienie/ ále w szupinkách iáko w iákich kieliszkách/ własnie iáko Firletká krowia. SyrZiel 304.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Ná wywinienie z stáwu ábo wybiciu/ dziewiąty rodzay firletki/ ktorą drudzy po Łácinie Articularem herbam zowią. Niemcy Splyszplettel/ ábo Gliedkrant/ iest osobliwym lekarstwem. SyrZiel 576.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Przodkowie nászy stárzy/ poki báwełnynie mieli/ suchego do knotow firletki liścia vżywáli/ y ztąd Lychnidem/ to iest knotem/ ábo knotownicą/ názwáli Czárnuchę żytną/ ábo Kąkolnice/ niektorzy z poślednieyszych Ziołopisow/ chcą też mieć zá iednę z polnych firletek/ ále mym zdániem nie przystoynie/ gdyż firletki wszystkie prawdziwe/ purguią/ iáko Dyoskorydes y Orybasius świádczą. Tá Kąkolnicá naminiey. SyrZiel 577.
patrz: FIERLETKA, FIRLETKA, FIRLETKA
– Korzeń ná wielkość Figi okrągłey. SyrZiel 615.
patrz: FIGA
– Rodzay tey Pszenice [indyjskiej] piętnaścioráki, biały, rusy, czarny, żołty, dzikáwy, złotey bárwy/ fiołkowátey bárwy wespoł w iednym strączku [...]. SyrZiel 963.
patrz: FIOŁKOWATY
– Kwiátu żołtego [jest dziurawiec]/ podobnego kształtem kwiátu firletkowemu/ ábo do fiiołku białego: iedno nie bárwą. SyrZiel 827.
patrz: FIRLETKOWY
– Fistuły goi, wychędażaiąc ie nim ciepło y często, bo złe wilgotności z ich wysusza. SyrZiel 354.
patrz: FISTULA, FISTUŁA, FISTUŁA
– Táż máść szyszkom/ ábo fiszkom/ wewnątrz w rurze stolcowey będącym/ iest lekárstwem [...]. SyrZiel 425.
patrz: FISZKA
– Vkąszony[m] od bestiy iádowitych/ miánowicie/ od wężow/ ktore krolikámi zowią/ od korony/ álbo rożkow ná głowie máiących/ wielkim iest rátunkiem/ pierwey ránę wymywszy prostą wodką Koperwáserową/ ktorą flegmą vitrioli zowią. SyrZiel 176.
patrz: FLAGMA, FLEGMA, FLEGMA
– [...] Tákowy syrop [z korzenia kosaćca] Flágmistym/ y Melánkolicznym wilgotnościam zbytnim służy. SyrZiel 9.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Biegunkom flágmistym od oziębłey wątroby pochodzącym bárzo służy wszystek żywot nim nácieráiąc. tym sposobem. SyrZiel 456 [356].
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– W febrách á ile w flágmistych/ dobrze to ziele [pępawę] pod chorego podściełáć/ żeby ná nim leżał. SyrZiel 313.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Tákże korzenia teg[o] Kopru w polewkách ábo y z mięsem miásto Pietruszki wárzone/ y z inymi potráwámi vzywány/ wychędaża nyrki zámulenia flágmistego. SyrZiel 384.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Febrze flágmistey/ ktora pospolicie káżdego dniá trapi/ iest lekárstwem/ sok Kopru Włoskiego kubek y z sokiem z Zwiesinoskowym/ y z Pietrusczánym/ káżdego po puł kubká [...]. SyrZiel 386.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Swierzb z słonych wilgotności flágmistych z ciáłá spądza/ często tym winem nácierány. SyrZiel 454 [354].
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Piołyn/ ácz ma wiele skutkow dobrych do rozmáitych rátunkow chorego zdrowia/ iednák ma też y to że niektorym komplexiom y przyrodzeniu szkodzi. Iáko tym/ ktorzy máią żołdek flágmą nápełniony/ tym więtszą iest szkodą/ niźli rátunkiem/ oprocz/ żeby mu był przydány Turbit ábo Mácioká/ ktorą Mechioką zo wiemy/ ábo Gębka Modrzeiowá/ z trzecią częścią Imbieru. Tákże Piersiom/ y Płucom flágmistym. SyrZiel 351.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Melánkolicznym y Flegmistym/ bywa rátunkiem [bazylia]. SyrZiel 479.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY
– W gorączkách flágmistych/ tákże nie ma bydź używány [piołun]. SyrZiel 351.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Womity po zástąpieniu dziatkámi Pániom zástánawia. Aczkolwiek nie záwsze godzi się im ich záwściągáć/ bo przez nie wiele kolery pospolicie y inego plugástwá flágmistego/ od nich tym odchodzi/ wszákże dla odciągnienia/ oberwánia/ y náruszenia żołądká/ y wnętrzności inych. SyrZiel 365.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Puchlinie są vżyteczne/ ktora pochodzi/ ábo z zámulenia żył wątrobnych/ y z znácznego iey oziębienia/ ábo záwrzedziáłości flágmistey. SyrZiel 456 [356].
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Tákże kászel Flágmisty vśmierza [korzeń kosaćca]. SyrZiel 6.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Głowy zbytnie bolenie oddala po trzy tákże łyszki z wodką Száłwiową/ y z Máieranową zárowno wszystkiego/ przez kilká dni porządnie náczczo ciepło biorąc: zwłaszczá gdy takowy bol bywa z flágmistego flusu. SyrZiel 351 - 352.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Womity flágmiste zástánawia/ po pierwszym przepurgowániu vżywány. Zimny żołądek rozgrzewa y posila [piołun]. SyrZiel 351.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Puchlinę z ciałá wywodzi/ ktora zby tnich wilgotności zimnych flágmistych pochodzi/ wziąwszy korzenia Sosnki miáł ko vtártego/ Páluchow ktore Hermodactylos zowią/ káżdego po ćwierci łotá [...]. SyrZiel 389.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Żołądkowi zákáżonemu y flegmistemu [pomaga żankiel]. SyrZiel 247.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY, FLEGMISTY
– Melánkolicznym. Flágmisty[m] Smętnym. SyrZiel 479 marg.
patrz: FLAGMISTY, FLEGMISTY
– Vszom záwrzedziáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna [żywica z pewnego drzewa rosnącego w Persji]/ w sycie miodowej rospuściwszy iuą/ á knotek z fláytuchu vkręciwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. SyrZiel 224.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Ná wrzody też zwierzchne tegoż lekwarzu iáko máści vżywáć może plastrem/ ábo fláytuchmi przykłádáiąc. SyrZiel 1351.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Rány cięte/ sztychowe/ y postrzáły/ w ktorychby żelescá/ álbo kule tkwiáły/ wyciąga y leczy/ maczáiąc w soku tego ziela [kozłku] Fláytuch/ y w rány kłádąc/ á vtłukszy korzeń/ miásto plástru zwierzchu przykłádáć. SyrZiel 54.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Kiły/ wziąć mąki ięczmienney/ Bobowey po łocie/ żołtek świeżego iáiá Rożánego miodku dwá łoty/ soku z Kokoryczki ábo z Kokornaku czcze[g]o/ ábo soku polney Ruty soku Iáskołcze[g]o ziela/ ábo soku z Celidoniey zárowno káżdego/ ileby dosyć było/ tym fley tuch pomázowáć/ y przykłádáć ná kiłę. SyrZiel 974.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Sok Kurdwanowy. Bywa sok z tego ziela wyprásowány. Ten/ Fistuły osobliwie goi/ wziąwszy go ze cztery łoty/ y z kwintą miáłko vtártego Gryszpanu/ w tym knocik z fleytuchu vtoczywszy máczáć/ á w Fistułę pusczáć. SyrZiel 614.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Wrzedzienice ná twarzy y krosty goi/ sok z korzenia tego ziela [mirry]/ chusteczki ábo fleytuchy maczáiąc/ y przykłádáiąc. Ale potrzebá pierwey korzeń przez trzy dni w wodzie moczyć. SyrZiel 364.
patrz: FLAJTUCH, FLEJTUCH, FLEJTUCH
– Rány wszelákie goi/ liści tłukąc z wieprzowym sádlem/ á przykłádáiąc. Abowiem wychędaża/ y ciáłem zdrowym ie nárasta. Też w winie ziele wárzone/ toż czyni tym ie wymywáiąc. Toż czyni w soku fleytuszki ciepło maczáne/ á w rány kłádzione/ zwierzchu sámym zielem plastruiąc. SyrZiel 299.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Fistuły w kącikách przy nosie/ ktore pospolicie z tákowey záwrzedziáłośći pochodzą/ często nią wymywáiąc/ y fleytuszki omaczáne kłádąc záwiera. SyrZiel 293.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Tákże Rány y dziury w króku [!] z zápsowánia z fránce/ przerzeczony Sok z Zánklu ziela goi: ták płci męskiey/ iáko Białogłowskiey/ nim wymywáiąc: ábo fláytuszki w nim maczáiąc/ á kłádąc. SyrZiel 249.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Rány zwierzchnie leczy/ y od przymiotow ognistych broni y záchowuie/ pomázuiąc ie nim/ Tákże fleytuszki w nim maczáiąc á przywiiáiąc. SyrZiel 303.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Kiłę y szkodliwe záwrzedziáłości ná członkách wstydliwych oboiej płci wychędaża y goi/ tákże częstokroć wymywaiąc/ á fleytuszek w tym obmáczány ciepło ná sádzel przykłádáiąc/ y prochem iego zásypuiąc. SyrZiel 293.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Rány wszelákie leczy pusczáiąc w nie sok/ ábo y fleytuszki w nim maczáć y kłáśdź. Vpłáwom rumiennym y białym. SyrZiel 293.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Kiły y záwrzedziáłośc członkow wstydliwych oboiey płci wysuszá y goi/ tákże nią często wymywáiąc/ á fleytuszki w niey maczáne/ przykłádáiąc. SyrZiel 314.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Tákże/ Gnilec y opadánia dźiąsł/ często nią vstá ćiepło płocząc/ y chárkánie czyniąc. Kyły y wrzody fráncowáte. Kiły/ y wrzody Fráncowáte ná wstydliwych członkách/ oboiey płci/ goi/ wychędażáiąc y wymywáiąc ie nią ćiepło/ ábo chustki y fleytuszki maczáiąc ná nię kłádąc/ rychło goi. SyrZiel 284.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Rány y wrzody iádowite záwiera/ kwiát tego ziela [angelica magna foemina] w Oliwie/ á ieszcze lepiey w swym włásnym oleyku smáżony/ áż do wysmáżenia y przypalenia/ á przecedziwszy/ tym pomázowáć/ álbo Fláytuszek w tym maczáć/ á w nie kłáść. SyrZiel 104.
patrz: FLAJTUSZEK, FLEJTUSZEK, FLEJTUSZEK
– Czechowie [...] w Ogrodách nawięcey go [kosaćca] fláncuią [..]. SyrZiel 3.
patrz: FLANCOWAĆ
– Bywa w ogrodách niegdzie fláncowáne [ziele sadziec] [...]. SyrZiel 282.
patrz: FLANCOWANY
– Naprzednieysze [ziele czuryło] w Antycyrze/ ták Focydiyskiey iáko w Máláckiey. SyrZiel 1474.
patrz: FOCYDYJSKI
– [Iwa] fráncowátym bolom iest bárzo użyteczna. SyrZiel 834.
patrz: FRANCOWATY
– Ktorzy często á zbytnie zimnych owocow używaią iáko ogorkow, málonow, Diń, Bań, Bobu, Brzoskwiń, y inych fruktow, iest známienitym lekárstwem. SyrZiel 353.
patrz: FRUKT
– [...] piwá Westwáłskie/ y piwá Fryslánckie są nie złe [...]. SyrZiel 947.
patrz: FRYSLANCKI
– Swinie wrzody zá vszymá rospądza/ y leczy/ wźiąwszy przechędożonego tego Soku/ Sálmoniáku po funćie Aptekárskim/ Gleyty srebney poł funtá/ Oliwy funt/ gleytę z Oliwą co nalepiey vtrzeć/ á potym znienagłá do zgęsczenia miodowego wárzyć: Potym Sálmoniak miáłko vtárty wsypáć/ y znowu przywárzyć/ Ná ostátku Gáłban w trosze winá rospuczony. To wespoł dobrze vmieszáć/ áż wychłodnieie/ y tym wrzody te plastrowáć. SyrZiel 213.
patrz: FUNT
– To wszystko ma być świeżoźielono y co nadrobniey pośiekáć/ do tego dwá funty kupieckie másłá świeżeo/ bez Soli przydáć/ á co nalepiey w Możdżerzu v- tłuc: y w naczyniu sklánym/ ná Słońcu iárkim/ przez ośm dni smáżyć. SyrZiel 247.
patrz: FUNT
– [...] wszystek żywot tym namázowáć/ á potym ciepłym futerkiem nakryć [...]. SyrZiel 800-801.
patrz: FUTERKO
– Drugi czosnek dziki ábo polny który Grekowie Oplnoscorodon, Łácinnicy Allium anguinum, vel serpentinum. My zmiiowym czosnkiem/ Gadownikiem y piegáwym łukiem miánuiemy. SyrZiel 1226.
patrz: GADOWNIK
– Wężownik/ álbo gáiowa Miedunká/ Rozdział 5. Bistorta, Colubrina, Serpentaria. SyrZiel 1254.
patrz: GAJOWY
– GAłuchy pierwsze/ korzeń maią mięsisty/ soku pełny/ miąsszy/ wiele odnożek długich á cienkich z siebie wydáiąc/ więcey okrągło paciarkowátych/ niźli podługowátych/ tym sposobem iáko v korzeniá Piwoniowego/ zwłaszczá samice/ ieno trochę mięsszeysze. SyrZiel 738.
patrz: GAŁUCHA
– Gáłuchy oboie. Rozdział 57. An Oenante Secundum Oenosme, Oenante mas, Geysselwurtz/ Kropffwurtz/ Erdnutz. SyrZiel 738.
patrz: GAŁUCHA
– Oleiek z Gáłuchów. [...] Sol z Gałuchow. SyrZiel 740.
patrz: GAŁUCHA
– Są ine Gáłuchy liścia Trzebulowego. Przyrodzenia y skutkámi Gáłuchom pierwszym we wszem podobne. SyrZiel 741.
patrz: GAŁUCHA
– Pęcek z iabłek Cytrynowych, zlekka przetłuczonych, kwiatow Miodunkowych, ábo wołowego Języka, kwiecia Gwoździkow polnych, káźdego po łocie. To wszystko co nadrobniey posiekać, w worek płotná wietchego wsypać, y do báryły, ktoraby czternaście, ábo piętnaście gárcy winá w się wzięłá, we śrzodku zawiesić. SyrZiel 354.
patrz: GARNEC, GARNIEC, GARNIEC
– Modrzewowa Gębka. Roz: I. Agaricus Dannenschwam. SyrZiel 637.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– GĘbká ktorey w łáźniách do wycieránia ciáłá używámy/ wrzody stáre płynące wysusza/ kłádąc ią w nie. SyrZiel 1395.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– A gdzieby też zieiącą byłá i rozwálistą raná/ tákże nálawszy w nię soku [z centurii]/ záháwtowáć ią ábo záłáwtámi y spinkámi kray do kráiu przywiodszy stuliwszy/ z wierzchu gębkę w tymże soku obmaczawszy przyłożyć. SyrZiel 659.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Plinius y niektorzy z stárych lekárzow piszą/ że nie tylko ná drzewie Modrzewowym Agáryk/ to iest/ Modrzewowa Gębka roście, ále ná wielu inych rozmáitych drzewách iako ná brzozie/ ná dębie/ buku/ iedli/ ná sosnie/ ná wierzbie/ y inych rozmáitych drzewách. SyrZiel 640.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Mácicę [maruna] czyści/ y do płodu sposobną czyni/ w piwie stárym z gębką Jelenią wárząc/ ktorą Belotum Cerui zowią/ z korzeniem Pietrusczánym/ y z Hányżem/ ciepło piiąc. SyrZiel 806.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– JElenia Bedłká/ ábo Gębká/ nie iest ziele ále Bdłá/ pełná wilgotności mleczney tákże się trzesie iáko Gálretá[!] iáka. SyrZiel 911.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Chromotę y vłomność członkow leczy: Wziąwszy Ruty y Szałwiey zá rowno/ w winie á w wodzie nápoły wárzyć do połowice/ y tym członki chrome náparzáć/ gębkę morzką w tym maczáiąc przez puł godziny káżdego dnia ráno y wieczor[.] SyrZiel 538.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– Wziąć żołtego Aloesu łot/ Modrzeiowey [!] gębki puł łotá. SyrZiel 407.
patrz: GĄBKA, GĘBKA, GĘBKA
– JElenia gębká/